Кәсіпорын қызметінің теориялық негіздері

«Deloitte» ЖШС;

«Ernst&Young Kazakhstan» ЖШС;

«KPMG» ЖШС;

«Price Waterhouse Coopers» ЖШС.

2010 жылы КПМГ ұсынған  жоспар шеңберінде корпоративтік  басқаруды жетілдіру жөніндегі  жұмыстарды жалғастыру жоспарланған.

Қауіп-қатерлерді басқаруға  қатысты Комитет төмендегідей мәселелерді  қарастырды:

«Қазпочта» АҚ қауіп-қатерлерді сәйкестендіру мен бағалау ережелерін алдын-ала мақұлдау туралы; «Қазпочта» АҚ өтімділік қауіп-қатерін басқару  туралы ереже-қағида; «Қазпочта» АҚ елдер  лимитін белгілеу туралы ереже-қағида; «Қазпочта» АҚ валюталық қауіп-қатерлерді басқару жөніндегі ереже-қағида; «Қазпочта» АҚ пайыздық қауіп-қатерлерді басқару жөніндегі ереже-қағида;

«Қазпочта» АҚ қауіп-қатерлерді басқару жөніндегі саясатты алдын-ала  мақұлдау туралы;

«Қазпочта» АҚ қауіп-қатерлерді басқару жөніндегі қызметтің 2009 жылы атқарылған іс-шаралары жөніндегі  есебі мен «Қазпочта» АҚ 2009-2010 жылдарға арналған қауіп-қатерлерді басқару  жөніндегі саясатты енгізу бойынша  Жұмыс жоспарын қарау туралы.

«KPMG Tax and Advisory» ЖШС кепілдеме-ұсыныстарына сәйкес, Комитет «Қазпочта» АҚ тәуекелді (қауіп-қатерлерді) басқару жөніндегі  қызмет басшысымен кездесу өткізді.Ішкі аудит және сыртқы аудит қоғамның ішкі аудитін Қоғамның ішкі аудит  қызметі жүзеге асырады.

Комитет есепті кезеңге Қоғамның Директорлар кеңесіне Ішкі аудит  қызметі басшысы лауазымына кандидатураға, Ішкі аудит қызметінің құрам саны мен штаттық кестесіне, ішкі аудит  аясындағы жаңғыртылған ішкі құжаттарға қатысты ұсыныстар берді. Комитет  тоқсандық есептер, 2011 жылға арналған Жылдық аудиторлық жоспарларды қарастырып, қорытындыларын ұсынды. Ішкі аудит  қызметінің басшысымен Ішкі аудит қызметінің жинақтауға қатысты кездесулер өткізілді.

Ішкі аудит қызмет жұмыскерлеріне сыйлықақы беру мәселесі Комитеттердің 2011 жылғы отырыстарында қарастырылған  жоқ.

2011 жыл бойы Комитет  мүшелері Қоғамның ішкі және  сыртқы аудиторларымен («Эрнст энд  Янг» ЖШС) кездесті. Сыртқы және  ішкі аудиторлар 2009 жылы аудиторларды  ерекше мазалап тұрған және  Комитет пен Қоғамның Директорлар  кеңесінің қарауына тез шығаруды  талап етіп тұрған мәселелердің  барлығын көрсетті. Комитет Қоғамның  басшылығы қызметкерлері аудиторларды  олардың жұмысына қажетті көмекпен  қамтамасыз етіп отыратындығынан да хабардар [31]

Жалпы алғанда, Комитет Қоғамның ішкі және сыртқы аудиторлары арасында қалыптасқан өзара әрекет деңгейін оң бағалап отыр.

2011 жыл бойы Комитет  мүшелері ІАҚ басшысымен ішкі  және сыртқы аудит, ішкі бақылау  жүйесі, Қоғамның қауіп-қатерді басқару  жүйесі және тағы басқа мәселелерді  талқылау  мақсатымен бірнеше  мәрте кездесті. Комитетің бағалауы  бойынша, Қоғамда барлық маңызды  аспектілер бойынша сыртқы аудиторлардың  тәуелсіздігі қамтамасыз етілген.  Бірегейлі хат сұрыптаушы машинасы іске қосылды 12 маусым күні өткізілген, «Оңтүстік» ақпарат – логистикалық орталықтың тұсаукесері аясында ұқсастығы тұтастай Ресейде де, ТМД елдерінде де жоқ «Siemens» компаниясы өндірген, бірегейлі хат сұрыптаушы машинасын іске қосуды жүзеге асыруда. Бұл машина қазіргі сәтте Қазақстанның пошта саласында ғана пайдалануда және есептеу мен кириллица әрі латын әріптерімен жазылған мекен-жайларды танып айырудың қалыптасқан жүйесі игерілген, хаттарды бейне кодпен жазуды жүзеге асырып, сұрыпталған жазбаша хат-хабарлар санының санағын жүргізуге мүмкіндік береді.        

11 қыркүйек күні «Ұлттық  персоналды сертификаттау орталығы»  ЖШС-мен СМЖ ішкі аудитін жүргізу  шеңберінде өткізілген сынақ  ісінің қорытындылары бойынша  сапа менеджменті жүйесі жөніндегі  Қазақстан Республикасының Мемлекеттік  техникалық реттеу жүйесінің  ішкі аудиторлары ретінде сертификатталған  «Қазпочта» АҚ жұмыскерлеріне  СМЖ сертификатталған ішкі аудиторлардың  куәліктері мен карточкалары  табыс етілді.  Standard & Poor's агенттігі  «Қазпочта» АҚ-на эмитент рейтингі  берілді. 16 қыркүйек күні «Standard & Poor's»  халықаралық рейтингті  агенттігі «Қазпочта» АҚ қазақстандық  мемлекеттік пошта байланысы  операторының рейтингін растады.  Ұзақ мерзімді несиелі рейтинг  ВВ деңгейінде расталды, ұлттық  шкала бойынша рейтинг kzA+. Рейтингтер  бойынша болжам «Тұрақты».  

«Қазпочта» АҚ МАОКАМ орналастыру  жөніндегі агент 21 қазан мен 17 қараша аралығында «Қазпочта» АҚ Қазақстан  Республикасы Қаржы министрлігінің жеке тұлғалар үшін арнайы орташа мерзімді қазыналық міндеттемелерді (МАОКАМ) орналастыру жөніндегі агенті болып  танылды. Барлық орналасқан МАОКАМ бойынша: 2 жыл айналым мерзіммен – 73,48 млн. теңге сомасына 48777 дана, 3 жыл  айналым мерзіммен – 9598,04 млн. теңге  сомасына 6410128 дана, барлығы – 9671,52 млн. теңге сомасына 6458905 дана.  

  Амортизациялық аударымдардың  арнайы нормалары балық инвестицияларға  қолданылып, жаңа жұмыс орнын  ашуға, қоршаған ортаны қорғауға, техникалық жағынан алдыңғы қатарлы  өнім өндіруге, сыртқа тауар шығаруға  бағытталады. Жұмсалған қаражаттар  үш жыл ішінде есептен шығарылады, бірінші жылы жұмсалған капиталдың  50 %  амортизацияланады, екінші  жылы 30 % және үшінші жылы 20%.

     Салықтан босатылған пайда резервтерін жасауға қолөнері өндірісінде, саудада, өнеркәсіпте, еркін мамандық секторында, сондай-ақ мүліктерді жалдау мен жалға беру қызметі саласында қолдануға рұқсат етілген. Резерв 1 жыл ішінде түскен пайданың 20 %-ға дейінгі мөлшерін құрауы мүмкін.

     Қаржы жағынан қолдау. Федералды үкімет тарапынан берілетін салыстырмалы түрде пайыз ставкасы төмен және жағдайын пайдалана отырып, ақшаны қайтаруға мүмкіндік тудыратын несиелер шағын кәсіпорындар үшін айтарлықтай қамқорлық болып табылады. Қазіргі кезде бизнестің бұл түрін қаржыландырудың негізгі көзі федералдық бюджет, оның кадрлары «Кредитани – тольт фюр Видерауфбау», «Дойче аусглейхс банк» және «Берлинер Индустрибанк» сияқты арнайы үш банк арқылы бөлінеді. Шағын және орта фирмаларға несиелер тікелей емес, ақшаның дер кезінде қайтарылуына кепілдік беретін олардың өздерінің банктері негізінде іс жүзінде асырылады. Сонымен қатар, шағын және орта фирмалар федералды және жергілікті үкіметтің кепілдіктерін де пайдалана алады.

    Жаңа жұмыс орындарын ашу мен экономиканың аймақтық құрлымын жақсартуға ынталандыратын арнайы несиелерді жергілікті үкіметтер береді.

       Инновациялық  салаға көмек. Бұл мақсатқа  федералды үкімет 1990 жылдың басында  бір жыл ішінде 750 млн. маркаға  дейінгі мөлшерде қаржы бөліп  отырды. Бұл көмектің ұйымдық  нысандары әралуан: индустриялды  және ғылыми парктер, жұмыс  бабына қарай бөлмелер бере  алатын, ақпараттық банктерге енуге,  капиталдарға қатысуға рұқсат  беретін мүмкіндіктері бар инновациялық  орталықтар. Шағын және орта бизнес  саласында инновацияны мемлекеттік  қолдау олардың ғылыми мекемелерін  бірлесіп жұмыс істеуіне көмектесу,  қажетті ақпараттық және еңес  берушілік инфрақұрылымды жасау,  технологияны алуды жеңілдету,  ғылыми қызметкерлерді даярлауға  жәрдемдесу жұмыстары арқылы  іс жүзіне асырылады. 

    Сонымен жоғарыда аталған шетелдік озық тәжірибелердің ұтымды жақтарын Қазақстан жағдайында пайдалану шағын кәсіпорындардың дамуы мен қызмет тиімділігіне оң ықпал етеді деп есептеуге болады.

 

 

3.2 Кәсіпорындар  қызметінің экономикалық тиімділігін  арттыру жолдары

         Қазіргі кездегі жаһандану жағдайында  кез-келген мемлекеттің негізін  бәсекеге қабілетті экономика  мен табысты кәсіпкерлік құрайды.  бұл мәселелерге Елбасының өзі  ерекше назар аударып отыр. Соның нәтижиесінде айтарлықтай жақсы жетістіктерге қол жеткіздік, атап айтқанда:

• соңғы 4-5жылдың ішінде жалпы ішкі өсімнің өсімі жылына 9-10% құрады;
• еліміз халықаралық рейтингтік агенттіктердің инвестициялық рейтинг бойынша жоғары бағасын алды;
• барлық макроэкономикалық көрсеткіштер бойынша қолайлы динамика байқалады;
• кәсіпкерлік сектордың, әсіресе, шағын және орта кәсіпорындардың жоғары белсенділігі байқалады;
• әртүрлі даму институттары құрылып, табысты қызмет етуге және жоғары нәтижеге жетуге ынталық танытып отыр;

      Компания Интернеттің, сымсыз, ақпарат-коммуникациялық және мобильді технологиялардың ықпалымен пошта көлемдерін көбейту, ауылдық жерлерде кеңінен талап етілетін банктік өнімдердің аясын кеңейту жөніндегі мақсатқа лайықты шараларды қабылдайды.  

2010-2020 жылдарға арналған  «Қазпочта» АҚ ұзақ мерзімді  Стратегиясын әзірлеу шеңберінде  Директорлар кеңесі жанынан Стратегиялық  жоспарлау жөніндегі комитет,  сонымен қатар Қоғамның стратегиялық  жоспарлауы жөніндегі жұмыс тобы  құрылды. 

Стратегияның негізгі  мақсаты Интернет – технологияның  белсенді ықпалымен поштаны айырбастаудың  тұрақты өсуін қамтамасыз ету, сондай-ақ ауылдық жерлерде қызметтерінің  өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыру үшін қаржылық қызметтерді кеңейту және шығындарды оңтайландырумен ілесуші қызметтердің сапасын жоғарлату болып табылады.

Белгіленген мақсаттарға  қол жеткізу үшін төмендегі негізгі  бастамашылықтар анықталды:

- қызметтердің қол жеткізілген  нәтижелерінің талдауы негізінде  және технологиялық процестердің  деңгейінде қызметтердің негізгі  түрлерінің тиімділігін жоғарлату  қазіргі заманғы және өнімді  бизнес-процестерге ауысуына жол  береді; 

- клиенттерге талап етілетін  өнімдер мен қызметтерді ұсыну  арқылы табыстардың өсуін және  нарықты жаулап алуын қамтамасыз  етеді. 

Қызметтердің негізгі  түрлерінің тиімділігін жоғарлату  төмендегі бағыттар бойынша жүзеге асыру жоспарлануда:

1. Бизнес-процестерді автоматтандырылуына  сатылап ауысу жолымен қызметті  оңтайландыру, тиімділікті жоғарлату. 

Бағыттың міндеті 

Бизнес-процестер мен  технологияларды әрі қарайғы  оңтайландыру.

Пошта жөнелтімдерін қадағалау  жүйесін толық қамту.

Автоматты сұрыптау үлесін көбейту.

2. Пошта жөнелтімдерін  үздіксіз және уақтылы өңдеп,  жеткізуді қамтамасыз ету үшін  инфрақұрылымды дамыту, бұл қызметтердің  сапасын елеулі түрде жоғарлатады  және жаңа қызметтерді белсенді  дамыту үшін базаны құрайды,  сонымен қатар Қазақстанның географиялық  орналасу және транзитті әлует  есебімен пошта-логистикалық желінің  дамуын жүзеге асырады.  

Бағыттың міндеті 

Меншікті пошта байланысы  объектілерінің қауіпсіздігі мен қызмет көрсетудің қолайлығына қойылатын  талаптарға толық сәйкес келуі.

Қазіргі заманғы пошта-логистикалық желіні құру.

Қазіргі заманғы ақпараттық технология негізінде пошта байланысы  желісін жаңғырту, жабдықтау және техникалық бекемдеу.

3. Қоғамның ең алдымен  клиентке бағыттау ыңғайын белсенді  түрде қолдану, сонымен қатар  қызмет көрсетудің халықаралық  стандарттары мен ИСО 9001:2008 ХС  қолдану есебінен көрсетілетін  қызметтердің сапасы мен имиджін  жоғарлату.    

Бағыттың міндеті 

Қоғамды пошталық және қаржылық қызметтердің сенімді өнім берушісі ретінде көрсетуге мүмкіндік  беретін, клиенттердің талаптарын зерделеу үшін, қазіргі клиенттердің мақсатты сегменттерін анықтап талдау үшін CRM жүйесін толыққанды енгізу және маркетинг  және сауда-саттық саласындағы персоналдың  құзырлығын жоғарлату.   

«Қазпочта» АҚ барлық қызметтеріне сертификатталған сапа менеджменті  жүйесінің тарату саласын жоспарлы кеңейту. 

Корпоративтік басқару деңгейін жоғарлату.

4. Инновациялық технологиялар  мен Интернеттің дамуын, сонымен  қатар нарық пен бизнестің  өсіп келе жатқан талаптарын  ескере отырып, табыстың өсуін  қамтамасыз ету және нарықты  қамту. 

Стратегия сыртқы қарыз алуды  тарту мен 2010-2020 жылдарға арналған инфрақұрылым мен көлікті, сонымен қатар жабдықтар  мен техникаларды жаңғырту жобаларын  қаржыландыру үшін жалпы сомасы 31,7 млрд. теңгеге жеке қаражаттарын шоғырландыруды қарастырады.     

Стратегияны жүзеге асырудан туындайтын экономикалық нәтиже 2010 жылмен салыстырғанда 2020 жылы ұлғаю бойынша  күтіледі:    

- таза табыс 76,6 млн.  теңгеден 1527,7 млн. теңгеге немесе 19,9 есеге, Ebitda көрсеткіші 1368,3 млн. теңгеден 2449,9 млн. теңгеге немесе 1,8 есеге; 

- қызметтің рентабельділігі  - 0,4%-дан 3,3%-ға дейін немесе 8,3 есеге; 

- еңбек өнімділігі - 908 мың  теңге\адамнан 1531 мың теңге\адамға  дейін немесе 1,7 есеге;  

- орташа айлық еңбекақы  төлемі - 46,9 мың теңгеден 105,2 мың теңгеге  дейін немесе 2,2 есеге; 

- жыл сайын таза табыстан 10% көлеміндегі дивиденттер –  2020 жылдың қорытындысы бойынша  7,7 млн. теңгеден 152,8 млн. теңгеге  дейін немесе 19,9 есеге; 

- акцияның табысы бойынша  компания құны 11,6% дейін немесе 17 есеге. 

«Қазпочта» АҚ Даму стратегиясында белгіленген міндеттерді және енгізілген жобаларды жүзеге асыру Қазақстан  Республикасын индустриалды – инновациялық дамыту саласындағы мемлекеттік  бағдарламалардың бір қатарын жүзеге асыруға көмегін тигізеді. 

2020 жылға орай республикамызда  Дүниежүзілік пошта одағымен  ұсыныс берілген, пошталық қызметтердің  сапасы туралы нормативтік параметрлердің  сақталуын, сонымен қатар тұтынушыларға  талап етілетін қаржылық қызметтердің  қолжетімділігі мен қызмет көрсету  деңгейі бойынша қала мен ауыл  арасындағы айырмашылықты төмендетуді  қамтамасыз етеді.