Нарықтық экономикадағы маркетингтің мәні және рөлі Рахат АҚ мысалында курстық жұмыс

 

4-кесте – «Алдияр» мейрамханасының 2010 жылдың жалақы қоры 

Атқаратын қызметі	Жұмыскер- лер саны	Жалақы, мың тг.	Жылдық есептеулер, мың тг.
Директор	1	100 000	1 200 000
Бухгалтер	1	80 000	960 000
Технолог	1	60 000	720 000
Жүргізуші	2	40 000	960 000
Бармен	4	35 000	1 680 000
Даяшы	20	20 000	4 800 000
Жинаушы	4	10 000	480 000
Аспазшы	6	40 000	2 880 000
Барлығы	39	24000	13 320 000
Ескертпе: [25]әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    Жұмыскерлердің  табысы таза табыс және жылдық бюджет есебінен есептелінеді. Жұмыста қолданатын құралдардың және атқарылатын міндеттеріне қарай жұмыскерлерге белгілі талаптар қойылады. 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы жұмыскерлердің жалпы саны 30% -ға өсіп, жалақының жалпы көлемі 28%-ға артқан. Егер 2009 жылы жұмыскерлердің жалпы саны 27 адам болып, жалақының жалпы мөлшері 9 590 400 теңге көлемінде болса, 2010 жылы жұмыскерлердің саны 39-ға жетіп жалақы қоры 13 320 000 теңгеге жетті. Бұл өсім маркетингтік акциялар арқылы тұтынышылар көлемің жоғарлатып, табыстылық деңгейін өсурідің негізінде жүзеге асты. Сонымен қатар, жұмыскерлерге медициналық сақтандыру, толық әлеуметтік пакет және мейрамдарға байланысты ақшалай марапаттау беріледі [25].

    «Алдияр» мейрамханасындағы қызмет көрсетудің жоғары сапасын қамтамасыз ету мақсатында жұмыста қолданатын құралдардың және атқарылатын міндеттеріне қарай жұмыскерлерге белгілі талаптар қойылып, қызмет көрсету мәдениеті сақталады. Қызмет көрсету мәдениеті–белгілі бір ережелерге негізделген, клиенттерге қызмет көрсету нормаларының ұйымдық мәдениеті. Қызмет көрсету мәдениеті кәсіпорының саясатымен сәйкес келіп, қызмет көрсетуші персоналды ынталандыру жүйесі негізінде жүзеге асырылады. Қызмет көрсету мәдениетінің жоғары деңгейі қызмет көрсетуші персоналдың біліктілігіне тікелей байланысты.

    Кез келген тамақтану кәсіпорында келушілердің өмірін, денсаулығын және мүлкінің сақталуын қамтамасыз ету жағдайлары жасалуы қажет. Ғимараттарда төтенше  жағдай кезде шығатын есіктер, ақпараттық нұсқамалар қарастырылған. Кәсіпорында өрттен сақтау ережелері, өрт қауіпсіздігін сақтау ережелеріне сәйкес орнатылған. Тамақтану кәсіпорындарында санитарлық, эпидемиялогиялық қадағалау органдарын нормативтері сақталуы тиіс. Әр бір қызметкер айына бір рет медициналық тексеруден өтіп, жылына екі рет санитарлық минимум емтихандарын тапсырады. Әр бір қызметкерге медициналық карта тіркеліп, тексеру және емтихан нәтижелері беріледі. Инфекциялық аурулары бар тұлғалар жұмысқа жіберілмейді. Осыған байланысты жұмыскерлерге келесідей талаптар қойылады (5-кесте): 

5-кесте – «Алдияр» мейрамханасының қызметкерлеріне қойылатын талаптар 

Атқаратын қызметі	Білім деңгеі	Арнайы талаптар	Жұмыс тәжірбиесі
Бармен	Арнайы орташа немесе курстар	Шараптар картасын жақсы білу, коктейлдерді дайындау т.б	Міндетті түрде 1 жыл
Даяшы	Арнайы орташа немесе курстар	Жұмыс тәжірбиесінің  болуы, әрқашан ашық жүзді, қонақтарға сыпайы қызмет көрсету	Міндетті түрде 1 жыл
Аспазшы	Арнайы орташа	Тез және дәмді  дайындау қабілеті,өзге елдердің асын білу	5 жылдан кем емес
Жүргізуші	Маңызды емес	Жеке көлік	5жылдан кем емес

 

    Осы аталған талаптардың сақталуы мейрамхананың  үнемі сапалы қызметтің көрсетілуін  қамтамасыз етеді. Яғни даяшылардың  міндетті гигеналық, эстетикалық түрі, қонақтармен жақсы қарым-қатынаста болуы, өз ісіне жауапкершілікпен қабылдауы кафеге тұрақты қонақтар саны мен табыстылық деңгейін арттырады. 

    Мейрамхананың өндірістік бөліміне ыстық, салқын қоймалар, азық-түліктерді сақтау орны, жіберу қоймалары кіреді. Ыстық қоймада әртүрлі тағамдар мен аспаздық өнімдер дайындалады. Ыстық қойма салқын қоймамен ыңғайлы байланыста салынған. Ыстық қойма жылыту, салқындату, механикалық және қосымша қызмет көрсету құралдарымен жабдықталған. Сорпалар дайындау бөлімі әртүрлі сыйымдылығы бар қайнату құралдармен жабдықталған. Қуырылатын тағамдар үшін-фритюрница, скавородкалар мен дайындау шкафымен және қосымша қызмет көрсету құралдармен жабдықталған. Мейрамхананың сыртқы инфраструктурасы да дамыған, көлік қою орындары мен кең аландар ұсынылған. Кәсіпорынның өндірістік бөлімдері қойылатын талаптар мен стандарттарға сай болып келеді. 
 

    2.2 «Алдияр» мейрамханасының негізгі экономикалық көрсеткіштеріне талдау 

    Енді  «Алдияр» мейрамханасының қаржылық қызметін талдауға тоқтала кетейік. Мейрамхана қызметінің экономикалық нәтижесін талдау оның жұмысының аса маңызды бағыттарының бірі болып табылады. Ол бекітілген нормативтердің орындалуын және мейрамхана қызметінің қаржылық нәтижелерін басқаруға мүмкіндік береді.

    «Алдияр»  мейрамханасының қаржы-экономикалық жағдайы кестелі түрде 6-кестеде көрсетілген: 

6-кесте – «Алдияр» мейрамханасының технико-экономикалық көрсеткіштері 

№	Көрсеткіштер	2009ж. теңге	2010ж. теңге	2010жылды 2009 жылмен салыстырғандағы ауытқулар (+/-), теңге
1	2	3	4	5
1	Тауар айналымы	35 784 375	46 574 692	+ 10790317
2	Соның ішінде. мейрамхана дайындаған өнімдер	28 043 062	33 773 549	+5730 487
3	Сатып алынатын тауарлар бойынша	17 735 313	22801 143	+5065 830
4	Жұмыскерлердің  саны	24	39	+15
5	Жұмыскерлердің  орташа айлық жалақысы	24 858	28 461	+3 603

 
 

6-кестенің жалғасы 

1	2	3	4	5
6	Өндірістік  шығындар	14 470 625	14 629 845	+159 220
7	Жалпы ішкі өнім	11 313 750	21 944 847	+10 631 097
8	Табыс	19 508 844	29 384 619	+9 875 775
9	Тауар айналымының  рентабельділігі	0,36	0,53	+0,17
Ескертпе: [25]әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    Өндіріс шығындары 159 мың теңге болды (11%), бұл көрсеткіш 2008 жылы мейрамхананы күрделі жөндеу жұмыстарына кеткен шығындармен түсіндіріледі. Жалпы табыс 103% өсіп, тауар айналымының рентабельділігі 2010 жылы- 53%-ды құрады. Жұмысшылар санын айтарлықтай көбейтіп, қызмет сапасы жақсартылды. Сонымен қатар, жалақы мөлшері көбейтіліп, табыстылық деңгейі 93%-ға өсті.

    Енді  төмендегі мәліметтерге сүйене отырып кәсіпорынның 2010 жылғы қаржылық жағдайын 2009 жылмен салыстырып көрейік. 

7-кесте – «Алдияр» мейрамханасының қаржылық жағдайы 

№	Аталуы	өлшем бірлігі	2009 жыл	2010 жыл	2010 жылдағы өзгерісі (+/-), теңге
1	Жеке капитал	млн.тг	68 000 000	90 000000	22 000 000
2	Жалпы міндеттер	мың.тг	64 000	72 000	8 000
3	Өндірістік  қорлар	мың.тг	45 000	57 000	12 000
4	Дебиторлық  қарыз	мың.тг	54 000	68 000	14 000
Ескертпе: [25]әдебиет мәліметтері негізінде жасалған

 

    2010 жылдың көрсеткіштерін 2009 салыстырғанда жеке капиталдың 25,5% өскені байқалады, нәтижесінде жалпы міндеттер үлесі 11%-ға өсті. Дебиторлық қарыздар 2009 жылға қарағанда 20,5%-ға өсті. Өндірістік қорлар 26% -ға көбейді. Бұл көрсеткіш мейрамхананың ұсынылатын тағамдар ассортиментін кеңейтуге және интерьер жабдықтарын жаңартуға мүмкүндігі туындағанын білдіреді.

    

 
 

    8-сурет – «Алдияр» мейрамханасының 2010 жылдағы қаржылық жағдайы  

    Аталған көрсеткіштерге мейрамхананың ішкі факторларымен бірге сыртқы факторлар да ықпал ететіні анық. Яғни, тұрғындардың жалпы өмір сүру деңгейі жақсарып, мемлекеттің жалпы ұлттық өнімі өсіп, инфляция өсімшесі төмендеді.

    8- суретте көріп отырғанымыздай жалпы қаражаттардың 90 миллион теңге (немесе 33%) жеке капитал болса, жалпы міндеттер көлемі 72 000 мың теңге (немесе 26%), дебиторлық қарыз 68 000 мың теңге (немесе 25%) , ал өндірістік қорлар көлемі 48 000 теңге (немесе 16%) мөлшерде белгіленді. 

8-кесте – 2008-2010жж. қор және заем қаржы-қаражаттарының құрылымы  

Көрсеткіштері	2008ж.		2009ж		2010 ж.
	мың тг.	%-бен	мың тг.	%-бен	мың тг.	%-бен
1	2	3	4	5	6	7
1. Меншікті қор	15744	100	395955	100	411699	100
2. Ұзақ мерзімді   міндеттеме	-	-	-	-	-	-
3. Ағымдағы   міндеттемелер	4752	100	25132	100	29857	100
а) қысқа мерзімді   несиелер	-	-	-	-	-	-
б) несиелік   қарыз	-1208	60,8	12323	49,0	11115	37,2
в) салық   қарыздары	5933	39,2	12809	51,0	18742	62,8
4. Барлығы:	20496	100	421087	100	441556	100