Учет и аудит

Жабдықтаушылары бар  есептеулер және мердiгерлермен тексеру барысында келесi есептерi шешуi керек. /:-тауарлық-заттық құндылықтардың келгендесiне бастапқы құжаттардың ресiмдеудi дұрыстығының тексеруi және кредиторлық қарыздың пайда болуын дәлелдiктiң растауының мақсаты бар қызметтерiнiң алуына32,91/;

-өтеудi уақытылы болу  және кредиторлық қарыздың бухгалтерлiк  есебiнiң шағылысуын дұрыстықтың  растауы;

-дебиторлық қарыздың  пайда болуын дәлелдiктiң растауының  мақсаты бар қызметтерiнiң жабдықтауға  және көрсетуi бойынша бастапқы  құжаттардың ресiмдеудi дұрыстығының тексеруi;

- дебиторлық қарыздың  бухгалтерлiк есебi есептерiнде өтеудi  уақытылы болу және шағылысуды  дұрыстықтың растауы. 

Ең алдымен, жабдықтаушылары  бар есептеулердiң тексеруi және мердiгерлерiмен кәсiпорын көрсеткен  қызметтерге шаруашылық келiсiм-шарттары тағы басқалар тауарларының тапсырыс келiсiм-шарттарын зерттеуiн ескередi жұмыс iстелiнген. Келiсiм шартының (378-шi бап) ҚР-ның ГКОларына сәйкес анықтау туралы екi немесе бiрнеше тұлғалардың келiсiмi танылады, өзгерiс немесе тоқтатылу азаматтық мiндеттерi де дұрыс айтады /32,79/.

Келiсiм шарты бiр  түрiнiң бiрлерiнiң мәмiлелердiң  азаматтық-құқықтылары болып табылады. Бұл келiсiм шарттары ҚР ГКОлардың  талапқа сай болуы керек. (жұмыстар, қызмет) тауар жеткiзуге ең маңызды  талаптардың санына мәмiлелердiң жүзеге асыруында. Әдейi орындалусыз форманың ҚРының қойылған азаматтық кодексiмен тарап iске асатын мәмiлелер толық көлемде немесе мезгiлсiз емес, жарамсыз болып есептеледi.

Тексерушi өткiзiлген мәмiлелер  бойынша тапсырыс келiсiм-шарттарды  бар болу орнатады, олардың ресiмдеуiн дұрыстық, дата пайда болу және мерзiмiнен өтiлген қарыздың бiлiмiнiң себебiн. Мердiгерлер жабдықтаушыларға 3310 Қысқа мерзiмдi кредиторлық қарыз есеп бойынша есеп-төлеу құжаттар және есеп-қисап тiзiлiмдерiнiң мәлiметiнiң жабдықтаушылары бар есептi операциялары саралап тексеретiн бұдан әрi.

Iрiктеудi құрамға есептi  операциялары немесе есептеулерiнiң  сомасы маңызды болатын жүйелi  түрде iске асатын жабдықтаушылар  қосылады. Тексерулер процессте  өткiзудi дата және операция  сипаты айқындалады, дәлелдiк ҚҚСтың ерекшелеуi, дұрыстық түскен құндылықтар бойынша бағалардың қолдануы, олардың кiрiсуiн толықтық.

(фактурасыз жабдықтауды) есеп құжаттары алынбаған тауарлық-заттық құндылықтардың түсуiнде, бiрақ, устанав - құяды, сияқты бұл төлелген түскен құндылықтарын есептелмейдi. Сонымен бiрге анықталады, есептеулердiң түгендеу және тәптiштеуi жүргiзiлдi, жабдықтаушыларға айыппұл санкциясы шарттық мiндеттемелердiң бұзушылығында көрсеттi, айыппұл санкцияларының есептелген немесе алған сомаларының дәлелдiгi.

Құндылықтар және есептеулердiң  бақылау түгендеуi, құжаттар және есепке алудың регистрлерiнiң тексерiлетiн  кәсiпорынындағы қарсы тәптiштеу жүргiзiле аладуға керек болса  және жабдықтаушыларда. Есептердiң  есеп-қисап тiзiлiм көрcетiлген корреспонденциясына дұрыстық тексеру керек. /34,92/.

Синтетикалық есепке алудың мәлiметтерi аналитикалық мәлiметтермен  расталады. Мердiгерлер жабдықтаушыларға 3310 Қысқа мерзiмдi кредиторлық қарыз  есеп бойынша айналымдарға және қалдық арналған қорыту жазбасылар бас кiтаптың мәлiметтерi және бухгалтерлiк баланспен салыстырады.

ҚҚС ол бойынша түскен тауарлық-заттық құндылықтардың жабдықтаушыларынан кiрiсуiн толықтығы, орнын толтыруды  дәлелдiк мұндай бақылау қабылдаулар  көмегiмен тексередi, салыстыру тағы басқалар тексерушiнiң есепке алуды Тическийiнiң аналиының құжаттар және регистрлердiң алғашқы деректерiн зерттеуiн негiзде орнатуы керек бол, шарттар туралы көрcетiлген мерзiм iшiнделердiң жабдықтаушыларға және мердiгерлерiне қарыз мерзiмiнен өтiлген кредиторлық қарыздың жағдайлары айқындалу керек және мұндай қарыздың есептен шығаруды дәлелдiгiн тексеруге сөндiредi. Тексерiлу керек, кәсiпорынның өндiрiстiк қызмет жатпайтын сомалар өндiрiске шығынның мердiгерлерiне жабдықтаушыларға 3310 Қысқа мерзiмдi кредиторлық қарыздың есеп қарызынан көшiрiлiп жазылған болуы керек болемес.

Қателер бiлдiрiлген тексеру  барысында, жұмыс құжаттамаларында тiркейдi және есеп берудiң қаржы  көрсеткiштерiне оның ықпалдарын анықтайды. Бастай, аудиторлық ұйым ЖШС туралы алдын ала бiлiмдерге тұрақтанды, сонымен бiрге өткiзiлген аналитикалық процедуралардың нәтижелерiнде.Аудиторлық ұйым тексерудi бағдарламаның әзiрлеулерi процессте iшкi бақылаудың жүйесiнiң тиiмдiлiгi бағалайды ЖШС жұмыс iстейтiн, және iшкi бақылаудың жүйесiнiң қауiп-қатердi бағалауын өндiрiп алады.

Тексерудi түпкi мақсат - iстелiнген жұмыстар және көрсеткен  қызмет қабылданған алған тауарлық-заттық құндылықтарда жабдықтаушылары  бар есептеулердiң жүргiзуiн дұрыстық және мердiгерлермен орнату. Түпкi мақсатпен, тексерушiге сәйкес өнiмнiң жабдықтауы және олардың ресiмдеуiн дұрыстыққа келiсiм шарттарының бар болуы тексеруге керек. Оның пайда болуын датаны және бiлiмнiң себебiн дебиторлық қарыз болған жағдайда орнатуға керек. Ерекше iлтипат өткен заңды талап мерзiмi бар қарызға аударуы керек. Оның пайда болуын себеп, сонымен бiрге қарыздың төлетуiне қамдану болуы мүмкiн бе? анықтап алуға анықтау керек қамдану болуы мүмкiн бе?. Жабдықтаушылары бар есептеулер және мердiгерлермен тексерудiң жанында, бұл мәлiметтер дербес компьюлерде есепке алуды жүргiзуде синтетикалық және талдамалы есеп тiзiмдердегiсiн шағылысады.

Мердiгерлерге жабдықтаушыларға 3310 Қысқа мерзiмдi кредиторлық қарыз  есеп жабдықтаушылары бар есептеулер туралы мәлiметтiң жалпылауы үшiн  арналған және мердiгерлермен, сондықтан  талдамалы есеп әрбiр жабдықтаушыға және мердiгер бойынша хабар алу мiндеттi. тексеруi үшiн негiзгi көздер.: - тауарлық-заттық құндылықтардың жабдықтауына келiсiм шарттары;- қызметтердiң көрсетуiне келiсiм шарттары;- жабдықтаушылардың есеп-фактураларының тiркеу журналы;- Тмцтың алуға сенiмхаттарының тiркеу журналы;- жабдықтаушы Тмцтардың есеп-фактуралары. Жабдықтаушылары бар есептеулердiң тексеруiн есеп және мердiгерлермен осы мақсатпендерден сүйене шығады - бухгалтерлiк баланс және шығынмен пайдалы туралы ақпар сонымен бiрге нақтылығының растауын мәлiметтердiң есептеу нәтиже келтiрiлген есептеу нәтижелерiнiң ақиқаттығының тексеруi, заңдылық/34,90/.

Бiрiншi кезең қолданыстағы заңның позицияларымен келiсiм шарттарының  заңға сүйенген бағасын қоса алады. Келiсiм шарттарына байланысты, шығын және қосылған құнға салықтың есепке алуына қабылданудағы разницейдiң бұл операциялардың есепке алуындағы шағылысудың әр түрлi варианттарымен қарсы уәкiл және оның құқығының заңды мәртебесiне байланысты қызметтiң нақтылы түрлерiмен шұғылдануға ұғындырады.

Тауарлық-заттық құндылықтардың кәсiпорынға түсудiң заңға сүйенген формаларының қатары бар болады, арасында негiзгi ерекшелеуге болған қызмет, жұмыс: комиссияның келiсiм шарты. Бұл келiсiм шарты өз ерекшелiктерi, артықшылықтармен және кемшiлiктермен ие болады, және сондықтан тұжырымдалатын шаруашылық келiсiм-шартты заңға сүйенген бағаның рөлi және салық өндiру келiсiм шартының талдауы әсiресе көздiң нүктесiмен тексеру барысында өте ұлы.

Келесi кезеңмен жабдықтаушылары  бар есептеулердiң тексеруiн өткiзуде және мердiгерлермен /35тiң есептеулерiнiң (өзара тәптiштеу) түгендеуi бола алады.232/. Бұл процедураны белгiлi датаға есептеулердiң күйi туралы қарсы уәкiлге сұрау салу арқылы көшiрменi сұрау салуға қоса тiркей - қарыздың шифрды шешуiн дыбысын жазылатын кәсiпорын есептелетiн орынды өткiзу. Қарыздың пайда болуының мерзiмдерi, нақтылық оны өтеулерiн түгендеу барысында бекiтiледi, тепе-теңдiк дәлелдiгi дұрыстық дәлелдiгi жеткiлiксiздiктерге және ұрлаулар бойынша дебиторлық және кредиторлық қарыз сомалардың балансы бойынша есептелетiн қарыздардың сомасының баланс есептелетiн әр түрлi ұйымдары бар есептеулер, дұрыстық, сонымен бiрге қарыз төлетуге ескi ықтиярсыз дебиторлық шамасында көрсеткен.

Бұл жұмысты әдеттегiдей  есептеулердiң түгендеуiн өздерiнiң кәсiпорыны сапасыз өткiзiп немесе тiптi өткiзбейдi тексерушi ұйымдастыруы керек болатынын есепке ала. Ол үшiн тексерудi келесi кезең қолдануға болады - үшiншi тараптардан растауды алу. Егер оларда сома түбегейлi болса тексерушi нақты есеп-фактуралар туралы есептер немесе мәлiметтерге қалдықтар туралы мәлiметтер сұрай алады. Сұрау салулар - растау немесе (оларларды әдетте тап қолданады) тәптiштеулердi акттер кәсiпорынның блангiнде ресiмделе алады. Сұрау салу алған кәсiпорын оны растайтын соманы қояды. Бiрi тексерушiге қайтарылатын сұрау салуы екi даналардағы жабдықтаушыға жөнелтедi. Есептеулердiң түгендеуiнiң нәтижелерi актiмен ресiмдеуi керек /35,232/. Актте ат санап шығу керек

есептердiң проинвентаризованныхы  және айқындалған келiсiлмеген дебиторлық және кредиторлық қарыздың сомасының көрсету, бойынша талап мерзiмдерi мерзiм бiтетiн кредиторлық қарыз, қайтпайтын борыш.

Есептеулердiң түгендеу актiсiне қарыздар көрcетiлген түрлер бойынша  не үшiн ат және дебиторлар және несие  берушылардың мекенжайларын тура келетiн мәлiмет қарыздың сомасы басуы керек қарыз, құжаттар негiзде қай кезден есептеледi және.

Мәлiметтердегi тұлғалар көрсетiледi жазалы бұл мерзiмдердiң  рұқсатнамаларында бойынша талап  мерзiмдерi мерзiм бiтетiн дебиторлық қарыздың сомалары бойынша. Бар есептеулердiң түгендеулерiнiң материалдарының дыбысын жазылатын кәсiпорындарындағы талдауы немесе өзiнiң тексерушiсiн түгендеудi өткiзу бойынша айырмашылық орнатылатын есептеулерiнiң тексеруiнде ықылас жұмылдыруға мүмкiншiлiк бередi.Есептеулер жабдықтаушылармен және мердiгерлермен қалай iске асады, ақшалайсыз жолымен формалардың қолдануымен: төлемдер төлем қағаздарының есептеулерi жоспарлы шамасында; сынақ ретiнде өзара талаптар; векселдердi қолданып.Құралдардың төлеушiмен және алушысының аралығында есеп қалыбы келiсiм шарты немесе келiсiмдерiмен анықталады. /32, 226/. Тексерушi барлық ақтау құжаттарды бар болуға айрықша көңiл бөлуi, жетiспеушiлiкетiн құжаттардың көшiрмесi кейде банкке сұрауы керек. Есеп айырысу жүйенiң жұмыс iстейтiн келiсiм шарттарының алдын ала бағасының нәтижелерi жабдықтаушылармен және мердiгерлермен, түгендеудiң нәтижелерi және қызметшiлердiң сұрауын талдау тексеру бойынша аудиторлық процедуралардың жиынының анықтауында қолдануға болады.Тексерудi өткiзудi бағдарлама әзiрлеу кезеңдер сол қосады, не тексерудi ортақ жоспардың өңдеуi. Бағдарлама тексерудi ортақ жоспардың дамытуы болып табылады және тексерудi жоспардың жаттығу iске асыруы үшiн қажеттi аудиторлық процедуралардың толық тiзiмi қажеттi болады. Ол тексерушiлерге толық нұсқаумен қызмет көрсетедi және бiр уақытта - аудиторлық ұйымды жетекшi және аудиторлық тобы үшiн жұмыстың өткiзуiнiң мерзiмдерiнiң бақылауының құралымен. /32,236/.

Тексерушiге тексерудi бағдарламаны ресiмдеуi, жұмыстың процессiндегi тексерушi жұмыс құжаттарындағы оларына сiлтеме iстеуге мүмкiншiлiгi болу үшiн әрбiр өткiзiлетiн аудиторлық процедураға (код) нөмiр құжатты беруi керек. ЖШС "Ордабасы Сарбас" жабдықтаушылары бар есептеулердiң тексеруi және мердiгерлерiмен бағдарламаның мазмұныды Идың қосымшасында келтiрiлген.

Аналитикалық процедуралардың  қолданулары түпкi мақсат ерекше немесе қате шағылған айғақтар және потенциалдық тәуекелдiң облысы және тексерушiнiң  талап ететiн ерекше iлтипат анықтайтын шаруашылық жұмыстарының нәтижелерiнiң  бар болу немесе жоқтықтың анықталуы болып табылады.

Аналитикалық процедуралар, анықталуларда негiзiнде аудиторлық процедуралардың түрлердiң бiрлерi бола тұрады, талдау және ЖШСтың қызметi қаржылай-экономикалық көрсеткiштердiң  арасындағы байланыстардың бағасына. Негiзiнде аудиторлық процедуралардың бағдарламасы мұндай толық нақты тексерулер үшiн тексерушiнiң әсерлерiнiң тiзiмi болады. Тексерудiң өткiзулерi және тексерудi бағдарламаның аудиторлық процедуралардың нәтижелерiнiң шарттардың өзгеруiне байланысты қайта қарай алады. Өзгерiстердiң себептер және нәтижелерi (қосымша) құжаттау керек. аудиторлық бағдарламаның әрбiр бөлiмi бойынша тексерушi жұмыс құжат құжатты шағылған аудиторлық есептеу нәтижесiнiң құрастыруы үшiн нақты материалдар болып табылады, сонымен бiрге ЖШС "Ордабасы Сарбас" қаржы есеп беруi туралы тексерушiнiң нақты пiкiрiнiң құрастыруы үшiн негiз. Аудиторлық процедуралардың орындауы бойынша ұсынысты келтiремiз және әрбiр процедура бойынша ЖШС фирманың мысалында қарап шығамыз. 1-шi процедура. «тауардың заттық құнын алуға растайтын құжаттарының бар болуы, жұмыстар, қызмет./19,237/.

Көз мәлiмет ретiнде  қолданылады: тауарлық-заттық құндылықтардың жабдықтауына комиссияның келiсiм  шарттары; қызметтердiң көрсетуiне келiсiм  шарттары; есеп және жабдықтаушылардың  есеп-фактуралары; iстелiнген жұмыстардың акттерi; кiрiс құжаттараудиторлық дәлелдемелерiн жиынның қолданылатын әдiстерi.кәсiпорын дайын тұрған құжаттардың  тексеруi; клиент алған үшiншi тараптардың құжаттарының тексеруi; үшiншi тараптардан жазбаша растауды алу; ауызша сұрау./24,97/.

Орындауды техника келесi тұрады. Мысалы, тексерушi кiрiс тiркеме  қағаздар кiрiс құжаттарды тауарлық-заттық құндылықтардың жабдықтаушыларының аты  жаздырып ала саралап қарап шығады ). Бұдан әрi, тексерушi Тмц жабдықтауға  тиiстi ставщиком сияқтымен жабдықтауға комиссияның келiсiм шарттарының бар болуы келiсiм шарттары бар папканы және ағымдағы құжаттармен қарап шыға айқындалды. Содан соңы әрбiр нақты мәмiле есеп-фактуралардың жабдықтаушыларынан бар болуды тексердi. Егер кәсiпорында есеп-фактуралардың тiркеу журналын апарса, орынды ол қолдана. Алған мәлiметтер кестеге 11 тозады.

11-шi кесте Тауардың заттық құнының алуға арналған ақтау құжаттарының болуы