Қазақстан
қор биржасы, құрылымы, атқаратын
міндеттері
- при подаче заявления на включение ценных бумаг в официальный список может быть произведен делистинг.
- Кроме того, Листинговая комиссия может рассмотреть вопрос о делистинге ценной бумаги и в случае отсутствия сделок по ней в течение
1 года.
- Сегодня на Казахстанской фондовой бирже могут обращаться такие финансовые инструменты, как:
- иностранные валюты: доллар США, валюта Европейского союза (евро);
- срочные контракты: стандартизированный беспоставочный фьючерс на доллар США;
- эмитированные Министерством финансов Республики Казахстан государственные ценные бумаги;
- эмитированные Национальным банком Республики Казахстан ценные бумаги;
- облигации местного исполнительного органа;
- государственные пакеты акций, выставляемые на продажу Департаментом государственного имущества и приватизации Министерства финансов Республики Казахстан;
Қазақстан
қор биржасы, құрылымы, атқаратын
міндеттері
- депозитные сертификаты банков второго уровня;
- негосударственные ценные бумаги: облигации, простые, именные и привилегированные акции АО.
- Способом проведения торгов по государственным и листинговым ценным бумагам на Казахстанской фондовой бирже является электронный метод непрерывного встречного аукциона,
- основанный на автоматическом заключении сделок с анонимным контрпартнером согласно выставленным котировкам по наилучшим встречным ценам.
- По нелистинговым ценным бумагам используется метод прямых котировок, при котором участники торгов самостоятельно передают сведения о заключенных сделках Центральному депозитарию или независимому реестродержателю.
- Фондовая биржа Казахстана взаимодействует с брокерами, осуществляющими функции продавцов и покупателей ценных бумаг.
- Брокер, участвующий в торгах, должен иметь соответствующую лицензию, то есть отвечать жестким квалификационным
, финансовым и другим требованиям.
Электрондық
сауда жүйелері
- Мәселенің
тарихы. Соңғы 10-20 жылдың ішінде
қор нарығы электрондық сауда формасы
бағытында дамып келеді. Құнды қағаздарды
сатудың дәстүрлі формасы көпшілікке
арналған сауда болып табылады. Ол бойынша
баға - нарыққа қатысушылар арасындағы
қарым-қатынас нәтижесі.
- Компьютерлендірудің
дамуы құнды қағаз сатушыларының арасындағы
физикалық өзара байланысты электрондық
байланысқа ауыстыруға мүмкіндік берді.
Ол белгілі нарықтық ережелерге сәйкес
мәміле жасау үдерісін жүзеге асырылатын
жалпыға ортақ компьютер орталықтарының
пайда болуына ыпал етті.
- Барлық елдердегі
жаңа қор биржалары басынан бастап электрондық
биржа ретінде құрылады да, ондағы кәсіби
саудагерлер электрондық желі арқылы
қарым-қатынас жасайды.
- Жалпы
алғанда электронды
сауда формасы екі түрлі
бағытта дамып келеді:
- нарықтағы
биржа ұйымдастырушылары көпшілік биржасынан
электронды биржаға өтуі;
- биржалық
емес нарықтың кәсіпқой қатысушыларының
электрондық ұйым құру бағытында дамуы.
Электрондық
сауда жүйелері
- Биржалық
сауданы компьютерлендіру.
- Ең алдымен
бұл ағым көпшілік биржаларын электрондық
биржаға айналдыру мақсатымен байланысты.
Оның төмендегідей логистикалық сатылары
бар:
- 1-саты
– тұтынушыларымен – қарапайым тәртіп
бойынша (жеке кездесу, телефон арқылы)
байланысатын биржа мүшелеріннен бір-бірімен
электрондық желі арқылы байланысатын
электрондық биржа құру.
- 2-саты
– электрондық биржа мүшелері өз тұтынушыларымен
электрондық байланыс жүйесін орнатады.
Тұтынушылар компьютерлері және
арнай бағдарламалары болса, сол арқылы
өз брокерлеріне биржада орындалуы тиіс
тапсырмаларды береді.
- 3- саты
– биржа мүшелерінің тұтынушылары биржадаға
саудаға тікелей қатыса алады, бірақ олардың
әрекеттерін биржа мүшелері қадағалдап
отырады.
Электрондық
сауда жүйелері
- Заң тұрғысынан
мұндай электронды биржаларда
құнды қағаздарды сату-сатып алу
алдымен биржа қатысушылары арасында
жүзеге асырылады, содан кейін
барып тұтынушылар шоттарын есептеу
операциялары атқарылады, бірақ
бұл жағдайда брокер тұтынушының
сауда жүйесіне орындалуы тиіс
бұйрығын, брокердің бұйрығы формасында
болса да қайталамайды.
- Осыған байланысты
тұтынушылардың өзі саудаласады деуге
болады. Басқаша айтқанда, тұтынушылардың
бұйрығы биржада орындалады, бірақ оларға
байланысты операциялар биржа қатысушысының
делдалығы арқылы жүзеге асырылады (әрине
ол өзіне тиесілі сыйақы алады).
- Мұндай электрондық
сауда ұйымдастыру барысында биржа мүшелері
құнды қағаздармен жасаған операциялардан
табыс түсірмейді, (яғни, спекулятивті
операциядан емес), өздерінің тұтынушыларынан
түсіреді. Бұл жағдайда тұтынушыларға
физикалық қызмет көрсету түрі брокерлердің
электрондық қызмет көрсетуіне ауыстырылып
қана қоймайды, тұтынушылардың әрқайсысы
өздеріне электронды қызмет көрсетуіне
ұласады.
Электрондық
сауда жүйелері
- Биржалық
емес сауданы компьютерлендіру.
- Компьютерлендіру
тек биржалық нарықтағы мәмілелерді
өзгертіп қоймайды, биржалық емес нарықта
да өзгерістер әкеледі.
- Биржалық
емес нарықта бір-бірімен құнды қағаздар
бойынша мәмілелер жасайтын нарықтың
кәсіпқой қатысушылар да электрондық
жүйеге көшеді.
- Бұл
үдеріс келесі сатылардан
тұрады:
- 1-саты –
индивидуальді (жеке)
электрондық желі.
Бұл кәсіпқой саудагерлер арасында электрондық
байланыс орнату. Олар бір-бірімен электрондық
желі арқылы қарым-қатынас жасауға мүмкіндік
алады, бірақ олардың арасындағы мәмілежасау
тәртібі өзгеріссіз қалады;
- 2-саты –локальді
электронды желі. Бұл белгілі бір кәсіби
делдалдар тобын орталықтандырылған процессорлі
біртұтас желі арқылы байланыстырады.
Мұндай желіде кәсіби делдалдар өзара
құнды қағаздарды сату -сатып алу үдерісінде
электрондық негізде ұйымдастырушылармен
мәміле жасай алады;
Электрондық
сауда жүйелері
- 3-саты
– ұлттық (халықаралық)
электрондық желі.
- Бұл биржалық
емес нарықтың электрондық желілерін
өзара біріктіру және олардың электрондық
биржаға шығару. Мұндай локальді электрондық
желі аясында саудагер тұтынушының барлық
бұйрықтарын бірдей орындай алмайды, сондықтан
да оларды орындау үшін ол басқа локальді
желілерге шығуы тиіс, бірақ тұтынушы
тапсырысын онда да қанағаттандыра алмаса,
биржалық нарыққа шыға алады.
- Іс жүзінде
бұл сатыда биржалық және биржалық емес
электронды құнды қағаздар нарықтарын
біріктіру және электронды нарық пен көпшілік
нарығын біріктіру жүзеге асырылады.
- Делдалсыз
электрондық сауда.
- Жоғарыда
аталған нарықты компьютерлендіру бағыты
тұтынушылар тұрғысынан емес, нарықтың
кәсіпқой қатысушылары көзқарасы тұрғысынан
қарастырылған. Олардың көзқарастары
бойынша электрондық сауда формасы екі
бағытта жүзеге асырылады:
- кәсіби саудагерлердің
қатысуымен;
- кәсіби саудагерлердің
қатысынсыз;
Электрондық
сауда жүйелері
- Бүгінгі
таңда бірқатар
себептерге байланысты
бірінші бағыт
көп қолданылады.
Оның себептері:
- қатардағы
нарық қатысушыларының бәрі бірдей өз
бетінше нарықта жұмыс істей алмайды;
- кәсіби қатысушылардың
қатысынсыз олардың міндеттерін орындау
туралы кепілдемелері үнемі әске аса бермейді;
- кәсіби саудагерлердің
өздері де нарықтағы орындарын жоғалтқылары
келмейді.
- Екінші бағытты
дамыту сауда үдерісін электронды ұйымдастыру
формасы арқылы техникалық жағынан шешілген.
- Кез-келген
нарық қатысушысы өзінің құнды қағаздарды
сату-сатып алу бойынша тапсырысын
өзінің жеке шаттарының негізінде электронды
желі арқылы ортақ электронды нарыққа
жібере алады, егер оның шарттары нарықтағы
шарттарға сәйкес келетін болса, тапсырысы
міндетті түрде орындалады.
- Бұл жағдайда
«кәсіби делдал» қызметін брокерлер немесе
дилерлер арқылы кәсіпқой саудагер емес,
электронды нарықтың өзі атқарады.