Қазіргі кездегі бухгалтерлік есепті және аудитті ұйымдастыру

      Аралас  экономика кезінде, барлық шаруашылық  жүргізуші субьекттілер қызметін   дерективті   түрде   бағыттай   алмай   жатқанда,   ҚР-экономикалық қауіпсіздігіне қолдау жасау үшін қоғамдық өндірістік процестерге тиімді әсер етуді   қамтамасыз    ететін    белгілі    бір    реттеулер    қажет.    Ол    өндірістер

 «макроэкономикалық параметрлер, салалық өндіріс құрылымдары, баға және қаржы ақша ағымдары.

      Экономикалық   қауіпсіздік   проблемаларын   шешу   үшін   және   оның «істерін анықтайтын    көптеген әдістер қатарынан келесі 2-факторды бөліп араластыруға болады.

Біріншіден,    бұл    ұлттық    экономика    жағдайы,    оның    бәсекелестік қабілеттілігінің деңгейі.

Екіншіден, бұл элемдік  шаруашылықтағы бәсекелестік деңгейі, әлемдік рыноктағы белгілі бір орын үшін күрес.

Экономикалық қауіпсіздік  дегеніміз-бұл "ескі" бір орталықтан басқару және милитаризацияланған экономика емес, ол әлемдік даму "шақыруларына" тінің белгілі бір бағыты бар экономика. Рыноктық аралас экономика кезінде Ііісмлекеттің маңызды қызметі-құқық кепілі атынан кез-келген келісімдер мен юомтрактілерге сот билігі және сот шешімінің орындалуын күштеп орындату арқылы жүзеге асырылады.

Республикадағы    нарық    экономиканың    қалыптасуына    байланысты  экономикалық  қауіпсіздікті   қамтамасыз   ету   проблемасы   бірнеше  деңгейлі қаызға ие болады.   Мемлекеттік экономикалық қауіпсіздігіне обьективті түрде ғана емес, сонымен қатар субьективті түрде де бірнеше факторлар әсер етеді, мысалы, белгілі халықаралық саяси және экономикалық ұйымдар қызметінің, шетел  мемлекеттерінің, арнайы қызметші мекемелердің, ірі фирмалардың және  корпорациялардың және жекеленген жоғары тұлғалардың қызметтері. Қауіпсіздіктің негізгі обьектілері мыналар: жеке адам-оның құқығы және ірюмдігі; Қоғам оның матералдық және рухани құндылығы; мемлекет -оның юнституциялық құрылысы, егемендігі және территориялық бір тұтастылығы. Мемлекеттің   экономикалық   жүйесі   күрделі   иерархиялық   құрылымды білдіретін    болғандықтан     экономикалық     қауіпсіздік     обьектілері     болып, экономикалық қатынастың әртүрлі деңгейі табылады.        -макроэкономикалық деңгей  елдің экономикасы

-аймақтық   және   салалық   деңгейлер-Республика   обьектілерінің   және шалар экономикасы,

-микроэкономикалық деңгей-рынок  агенттері,

-жанұя және жеке  адам деңгейі-елдің әрбір азаматының экономикалық Көрсетілген экономикалық обьектілердің мүддесі өзара байланысты және әсеріне байланыста болады.

I Қазақстандағы экономикалық қауіпті жою үшін мемлекет саясаты экономикалық дамуға бағыт алуға қажет. Экономикалық факторларды дұрыс бақылау-саясат және соғыс сферасында қауіптердің шиеленсуіне әкеліп соғуы ықтымал. Мұндай қауіп ішкі және сыртқы сипат түрінде туындайтындығына

көзіміз жетеді. Дамыған  экономика, елдің өмір деңгейінің төмендегі, мамандар біліктілігінің төмендегі  және ең бастысы макро, микро деңгейдегі экономикалық ішкі саяси билікті қолдана отырып жемқорлыққа жақындығы — Қазақстанның қауіпсіздігін құрайтын факторлар болып табылады. Сондықтан экономикалық имудағы ішкі қайшылықтарға ерекше көңіл аудару керек.

 Сол сияқты, қауіпсіздік әртүрлі формаларда көрініс алуы мүмкін, соғыс, пен факторлардан бастап әлеуметтік, қаржы, сауда ақпарат факторларына кйім: бұлардың әрқайсысы өз бетінше іске асырылып отырады. Мұндай автономды режимнің болуы, біздің ойымызша, экономикалық тәуелділіктің негізгі сауда, қаржы техника сияқты факторларын, сонымен қатар азық-түлік дағдарысы, экология, қылмыстың өсуімен байланысты экономикалық қауіптерді ұйымдастыру туындайды.

 Сауда тәуелділігі екі вектордың нәтижесі болып табылады.: бір жағынан сауданың өнеркэсібі дамыған елдерге тәуелділігі, ал екінші жағынан әлемдік нарықтағы циклдік өзгерістерге тәуелділігі. Дамушы елдердің тәжірбиесі бойынша, шетел капиталы қатаң мемлекеттік реттеу жағдайында да сыртқы сауданы өзіне жағымды бағытта жүргізудің бағыттарын табады.

  Жүзеге асыру құралдары ретінде несиелік саясат және банктік бақылау қолданылуы мүмкін. Тәуелділік модельдері әр түрлі болуы мүмкін:

    инвестицияланған   тауарларға   арналған   негізгі   қорлар  тек   солардың фирмалары  арқылы алынады: өнеркәсіптік,    ауыл    шаруашылығының    және    басқа    да    салалардың құрамына реттеу, яғни саясаттың негізгі инвесторлар елдердің ұлттық мүдделерінен және олардың нарық көлемінен тұрады,  мұндай экономикалық саясаттың арам  ниетке істелген әрекет екендігіне талас болуы     сөзсіз.      Шетел      мемлекеттерінің      сыртқы      экономикалық шараларының өзіндік ішкі  мақсаты болғанымен, бірақ оған жеткізген тиімділік біркелкі емес.

Мысалы. Қазақстан үшін белгілі бір келісім тек қана бір стратегиялық мақсатқа қызмет етуі мүмкін. Мысалы, сауда балансын жақсарту және шетел валютасының ағымың көбейту, ал дамыған ел бірнеше мақсаттарын іске асырады.

Сауда осалдылығымен  қатар, Қазақстан үшін қаржы-экономикалық байланыстар да қауіпсіздік үшін қатер болуы мүмкін және оның салдары топжақты болып келеді.

Капиталдың және еңбектің төмен деңгейіндегі өнімділігі ең кемінде жағдайы   өндірісті   де   қамтамасыз   ете   алмағандығы   және   технологиялық, өнеркәсіптік потенциялдың деграциялық құрамы негізгі өңдеуші бөліктердің

алдына  аман   қалу   мәселесін   қойып   отыр.   Шаруашылық  жабдықтарының барлығы қазіргі кездегі талаптарға сәйкес емес, ал көбісі тез уақытта жаңа ресурсты     үнемдейтін     жабдықтарға     ауыстыруды     талап     етеді.     Бірақ республиканың      осалдығынан      қамтамасыз      ету      тек      қана      халық шаруашылығының салдарында негізгі қорларды жаңартумен ғана шектелмейді. Ұлттық   нарық   шеңберінде   капиталды   шынайы   қорландыру   процесі   өте шындатылған  және  оның  күрделі   де  жаңа  ыңғайын  табуды  талап   етеді.

Индустрияның жаңа кезеңі шектуі жоқсақ ең тәуір дегенде біз өндіріс барысын бұрынғы көлемінде және бұрынғы техникалық базада қайталамаймыз, ол болса капиталситік өндірістік тәсілінің көбейту үшін сырттан көмек қажет.

       Дамушы  елдің экономикасында сыртқы  қарыздар үлкен  үлес  алады.

 Шетел капиталын  орналастырудың  нақты  концепциясының  болмауы, яғни табыс қарқынының  өсінің жеткіліксіздігі қайтадан  қарыз алуға мәжбүр етеді.

Бір жағдай төлем қабілеттілігінің дағдысына және қаржы қиындықтарының

ұзаққа  созылуына  әкеліп   соқтырады.   Несие   беруші   банктер   қарыз   елдер экономикасына араласа отырып, экономикаға "шипалы" құралдарды ұсынады.

Осылайша,   есебін   тауып,   ол   елді   тәуелділікке  әкеледі,   басқаша  айтқанда орталықтар реттейтін болады.

Экономикалық қылмыстардың қазіргідей өсу жағдайына реформалардың ойдағыдай және табысты жүзеге асырылуын мүмкіндік болмайды. Сондықтан, өкімет функцияларын атқару бөлімі берілген күшті меншікті мақсаттарды колдану экономикалық қауіпсіздіктің бірден-бір қатері болып табылады. Басқарушылар қолда бар күшін, өзіндік мүдделерін және беделін сақтау үшін қолданылады, бұл жеке азамат үшін және жалпы қоғамға қауіп-қатер келтіреді.

Басқа мемлекеттер, ең алдымен  ТМД елдері арасында төлемдер және өзара міндеттемелер жайлы келісімге келу экономикалық қауіпсіздіктің және қаржылық тұрлқтылықтың бірден-бір факторы болып табылады.

Нарық қатынастарына  көшу және сонымен байланысты республикадағы жономикалық жағдайдың өзгеруі экономикалық және мемлекеттік қауіпсіздікті қамтамасыз ететін құқық негіздерін жақсартуды талап етеді.

Оларды іске асыруды  мемлекеттік басқару органдарды орындайтын болғандықтан, өзгермелі  экономикалық жағдай ұйымдастырушылық кұрылымының реформалануын қажет етеді, сонда экономикалық өркендеуге, экономикалық қауіпсіздікке жэне ҚР -ның қауіпсіздігіне тиімді түрде әсер етуге мүмкіндік туындайды.

 

1.2 Экономикалық  қауіпсіздікті қамтамасыз етуде  кеден органдарының ролі

Мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде  кеден органдары үлкен роль атқаралды. Кеден органдары сыртқы сауда айналымын реттеуге қатыса отырып, сонымен қатар фискалдық функцияны жүзеге асыра отырып, ол мемлекет бюджетін толықтырады және сол арқылы мемлекеттің экономикалық проблемаларын шешуге көмектеседі.

Кеден органдары протекционистік шаралар арқылы мемлекеттің өндірісін қорғайды. Қазіргі кезде ҚР-ның экономикасы ашық болғалы бері бұрынғығы қарағанда ҚР-ның    экономикалық қауіпсіздігі күрделі проблемаға айналады.

Оны қамтамасыз етуге  сәйкес кеден органдарының құзіретіне келесілер тиесілі болып табылады:

1.  ҚР кеден саясатын  құруда оны жүзеге асыруға  қатысады.

2.  Заңдылықты    қамтамасыз    етуді,    кеден    ісін    жүзеге    асыруды азаматтарды     кеден    органдарының,     мемлекеттік    және    ұйымдардың мүдделерін мен құқығын қорғауға шаралар қолданылады.

3.  ҚР экономикалық  негізі болып табылатын ҚР-ның  экономикалық қауіпсіздігін өзінің  құзіреттілігі шегінде қамтамасыз  етеді;

4 ҚР экономикалық мүдделерін қорғайды:

5.Сауда-экономикалық   қатынастарды   реттеуде   кедендік  реттеудің құралдарын пайдаланады.

6.  Кеден салықтарын, баждарын және т.б. кеден төлемдерін алады.

7.  ҚР   -ң   кеден   территориясының   өткізілетін   тауарлардың   өткізу тәртібін қамтамасыз ету.

8.  Контрабандамен,    салық   заңдылықтарын    және    кеден   тәртібін бұзушылықпен,    кеден    шекарасы    арқылы    наркотикалық    заттардың, қарулардың, ҚР және шетел мемлекеттерінің халық жинаған архиологиялық, тарихи, көркем заттардың, жоғалып кету қаупі бар жануарлар мен өсімдіктер және т.б. тауарлардың заңсыз айналысымен күрес жүргізеді, сонымен қатар халықаралық терроризммен күресуде көмек береді.

9. Кедендік ресімдеу  ҚР-ның кеден территориясынан  өтетін тауар айналымын тездетуге  жағдай жасайды:

10. Кедендік     сыртқы     сауда     стратегиясын     жэне     арнайы статистиканы жүргізеді;

11.СЭҚ ТН жүргізіледі;

12.СЭҚ     субьектілерінің,      сонымен      қатар      азаматтардың, ұйымдардың, мекемелердің жэне кеден органдарының СЭҚ -ын дамытуға көмектеседі:             

13.Мемлекет қауіпсіздігін,  қоғамдық тәртіпті, адам денсаулығы мен   өмірін,   жануарлар   мен   өсімдіктерді,   сырттан   келетін   тауарлардан қазақстандық   тұтынушылар   мүдделерін   қорғаудағы   шараларды   жүзеге асыруға көмектеседі.

14.Қазақстан мүддесіне  стратегиялық маңызы бар материалдардың сыртқа әкелуін бақылауда жүзеге асырылады.

15.Өз құзіреттілігі шегінде валюталық бақылауда жүзеге асады.

16.ҚР-ның   халықаралық   міндеттерін   орындауды   қамтамасыз  етеді,   ҚР-ң   халықаралық   келісім-шарттарын   жасауға   қатысты,   шетел мемлекеттерінің кеден және т.б. компоненттері органдарымен, халықаралық Ұйымдармен   кеден   ісі   сұрақтары   мен   айналысатын,   ынтымақтастықты жүзеге асырады.

17.Кеден ісі саласында  консультативтік және ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізеді.

18.ҚР Президентінің, Парламентінің, Үкіметінің және т.б. мемлекеттік органдардың, кеден органдарының, мемлекеттік және азаматтардың кеден сұрақтары бой ынша мәлеметтерін тәртіппен жүзеге асырады.

19.Біртұтас қаржы-шаруашылық саясатты жүзеге асырады, кеден органдарының     әлеуметтік     және     материалдық-техникалық     базасын дамытады.

Қазақстанның кеден  қызметінің приоритетті бағыты болып, құрылған бағдарламада белгіленгендей, мыналар табылады: фискалды және құқық шушылық функцияны жүзеге асырады, кедендік бақылау және кедендік ресімдеу технологиясын жетілдіру, мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін оның экономикалық мүдделерін қамтамасыз етеді.

ҚР экономикалық қауіпсіздігін  күшейтуде барлық мемлекеттің органдар қызмет атқарады, бұл олардың Конституциялық қызметінің бірі болып табылады. Кеден органдарының қүзіретіне ҚР-ң экономикалық қауіпсіздігінің келесідей сұрақтары кіреді: контрабандамен, заңсыз валюталық операциялармен, кеден тәртібін бұзушылықтармен күресу, мемлекеттік бюджетті  толықтыру жэне  мемлекеттің экономикалық мүддесін  және СЭҚ қатысушылардың     мүддесін     қорғауға     мемлекеттік     реттеу     шараларын датамасыз ету.

Мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде  кеден адамдарының басты қызметі бұл белгіленген кедендік құқықтық нормаларды да ау үшін барлық қоғамдық қатынастар қатысушыларына әсер ету. Мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігі, оның экономикалық мүдделері өзіне оны қорғаудың әртүрлі аспектілер бар. Мысалы, ішкі және сыртқы экономикалық мүдделер.

      Ішкі    экомомикалық    мүдделер    өндірісті    және    ауылшаруашылығын

дамыту мен    байланысты    болуы    мүмкін.    Сонымен    қатар    көлікті    және шанысты дамытумен байланысты болады, т.б. кеден органдары өздерінің құралдарымен және өзіне тән әдістерімен аталғандардың және олардың пайда болған кәсіпорынның және шаруашылық жасаушы ұйымдардың, мемлекеттік кәіпорынның және  шаруалшылық жасаушы ұйымдардың мемлекеттік, аймақтық нақты мүдделерін қорғауға арналған.