Кәсіпорынның тұрақты дамуының қажеттілігі мен мәні

Қазіргі кезде кәсіпорын  мәртебесі, оны құрудың тәртібі мен жойылуы, мүлікті пайдалану, шаруашылық жүргізу, экономикалық және әлеуметтік қызметтер, кәсіпорынның мемлекеттік және жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен қатынасы негізінде ұлттық заңдармен реттеледі.

• кәсіпорын меншік нысанына және салалық құрамында болуына қарамастан бірінші буыны халық шаруашылығының экономикалық негізі болып табылады. Ақырғы соңында кәсіпорынның тиімді жұмыс істеу деңгейі жалпы халық шаруашылығының даму деңгейі мен халықтың әл-ауқатының деңгейіне байланысты болады.
• Нарықтық экономикаға өту бұрыннан әрекет еткен шаруашылық тетігін жан-жақты қарастыруды, оның құрылымына жаңа нысандар енгізуді, атап айтқанда, кәсіпкерлік, бәсеке, бизнес-жоспар, еңбек мотивациясы. Салық слау т.б. қажет.

Кәсіпорын экономикасы  үш берілетін шама бар, ол әр уақытта  есепке алынады. Халық шаруашылығындағы кез келген өзгерістер, мысалы қажеттілік құрлымының өзгеруі, демографиялық ілгерілеу, халық табысының өзгеруі, ғылыми-техникалық жетістіктер және т.б. кәсіпорынның жағдайын өзгертуге әкеліп соқтырады.  Керісінше кәсіпорын экономикасын зерделеу объектісі, мысалы өндіріс шығындары макроэкономиканың мәліметтері болады.

Нарықтақ экономика  жағдайында өнеркәсіптік мекемені ұйымдастырудың негізгі үш бағыты бар;

• өндірісті ғылыми ұйымдастыру;
• еңбекті ғылыми ұйымдастыру; 

-   басқару жүйесін ғылыми ұйымдастыру

Нарықтық қарым қатынас  шарттарында

Қаржылық тұрақтылық түріне және оны өзгерту бағытына қарай кәсіпорынның төлемқабілеттілік  тұрғысынан сенімділігі жайлы баға беруге болады. Қаржылық тұрақтылықты талдау оның осы жайлы мәнін бейнелейтін  көрсеткіштерден басталады. Ұзақ –  және орта мерзімді несиелердің негізінен өндірісті дамытуға, қайта жаңғырту мен техникалық қайта жарақтауға жұмсалатынын ескеретін болсақ, төлемқабілеттілік шартын орындау үшін запастар мен шығындарды меншікті айналмалы капиталдың көлеміне сәйкес келетіндей етіп шектеуді қажет етеді. Кәсіпорынның іс-әрекетін кешенді түрде жан-жақты талдап, кәсіпорынның мақсатын орындауға бағдарланған бірыңғай, кешенді даму стратегиясына сәйкес кәсіпорын жұмысын ұйымдастырған жағдайда ғана жоғарыда айтылған түйткіл мәселелерді шешу мүмкін болады.

Ресурстарды сақтау іс жүзінде  тиімді эканомикалық дамудың бірден-бір  басты кезеңіне айналып отыр. Мысалы, энергиямен шикізаттарды үнемдеу шараларының  іске асыруға кеткен шығындар, мөлшердегі шығындарға қарағанда екі есе  кем болды. Алайда, өндірісті дамытудағы ресурстарды сақтаудағы жолына өте-мөте баяу жүргізіліп келеді. Ресурстарды сақтаудың экономикалық негізіне қаржы-несие саясаты, бағаның құрылуы және ынталандыру жатады.

Сондықтан, практикада ресурстардың қорланудың заңдылықтарын ұдайы  өндірісті кеңейтуге қамтамасыз етуге пайдалану қажет болады Ресурстарды сақтаудың басты бағыттары - өнім бөлігінің матерялдық шығындылығының кеміту, ең алдымен үнемді конструкциялық шешімдер және ресурстарды сақтау техникасын және қалдықсыз технологияны кеңінен қолдану; өндірістік процестерге отын-энергетика және т.б. да материялдық ресурстардың шығындарын азайту; шикізаттардың және екінші қайтарымды

Сонымен кәсіп орынның  қаржысын ұйымдастырудың мәні - өндірістің сонғы нәтижесіне барынша тиімді түрде ықпал ету мақсатымен ақша қорын қалыптастыру және ақша ағындарының  қозғалысымен байланыстырылған қаржылық қарым-қатынас ұйымдастыруды қамтитын қаржы тетігін құру және оның қызмет етуін  қамтамасыз ету, яғни кәсіпорынның қаржылық тетігі ұзақ мерзімді, орта мерзімдегі және ағымдағы кәсіпорынның қаржылық даму мақсатына жету үшін қаржылық қарым-қатынаспен ақша қорының оңтайлы әрекеттесуін ұйымдастыратын кәсіпорын басқарудағы ішкі жүйесі болып табылады.

Экономикалық тұрғыда  адамдардың материялдық және рухани мұқтаждығын барынша жоғары қанағаттандыра алатын технологиялық процестер  тиімді болып саналады. Кез келген өндірістің технологиялық денгейі  экономикалық көрсеткіштерге шешуші әсерін тигізеді (пайда, өнімнің рентабельділігі, өндіріс шығындары т.с.с.). Сондықтан экономист – қазіргі технологиялық процестерді, ал инженер – экономиканы жетік білуі қажет.

Кәсіпорындарды ірілендіру кең ауқымда жоғары өнімді техниканы ендіруге, технологияны үнемі жетілдіріп отыруға, өндіріс тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1 «Жаңа онжылдық-жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» Егемен Қазақстан 30 қаңтар 2010 жыл 

2    Р.Қ. Ниязбекова Б.А. Рахметова П.Т. Байнеева.        Кәсіпорын экономикасы

3   А.Қ. Мейірбеков Қ.Ә. Әлімбетов                                 Кәсіпорын экономикасы

4    Елшібаев Р. «Кәсіпкерлік қызмет негіздері» Алматы: Экономика 2009ж

5. План совместных действий Правительства Республики Казахстан и Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций по стабилизации экономики и финансовой системы на 2009 – 2010 годы

6.   Закон РК «О государственной поддержке инновационной деятельности», 2006г.

7. Стратегия индустриально-инновационного развития РК на 2003 – 2015 годы. Астана, 2003г.

8. Программа технологического  развития РК до 2015 г., Астана, 2007

9.Экономика предприятия. /Под ред. Горфинкеля В.Я. и Швандара А.С. Учебник для вузов, 4 изд. М.: ИНФРА-М, 2006г.

10. Экономика предприятия.  Учебное пособие/ В.П.Волков, А.И.Ильин,   В.И.Станкевич и др.; под общей редакцией А.И.Ильина, М.:Новое знание, 2004г.

11.Экономика предприятия/ Под ред. Академика В.М.Семенова, 4-е изд. Спб.:Питер, 2005г.

12. Абрютина М.С. Экономика  предприятия. Учебник. М.: Изд.Дело  и сервис, 2004г.

13. Скляренко В.И., Прудников  В.М., Акуленко Н.Б. Экономика предприятия.  Учебное пособие, ИНФРА-М, 2004г.

14. Котляров С.А. Управление  затратами. Учебное пособие. СП б., Питер, 2005

15. Савицкая Г.АВ. Анализ  хозяйственной деятельности предприятия.  –М.: ИНФРА-М, 2006г. И др.

16. Протасов В.Ф. Анализ  деятельности предприятия: производство, экономика, финансы, инвестиции, маркетинг. М.: 2003

17. Шеремет А. Д. , Сайфуллин Р. С. Методика финансового анализа деятельности коммерческих организации. М.: 2003 

18. Гинзбург А. К.  Экономический анализ: Учебное пособие.  СПб. : 2007

19. Экономическая безопасность: теория и практика. М.: Классик  плюс, 2004.

20. Стратегия и тактика антикризисного управления фирмой. Под ред. Градова А.П. Санкт-Петербург, Специальная литература, 2007.

21. Уткин Э.А. Антикризисное  управление. Учебник. М.:Экмос, 2003.

22. Кодекс РК «О налогах и других обязательных платежах в бюджет» (Налоговый Кодекс): Алматы, 2009.

23. Закон РК «О частном предпринимательстве», 2006 г.

24. Лапуста М.Г. Предпринимательство. Учебник. М.: ИНФРА-М, 2002 г.

25. Бусыгин А.В. Предпринимательство. Учебник, М.: Дело, 2003 г.

26. Горфинкель В.Я. Предпринимательство. Учебник, М.: ЮНИТИ, 2004 г.

27. Градов А.П. Экономическая стратегия фирмы. М.: 2006 г.

28. Ансофф И. Стратегическое управление. М. ИНФРА –М.,2007 г.

29. Акуленок Н. Д. и др. Бизнес-план фирмы. – М.: Финансы и статистика, 2006.

30. Бухалков М. И. Внутрифирменное планирование: Учебник. – М.: Инфра – М, 2005.

31. Горемыкин В. А., Бугулов Э. Р., Богомолов А. Ю. Планирование на предприятии: Учебник. – М.: Филинъ, 2004.

32. Закон Республики Казахстан «О банкротстве»