Педагогика ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның

19 Жоғарғы  оқу орындарында этномәдени құндылықтар  негізінде студенттерге білім  мен тәрбие беру мәселелері //12 жылдық білім беру жүйесі және  жаңа педагогикалық технологиялар.  Республикалық ғылыми-практикалық  конференция. – Ақтөбе, 2006. – Б. 27-28.

20 Мұхтар  Арын еңбектеріндегі этнопедагогикалық  идеялар //АқтМПИ- ның Хабаршысы. – Ақтөбе, 2006. № 2 (3). – Б. 37-40.

21 Болашақ  ұстаздар даярлығындағы кәсіби  мәдениетті қалыптастырудың маңызы  туралы //12 жылдық білім беру жүйесі  және жаңа педагогикалық технологиялар.  Республикалық ғылыми-практикалық  конференция. – Ақтөбе, 2006. (Ш.С.Отарбаевамен  авторлық бірлестікте) – Б. 166-168.

22 Қазақ халық тағылымындағы тәрбиенің дәстүрлі әдістері //Әл-Фараби ат. ҚазҰУ-і. Хабаршы. «Педагогикалық ғылымдар» сериясы. – Алматы, 2006. № 3 (19). – Б. 82-88.

23 Қазақ  «Шежіресінің» танымдық-тәрбиелік  мәні //Қайнар университетінің Хабаршысы. – Алматы, 2006. № 4/2. – Б. 67-70.

24 Халықтық  педагогикалық мәдениет – ұрпақ  тәрбиесінің негізі //Қазақстан жоғары  мектебі. – Алматы, 2007. № 1. – Б. 57-61.

25 Этномәдениет  – жаңа тұрпатты педагог тұлғасын  қалыптастырудың негізі //Білім берудің  инновациялық моделі: бағыттары  мен болашағы. Халықаралық ғылыми  – практикалық конференция. –  Ақтөбе, 2007. – Б. 38-42.

26 Қазақ  халық педагогикасында «намыс»,  «ар» ұғымдарының қолданылу мәні //Ізденіс. – Алматы, 2007. № 1 (2). – Б. 192-195.

27 Діннің  танымдық-тәрбиелік мәні //Қазақстан  мектебі. – Алматы, 2007. № 3. – Б. 63-66.

28 Жаңа  әлемдегі жеке тұлға қалыптасуындағы  этномәдениеттің алатын орны //Өзгермелі  әлемге бейімді жастар: әлеуметтенудің  жаңа парадигмасы. Халықаралық  форум. – Астана, 2007. – Б. 175-178.

29 ХХ  ғасырдың бас кезеңіндегі қоғам  қайраткерлерінің этнопедагогикалық  идеялары //ХХ ғасырдың басындағы  Еуразия кеңістігіндегі қоғамдық  саяси партиялар мен қозғалыстар:  алғышарттары, сипаты мен сабақтары.  Халықаралық ғылыми-теориялық конференция.  Ақт.МПИ. – Ақтөбе, 2007. – Б. 308-312.

30 Қазақ  жыршы-жыраулары еңбектерінің танымдық-тәрбиелік  мәні //Қазақстанда жоғары педагогикалық  білім беруді реформалау: тарихы, тәжірибесі және болашағы. Халықаралық  ғылыми-тәжірибелік конференция.  Х.Досмұхамедов ат.Атырау МУ. –  Атырау, 2007. (С.А.Ұзақбаевамен авторлық  бірлестікте) – Б. 278-282.

31 Ұлы  ойшылдар еңбектеріндегі дәстүрлі  педагогикалық мәдениеттің көрінісі //Ұлт тағылымы. – Алматы, 2007. №3. (Ш.С.Отарбаевамен авторлық бірлестікте) – Б. 5-11.

32 Жеке  тұлғаның рухани-адамгершілік қасиеттерін  қалыптастырудағы этномәдени мұраның  алатын орны. Адам әлемі және  әлемдегі адам: Өзін-өзі тану теориясы  мен практикасы //Республикалық ғылыми-практикалық  конференция материалдарының жинағы. – Алматы, 2007. – Б. 63-66.

33 Киелі бесік тәрбиесінің бүгінгі таңдағы мәні мен маңызы туралы //Абай ат.ҚазҰПУ. Хабаршы. «Педагогика ғылымдары» сериясы. – Алматы, 2009. № 2 (22). – Б. 99-102.

34 Қазақ  отбасы тәрбиесіндегі дәстүрлі  педагогикалық мәдениеттің көрінісі //Білім беру жүйесіндегі Этнопедагогика. – Алматы, 2009/04 (28). – Б. 56-59.

35 Қазақстан  жоғары мектебіндегі бүгінгі  этнопедагогикалық білім берудің  өзекті мәселелері //ТМД елдеріндегі  түркітілдес халықтардың этнопедагогикасы  мен этнопсихологиясы: қазіргі жағдайы,  проблемалары мен перспективалары.  ІV халықаралық ғылыми-теориялық  конференция мен IX Тәжібаев оқуларының  материалдары. Әл-Фараби ат. ҚазҰУ.  – Алматы, 2009. – Б. 99-101.

36 Отбасын  құрудағы халықтық талаптардың  тәрбиелік мәні туралы //Ізденіс. – Алматы, 2009. № 4 (2). – Б. 201-206.

37 Болашақ  ұстаздарға сапалы этнопедагогикалық  білім берудегі өзекті мәселелер  //Абылай хан ат. Қаз.ХҚжӘТУ. Хабаршы  (Педагогика ғылымдары сериясы). – Алматы, 2009. № 2 (21). – Б. 46-52.

38 Патриоттық  тәрбиені жүзеге асырудағы дәстүрлі  педагогикалық мәдениеттің маңызы //Қазіргі кезеңде студент жастар  бойында қазақстандық патриотизмді  қалыптастырудың әдіснамалық және  психологиялық-педагогикалық мәселелері. Республикалық ғылыми-практикалық  конференция. Ақт.МПИ. – Ақтөбе, 2009. – Б. 42-45.

39 Педагогикалық  практика – болашақ ұстаздарды  этномәдени мұралар негізінде  кәсіби даярлаудың басты шарты  //Үздіксіз педагогикалық практика: дәстүрлер мен инновациялар. Республикалық  ғылыми-практикалық конференция.  Ақт.МПИ. – Ақтөбе, 2009. – Б. 117-122.

40 Роль  казахского устного народного  творчества в воспитании подрастающего  поколения //Международный научный  Альманах. – Галле-Москва-Минск-Бишкек-Актобе, 2009. Выпуск 3. – С. 23-27.

41 Қазақ  халқының дәстүрлі тәрбие жүйесінің  ерекшеліктері //Республикалық ғылыми-практикалық  конференция. – Ақтөбе, 2009. (С.А.Ұзақбаевамен  авторлық бірлестікте) – Б. 252-256.

42 Этнопедагогическая культура как условие формирования профессиональных качеств будущего учителя //Известия вузов. Общественная академия наук Кыргызской Республики. – Бишкек, 2009, № 8. – С. 212-214.

43 Оқушылардың рухани-адамгершілік құндылықтарын қалыптастырудағы халықтық педагогиканың рөлі //Білім – Образование. – Алматы, 2010. № 2 (50). (Д.Комаровамен авторлық бірлестікте) – Б. 57-60.

44 О методах и приемах воспитания в казахской народной педагогике //Вестник Кыргызского государственного университета имени И.Арабаева. Серия: педагогика и психология. – Бишкек, 2010, №1. – С. 60-65.

45 О традиционной педагогической культуре казахского народа. //Международный научный Альманах. Галле-Москва-Минск-Бишкек-Актобе, 2010. Выпуск 5. (в соавторстве с С.А.Узакбаевой) – С. 181-185.

46 Фольклор как средство в системе традиционного воспитания казахов //Социально-педагогическое взаимодействие: проблемы, перспективы, реалии. Материалы Всероссийской научно-практической конференции с международным участием. – Санкт-Петербург, 2010. – С.66-70.

47 Основные компоненты традиционного воспитания в казахской народной педагогике //Опосредованное воспитание. Материалы Всероссийской научно-практической конференции с международным участием. – Санкт-Петербург, 2010. – С. 78-84.

48 About the «iman» educating in the Kazakh people pedagogy //Наука и новые технологии. Республиканский научно-теоретический журнал. – Бишкек, 2010, № 3. – С. 262-263.

49 Этномәдени білім беру үрдісіндегі ұлттық дәстүрлі мәдениет //Қазіргі заманғы маңызды мәселелер. Халықаралық ғылыми журнал. «Педагогика» сериясы. – Қарағанды, 2010. (К.Төребаевамен авторлық бірлестікте) – Б. 5-11.     

 

РЕЗЮМЕ

 

Бахтиярова  Гульшат Рахметжановна 

 

Традиционная  педагогическая культура казахского народа

(История.  Теория. Практика)

 

13.00.01 – Общая  педагогика, история педагогики  и образования, этнопедагогика.

 

Актуальность исследования. В современных условиях традиционная педагогика казахского народа представляет собой огромный интерес как его историко-культурный опыт и духовное сокровище. Ибо понимание  духовного мира народа возможно только на основе изучения традиционной педагогической культуры. В связи с этим особое значение приобретает образование, призванное творчески обобщить ценности традиционной педагогической культуры общества, которое способствует повышению этнопедагогической культуры учителя, решающей ряд задач воспитания личности.

Анализ научно-педагогической литературы, условий профессиональной подготовки учителей в вузе и педагогический опыт самого автора позволяет говорить о недостаточном исследовании проблемы формирования этнопедагогической культуры будущих учителей в теории и практике. Несмотря на широкие возможности использования этнопедагогики в педагогической деятельности, нет единой системы подготовки в данной сфере. В новых стандартах образования этнопедагогика включена как обязательный предмет в состав лишь четырех специальностей (050102-Педагогика и методика начального обучения, 050103-Педагогика и психология, 050119-Иностранный язык: два иностранных языка, 050120-Профессиональное образование). Все это еще раз убеждает в актуальности и необходимости исследуемой проблемы.

Объект исследования – традиционная культура казахского народа.

Предмет исследования: процесс становления и развития традиционной педагогической культуры казахского народа.

Цель исследования – раскрытие процесса становления и развития традиционной педагогической культуры казахского народа, обоснование её теоретических основ и определение путей их использования в системе современного высшего педагогического образования.

Задача исследования:

1. Определить  социально-исторические условия,  способствующие становлению и  развитию периодов традиционной  педагогической культуры казахского  народа.

2. Охарактеризовать историю развития традиционной системы воспитания казахского народа как одного из важных элементов традиционной педагогической культуры.

3. Показать  преемственность традиционной педагогической  культуры казахского народа и демократических идей выдающихся мыслителей, просветителей и общественных деятелей.

4. Теоретически  обосновать сущность, содержание  и особенности традиционной педагогической  культуры казахского народа.

5. Разработать  концепцию использования традиционной  педагогической культуры казахского  народа в системе высшего педагогического образования.

6. Разработать  модель формирования этнопедагогической культуры будущих учителей и выявить педагогические условия.

7. Разработать  методику формирования этнопедагогической культуры будущих учителей и экспериментальным путем проверить ее эффективность.

 

Научная новизна и теоретическая  значимость исследования:

1. Определены  социально-исторические условия,  способствующие становлению и  развитию периодов традиционной  педагогической культуры.

2. Охарактеризована история развития традиционной системы воспитания казахского народа как одного из важных элементов традиционной педагогической культуры.

3. Показана  преемственность традиционной педагогической  культуры казахского народа и демократических идей мыслителей, просветителей и общественных деятелей.

4. Теоретически  обоснованы сущность, содержание  и особенности традиционной педагогической  культуры казахского народа.

5. Разработана  концепция использования традиционной  педагогической культуры казахского  народа в системе высшего педагогического образования.

6. Разработана  модель формирования этнопедагогической культуры будущих учителей и выявлены педагогические условия, способствующие ее реализации.

7. Разработана  методика формирования этнопедагогической культуры будущих учителей и экспериментальным путем доказана ее эффективность.

Практическая значимость исследования. Разработаны:

- Концепция  использования традиционной педагогической  культуры казахского народа в  системе высшего педагогического образования;

- учебно-методический  комплекс по использованию традиционной  педагогической культуры казахского  народа (дополнения к типовым  программам по педагогическим  дисциплинам; программы элективных  курсов «Қазақ халқының дәстүрлі педагогикалық мәдениеті», «Қазақ этнопедагогикасы»; учебно-методические рекомендации, учебное пособие «Халық тағылымы – тәрбие қайнары», монография «Қазақ халқының дәстүрлі педагогикалық мәдениетінің тарихнамасы», методические указания: «Педагогика және Этнопедагогика бойынша тест тапсырмаларының жинағы», «Этнопедагогика: семинар және практикалық жұмыстар»).

Результаты  исследования могут быть использованы в высших и средних специальных  педагогических учебных заведениях, в общеобразовательных школах, в институтах повышения квалификации.

Основные положения, выносимые  на защиту:

1. Традиционная  педагогическая культура казахского  народа – это эмпирический  опыт, основанный на целостной  целесообразной национальной системе  воспитания, которая сложилась веками  под воздействием социально-исторических  условий и духовно-нравственных  ценностей. Её становление и  развитие можно охарактеризовать  четырьмя периодами: 

- первый период (VI–IX вв.) становление традиционной педагогической культуры народов, племенных союзов, проживавших на территории Казахстана, под воздействием древних тюркских традиций на стыке разных культур (саки, гунны, канлы, Тюркский и Тюргешский каганаты и др.);

- второй период (X–первая половина XV в.) развитие традиционной  педагогической культуры народов, населявших территорию Казахстана, в сфере национального миропознания, основанного на древнетюркской культуре и господствующей исламской религии;

- третий период (вторая половина XV в. – ХIX в.) развитие традиционной педагогической культуры в период казахского ханства под воздействием русской и западноевропейской мысли;

- четвертый период (вторая половина ХIX в. – начало ХХI в.) развитие традиционной педагогической культуры казахского народа в условиях суверенного Казахстана во взаимодействии с образовательной системой и педагогической наукой.