52 Государственный  архив г. Астаны. Ф.232. Оп.1. ДД. 19, 7.

53 Государственный  архив г. Астаны. Ф.869. Оп.3. Д. 16.

54 Государственный  архив г. Астаны. Ф.120. Оп.3. Д.110, 208.

55 Государственный  архив г. Астаны. Ф.374.Оп.1. Д. 199.

56 Государственный  архив г. Астаны. Ф.23.Оп.5. ДД. 537, 64, 310

57 Государственный  архив г. Астаны. Ф.23. Оп.3. Д.69, 75,142.

58 Астана  – колыбель будущего страны //Каз.  правда.2007, 11 декабря.

59 Промышленность Казахстана и его регионов за 2002-2005 гг. Стат. сборник // Агентство РК по статистике / Под ред. Б.Султанова. А. 2006.–264с.

60 Астана. Информационно-познавательный журнал. №3 (34). Астана. 2007.

61 Астана. Статистический ежегодник. Астана. 2003. – С.273. 

    Список  опубликованных работ по теме диссертации:

    Монография

1. Астана  в новое и новейшее время.  Под редакцией Абжанова Х.М.  Астана: АО «Астана полиграфия», 2008. - 276 с.

     Статьи  в изданиях, рекомендованных  Комитетом по контролю в сфере образовании и науки МОиН РК:

2. Акмолинск  и Акмолинский уезд в годы НЭП: проблемы социально-политического развития //Вестник университета «Кайнар».№3/1,2007.- С.14-22.

3. Развитие  здравоохранения в Акмолинске  в 20-ые годы XX века // Вестник Карагандинского ун. Сер. «История, философия, право». № 3(47), 2007. - С.99-102.

4. Астана: основные этапы становления и  развития // Поиск. Научный журнал  Министерства образования и науки. Сер. гуманитарная. №4 (1)/2007г. - С.134-139.

5. Социально-экономическое  развитие Астаны в целинные годы (1954-1964)// Вестник Карагандинского ун. Сер. «История, философия, право». №4(48), 2007. - С.57-65.

6. Из  истории строительства железной  дороги Акмолинск-Боровое // Вестник  Евразийского гуманитарного института. Науч. журнал. №4. 2007г. - С.24-28.

7. История  формирования и развития экономики  Акмолинска (XIX- п. п. XX вв.) // Вестник КазНПУ им. Абая. Сер. «Исторические и социально-политические науки». №2 (17), 2008. – С.28-33.

8. Политико-административная  роль Астаны на разных этапах  исторического развития Казахстана//Поиск. Науч. журнал МОиН РК. Сер.гуманит.№2(1)-2008г.-С.227-231.

9. Коренизация  органов государственного управления  в Акмолинске и Акмолинской  области в 20-е гг. XX века // БҚМУ хабаршысы. №1(29)- 2008. - С.10-16.

10. Источниковедение  Астаны: обзор архивных источников //Вестник КазНУ им. Аль-Фараби. Сер. историч. № 5(51). - 2008. - С.57-64.

11. История  становления и развития местного  самоуправления в столице Казахстана // Вестник Карагандинского ун. Сер. «Истор., философ., право».№ 2(50), 2008.-С.47-53.

12. Историко-статистический  обзор населения Астаны // Вестник  Карагандинского ун. Серия «История, философия, право». - № 3(51) - 2008. - С.76-81.

     Другие  публикации:

13. Из истории общественно-политической жизни Акмолы во второй пол. XIX-нач. XX вв. // Вестник науки ААУ им. С.Сейфуллина. Акмола. №8. 1997.- С.100-104.
14. Религиозные конфессии дореволюционного Акмолинска: краткий исторический обзор // Мат. регион. культуролог. конф. «Культура ислама в общественном развитии Казахстана». Астана,1998.-С.17-24. (соавт. Агубаев Н.Ж.).
15. Акмола и Акмолинский уезд в 20-ые гг. XX в.//Мат. научно-практ. конф. «Казахстан-2030». Стратегия разв. науки, образов. и культуры». Т.1. Акмола, 1998.-С. 46-48.
16. Акмола и Акмолинская область в годы ВОВ // Вестник науки ААУ им. С.Сейфуллина. Т.2. Вып.9-10. Астана. 2000. -С.324-329.
17. Возможности изучения темы «Казахстан в составе Российской империи» с использованием письменных источников // Мат. межд. конф. «Глобализация и интернационализация высшего образования». Астана, 2001. С.68-71.
18. Буддизм и христианство в городах раннесредневекового Казахстана // Мат. межд. конф. «Евразийская культура: генезис развития, особенности, будущее». Астана, 2002. -С.34-36.
19. Шефская помощь москвичей целине. Сб. мат. науч.-практ. конф. "Воспитательная работа и образовательный процесс".Астана, 2004. - С.49-55. (соавт. Жайнакова С.Б.).
20. Целина школа воспитания молодежи //«Казахстанско-Российское взаимодействие в XXI веке и вызовы глобализации». Сб. мат. межд. научно-практич. конф. Астана, 2004. –С.260-264. (соавт. Жайнакова С.Б.).
21. Установление советской власти в Акмолинске и Акмолинском уезде // Сб. докл. научно-практ. конф. «Историко-политическая роль Астаны». Астана. 2005. С.82-94.
22. Архивные источники об истории Астаны. Мат. межд. конф. «История столицы в материалах архивов». Астана,2005. С.13-29.
23. Деятельность Акмолинской городской управы по развитию просвещения в городе и уезде // Мат. межд. научно-практич. конф. «Актуальные вопросы гармоничного развития личности на современном этапе». Астана, 2007г. С.17-20.
24. История становления Казахской автономии по материалам государственного архива Оренбургской обл. // «Елорда мүрағаттары» хаб. №1. Астана, 2007. С.104-109.
25. Источники и историография Астаны (краткий обзор) // Мат. межд. научн.-практ. Конф. «Повышение конкурентоспособности страны: экономика, политика, образование». Астана, 2007. С.331-336.
26. Astana – basic stages of formation and development // Science Review, Volume I (1) – Astana, 2007 – C.79-84.
27. Развитие просвещения в Акмолинске в 20-е гг. XX века //Мат. VI межд. научн. форума «Учение Л.Гумилева и современные народы Евразии». Астана, 2007г. С.67-72.
28. Материалы государственного архива Северо-Казахстанской области по истории Астаны // Мат. научно-практ. конф. «Елдің төрі - Елорда». Астана, 2007г. С.103-113.
29. Становление Акмолинска как крупного железнодорожного узла Центрального Казахстана (по материалам государственного архива г. Астаны) // Мат. научно-прак. конф. «Елдің төрі - Елорда». Астана, 2007г. С. 125-132. (соавтор. Абдыров К.А.).
30. Экономика г. Акмолинска в 20-30-е гг. XX века // Мат. респ. научно-практ. конф. «Современные тенденции в мировом образовательном пространстве и актуальные проблемы подготовки конкурентоспособных специалистов». Астана, 2007. С.367-370.
31. Нурсултан Назарбаев – создатель Астаны // XX век: переносы столиц. Сб. докл. межд. научн. конф. Астана: Елорда. 2008.С. 7-18.
32. Здравоохранение столицы за 100 лет (1890-1990 гг.) // «Елорда мүрағаттары» хабаршысы. Астана. 2008. - С. 57-81.
33. Образовательная среда Астаны: формирование и развитие // Психология, социология, политология. №7, 2008. – С. 2-17.
34. Астана-Москва-Санкт-Петербург: исторические аспекты взаимодействия // Казахстанско-Российские отношения на современном этапе: итоги и перспективы сотрудничества. Мат. межд. научно-практич. конф., посвященной 15-летию установления дип. отношений между РК и РФ. Астана, 2008. – С. 77-83.
35. Концепция города и столицы в трудах Н.А.Назарбаева // Сб. докл. межд. науч. конф. «Обретение Астаной столичного статуса». Астана, 2009.- С. 5-13. (соавт. Садыкова С.).
36. Путеводитель по фондам Госархива города Астаны. Часть 1. Отв. ред. Абжанов Х.М. Астана, 2009.- 493 с. (соавт.: Катенов С.К, Саметова Г.С., Тулегенова А.У.).

 

     Публикации  в зарубежных изданиях:

37. Материалы госархива г. Астаны о Сакене Сейфуллине // Сборник «Научные сообщества историков и архивистов: интеллектуальные диалоги со временем и миром». Мат. регион. научно-практич. конф. Омск, 2006. С.41-45.
38. К вопросу о периодизации истории Астаны // Вестник Оренбургского государственного пед. ун. Сер. естественные и гуманитарные науки. 2007. 2(48). - С.109-113.
39. Астана в системе административных реформ в Казахстане // Государственное управление в XXI в.: традиции и инновации. Мат. 5-й межд. конф. фак. управл. МГУ им. М.В.Ломоносова. Ч.2. Москва. 2007. С. 133-137.
40. Назарбаев Н.А. и создание столицы Казахстана // Альманах современной науки и образования. №6 (13). 2008. Часть II. Тамбов. 2008. - С. 7-10.
41. Эволюция органов местного самоуправления в Казахстане (по материалам столицы) // Унiверситетськi науковi записки // ЧАСОПИС Хмельницького унiверситету управлiння та права. 2008. 3 (1). Спецвипуск. - С. 395-397.
42. Процессы духовного развития г. Акмолинска (XIX – п. п. XX вв.) // Катанаевские чтения: мат. 7 Всерос. научно-практ. конф., посвященной 195-летию Омского кадетского корпуса и 160-летию со дня рождения Г.Е. Катанаева /Отв. ред. О.В. Гефнер, В.Л. Кожевин, Н.А.Томилов. Омск: Издательский дом «Наука», 2008.– С. 288-291.
43. Периодизация новой и новейшей истории Астаны в контексте качественных параметров развития города //"ЕвроАзия" Россия-Казахстан: проблемы и перспективы взаимодействия. Спецвыпуск - Столице Казахстана 10 лет. М. 2008. - С 5-16.
44. Становление и развитие музейного дела в столице Казахстана // Музеология – музееведение в нач. ХХI в.: проблемы изучения и преподавания. Мат. межд. научн. конф. Санкт-Петербург, 2008г. / Отв. ред. А.В.Майоров. СПб., 2009. С.207-218.

 

 

       Ғалия Айтбайқызы Алпысбаева

      07.00.02 – Отан тарихы (Қазақстан  Республикасының  тарихы) мамандығы  бойынша  «Ақмола,  Целиноград, Астана: құрылуы мен дамуының тарихи жолы» атты тарих ғылымының докторы дәрежесін алу үшін қорғалатын диссертацияның

ТҮЙІНІ

 

    Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Астананың қалыптасу тарихына деген ғылыми қызығушылық Қазақстан тарихындағы қаланың саяси-әкімшілік маңыздылығымен түсіндіріледі. Қазақстан тарихындағы жалпы мәселелерді қарау үшін нақты қалалардың даму ерекшеліктерін ғылыми талдау қажет. Қарқынды дамып келе жатқан Астананың кешенді бағдарламасын жасаудың тәжірибелік мақсаты үшін қала мәдениетінің тарихын зерттеу мәселесі өзекті болып табылады.

    Зерттеу мақсаты: күрделі әлеуметтік мәдени жүйе болып келетін Қазақстан Республикасының астанасы ретінде Ақмола, Целиноград, Астана қалаларының тарихи дамуының қазіргі әдіснамалық көзқарастар және кешенді зерттеу негізінде ғылыми тұжырымдамасын жасау. Мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу керек:

- әртүрлі тарихи кезеңдердегі оның қызметін сапалы өлшемдер өзгерісі тұрғысынан қаланың даму және қалыптасу тарихын қайта қарау мен қала тарихының хронологиялық кезеңдерін құрастыру;

- қазақстандық  қоғамдағы қала рөлін және  маңызын анықтау мақсаты мен  Ақмола-Целиноград-Астананың маңызды  даму өлшемдерін талдау;

- Ақмола-Целиноград-Астана  дамуының сыртқы өлшемдерін қала  құрылыс құрылымын, сәулеттік  түрін және жақсы жабдықталуын  зерттеу;

- жергілікті  қалалық басқарудың құрылу және  даму ерекшеліктерін талдау;

- Қазақстан  Республикасы Президенті Н.Ә.  Назарбаевтың мемлекет астанасын  қайта көшіру мен қайта құруындағы  үлесін дәлелдеп түсіндіру;

- Астана  қаласының қазіргі Қазақстан  тарихындағы тәуелсіз Қазақстанның саяси, мәдени және рухани орталығы ретінде орнын дәлелдеп түсіндіру.

    Зерттеу нысаны: тәуелсіз Қазақстанның қазіргі кездегі астанасының тарихы.

    Зерттеу пәні ретінде Ақмола, Целиноград, Астана қалаларының тарихы және қала тарихының деректік негізі мен тарихнамасы, қаладағы әлеуметтік-экономикалық, саяси, демографиялық және мәдени үрдістер алынды.

    Методологиялық  және теориялық негізі. Диссертацияның методологиялық және теориялық негізі қаланы тұтас территориялық, әлеуметтік және мәдени құрылым ретінде зерттеуде теориялық методологиялық принциптер мен көзқарастардың жиынтығы: шынайылық, тұтастық, жүйелік, тарихилық принциптері болып табылады. Әлеуметтік гуманитарлық білімнің әртүрлі салаларында қолданылатын қала мәдениетін зерттеу әдістері қолданылды.

    Зерттеудің  хронологиялық шеңбері: XIX ғасырдың 30-ы жж. –XXI ғғ. басы аралығындағы қаланың жаңа және қазіргі замандағы тарихи кезеңдерін қамтиды.

    Зерттеудің  аумақтық шекарасы: қала кеңістігінің құрылуы мен дамуы барысында өзгерген территорияны және өз әсерін таратқан кеңістік пен қалаға жататын территорияларды (уезд, аудан, округ) тікелей қамтиды.

    Зерттеу жұмысының практикалық  маңызы: Қазақстанның жас астанасының тұтас тарихын жасауда өзекті мәселесін шешумен және қазақ мәдениетіндегі қаланың үлесімен анықталады.

    Диссертацияның  ғылыми жаңалығы қойылған мәселенің өзектілігімен, деректік қорының зерттелу деңгейі, дәрежесімен, қаланы аймақтық және ұлттық мәдениет феномені ретінде кешенді зерттеу мәселесін қоюмен анықталды:

- гуманитарлық  білімнің түрлі салалары тұрғысынан қала феноменінің отан және шетел әдебиетіндегі зерттелуі берілді;

- тұңғыш  рет бұрын қолданыста болмаған  Астана қаласының, Ақмола, Солтүстік  Қазақстан облыстарының, Ресей Федерациясының  Орынбор және Омбы облыстарының  мұрағаттарындағы құжаттар ғылыми айналымға енгізілді;

- өркениеттік  даму теориясы тұрғысынан және  тарихи урбанистика негіздемелік  принцип негізінде қаланың дамуы  мен оның тарихын дәуірлеудің  тұңғыш рет ғылыми тұжырымдамасы  ұсынылды;

- қаланың  сәулеттік ортасы мен жақсы жабдықталуының мәселелері тарихи тұрғыдан зерттелді;

- қалалық  басқару органдарының эволюциясы  зерттеліп, олардың қызметінің  механизмдері мен тиімділігіне  талдау берілді;

- ел  орданы Астанаға көшірудің себептері  мен түрлі негіздері талданды, тәуелсіз Қазақстанның жаңа нышаны Астананы жасауда мемлекет Президенті Н.Ә. Назарбаевтың тарихи орны көрсетілді;

- Астананың  Қазақстан Республикасының қазіргі  әкімшілік, саяси, экономикалық  және мәдени орталығы ретінде  жаңа рөлі ашылып көрсетілді.

    Жұмыстың  көлемі мен құрылымы. Жұмыс атаулар мен қысқартулар тізімінен, кіріспеден, бес тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған деректер тізімінен және қосымшадан тұрады. «Мәселені ғылыми зерттеудің әдістері. Қала феноменінің әлеуметтік-философиялық түсініктемесі» атты бірінші тарауда тарихи қалатанудың мәселелері бойынша шетел және отандық әдебиеттің талдамасы беріледі. «Ақмоланың пайда болуы мен тағдыры» деген екінші тарауда Ақмоланың, Ақмола сыртқы округінің, ал 1860 ж. Бастап-Ақмола уезінің әкімшілік орталығы ретінде тарихы зерттеледі. «1917-ХХ ғасырдың 60 жж. басындағы Ақмола тарихы» деген үшінші тарауда қаланың нарықтық қатынастардан жоспарлы өндіріске өтпелі кезеңіндегі әлеуметтік мәдени дамуының ерекшеліктері қарастырылады. «ХХ ғасырдың 60-90 жылдарындағы Целиноград» атты төртінші тарауда Целиноград қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуы, сәулеттік ортасы мен жақсы жабдықталу мәселелері қарастырылады. «Астана-Қазақстанның астанасы» атты бесінші тарауда қаланың мемлекеттің әкімшілік, саяси, мәдени, рухани орталығы ретінде даму тарихы қарастырылады.