Автор: Пользователь скрыл имя, 22 Ноября 2012 в 11:37, шпаргалка
Работа содержит ответы на вопросы для экзамена (зачета) по "Истории".
У 1763 г. паме'р кароль Аўгуст
III, пачалася новая выбарчая кампанія.
У барацьбу актыўна ўключыліся магнаты.
Рашаючую ролю у гэтай бараць-бе
адыгралі Чартарыйскія. Яны выставілі
прэтэн-дэнтам на прастол літоўскага
стольніка Станіслава Аўгуста ПанятоЎскага.
За трон змагаліся: віленскі ваявода
Караль Радзівіл, вялікі літоўскі гетман
Масальскі, генерал літоўскіх войскаў
Міхал Агінскі. У Польшчы сярод
прэтэндэнтаў была групоўка Патоцкіх,
саксонскую групоўку прадстаўляў граф
Браніцкі. Усе яны шукалі падтрымку
у суседніх дзяржаў: Чартарыйскія і
Масальскія у Расіі, Патоцкія і Радзівілы
— у Францыі і Прусіі, Браніцкі
- у Францыі і Аўстрыі. У выніку
барацьбы на трон быў узведзены Станіслаў
Аўгуст Панятоўскі. Ка-роль сумесна
з Чартарыйскімі спрабуе
У жніўні 1772 г. у Пецярбургу была падпісана кан-венцыя аб першым падзеле Рэчы Паспалітай паміж Расіяй, Аўстрыяй і Прусіяй.
Другі падзел адбыўся у 1793
г. паміж Расіяй і Прусіяй. У адказ
у 1794 г. пачалося паўстанне на чале з
Тадэвушам Касцюшкам. Т. Касцюшка нарадзіўся
на Берасцейшчыне. У 1776 г. выехаў у Амерыку.
дзе унес вялікі уклад у змаганне
супраць англійскага
народаў Рэчы Паспалітай. Т. Касцюшка з'яўляецца на-цыянальным героем Полынчы і ЗША.
Паўстанне ахапіла тэрыторыю не толькі Польшчы, але і Літвы, Беларусі. На тэрыторыі Беларусі для яго было характерна ўжыванне парты-занска-дыверсійнай формы барацьбы. Ствараліся атрады, якія вялі партызанскія дзеянні у тыле расійскага войска. Якуб Ясінскі - кіраўнік паўстання на Беларусі—загінуў пры абароне Варшавы. Паўстанне 1794 г., якое як бы працягвала Вялікую французскую рэвалюцыю ва Усходняй Еўропе, выклікала йезадаволенасць не толькі Расіі, але і Аўстрыі і Прусіі. Мэтай паўстання было нацыянальнае выз-валенне і захаванне дзяржаўнай незалежнасці Рэчы Паспалітай. 10 кастрычніка 1794 г. войскі Суворава па загаду Кацярыны II рушылі на тэрыторыю Рэчы Паспалітай у сувязі з неабходнасцю зрабіць пераш-коду для уплыву французскай буржуазнай рэвалюцыі. Яны нанеслі паражэнне паўстанцам і ІІахапілі у палон Касцюшку. Паўстанне скончылася. У кастрычніку 1795 г. было падпісана пагадненне аб трэцім падзеле Рэчы Паспалітай паміж Расіяй, Аўстрыяй, Прусіяй. У выніку трох падзелаў Расія атрымала каля 482 тыс. км2 і 5,5 млн насельніцтва, Аўстрыя -- 129 тыс. км2 і 4 млн чалавек, Прусія -І.'ІІ тыс. км2 і 2,6 млн чалавек.
У выніку падзелаў Рэчы Паспалітай тэрыторыя Беларусі была ўключана у склад Расійскай імперыі. Пасля першага падзелу да Расіі была далучана ўсход-няя частка Беларусі да рэк Заходняя Дзвіна, Друць, Днепр; пасля другога Расія анексавала цэнтральную частку Беларусі па лініі Браслаў — Паставы—Мір -ІІінск, пасля трэцяга у яе склад былі ўключаны тэрыторыі Заходняй Беларусі і літоўскія землі на Ііоўнач і на ўсход ад Немана. Федэратыўная дзяржа-м;І Рэч Паспалітая і абедзве краіны у яе складзе -1'ялікае княства Літоўскае і Полынча — спынілі свае Іяржаўнае існаванне.
Расія, пры усей сваей адсталасці у параўнанні з .звітымі дзяржавамі, у эканамічных і палітычных носінах ішла наперадзі Рэчы Паспалітай і Вялікага яства Літоўскага як яе часткі. Далучэнне да Расіі Іло імпульс паскарэнню працэсу капіталістычнага
развіцця Беларусі, далучыла яе да агульнарасійскага рынку. Уключэнне Беларусі у склад Расійскай імпе-рыі садзейнічала нацыянальнай кансалідацыі беларус-кага народа, былі прыпынены паланізацыя і акаталіч-ванне. Роднасныя па паходжанні, мове і культуры народы цяпер маглі развівацца разам.
У складаных умовах апынуліся беларускія гарады у другой палове XVII - першай палове XVIII ст. Паласа разбуральных войнаў пракацілася праз беларускія землі: казацка-сялянская вайна (1648 - 1651 гг.), вайна Расіі і Рэчы Паспалітай (1654 - 1667 гг), Паў-ночная вайна (1700 - 1721 гг). «Крывавым патопам» называлі сучаснікі падзеі 1654 - 1667 гг. (загінула 1,5 млн чалавек з 2,9 млн жыхароў Рэчы Паспалітай).
Жыхары беларускіх гарадоў
і мястэчак пачалі рас-чышчаць пажарышчы
і адбудоўваць свае сядзібы. Але
вярнуць былую веліч і
Пасля ваенных спусташэнняў гарадскі люд пачаў інтэнсіўна папаўняцца яўрэйскім насельніцтвам. Прыток яўрэяў у асноўным з Полыпчы і Украіны падтрым-ліваўся дзяржаўнай уладай і буйнымі землеўласнікамі. У гэтым яны бачылі крыніцу павелічэння прыбыткаў. У буйных гарадах Беларусі яўрэі складалі у тэты час каля 30 - 40 % насельніцтва, а у мястэчках - часцякоы палову і болей. Шматвяковая традыцыя верацярпімасці
м.І беларускіх землях дазволіла прышламу яўрэйска-I му насельніцтву арганічна ўліцца у грамадства Бела-сі. Насельніцтва беларускіх гарадоў у другой палове Л VII - XVIII ст. было шматэтнічным, шматмоўным і Імматверным. Іўдзеі у гарадах і мястэчках будавалі і нанедвалі сінагогі, мусульмане - мячэці. Вышэйшыя колы гарадскога насельніцтва спавядалі часцей за усе І .Італіцтва. Прасталюдзіны былі у асноўным уніятамі і ІІраваслаўнымі.
К пачатку XVIII ст. магдэбургскае права мелі усе Оуііныя і шмат якія з сярэдніх гарадоў. Магістрат быў вышэйшым органам самакіравання. У яго ўва-ходзілі бурмістры, радцы і лаўнікі. На чале горада стаяў войт, у дапамогу яму прыдаваліся намеснікі -лентвойты. Войтаў прызначаў кароль. У лада магіст-рата не распаўсюджвалася на мяшчан прыватных К)рыдык (юрыдыкі - абасобленыя часткі горада, якія .ніаходзіліся пад уладай магната ці царкоўнай уста-новы), а таксама на татар і яўрэяў, што жылі асоб-нымі абшчынамі і мелі свае судова-адміністрацый-ныя органы.
Беларускі горад меў супярэчнасці,
якія з'яўляліся Ііадмуркам вострай
барацьбы паміж гараджанамі. Да —
ліку адносіліся: маемасная няроўнасць,
захоп бага-;ямі гарадской
Асновай эканамічнага жыцця гарадоў былі раме-'вы і гандаль. Буйныя гарады з'яўляліся таксама буй-мі гандлевымі цэнтрамі. У малых гарадах і мястэч-:х перыядычна праводзіліся кірмашы. Значныя кірма-збіраліся у Зэльве, Шклове, Нясвіжы. Купцы, якія Іаймаліся замежным гандлем, называліся «гасцямі». Адсюль назва буйных гандлевых шляхоў - «гасцінцы». Будаваліся новыя шляхі зносін. У канцы XVIII ст. было
завершана будаўніцтва канала Агінскага (на сродкі магната Міхала Казіміра Агінскага), які злучыў Неман з Прыпяццю. Быў распрацаваны праект будаўніцтва Бярэзінскага канала, які у пачатку XIX ст. злучыў басейны рэк Заходняя Дзвіна і Днепр.
Гарадское насельніцтва займалася
рамяством^ У кры-ніцах таго часу
ўпамінаецца каля 200 прафесш і
спе-цыяльнасцей. Рамеснікі былі згрупаваны
у прафесій-ныя цэхі. Але цэхі
XVIII ст. былі далека не тымі моц-нымі, заарганізаванымі
аб'яднаннямі, што у папярэдні
перыяд. На тэты час яны ужо вычарпалі
рэсурсы для самаразвіцця. Разбагацеўшыя
майстры і цэхмістры няшчадна
эксплуатавалі падмайстроў і
вучняў. Цэха-вая арганізацыя
У пачатку XVIII ст. на Беларусі з'яўляюцца пер-шыя мануфактуры - Налібоцкая і Урэцкая шкляныя. Еўрапейскую вядомасць мела мануфактура у радзіві-лаўскім мястэчку Урэчча - першае прадпрыемства па вырабе люстэркаў ва усей Рэчы Паспалітай. Шырокую вядомасць атрымалі Слуцкая і Нясвіжская мануфактуры шаўковых паясоў. Слуцкія паясы маюць сусвет-ную славу. Пры іх вырабе выкарыстоўваліся беларус-кія народныя узоры, нацыянальны арнамент. Даўжы-ня такога пояса складала 2 - 4,5 м. У мястэчку Карэ-лічы працагала ткацкая мануфактура Радзівілаў па вырабе палатна для абіўкі сцен, абрусаў, шпалераў.
Пасля войнаў сярэдзіны XVII ст. адбываецца ўзмац-ненне паланізацыі і распаўсюджвання каталіцызму ва ўсіх землях Рэчы Паспалітай. Беларуская мова па-ступова выціскалася з дзяржаўнага справаводства і афіцыйнага ўжытку. У 1697 г. дзяржаўнымі мовамі Рэчы Паспалітай былі абвешчаны толькі польская і лацінская, ужыванне іншых моў было забаронена. Інтэлектуальнае жыцце характарызавалася адыходам назад. Забываліся здабыткі часоў эпохі Адраджэння і Рэфармацыі, зноў набылі папулярнасць ідэі часоў Сярэднявечча. 3-за неспрыяльнай сітуацыі беларус-камоўнай была пераважна народная культура — культура сялянства, гарадскіх нізоў, часткі шляхты і свя-тарства. Многія ўраджэнцы Беларусі пісалі на лацінскай, польскай, часта на нямецкай і французскай мовах, але іх творы, пазіцыя аўтара заставаліся духоў-на блізкімі да мясцовых вытокаў. На другую палову XVIII ст. прыходзіцца распаўсюжванне ідэй Асветніцтва на Беларусі. Яны прыйшлі з Еўропы, і іх з'яўленню спрыялі навуковыя адкрыцці у прыродаз-наўстве і дасягненні у галіне гуманітарных ведаў. Гэ-тым ідэям уласціва прызнанне прыярытэту асветы, навукі і розуму у жыцці асобы, грамадства і дзяржа-вы. На Беларусь пачалі пранікаць ідэі французскіх энцыклапедыстаў, іх творы карысталіся папулярнас-цю. Асаблівую цікавасць выклікала творчасць Валь-тэра. За час Асветніцтва змяніліся грамадскія ідэалы. Калі раней тэта быў «сармат» чалавек набожны, суровы, ненавіснік усяго чужога і хавальнік старашляхецкіх традыцый, то цяпер на змену яму прыйшоў разумны, адукаваны, рацыяналістычны чалавек, які не баіцца ўзяць лепшае з замежнай культуры. Гэтыя рысы вызначалі сацыяльны партрэт шляхты і магнатаў.
Школьная адукацыя канцэнтравалася у асноўным у руках розных ордэнаў каталіцкай і уніяцкай царк-вы. Была спынена дзейнасць усіх брацкіх і пратэстанцкіх школ. Выкладанне вялося на лацінскай мове. Цэнтрам адукацыі і навукі на Беларусі была Віленская езуіцкая акадэмія, якая мела статут універсітэта. Высокім узроўнем адукацыі славіўся Полацкі езуіцкі калегіўм, прычым езуіты бралі на выхаванне прадстаўнікоў не толькі каталіцкага вера-вызнання і шляхецкага стану. Шырокую вядомасць мела Слуцкая гімназія. Яна была заснавана Янушам Радзівілам як кальвінісцкая школа. Слуцкая навучаль-ная ўстанова вылучалася цярпімасцю у справах рэлігіі, павагай да асобы вучня.
У другой палове XVIII ст. адбылося паступовае аднаўленне сістэмы адукацыі у Рэчы Паспалітай. Была створана Камісія па нацыянальнай адукацыі. Яе намаганнямі школа набыла свецкую накіраванасць. Агульнае кіраўніцтва справай асветы'ад духавенства перадавалася дзяржаўным органам. Замест латыні у школы ўвайшла польская мова.
Навука развівалася дзякуючы
працы і падзвіжніцтву
У другой палове XVIII ст. значную ролю у распаўсюджванні навуковых ведаў адыгрывала меды-цынская школа у Гародні, кіраўніком якой быў французскі вучоны Ж.Жылібер. Яго дбаннямі пры школе быў створаны прыродазнаўчы і анатамічны кабінеты, аптэка, батанічны сад.
У беларускім грамадстве расце
цікавасць да мінулага. Ураджэнец
ШншчыныАдал Нарушэвіч ства-
Тагачасная беларуская літаратура
знаходзілася на этапе пераходу ад
сярэдневяковых ідэй і формаў да ідэй
і формаў Новага часу. Адным з
найбольш значных прадстаўнікоў
беларускай літаратуры з'яўляўся ( 'імяон
Полацкі (1629 1680). Істотная частка яго
Інорчага шляху была звязана з
Масквой. С.Полацкі стварыў рукапісныя
зборнікі «Вертоград многоцветный», «Рйфмологйон»,
пісаў на беларускай, лацінскай, Польскай
і стараславянскай мовах. С.Полацкі
займаў-ся педагагічнай дзейнасцю, быў
выхавацелем царскіх дзяцей, а
таксама заснаваў друкарню у Крамлі
і Сла-няна-грэка-лацінскую
Тэатральнае жыцце Беларусі было прадстаўлена Школьным тэатрам і народным лялечным - - батлей-Кай. Дзейнічалі тэатры перш за усе пры езуіцкіх на-вучальных установах. У іх рэпертуарах пераважалі ІІастаноўкі на польскай і лацінскай мовах. Спектакль уяўляў сабой пышнае відовішча з музыкай, песнямі, Танцамі. У другой палове XVIII ст. адбылося станаў-ІІгмне прафесійнага тэатра, пераважна прыватнаўлас-нага. Найбольш вядомымі былі прыгонныя тэатры Іадзівілаў у Нясвіжы і Слуцку, Слонімскі тэатр Агінскага, Ружанскі—Сапегаў. Магнаты запрашалі поды выдатных майстроў тэатральнага мастацтва з .іаходняй Еўропы. Аснову ж трупы складалі артысты і музыканты з прыгонных сялян і мяшчан. Еўра-мсііскую славу меў Слонімскі тэатр Міхала Казіміра Агінскага. Тут наладжвалі грандыезныя прадстаўленні. ('цэна тэатра была настолькі вялікая, што акцеры маглі раязджаць на яе на конях. Калі ж трэба было, на сцэне рабілася падлога і размешчаны пад ей басейн напаў-пяўся вадой. Тады можна было назіраць сапраўдныя марскія баталіі. М.К.Агінскі быў адораным чалаве-кам. Ён з'яўляўся аўтарам некалькіх опер на ўласныя лібрэта. Тэатр меў некалькі труп, у тым ліку балет і драматычны калектыў, аркестр быў адным з найбольшых у Еўропе. Слонімскі тэатр выязджаў на гастролі ў Варшаву. У мураваным дойлідстве яскрава выявіліся I ісаблівасці барока. У гарадах і ве'сках будаваліся пам-ІІсзныя касцелы, кляштары, магнацкія рэзідэнцыі.