Сутнасць паняцця “крытычнае мысленне”

4. Тэставая работа на паўтарэнне правапісу е, ё – я.

• Знайдзіце словы з галоснымі е, ё, я ў тэксце, абмяркуйце ў групе закон якання. На аснове адшуканых слоў складзіце тэсты.

Прыкладныя  тэставыя заданні

І. Адзначце словы, у  якіх пішацца літара е:

1) атрымл...ваць;  3) н...гатыўны;  5) дал...катэс.

2) (у) палон...;  4) выц...гнуць;

ІІ. Адзначце словы, у  якіх пішацца літара я:

       І варыянт      ІІ варыянт

1) н...вялікі;     1) (ён) адчува...;

2) пал...ванне;    2) ус...рэдзіне;

3) кол...р;     3) зм...стоўны;

4) зв...ры;     4) пал...ўнічы;

5) н...звычайны.    5) н...можа.

   Групы абменьваюцца тэстамі, выконваюць іх і па тэксце правяраюць правапіс слоў, адзначаюць асаблівасці іх вымаўлення і напісання.

    5. Творчае заданне.

• Пасля першага знаёмства з “Праўдзівым апавяданнем” хтосьці заўважыў, што тэкст незавершаны. Паспрабуем паправіць гэта. Закончыце тэкст парадай у 5 – 6 сказаў, сярод іх павінны быць 3 – 4 бяззлучнікавыя.

ІІІ. Стадыя рэфлексіі.

Задачы: дапамагчы вучням самастойна абагульніць вывучаны матэрыял; вызначыць накірункі ў далейшым вывучэнні матэрыялу.

• На вашу думку, што яшчэ трэба ведаць пра бяззлучнікавы сказ?
• Чым дапамагла сённяшняя гутарка ў далейшым вывучэнні матэрыялу?
• Чыё інтанаванне сказаў вам больш спадабалася?
• Якімі новымі словамі вы папоўнілі свой лексічны запас?
• Правапіс якога слова выклікаў цяжкасць?

 
 
 

Памятка па інтанаванні складаных  бяззлучнікавых сказаў 

[  ]  ,  [  ] – сэнсава-граматычныя часткі сказа чытай з інтанацыяй пералічэння. 

[  ]  :  [  ] – лагічны націск пастаў на слове з другой часткі. Паніжай голас у канцы першай часткі сказа. 

[  ] – [  ] – першую частку сказа чытай з павышэннем голасу, потым рабі доўгую паўзу, другую частку – з паніжэннем голасу.

 

План-канспект урока  беларускай літаратуры ў 9 класе 

Тэма: Жыццёвы і творчы шлях Ф. Багушэвіча 

Мэта: пазнаёміць вучняў з жыццёвымі дарогамі Ф. Багушэвіча, асаблівасцямі яго творчасці;

- абуджаць цікавасць да вывучэння літаратурнай спадчыны, паказаць асобу паэта;

- выхоўваць пачуццё гонару за свой народ і яго лепшых прадстаўнікоў. 

Абсталяванне: камп'ютар, тэлевізар. 

Афармленне  дошкі: 

Эпіграф: “На ўсю Беларусь мільён пракурораў і толькі адзін, толькі ён адвакат!”

Рыгор Семашкевіч 

Цытаты: “Дзякуй табе, браце Бурачок Мацею, за тое, што ў сэрцы абудзіў надзею.”

Адам  Гурыновіч 

“Дзякуй табе, Мацей Бурачок! Чэсць і слава тваяму слову! А ты, дудка, грай і мне голас дай!”

Цётка

Падрыхтоўчая  работа:

1. Група  вучняў атрымала заданне запісаць на камп’ютэрны дыск фільм пра Ф. Багушэвіча, выкарыстаўшы кнігу “Ф. Багушэвіч. Творы” – “Мастацкая літаратура”, 1991г. і альбом “3 сямейнага альбома Францішка Багушэвіча”.

2. Вучаніца  павінна прачытаць да ўрока  аповесць В. Хомчанкі “Пры  апазнанні – затрымаць” і зрабіць яе прэзентацыю.

3. Астатнія  вучні класа ў якасці дамашняга  задання паўтаралі матэрыял па  творчасці Ф. Багушэвіча, які вывучаўся  ў 8-м класе (па рабочым сшытку). 

Форма ўрока: урок з прымяненнем элементаў тэхналогіі развіцця крытычнага мыслення і выкарыстаннем камп'ютара. 

Ход урока 

I. Арганізацыйны момант.

а) паведамленне тэмы, мэты, задач урока;

б) тлумачэнне эпіграфа;

в) у  мэтах выкарыстання прыёму "эфектыўная лекцыя" начарціць "Бартавы журнал"';

г) увесь  матэрыял дзеліцца на тры часткі:

• біяграфія паэта да паўстання 1863г.;
• біяграфія паэта пасля паўстання ;
• творчасць (літаратурная дзейнасць)

 

II. Прагляд з дапамогай камп'ютара і тэлевізара фільма "Жыццёвы і творчы шлях Ф. Багушэвіча". 

III. Эфектыўная лекцыя (запаўненне “Бартавога журнала”). 

 

Заўвага : пасля вывучэння кожнай часткі матэрыялу ідзе параўнанне, супастаўленне вядомага і новага.

IV. Прэзентацыя кнігі В. Хомчанкі "Пры апазнанні - затрымаць!"

V. Рэфлексія

   - Якім паўстае перад намі Ф.  Багушэвіч як асоба?

   - Што спрыяла фарміраванню Ф.  Багушэвіча як паэта, грамадзяніна, адваката?

Д/з.   1. Падрыхтавацца да літаратурнага дыктанта (канспект).

2. Індывідуальнае заданне : выразнае чытанне вершаў :

"Мая  дудка”, "Бог не роўна дзеле”, "Гора”, "Ахвяра"

План-канспект урока беларускай літаратуры ў 7 класе

Тэма: В. Быкаў “Незагойная рана”. Жыццё і побыт жанчыны-маці.

Мэта: стварыць сітуацыю для ўзнаўлення ў памяці гістарычных мясцін, звязаных з Вялікай Айчыннай вайной; даць уяўленне пра В. Быкава, увесці вучняў у свет прозы пісьменніка; раскрыць душэўны стан маці, якая чакае сына з вайны; развіваць крытычнае мысленне; выхоўваць чуласць, здольнасць суперажывання.

Эпіграф:

            Да болю можа кожны  прыцярпецца

            І да няшчасця, толькі не яны,

            Што страцілі дзяцей… . 

Ход урока

 І.  Арганізацыйная частка:   тэма, мэты і задачы урока.

  ІІ. Уступнае слова  настаўніка. Мультыпрэзентацыя.

  Слайды  пра Брэсцкую крэпасць, Хатынь, плошча  Перамогі.

   Вайна пакінула жахлівы след у гісторыі нашай краіны. Гэта вечны боль і сумны ўспамін пра загінуўшых. Гэта пачуццё захаплення героямі і ўдзячнасць ім за падараваны мір і спакой.

   Беларусь, як ні адна іншая краіна свету, зведала  жахі апошняй вайны. Па ўсёй яе тэрыторыі, амаль у кожнай вёсцы штодня нагадваюць аб перажытым помнікі, мемарыялы, сціплыя абеліскі.

   Прыгадаем сусветныя помнікі абаронцам  Радзімы і ахвярам вайны, якія знаходзяцца на тэрыторыі Беларусі.

ІІІ. Настаўнік.

   Да  падзей часоў Вялікай Айчыннай вайны  звяртаюцца пісменнікі, мастакі, паэты, скульптары, каб нагадацьнам і папярэдзіць, што трэба зрабіць ўсё, каб вайна ніколі не паўтарылася. Сярод іх сусветна вядомы пісменнік, чые творы перакладаліся больш чым на 50 моў народаў свету. І менавіта па іх мяркуюць сёння ў свеце пра беларусаў, пра іх уклад у перамогу над фашыстамі. Гэта Васіль Уладзіміравіч Быкаў. Ён сам удзельнік вайны. Тая ваяна, праякую ён расказвау ў сваіх творах, непадфарбаваная, ён гаворыць толькі пра тое, ведае, бачыў і перажыў. (Чытаецца даведка ў падручніку пра В. Быкава с. 376)

   Апавяданне  В. Быкава “Незагойная рана” прысвечаны тэме вайны, чаканню маці свайго сына, чаканню доўгіх 16 гадоў .

   Чыаецца верш П. Панчанкі “Іх  вечныя агні”.

   Апавяданне  пачынаецца апісаннем восені “Бушуее  над абшарамі сцюдзёны асенні вецер, змятае пад прызбы пажоўклае лісце, гайдае мокрае галлё ў садку. Гарэзным свавольнікам выскаквае ён з-за вуглоў на цесны панадворак, цярэбіць саламяную страху хлеўчыка, нібы дурэючы, тузае па Тэклінай спіне блытаныя макры яе хусткі.”

     – Які настрой выклікае гэта апісанне? (сум, запаволенасць, шчымлівы, журботны, маркотны)

   Інсцэніроўка  ўрыўка с. 44-45.

ІV. Прыём “Кластэр” 
 

   Па  пасівералых

   рудых шчаках ціха

    коцяцца слёзы 

Кладзе  сякеру                                    Стан душы                              Твар зморшчаны

і выходзіць на                                         маці                                     У пакутлівым  

гразную вуліцу                                                                                   выразе чакання

     

Рукі  неспакойна                                                                                У вачах няшчасце,

   блукаюць  па                          Па гразі шкандыбуе                          туга надзей

грудзях                                           насустрач      
 

   – Знайдзіце бытавыя дэталі, якія характарызуюць лад жыцця Тэклі? (Вышчарбленая сякера, незагароджаны двор, закураная печ, заткнутая шыба ў адным з акенцаў)

   - З якой мэтай аўтар падкрэслівае  абыякавасць гераіні? (каб падкрэсліць  глыбіню гора)

   Настаўнік:

  Шаснаццаць  страшных, нясцерпных год штогадзінным болем адмералі свой лік у матчыным сэрцы 16 год чакання, надзей, незабыўнага  трывожнага хвалявання. Часам прыходзілі пісьмы ў розных канвертах і з  зусім аднолькавым зместам: радавы Сподак Васіль Іванавіч у спісах забітых і прапаўшых без вестак не значыцца… .