Нарықтық экономикадағы маркетингтің мәні және рөлі Рахат АҚ мысалында курстық жұмыс

 

8-кестенің жалғасы 

1	2	3	4	5	6	7
а) меншікті қор	15744	94,8	395955	94,0	411699	93,2
б) ұзақ мерзімді          міндеттеме	-	-	-	-	-	-
в) ағымдағы міндеттемелер	4752	5,2	25132	6,0	29857	6,8
Ескертпе: [25]әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    Кестеден  баланс пассиві құрылымында меншікті қордың үлес салмағын көре аламыз. Оның баланс валютасына қарағандағы үлес салмағы, жыл басына 94% және жыл аяғына 93,2% құрайды. Кестеде мәліметтерінен мейрамхананың ұзақ мерзімді міндеттемелері мүлде жоқ екенін көре аламыз, ал ағымдағы міндеттемелер жыл басына 6% және жыл аяғына 6,8%-ы құрады және пассив құрылымында шамалы ғана орынды алады. Соңғы көрсеткіштер мейрамхана активтерін, өздерінің қаржы-қаражаттар есебінен қалыптастырғанын көрсетеді. Берілген мәліметтер «Алдияр» мейрамханасының қаржы мүмкіншілігінің тұрақты екендігін растайды.

    «Алдияр»  мейрамханасының 2010 жылдың тауарайналымының жалпы көлемі 2009 жылмен салыстырғанда 18,5% -ға өсіп, 3105,2 млн.тг құрады.2010 жылы ауылшаруашылық өнімдерін 510 млн.тг сатып алынды, ол жалпы тауарайналым көлемінің 15%-ын құрайды, соның ішіңде 25 тонна ет, 146 тонна ұн және 7 тонна көкөніс сатып алынды. Өнімдерді өткізудің орташа мерзімін 2009 жылмен салыстырғанда 1 күнге артты, яғни 2010 жылы ол 30 күн болса, 2009 жылы 29 күн болды. Тауарайналым жылдамдығының төмендеуі рационалды емес шығындарды көбейтіп және табыстылық деңгейін төмендетеді, ал бұл өз алдына кәсіпорынның қаржылық жағдайына зиян келтіреді.

    «Алдияр» мейрамханасының тауарайналымының жылдамдығының төмендеуі үрдісіне негізінен 2010 жылдың басында мен аяғындағы өнім қалдықтардың көлемінің көбеюі ықпал етті. Егер 2010 жылдың басында өнім қалдықтары көлемі  33,8 млн.теңгені құраса, жылдың аяғында  63,1 млн.теңгеге дейін жетті.

    Сонымен қатар, тауарайналымның дамуына  материалдық-техникалық база зор ықпалын тигізеді. Материалдық-техникалық базаның тиімділігін бір шаршы метр үшін тауарайналымының көлемі арқылы көрсетуге болады. 2009 жылы бұл  көрсеткіш 7,8 млн.теңгені құраса, 2009 жылы 6,6 млн.теңге құраған еді.

    Бөлшек  тауарайналымы көрсеткіштерін тоқсандар бойынша талдау жүргізу нәтижесінде келесі мәліметтерді көреміз: 

9-кесте – 2007-2010 жылдардағы «Алдияр» мейрамханасының тауар айналымының динамикасы 

жыл	Жалпы тауар  айналым жалпы көлемі (млн.тг)	Тауарайналымы-ның өсу қарқын-дылығы,%	Тауарайналымның базистік өсу қарқындылығы, %	Тауарайналымның базистік өсу қарқындылығы, %
	Ағымдағы  бағамен	Салыстырмалы  бағамен	Ағымдағы  бағамен	Салыстырмалы  бағамен
2007	1853,2	1853,2	100	100
2008	2141,5	1896,3	115,6	102,3
2009	2620,7	1911,8	122,4	100,8
2010	3105,2	1929,4	118,5	100,9
Ескертпе: [25]әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    Кесте мәліметтері соңғы 3 жылда бөлшек тауарайналымының өсу қарқындылығы бірдей емес екенін көрсетеді. 2008 жылы тауар айналымының өсімі 115,6% құраса, 2009 жылы 122,4% құрады  (22,4%-ға өсті), ал  2010 жылы 118,5%-ға дейін жетті. Бұл көрсеткіштердің өсуі кәсіпорындардағы өткізілетін тауарлар бағасының өсуімен түсіндіріледі. 

10-кесте – «Алдияр» мейрамханасының тауарлық балансы 

Көрсеткіштер	2009 жыл млн.тг	2010 жыл млн.тг	Ауытқу (+,-) млн.тг	Тауарайналымының  өзгеруіне ықпалы (+,-) млн.тг
Жыл басындағы  тауарлық қор	209,2	243,0	33,8	33,8
Тауарлардын ағымы	2656,3	3169,3	513,0	513,0
Тауарлардың жоюлуы	1.8	1,0	-0,8	0,8
Жыл соңындағы  тауарлық қор	243,0	306,1	63,1	-63,1
Кәсіпорынның  тауарайналымының көлемі	2620,7	3105,2	484,5	484,5
Ескертпе: [25]әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    Кәсіпорынның  тауарайналымы 2009 жылы 2010 жылмен салыстырғанда  жыл басындағы тауарлық қордың болуы негізінде және тауарлардың ағымы 513,0 млн.тг негізінде 484,5 млн.теңгеге дейін  өсті. Бірақ жыл соңындағы тауарайналымның көлемінің өсуі арқылы тауарайналымының өсу динамикасы төмендеді.

 

9- сурет – «Алдияр»мейрамханасының жылдық шығындары құрылымы (пайызбен есептегенде) 

     2007 жылға қарағанда 2010 жылда шығындардың көлемі көбейіп отыр. Бұл мейрамхананың жағдайының, қызмет көрсету сапасының және тауарлар ассортиментінің жоғарлағанын көрсетіп отыр [25].

     Мейрамханада шикізат пен тауарлардың сатып алу бағасына 90% үстеме белгіленген.  

11-кесте – Бір күндік тауарайналымы және оның  құрылымы (2010 жылдың 14 қарашасы) 

№	Көрсеткіш	Сомасы, теңге	Тауарайналымындағы  үлесі %
1	Мейрамхана  дайындаған өнімдерді сату	221755	75%
2	Сатып алынатын тауарларды сату	122553	25%
	Барлығы:	344308	100%
Ескертпе: [25] әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    Мейрамхана  дайындаған өнімдерді сату үлесі тауар айналымының 75% құраса, сатып алынған тауарларды сату сәйкесінше 25% болды.  

12-кесте – Өндіріс және айналым шығындарының 1 күндік сметасы  

№	Көрсеткіш	Сомасы, мың  теңге	Тауарайналымындағы  үлесі, %	Жалпы үлесі %
1	Көлік шығындары	4,8	1,9	5,1
2	Еңбек ақы	42,3	16,9	44,5
3	Әлеуметтік қор төлемдері	15,1	6	15,9
4	Ғимараттар  мен құралдарды пайдалану шығындары	3,0	1,2	3,1
5	Негізгі құралдардың  амортизациясы	1,0	0,4	1,0
6	Негізгі құралдарды жөндеу шығындары	2,2	0,9	2,4
7	Санитарлық  киім, асханалық құралдар, ыдыс-аяқ тозуы шығындары	1,7	0,7	1,7
8	Өнімдерді сақтау мен орамалау шығындары	0,5	0,2	0,5
9	Жарнама шағындары	7,0	2,8	7,4
10	Тауардың шығындары  технологиялық қалдықтар	0,5	0,2	0,6
11	Орамалау шығындары	0,2	0,08	0,2
12	Басқа шығындар: шоу-бағдарламалар, концерттік қойылымдар	7,0	2,8	7,4
13	Отын, газ, электроэнергия шығындары	9,8	3,9	10,2
	Барлығы:	95,1	37,98	100
Ескертпе: [25] әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    Өндіріс және айналым шығындарының 1 күндік сметасы 95100 теңгені құрады, немесе тауарайналымындағы үлесі 38 % болды.

    Сонымен «Алдияр»мейрамханасының экономикалық талдау көрсеткіштері және қаржылық коэффициенттер кәсіпорынның бүгінгі таңда тұрақты екендігін, бірақ рентабельділік деңгейімен, оның толу мөлшерінің төмендеуі қауіпі бар екенін көрсетеді. 
 

    2.3 «Алдияр» мейрамханасының маркетингтік қызметін және жоспарлау жүйесін бағалау 

    Қазіргі кездегі Оңтүстік Астанадағы өмір қарқындылығына байланысты алматылықтар арсында кафе мен мейрамханаларда тамақтану кең таралған. Бұл бірнеше себептердің салдарынан: халықтың табыс деңгейінің өсуі, жұмыстың көптігі үйде тамақтанып, ас дайындауға уақыттың жеткіліксіздігі.

    Адамдардың  көп бөлігі достарымен кездесу немесе іскерлік кездесулер мақсатында кафе мен мейрамханалардың қызметін қолданады. Біздің кафеміздің негізгі тұтынушылары болып:

• Орта және үлкен жастағы адамдар;
• Бизнес ұйымдардың жұмыскерлері;
• Жанұялар.

    Тұтынушылардың негізгі сегменті 13- кестеде көрсетілген. 

13-кесте – Тұтынушылардың негізгі сегменті     

Өзгермелі факторлар	Тұтынушылар сегменті
Демографиялық
Жасы	13-19 жас -5%тұтынушы, 20-34 жас-52 % 35-49 жас  34%, 50 және одан жоғары -9%
Отбасы  жағдайы	Жастар- 48%, жастар отбасын құрған -34% қарттар-10%, қалғандар- 8%
Табыс деңгейі	Төмен- 4%, орта -39%, жоғары-51%, өте жоғары- 6%
Психологиялық
Өмір  стилі	Элитарлы -30%, жастық -47%, спорттық- 11%
Кездейсоқ сатып алу деңгейі	Мейрамханада  тамақтану күнделікті пайдаланушылар -17%, Анда-санда пайдаланушы-83%
Пайда іздеу	Жоғары сапалы тамақ іздеушілер-16% Жақсы қызмет көрсетушілерді іздеу-49% Төмен баға іздеу -34%
Мейрамханада  тамақтанудың қажетті деңгейі	Аптасына бір  рет-33%, Анда-санда 67%
Ескертпе: [25] әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    Көрсетілген зерттеулер бойынша «Алдияр» мейрамханасының тұтынушылары негізінен жоғары және орта табысы бар, өмір сүру стилі элитарлы клиенттер екенін көруге болады.Олар үшін жақсы қызмет көрсету негізгі фактор болып табылады.

    Тұрақты тұтынушылар көрсеткіштердін арттыру мақсатында мейрамхана көптеген маркетингтік шаралар, жарнамалық акцияларды өткізуді, сонымен қатар сервистің сапасын жақсарту мақсатында жаңа енгізулер ұйымдастыруда. Бұл шаралардың сипаттамасы мен нәтижелері келесі бөлімдерде көрсетілген.  

14-кесте  – «Алдияр» мейрамханасының тұтынушыларын зерттеу 

Негізгі тұтынушылар	Тұтынушылардың  талғамдары
1	2
Орташа  табысы бар орта жастағы адамдар	қауіпсіздік дәмді тағам тартымды сервис жанға жайлы әуен ыңғайлы көлік тұрақтары

 
 

14-кестенің жалғасы 

1	2
Бизнес ұйымдардың жұмыскерлері	қауіпсіздік дәмді тағам тартымды сервис жанға жайлы әуен ыңғайлы көлік орындары тазалық тез қызмет көрсету қол жетерлік бағалар
Жанұялар	қауіпсіздік балаларға арналған ойнау аландардың болуы тартымды сервис жанға жайлы әуен ыңғайлы көлік тұрақтары тазалық тез қызмет көрсету оңтайлы бағалар

 

    Сонымен қатар, қызмет көрсету сапасын бағалау  жүргізілді,  сұрау нәтижесінде  қызмет көрсетудің сапасы ондық шкала  бойынша орташа балл 8,5 болып шықты. Бұл қызмет көрсету дәрежесі жоғары екенің көрсетеді.