БҚН
инфрақұрылымы
- БҚН инфрақұрылымының
даму проблемалары
- Инфрақұрылымның
жүйелері және олардың атқаратын функциялары
БҚН
инфрақұрылымының даму проблемалары
- Бағалы
қағаздар нарығының даму деңгейі
ел экономикасының негізгі көрсеткіші
болып табылады.
- Бағалы қағаздар
нарығы қаржы ресурстарын қайта бөлуде
үлкен роль атқарады.
- Қазіргі таңда
Қазақстанда бағалы қағаздар нарығының
тиімді дамуы үшін құқықтық, ұйымдық, экономикалық
негіз қалыптасып отыр.
БҚН
инфрақұрылымының даму проблемалары
- Нарық
инфрақұрылымын дамыту
келесі мәселелерді
шешуге септігін
тигізеді:
- Бағалы қағаздар
нарығына қатысушыларды қорғау;
- Нарықтағы
іс - әрекеттерді реттеудің жүйесін қалыптастыру;
- Бағалы қағаздармен
жүргізілетін мәмілелерді жоғары техникалық
деңгеймен қамтамасыз ету;
- Нарықтың
ақпараттық ашықтығын қамтамасыз ету.
БҚН
инфрақұрылымының даму проблемалары
- Инфрақұрылым
дегеніміз - осы нарыққа
қызмет көрсететін
ұйымдар жиынтығы.
- Бұл ұйымдар
инвесторлар мен эмитенттер арасындағы
экономикалық қарым - қатынасты реттеп,
оларға қолайлы жағдай жасап отырады.
- Бұл процестер
мемлекет тарапынан, өзін - өзі реттеуші
ұйымдардың әр түрлі әдістерінің көмегімен
реттеледі.
БҚН
инфрақұрылымының даму проблемалары
- Бағалы
қағаздар нарығының
инфрақұрылымына
келесі жүйелер
кіреді:
- Реттеуші
инфрақұрылым;
- Техникалық
инфрақұрылым;
- Ақпараттық
инфрақұрылым;
- Маман кадрлар
инфрақұрылымы.
БҚН
инфрақұрылымының даму проблемалары
- Бағалы
қағаздар нарығындағы негізгі
элемент - бұл реттеу.
- Заңдық, құқықтық
және нормативтік актілер арқылы бұл нарықты
реттеу - маңызды мәселе.
- Реттеуді
жүзеге асырушы органдар
төмендегілер:
- Қаржы министірлігі;
- ҚР Ұлттық
банкі;
- АФН.
БҚН
инфрақұрылымының даму проблемалары
- Бұл
органдардың негізгі
функциялары:
- Бағалы қағаздар
нарығының даму бағадарламасын шығару
және жүзеге асыру;
- Бағалы қағаздар
нарығын реттейтін заң жинақтарын шығару
және бекіту ;
- Бағалы қағаздар
нарығының даму бағдарламасын жүзеге
асыру үшін қаржы, техникалық, ұйымдық
ресурстарды шоғырландыру;
- Бағалы қағаздар
нарығын бақылауды жүзеге асыру;
- Бағалы қағаздар
нарығының қазіргі заманға сай инфрақұрылымын
қалыптастыру.
БҚН
инфрақұрылымының даму проблемалары
- Мемлекеттік
реттеу мен өзін - өзі реттеуші
ұйымдар тарапынан реттеудің
арақатынасы әр елде әр түрлі
деңгейде болады.
- Бір мемлекеттерде
тек мемлекеттік реттеу орын алса, екіншілерінде
өзін - өзі реттеуші ұйымдар реттеуге толық
араласады, ал үшіншілерінде осы екі әдістің
комбинациясы арқылы бағалы қағаздар
нарығы реттеліп отырады.
БҚН
инфрақұрылымының даму проблемалары
- Қазақстанда
мемлекеттік реттеумен қатар
өзін - өзі реттеуші ұйымдарға
да реттеу құқығы берілген.
- Өзін -
өзі реттеуші ұйымдар
ҚР екі формада құрылған:
- Кәсіби мамандар
ассоциациасы;
- Қор биржасы.
Инфрақұрылымның
жүйелері және олардың атқаратын
функциялары
- БҚН инфрақұрылымының
тағы бір маңызды элементі - бұл
техникалық инфрақұрылым.
- Оның
негізгі атқаратын функциялары:
- Бағалы қағаздарды
есепке алу;
- Оларды сақтау;
- Олармен мәміле
жасаудың техникалық жағын қамтамасыз
ету.
Инфрақұрылымның
жүйелері және олардың атқаратын
функциялары
- Бұл функцияларды
нарықтық экономикасы дамыған
елдерде орталық депозитарийлер
атқарады. Батыс Европа, Жапония, АҚШ
елдерінде бұндай ұйымдар ұзақ
уақыт бойы өз қызметін атқарып
келеді.
- Қазақстанда
“Бағалы қағаздардың Орталық депозитарийі”
АҚ 1997 жылы құрылды.
- Оның құрылтайшылары
ретінде бағалы қағаздар нарығының кәсіби
мамандары үлестерін қосты.
Инфрақұрылымның
жүйелері және олардың атқаратын
функциялары
- Қазақстан
қор биржасы қазіргі таңда
бағалы қағаздармен сауда жүргізуші
жалғыз ұйым болып табылады.
- Ол тендерді
жеңіп, 1997 жылы өз қызметін бастады.
- Биржада биржалық
сауда электрондық жүйе арқылы жүргізіліп
отырады.
Инфрақұрылымның
жүйелері және олардың атқаратын
функциялары
- Техникалық
инфрақұрымдағы ең мобилді ұйым
бұл кастодиан болып табылады.
- ҚР
заңға сәйкес кастодиан
келесі функцияларды
атқарады:
- Номиналды
ұстаушы;
- Бағалы қағаздарды
сақтаушы;
- Бағалы қағаздармен
жүргізілетін мәмілелерді қадағалаушы;
- Клиенттің
төлем,
- Ақпараттық
агенті.
Инфрақұрылымның
жүйелері және олардың атқаратын
функциялары
- Банктер
де техникалық инфрақұрылымда
маңызды орын алады.
- Банктердің
төмендегідей құқықтары
бар:
- депозитарий
және кастодиандар үшін шот ашуға құқылы;
- Клирингтік
палата;
- Сақтандырушы;
- Кредитор;
- Бағалы қағаздармен
операциялар бойынша негізгі төлеуші
бола алады.
Инфрақұрылымның
жүйелері және олардың атқаратын
функциялары
- Қазіргі
таңда техникалық инфрақұрылымды
дамыту үшін айтарлықтай шаралар
жасалуда.
- Кастодиан,
депозитарий, тіркеушілердің экономикалық
қызметтеріне көп көңіл бөлініп отыр.
- Бағалы қағаздар
нарығының ақпараттық
инфрақұрылымы айтарлықтай дамымаған.
Оған келесі факторлар
әсерін тигізеді:
- Инвесторлардың
қаржы есебін толық бермеуі;
- Бағалы қағаздар
туралы толық ақпараттың болмауы;
- Нарыққа берілген
ақпараттың шындыққа сәйкес келмеуі т.с.с.
Инфрақұрылымның
жүйелері және олардың атқаратын
функциялары
- Бағалы
қағаздар нарығындағы басты құндылық
- білікті мамандардың болуы, яғни
осы нарықты қалыптастырушы және
оған қызмет көрсетуші мамандар.
- Қазақстан
нарығында жалпы жоғары білікті мамандар
жеткілікті. Дегенмен, бағалы қағаздар
нарығында кәсіби мамандар жетіспеушілігі
сияқты проблемалар әлі де орын алуда.
- Жоғары білікті
мамандарды дайындау мүмкіндіктері мен
формаларын кеңейту қажеттіліктері осы
нарықтағы басты мәселе болып табылады.