Дәрістер ша "Педагогикаға"

Ғылыми зертеудің қисынына сәйкес бұл әдістерді нақты ғылыми мәселені зерттеу барысында қолданылатын реттілік бойынша қарастыру қажет, яғни ең алдымен әдеби қайнар көздерде:

- мәселенің  қаншалықты қарастырылғандығын анықтау;

- қиын және  шешілмеген мәселелерді бөліп  алу;

• тәжірибе және практика нәтижелерімен танысу;
• өзгерістер енгізу;

- тиімділігін тексеру;

- эксперимснт жүргізу; 

- нәтижелсрді жинақтау және қорытындылау.

Егер жоғарыда көсетілген зерттеу жұмысының тиімділігі дәлелденілетін болса, онда оны іс - тәжірибеге ендірудің әртүрлі жолдары қолданылады. Оған мынадай әдістер жатады:

1. Әдебиетпен жүмыс жасау әдістері. 

2. Қалыптасу үстіндегі тәжірибені зерттеу әдістері.

3. Эксперимент. 

4. Зерттеу нәтижелерін енгізу.

Әдебиетпен жұмыс жасау әдістері

Ең алдымен мәселесіне байланысты әдебиеттердң тізімін жасау, яғни: 

- Қазақстан  Республикасының зандылықтарымен  әртүрлі құқұқтық құжаттарының;

- атақты ғалымдар мен қоғам қайраткерлерінің сол мәселе бойынша енбектердің:

-  сол мәселе  бойынша жүргізілген жалпы және  арнайы жұмыстардың;

-  архив құжаттарымен тарихи,ғылыми материалдардың;      

• мерзімдік ақпарат, баспасөз құралдарының; 
• мектеп, жоғары мектеп, жалпы ғылыми еңбектер жайлы көркем

әдебиеттердің; 

• зерттелініп отырған ғьлым сапасының басқа гылым салаларымен байланысы жайлы материалдардың;  
• анықтамалық психологиялық әдебиеттер, яғни энциклопедиалар, сөздіктер т.б
• шет елдердегі жоғары мектеп мәсслелерін жете зерттеу мен жоғары білім беру тәжірибесі жайлы ғылыми - психологиялық, әдеби кітаптар, мақалалардың;  

- энциклопедия, сөздіктердің т.с.с. 

• жоғары мектеп психологиясына сай оқулықтар көмекші құралдар, нұсқаулардың және т.б. сипатталады.        
• шетелдердегі жоғары мектеп мәселелері және жоғары білім тәжірибесі жайлы кітаптар мен мақалалар және басқа       
  басылымдардың т.с.с.  

Әдебиеттермен жұмыс жасау барысында түрлі  жазып алу жұмыстары жүргізіледі. Атап айтқанда:

1. Библиография - бұл зерттелініп жатқан мәселемен егер байланысты жұмыс үшін таңдалынып алған әдеби қайнар көздердің тізімі, мұнда ең алдымен зерттеу жұмысының жалпы бағыты, автордың танымалдылығы және баспадан шыққан жылы ескерілуі қажет.
2. Аннотация - яғни кітап немесе мақала мазмұны туралы қысқаша жазба, мұнда зерттелініп жатқан мәселе туралы жалпы мағлуматтар береді.
3. Реферат -  қайнар көздердің негізгі мазмұнының  ықшамдалған түрде берілуі.
4. Конспект - кітап немесе мақала мазмұны жайлы толық жазып алу. Жазу барысында негізгі идеялар мен тезистерді талдау іске асырылады.

Тәжірибені зерттеу әдістері

Тежірибені  зерттеу әдістері - бұған бақылау, әңгіме анкета, интервю әдістері жатады.

Бақылау деп, қалыпты жағдайда құбьлыстарды қабылдау арқылы тануды айтады. Ғылыми бақылау жоспар бойынша жүргізіледі, жоспарда бақылаудың мақсаты, міндеті. Обьектісі жүргізу әдісі және техникасы көрсетілуі тиіс.

Ғылыми бақылау  зерттелінетін құбылысты дұрыс және дәлдікпен жазып алуды талап етеді. Сондықтан бұл бақылаудың нәтижесі зерттеушінің шеберлігіне, қабілетіне, жоғары дәрежелі сауаттылығына байланысты болады.

Психологиялық бақылау - белгілі бір құбылысты ұзақ және жоспарлы түрде зерттеудің танымдық әдісі болып табылады.

Психологиялық бақылау жаппай және ішінара болып  екіге бөлінеді.

2. Әңгіме әдісі - бұл   бақылау мәліметтерін әңгіме әдісі арқылы сипатталады. Әңгіме әдісінің ерекше бір түрі интервью алу,ол еркін формада өтеді, дәйектілікті талап етеді.

3. Анкета әдісі - бұл деректерді жинап алуға көмектеседі. 
Бұл әдістің құндылығы зерттеушіге зерттелген мәселелерді қорытып жипақтауды жеңілдсту үшін коптеген матсриал.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тақырып 4.  Іскерлік ойындрды ұйымдастырудың ерекшеліктері мен ережесі.

1. Іскерлік ойын дегеніміз не
2. Іскерлік ойын түрлері
3. Іскерлік ойындарды ұйымдастырудың психологиялық – педагогикалық принциптері

 

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. Основы педагогики и психологии высшей школы. Под редакцией академика АПН ССР А.В. Петровского7 м 1986 г.
2. Абдулина О.А. Личность студента в процессе профессиональной подготовки // Выс. обр в Россий. 1993. № 3.
3. Андреева Г.М. Социальная психология. М.,2000
4. Бодалев А.А. Психология о личности. М.,1988
5. Брунер Д.С. Психология познания: за пределами непосредственной информации. М.,1977

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Іскерлік  ойындар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тақырыбы 5   Оқытудың проблемалық әдістері.

1.Проблемалық  оқытудың әдістері.

2.Проблемалық  оқытудың кезеңдері. 

3.Проблемалық  оқытудың мазмұны, проблемалық  сұрақтар, проблемалық міндеттер,  оқытудың проблемалық сұрақтарын  міндеттерін бағалаудың нақты  өлшемдері.

Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. Педагогика и психология высшей школы: Учебное пособие. – Ростов: феникс, 2002. – 554с.
2. Анастази А. Психологическое тестирование. М,.2006
3. Андреева Г.М. Социальная психология. М.,2000
4. Бодалев А.А. Психология о личности. М.,1988
5. Брунер Д.С. Психология познания: за пределами непосредственной информации. М.,1977

 

Қазіргі заманғы білім берудің басты  мақсаты — мамандарды әлемді шығармашылық тұрғыдан өзгертудің әдістемесі мен қаруландыру. Осы тұрғыдан алғанда ғылыми міндеттерді дәстүрлі емес әдістермен шешудін жолы ретінде проблемалық оқыту жүйесі ұсынылуы заңды құбылыс.

Проблемалық оқытудың ерекшелігі - мұнда оқытушы  білімді дайын түрде баяндап бермейді, студеннер  алдына проблемалық міндет қояды. Шешімді және шешу құраддарын оқушы өзі іздестіруі тиіс. Бұл технологиялық әдістегі ең манызды мәселе — жаңа білім жаттау немесе есте сактау үшін ^ч емес, проблеманы немесе бірнеше проблемаларды шешу үшін беріледі. Проблемалық оқыту педагогикада жаңа құбылыс емес, тарихта белгілі адамдардың (Сократ, Руссо, Дистервег, Ушинский т.б.) есімдерімен байланысты.

Проблемалық оқыту кезінде жүретің психологиялық  процестер механизмі төмендегідей: белгісіз, түсініксіз жаңа проблемамен жолыкқан адамда таңғалу, дағдарыс пайда болады да «онын мәні неде?» деген сұрак туыңдайды. Әрі қарда ойлау процесі белгілі схемамен жүреді, яғни — болжам тастау„ оны негіздеу және тексеру. Содан соң студент не өз бетімен  іздестіру. жүргізеді, немесе оқытушының  көмегіне сүйенеді. Шығармашылық ойлаудың белсенділігі — проблеманы ұжымдық түрдегі шешу схемасы : субьект — объект — субъект» қарым-қатынастар ына түседі."

Проблема.пьщ оқыту — оқытудың әдіс-тәсіядерін қолдана отырып білімді шыгармашылық тұргыдан меңгеруге негізделген дидактикалық жүйе.

 

Сабактың  проблемалық құрылымы олардың ерекшс ұйымдастырылуын талап етеді, ал, мұның өзі оқытудың таңдалынған

әдіс-тәсіддерінен көрінісдабады. Мұның бәрі оқытудың құрылымына әсер етеді. Сондыктан да, проблемалык оқытуды өзінің ерекше технологиясы бар жаңа дидактикалық жүйе деп санауға әбден болады.

Бұл дидактикалық жүйенің технологиялық негізгі  үғымдары - «проблемалық жағдай», «оқу проблемасы», «проблемалық міңдет»  т.б.

Проблемалық жағдай — субьектіден жаңа білімді, іс-әрекеттің жаңа тәсілдерін іздестіруді талап етеді. Оны оқыту процесінің кез-келген кезендерінде (түсіндіру, бекіту және бақылау) құруға болады.

Проблемалық оқытудың негізгі психологиялық  және педагогикалық мақсаттары:

-Студенттердің   шығармашылык ойлау қабілеттері  мен

дағдыларын  дамыту;

-Студенттердің  белсенді ізденіс нәтижесінде  игерген білімдері мен дағдылары дәстүрлі оқыту әдістеріне карағанда есте тез және берік сақталады;

-Түрлі проблемаларды  көріп, қойып, шеше білетін  белсенді студент тұлғасын қалыптастыру;

Кез-келген нақты  кызмет саласында ез ерекшелігі болатын  кәсіби проблемалық ойлау жүйесін қалыптастыру және дамыту.

Проблемалық жағдайды құрудың әдістемелік тәсілдері

төмендегідей

Оқытушы студенттердің  қарама-кайшылык жағдайына әкеліп, одан шығудың жолдарын өздеріне қалдырады;

-біркелкі сүраққа  әртүрлі пікірлерді жинақтайды;

- топқа  берілген жағдайды әртүрлі позициядан карастыруды ұсынады;

-нақты сұрақтар  қояды;

-проблемалықтеориялыкжәне  практикалықміндеттерді

анықтайды;

-проблемалық міндеттерді  қояды.

Проблемалық жағдайдың  құрылуы жөне оның оқу проблемасына ауысуы, проблемалық міндеттердің құрастырылуы — проблемалық оқытудың бастапқы кезендері ғана. әрі карай студенттер оқытушының бағыттауымен келесі шығармашылықпен ойлау операцияларын шешуге тиіс:

- проблеманы шешетіңдей варианттарды үсынып, бол-жамдарын айту;

- болжамдарды теориялык және тәжірибелік түрғьщан тексеру;

- қорытынды жасау;

- шешілген проблеманың дұрыстығын тексеру.

Сонымен, проблемалық оқыту технологиясы бірнеше кезендерден өтеді. Оның негізгі кезеңі ойлаудың кедергісін түсінуге алып келетін проблемалық жағдай. Проблемалық жағдай барысыңда пайда болатын оқу проблемасы да қиын, бірак оқушылар шеше алатындай дәрежеде болуы шарт. Проблеманың қойылуы және түсіндірілуімен бірінші кезең аяқталады.

Екінші кезеңде оқушы сұрақтың жауабын толык алу үшін жетпейтін акпараттарды белсенді түрде іздестіруге кіріседі.

Үшінші кезенде қажетті білімдермен қарулана оты-рып проблеманы шешіп, алынған нәтижелерді бастапқы бол-жаммен салыстыра отырып тексереді.

Проблема  қойып оқытудың нәтижелі болуының 4 негізгі шарты бар:

1. проблеманың  мазмүнына қызығушылық тудыра  ала-тыңдай жеткілікті мотивациямен  қамтамасыз ету;

2.әрбір этапта  туындап отыратын проблемалардын  шама жетерліктей болуы (белгілі  мен белгісіздің тепе-теңдік карым-катынасы);

3. шешілетін  проблеманың оқушы үшін маңыздылығы;

4. педагогтың  оқушымен диалогының өзара түсіністік  пен сыйластыққа құрылуы.

Проблемалық оқытудын жағымды да, жағымсыз да жақтары  бар екенін атап өтуге тиіспіз. Бұл  технологиянын артыкшылығына —  студенттердің өзіндік шығармашылық іс-әрекеті негізінде білімді өз бетімен меңгеру мүмкіндіктері, соның нәтижесівде оқу еңбегіне деген жоғары қызығушылығының, жемісті ойлау қабілеттерінің дамуы жатады. Ал, кемшін жағына — кей кездерде процеске қатысушылардың танымдық іс-әрекеттерінің әлсіз басқарылуын, жоспарланған мақсатка қол жеткізуде уакыттың шамадан тыс көп шығындалуын атап көсетуге болады.

Оқытуды интенсивтендіру (қарқынды күшейте оқыту) дегеніміз - оқытудың сапасын да, мерзімін де өзгертпей, бірак, оқу ақдаратын кеңірек көлемде беру. Оқу үрдісін күшейте түсу үшін тұлғаның шығармашылык потенциалын іске қосатын танымдык үрдіске жетекшілік ететін ғылыми түрде негізделген әдістерді жасау және енгізу қажет.

Оқытудың жылдамдығын  арттыру үшін оқу материалының мазмұны  мен

 оқыту әдістерін  жетілдіру қажет. Мазмұнды жетілдіру үшін:

- оқу материалын  рационалды таңдап іріктеу, яғни, оқулықтьщ негізгі, базалық бөлімі  мен негізгі емес, қосымша ақпараттык  бөлімін айкындап алу және  орналастыру; соған сәйкес негізгі  және қосымша әдебиет қарастырылуы  тиіс;