«Ата-Тек-Астана» шағын бизнес орталығының құрылуы

МАЗМҰНЫ 

Кіріспе...........................................................................................................................3 

І ПЕРСОНАЛ-ШАҒЫН БИЗНЕСТІҢ МАҢЫЗДЫ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ДАМУШЫ РЕСУРСЫ

1.1Шағын  бизнестің персоналын басқарудың  сапалы құрамын жақсарту мазмұны........................................................................................................................5  

1.2Персоналды басқару жүйесінің принцип тері мен әдістері..............................12

1.3Шағын  бизнестегі персонал жұмысын басқаруды жоспарлау.........................17 
 

ІІ.«АТА-ТЕК-АСТАНА» ШАҒЫН БИЗНЕС ОРТАЛЫҒЫНЫҢ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ТАЛДАУ

2.1 «Ата-Тек-Астана»  шағын  бизнес орталығының құрылуы............................27

2.2 «Ата-Тек-Астана»  шағын кәсіпорынның персоналдармен жұмыс істеудегі міндеттері мен қызметтері.......................................................................................28 
 

ІІІ.ШАҒЫН БИЗНЕСТЕГІ ПЕРСОНАЛДЫ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3.1Персоналды басқару саясатын жетілдіру шаралары.........................................37 

Қорытыды...................................................................................................................45

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі............................................................................46 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

   КІРІСПЕ 

   Тақырыптың  өзектілігі. Ұсынылып отырған курстық жұмыс- нарықтық экономика жағдайында персоналмен жұмыс істеудің отандық тәжірибесін талдау болып табылады.

   Қазақстан Республикасы дамуының қазіргі сатысы экономикамен қоғамды өзгертумен өте күрделі мәселелер пайда болумен сипатталады.

   Елімізде  нарық жағдайына енуге байланысты дамытуға беймеделген стратегиялық бағыт басқару жүйесін жетілдіруді талап етеді. Өйткені, персоналды басқарусыз ешбір шағын бизнес, өндірістің атқаратын қызметі іске аспайды. Сондықтан да шағын бизнестің қызметін тиімді атқару үшін персоналды басқару мәселесін бірінші орынға қою керек.

   Қызметкерлерді  басқару мәселесі, шағын бизнестің кадрлық бөлімшесінде шешіледі, яғни кадрлық бөлімшесінде жұмысшыларды жұмысқа қабылдаудан бастап жұмыстан шығаруға дейінгі міндеттері қойылған.

   Жалпы шағын бизнесте персоналады басқару дегеніміз – еңбек функцияларын атқару кезінде жұмысшылардың қызметі мен жүріс-тұрысының потенциялын максималды пайдалану мақсаты мен басқарушылықтың әсер ету комплексі болып табылады.

   Курстық жұмыстың мақсаты: нарықтық экономика жағдайында шағын бизнестің персоналдарын басқаруды зерттеу.

   Осы мақсатқа жету үшін келесін міндеттер  қойылды:

   -Шағын бизнестің персоналын басқарудың сапалы құрамын жақсарту мазмұнын зерттеу;

   -Персоналды басқару жүйесінің принцип тері мен әдістерін қарастыру;

   -Шағын бизнестегі персонал жұмысын басқаруды жоспарлау жолдарын зерделеу;

   -«Ата-Тек-Астана» шағын кәсіпорынның персоналдармен жұмыс істеудегі міндеттері мен қызметтерін талдау;

   -Персоналды басқару саясатын жетілдіру шараларын қарастыру.

   Біріншіден, жаңа техника, технология және өндірістік қызметінің әдістерінің дамуына  байланысты персоналдың ролі артуда. Еңбек өзгеруі ХХ-ХХІ ғасырда өндірістің автоматизациялануына басталды. Соның арқасында жұмысшы мен еңбек құралдары бөлініп қарастырыла бастады. Автоматизациялық, компьютеризация – персоналды басқарудың жаңа мәселелерінің бірі, ол басқаруға әсер ету екі бағыт бойынша қолданылады:

   -мәдениеттілік арқылы әсер ету, яғни жеке құқықтарды қастерлеу оның ішінде әлеуметтік және еңбек құқықтары, басқарудың демократиялық стилін қолдану, шағын бизнес қызметіне қатысуға дайындық.

   -заңдарды қолдану арқылы, қызметкерлердің құқығын қорғау және өндірісте еңбек қатынастарын реттеу.

   Қандай  дамыған елдерде өндірістік демократия тікелей персоналды басқарумен байланысты іске асады және техникаларға, технологияға әсер етеді.

   Қазіргі кезде әлемнің қандай елін алсақ  өндірісте, шағын бизнесте демократиялық әртүрлі формалары кездеседі. Оларға жататындар: кәсіби шағын бизнестер, тарифтік келісімдер, кәсіподақтар, аралас шағын бизнестер т.б. түрлері жатады. Өндірістік қарым-қатынас шағын бизнесте персоналды басқару маңызы болып саналады.  Себебі: қандай шағын бизнес үлкен жетістікке жету үшін персонал жүйесі мықты болу керек.

   Қазіргі кезде пайдаланатын кең әдісі, шағын бизнесте персоналды басқару және саясатты жүргізу, кадр мәселесін басқару жүйесін қамтамасыз ету. Яғни шағын бизнестің жұмыс орнына сәйкес келетін қажетті мөлшерде персоналды жұмысқа алу және оны басқару жайлы кадрлық жоспарлау мәселелері қарастырылады.

   Екінші  тарауда шағын бизнесте персоналды басқарудың нақты жүйеге асырылуы жайлы жазылған.

   Автор «Ата-Тек-Астана» шағын кәсіпорынның персоналмен жұмыс секторынның персоналын басқаруына талдау жасады. Бұл шағын кәсіпорында персонал бойынша жұмыстарды адам ресурстары басқармасы атқарады. Шағын кәсіпорындағы ресурстар басқармасы «персонал  жұмыс» секторы және «еңбек және еңбекақы» бөлімшесінен тұрады.

   Үшінші тарауда, «Ата-Тек-Астана» шағын кәсіпорындағы персоналды басқару жүейсін дамыту туралы жазылған.

   Жұмыстың  қорытындысында жалпы шағын бизнестің бүгінгі қызметінің негізгі мәселесі персоналды басқаруды шағын бизнестесті қарастырып, жүзеге асыруда ұсыныстар мен нұсқаулар келтірілді.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

   І ПЕРСОНАЛ-ШАҒЫН БИЗНЕСТІҢ МАҢЫЗДЫ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ДАМУШЫ РЕСУРСЫ 

   1.1 Шағын бизнестің персоналын басқарудың сапалы құрамын жақсарту мазмұны  

   Басқару дегенге анықтама берейік: бұл адамның мақсатқа бағытталған саналы қызметі, қоғам осы арқылы  сыртқы ортадағы элементтерді реттеп өз қызығушылын бағындырады, тірі және өлі табиғат, техника. Басқару әр түрлі түрде болады және басқарудың обьектісіне мен субьектісіне бөлінеді.

   Басқарудың  өз объектісі мен субъектісі бар. Бұл қызмет бағытталған элементтерді басқару объектісін құрайды. Әдетте оның белгілі бір уақыты болады. Әйтпесе нақтылық жойылады да, оны басқару мүмкін емес және сапасыз болады.

   Басқару қызметін бағыттаушы деп субъектісі деп аталады, ол жеке адам немесе адамдар тобы болуы мүмкін. Егер басқару растайтын болсақ нақты сипатта ие болады, оның субъектісі басқарудың бөлімшесін құрайтын шағын бизнестестырушы және заңды түрде қызмет немесе қызметтер   жиынтығы ретінде тағайындайды.

   Басқару субъектісінен басқару қызметінің субъектісін бөліп көрсетуіміз керек. Басқарудың субъктісіне және объектісіне жататын басқару қызметінің субъектілері арқылы басқару қатынастары жүзеге асырылады. Басқаруда еңбек заты мен өнімі болып ақпарат табылады: біріншіде ол «шикізат» түрінде сондықтан тәжірибеде қолданылмайды; біріқ басқару қызметі нәтижесінде оның негізінде шешім, яғни ақпарат құрылады, осыдан шыға отырып бақару объектісі нақты іс-әрекеттерді жүзеге асыра алады.

   Басқару қызметінің операцияларын жүргізу  құралдары болып ақпаратпен жүзеге асыруға септігін тигізетін барлық нәрсе  табылады – машина, телефон, авторучка, компьютер, қағаз, және т.б.

   Басқару қызметі адамның  жүйелік - психикалық түрінде жүзеге асырылатын ақыл – ой еңбегінің   ктаегориясына жатады.

   Басқару қызметінің күрделілігі бірнеше жағдайлармен түсіндіріледі. 1-ден, проблемалардың масштабымен, санымен, сонымен қатар құрылымымен, қолданылатын шағын бизнестестыру принциптердің, әдістердің әртүрлігімен. Әрине, техника жүйесін және зауыттың бригадасын басқару бұл әртүрлі; бірінші жағдайда терең білім, тәжірибе, эрудиция, кең сыртқы контактілер, аналитикалық ақыл –ой; ал екінші жағдайда тек басқара алу қажет.

   2-ден, басқару қызметінің күрделілігі қолданылатын шешімдердің жаңалық дәрежесімен, басқару жағдайында қажет объектісімен, оларға дәстүрлі емес әдістерді іздеумен сипатталады. Бұл жағдайда инновацияларды басқару ағымдағы қызметті басқаруға қарағанда өте күрделі, өйткені ағымдағы қызметті басқаруда барлығы бірқалыпты жүреді, дәстүрлі жылдан жылға қайталанатын проблемалар шешіледі.

   3-ден, басқару қызметінің күрделілігі қабылдауға қажет шешімдерің тәуекелділікпен, жауапкершілікпен, өзінділікпен, жеделділікпен анықталады. Мысалы, жүздеген адамдардың өмірі мен қауіпсіздігіне жауап беретін жолаушы самолет капитанының еңбегі.

   Басқару қызметі арқылы басқару қатынастарын жүзеге асыратын басқару субъектісі мен объектісі арасындағы өзара  іс-әрекет жүзеге асырылады. Мұндай өзара іс-әрекет тиімді болуы үшін бірқатар шарттарды орындау қажет.

   Біріншіден, басқару субъектісі мен объектісі бірі біріне тепе-тең болуы керек. Егер мұндай сәйкестік болмаса, оларды келістіру қиын болады, олар бірі бірін жұмыс барысында түсіне алмайды, ал сәйкесінше өздерінің потенциалды мүмкіндіктерін жүзеге асыра алмайды. Мысалы, ақылды және қабілетті  адам өз қызметі туралы нақты білмейтін облыста басқарушы болатынын көру жеңіл. Қабылданатын шешімдер бағынушылар үшін түсінікті болмас, және олар қажетті түрде жұмыс істей алмайды. Және де басқарудың субъектісі мен объектісі қызмет жасау процесінде бірі бірімен сәйкес болуы керек. Осылайша, егерде басқарушы мен бағынушы психологиялық жағынан сай болмаса, басында немесе соңында олардың арасында жаңжал болады, ол олардың жұмыстарына кері нәтиже береді.

   Екіншіден, бірлік рамкасында басқарудың субъектісі мен объектісі қатысты өзіндікке ие болуы керек. Басқару субъектісі объектінің барлық қызығушылықтарын және оның қандай да бір жағдайдағы іс-әрекеттеріне мүмкін болатын варианттарын қарастыра алмайды, әсіресе егерде ол кенеттен пайда болса. Ең алдымен қабалданатын шешімдер оптималды болатынына кепілдік жоқ, өйткені болған жағдайдан ауытқу, пайда болған іс-әрекеттермен байланысы көптеген детальдарды білмеу және тағы да басқалар бұған бөгет болады. Басқару субъектісі қандай да бір себептер бойынша шешімнің өзін ұстап қалады, оның өзі осымен уақыттың жоғалуына және объект үшін осымен байланысты кері нәтижелерге әкеледі. Сонымен, басқару объектісі ретінде өздерінің қызығушылықтары, ұмтылыстары, жағдайға өздерінің көзқарастары бар  адамдар шыққан кезде олар осы тәжірибеде қолданулары керек. Мұндай мүмкіндік болмаған кезде адамдар белсенділік танытапайды, немесе өздерінің айтқанына жету үшін барлық шараларды қолданады. Егерде бұлардың бәрін елемесек, субъект және объект өзара әрекеттері жағымдаы болмайды.

   Үшіншіден, басқарудың субъектісі және объектісі екінші жақтан алынған басқарушылық ақпаратқа белгілі бір түрде әсер ете отырып, кері байланыс принциптеріне негізделе отырып, өзара екі жақты іс-әрекет жасап отыруы керек. Мұндай реакция басқару субъектісі мен объектісінің сыртқы жағдайды ғана емес, сонымен қатар бір-бірінің жаңа жағдайын өзгертуге қабілеттілігін қамтамасыз ететін келесі іс- әрекеттерді жөндеудегі бағыт болып табылады.

   Төртіншіден, басқарудың субъектісі және объектісі  нақты өзара іс-әрекетке қызығушылық таныту керек: біреуі–берілген жағдайда командаларды беруде, екіншісі–оларды нақты және өз уақытында орындауға. Мұндай жағдай егер басқару процессіне қатысушылардың жеке мақсаттары бір уақытта басқару объектісі мақсаттарымен сәйкес болған жағдайда кездеседі. Яғни басқару қызметіне қатысушылардың өз мақстаттарына жетуі объектінің өз қажеттіліктерінен шығатын басқару мақсаттатрына жетуді дәрежесінен тікелей тәуекелділікте болуы керек. Бұл субъект және объект меншік қатынастарымен байланыспаған жағдайда басқарудың ең үлкен проблемасын құрайды.

   Басқару процесі белгілі бір принциптерге яғни ережелерге сәйкес орындалады. Тәжірибеде олар өте көп болуы мүмкін. Ең маңызды болып келесілер табылады.

   Басқару процесі мақсатқа бағытталған болу керек, яғни ол «жай әншейін» емес ал шағын бизнестің алдында тұрған қандай да бір проблемаларды шешугу бағытталағн болуы керек.

   Басқару қызметінің маңызды принципы болып  әмбебаптылықпен сәйкестендірілген  функционалды мамандану табылады. Яғни басқарудың әрбір объектісіне қызмет етуінің бағыты мен ерекшеліктеріне сәйкес жеке әдістеме болу керек. Кез келген басқару процесі бірізділік принципіне негізделген болу керек. Бұл олар тұратын іс-әрекеттер жеңістікте және уақытта қатаң белгіленген тәртіппен реттелетінідігін білдіреді. Мысалы алдымен шешім қабылдап алып соданкейін оны қортындылауға болмайды. Бірқатар жағдайларда басқару іс-әрекеттерінің бірізділігі қандай да бір уақыт аралығына  олардың қайталануын көздейтін циклдық сипатқа ие болады.

   Басқару үздіксіз болуы керек. Бұл пайда болатын проблемаларды өз уақытында анықтауға және шешуге сәйкесінше шағын бизнестің жеке элементтерінің орталықтандырылған реттеу мен өзіндік рететудің оптималды сәйкестігін талап ететін шағын бизнестің тұрақты дамуы мен қызмет етуін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Басқарудың өзі адамдармен жұзеге асырылатындақтан, ол жұмысшылардың жеке ерекшелктері мен психологиясын есепке алу принципін жән жеке аралық қатынастармен топтық тәртіпті заңдылықтарын ұстанусыз мүмкін емес. Бұл шағын бизнестеғы дұрыс моральды психологиялық климатты және дұрыс орныдалатыны ойластырылған шешімдерді қабылдауды қамтамасыз етеді.