әл –  Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті.

Экономика және бизнес факультеті.

Экономикалық  теория кафедрасы. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Курстық жұмыс.

Тақырыбы: « Инвестициялық саясат: мәні, жүзеге асыру формалары»

 
 
 
 
 
 
 
 

                                                                    Орындаған: Ныгыметова А.М.

                                                                     Экономика және бизнес факультеті.  

                                                                     Қаржы 1-топ

                                                                    Ғылыми жетекші: Айтуғанова З.Ш.

                                                                     э.ғ.к. аға оқытушы. 
 
 
 
 
 
 
 
 

Алматы  2008

ЖОСПАР: 

Кіріспе............................................................................................................3-4 

    І тарау. Инвестициялық  саясаттың жалпы  сипаты………………….4-18

    1.1. Инвестициялардың жалпы түсінігі және атқаратын қызметтері……4-8

1.2. Инвестициялардың жіктелуі...................................................................9-11

1.3.Инвестициялық институттар мен шетел инвестицияларды тарту ерекшеліктері………………………………………………………………...11-18 

ІІ  тарау. Қазақстанның нарықтық экономикаға  көшу барысындағы  құрылымдық-инвестициялық  саясаттың ерекшеліктері……………19-44

2.1. Инвестициялық саясатты қаржыландыру көздері................................19-26

2.2.ҚР инвестициялық саясатына баға беру: артықшылықтары мен кемшіліктері.....................................................................................................26-38

2.3. Инвестициялық климат, шетел капиталы мен инвестицияларын тарту факторы ретінде……………………………………………………………...38-44 

Қорытынды………………………………………………………………….45 

Қолданылған әдебиеттер..............................................................................46 
 
 

   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

КІРІСПЕ. 

      Менің курстық жұмысымның мақсаты –  тұрақты экономикалық өсуді қамтамасыз ету мақсатында бәсекеге қабілетті, жоғары технологиялы және ғылымды қажетсінетін өндірісті дамытуға басым тәртіппен  бағытталатын, сонымен қатар, Қазақстанның бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына кіруіне барынша оңтайлы іс-әрекетті анықтайтын ішкі және сыртқы инвестициялардың жоғары деңгейіне қол жеткізу үшін еліміздегі қалыптасқан және жүргізіліп жатқан инвестициялық саясаттың ерекшелігін анықтап, өзіндік баға беру.

   Осы мақсатыма жету жолында мен алдыма келесі міндеттерді қойдым:

• инвестицияның жалпы түсінік ретінде экономикалық мәнін ұғу;
• инвестицияның ұсынылған жіктелуі қазіргі заманның инвестициялық жобалау концепцияларын толығырақ түсіну үшін, жүріп жатқан процестерді жан-жақты бағалау;
• экономикалық саясат либерализациясының ұлғаюымен ынталандырылатын, технологиялық процесс пен бәсекенің қозғаушы күші болатын глобализация кезінде бүгінгі әлемдік инвестициялардың түр-сипатын анықтау;
• Қазақстан Республикасында инвестицияларды қаржыландыру ерекшеліктерін анықтау
• Жағымды инвестициялық саясат жүргізудегі инвестицияларды институттардың жиынтық жұмысына шолу жасау;
• Қазақстандағы жағымды инвестициялық климаттың қалыптасуына әсер ететін жағдайларды қарастырып, анализ жасау.

   Қазіргі таңда Қазақстан Республикасының  инвестициялық саясаттағы басты  мақсаты – ұлттық мүдделерін сақтай отырып шетелдік инвестициялардың келуін ынталандыру мен шетелдік және отандық  инвестицияларды экономиканың басым салаларына тарту үшін қолайлы жағдай жасау. Осы мақсаттан туындайтын Қазақстандағы ең басты стратегиялық міндеттердің бірі әрдайым елге экономикалық өсу бағдарламасын іске асыруға мүмкіндік беретін тікелей және «қоржындық» инвестицияларды тарту болып келді. Қазақстан шетелдік инвесторларға күрделі қаржылардың, технологиялардың, басқару мен маркетинг саласындағы тәжірибенің маңызды көзі ретінде қарай отырып, дәйексіз және бұлыңғыр саясат нәтижесінде өзінің ұлттық мүдделеріне қысым жасалуына жол бермеуге тиіс.

      Менің курстық жұмысым кіріспеден, екі  тараудан, қорытындыдан тұрады.Бірінші  тарау үш тараушадан тұрады. Мұнда  мен, негізінен, инвестицияның теориялық  мағынасын ашып, оның негізгі түрлеріне  және түрлі авторлардың инвестицияға беретін ұғымдарын, классификациясын дифференцияладым. Сонымен қатар инвестициялық іс-әрекетті орындаушы институттардың түрін және олардың негізгі функцияларына тоқталдым.Екінші бөлім де үш тараудан тұрады. Бұл тарауда Қазақстандағы инвестициялардың орнын, саясатының негізгі тұстарын аштым. Жекелегенде Қазақстандағы инвестициялардың қаржылық көздерін анықтап, соның ішінде зор мәнге ие шетел инвестицияларының елге тартылуының ерекшеліктері мен проблемаларын қарастырдым. Сонымен қатар, Қазақстандағы жүргізіліп отырған инвестициялық саясаттың басты тұстары мен мақсат-міндеттерін және аймақтардың инвестициялық потенциалын анықтаудың елдің стратегиясында алатын орнын, елде қалыптасқан инвестициялық климаттың жағдайы мен тигізетін әсерін сипаттадым.

 
 

    І тарау. Инвестициялық  саясаттың жалпы сипаты. 

    1.1. Инвестициялардың жалпы түсінігі және атқаратын қызметтері.

      «Инвестиция» термині экономикалық сөздіктерде жаңа термин болып саналады. Бұрынғы экономикалық ғылымда негізгі фондтар бойынша жұмсалған біруақыттағы шығындар болып саналған «капитал салымы» ұғымы кең қолданыс тапқан.

    «Инвестиция»  термині нарықтық экономикаға өту  барысында пайда болды, алайда экономиалық  әдебиеттерде бірыңғай ұғымын тапқан жоқ.

    Инвестициялаудың  бір көзі – шетел капиталы болғандықтан, оның түсінігін ашу үшін әртүрлі авторлардың берген анықтамаларына қысқаша тоқталған жөн.

    Күнделікті  өмірде кез келген салымдар инвестиция ретінде түсініліп келеді. «Приватизациялау және инвестициялаудың портфелі» атты жинақтың авторы былай деп жазады: «Инвестиция ұғымы қысқа немесе ұзақ уақытта пайда табу мақсатында қаржы ресурстарының әртүрлі активтерге салынумен байланысты құбылыстарға қолданылады. Инвестициялық іс-әрекеттің объектілері болатын активтердің болмысына байланысты инвестициялардың материалды активтерге немесе реалды капитал және материалдық активтерге емес салынатын түрлері ажыратылады».

    Шетел авторлары да бұндай нақты емес және жалпы анықтама береді: «Инвестициялар (салымдар) өте кең таралған –  деп жазады Й. Ворет және П. Ревентшоу. – Тұрмыстық деңгейде инвестициялар  жайлы акция немесе облигациялар сатып алған жағдайда айтылады. Ал кәсіпорындарда қаржы машиналар мен ҒТП-ке инвестицияланады».

    «Шетел  инвестициялары жайлы» отандық заңда  былай делінген: «Инвестициялар –  бұл барлық мүліктік игіліктер мен  оларға деген құқық, сонымен қатар, пайда табу мақсатында кәсіпкерлік объектілеріне инвесторлардың салатын интеллектуалды меншікке деген құқығы. Алайда, экономикалық көзқараста интеллектуалды меншікке деген құқық материалды байлықты көбейтумен тікелей байланысты емес. Бұл жерде меншікке деген заңды акт жайлы немесе меншіке құқығын беру жайлы сөз етіліп отыр.

    Нақтырақ  анықтама «Инвестициялық-қаржылық портфель» кітабында берілген: «Инвестициялар – капиталды қайта қалпына келтіруге (қолдауға, кеңейтуге) бағытталған қаржы көздерінің шығыны».

    Кейнс инвестициялық процесті былай сипаттайды: «Инвестициялар – бұл белгілі  бір уақыттағы өнеркәсіптік әрекетінің нәтижесінде пайда болатын ағымдағы капитал құндылығының өсімшесі, немесе белгілі уақыттағы табыстың пайдаланылмаған бөлігі.

    Фельзенбаумның айтуынша: «Инвестицияларды «капитал салымы» ұғымына жақын реалды инвестициялар деп және «қаржылық» (портфельді) инвестициялар, яғни акция, облигацияларға және де басқа құнды қағаздарға салынған салымдар, деп бөлуге болады».

    М.Т. Оспанова мен Т.И. Мухамбетовтардың пікірінше, инвестиция ұғымының анықтамасын белгілеуде олардың тек құрылымдық жағына ғана емес, сонымен қатар, олардың мақсаттылық бағытына назар аудару қажет. Бұл көзқарас бойынша инвестициялар жалпы ұлттық өнімді өндіруге шығындалатын табыстың маңызды бөлігін құрайды және өнеркәсіп тиімділігін жаңа заманауи технологиялар мен материалдар енгізу арқылы кеңейту мен жаңартуға кететін шығындар арқылы сипатталады.

    Бұндай  көзқарасты В.В. Бочаров та ұстанады: «Инвестицияларды статика да емес, динамикада, яғни меншік формаларының ауысып олардың берілген бір уақыттағы инвестициялық іс-әрекеттің соңғы өніміне айналу процесінде қарастырған жөн». Басқа сөзбен айтқанда, инвестициялар – бұл берілген бір уақыттағы тұтынуға қолданылмайтын табыстың бөлігі. Осындай түсінікте инвестициялар салудан табыс алғанға дейінгі ауысу тізбегін көрсетеді.

    Инвестицияларға жататындар:

• Қаржы көздері, банктік салымдар, акциялар және басқа да бағалы қағаздар;
• Жылжыйтын және жылжымайтын мүлік (ғимараттар, құрал-жабдықтар, және басқа да материалды игіліктер);
• Авторлық құқықтар, жерді қолдану құқығы;
• Меншіктік құқытар, тәжірибе және басқа да интеллектуалды игіліктер;

 

    Инвестициялаудың  негізгі объектілері:

• Жаңа құрылып жатқан, реконструкторланып жатқан және кеңейтіліп жатқан негізгі фондтар және де барлық шаруашылықтағы айналым көздері;
• Бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар және т.б.);
• Қаржылық салымдар;
• ғылыми-техникалық өнім және басқа да меншік объектілері;
• меншік құқығы және интеллектуалды меншік құқығы;

 

    Инвестициялық іс-әрекет заңды және жеке тұлғалардың, ал мемлекет көлемінде инвестицяларды жүзеге асыру және инвестициялық процестің сәтті орындалуына бағытталған іс-әрекеттердің жиынтығы.

    Ресурстарды салу мен табыс немесе әлеуметтік эффект алу процестердің неғұрлым тиімді үйлесуі инвестициялық сұраныс пен ұсыныстың сәйкес келуі негізінде жүзеге асуы керек (бұл әсіресе нарықтық экономика жағдайында актуальді)

    Нарықтық  экономикаға дейінгі әкімшіл-әміршіл экономика кезінде инвестициялық сұраныс пен ұсыныстың сәйкес болу шартын елемегендіктен, инвестициялық процестің экономикалық тиімділігінің төмендеуіне, шығындарға әкелген бітпеген құрылыс көлемінің өсуі, капитал салымдары көлемінің бекерге жұмсалуын туғызды.

    Нарықтық  экономика жағдайында инвестициялық сұраныстың 2 түрі ажыратылады:

1. потенциалды сұраныс;
2. нақты сұраныс;

 

    Потенциалды сұраныс, кей кезде оны формальді деп атайды, инвестициондық потенциал, яғни болашақ инвестициялауға ниет болып табылады. Сұраныстың бұл түрі әдетте жеке және заңды тұлғалардың берілген бір уақыт мерзімдегі табысты иелене тұрғандағы оны қорлану мен көбеюге жұмсауға қызығушылығы тумаған жағдайларда пайда болады.

    Инвестициялық сұраныстың екінші түрі, нақты сұраныс  инвестициялық іс-әрекеттің субъектілерінің нақты реализациясын сипаттайды. Ол инвестициялық тауарлар нарығында капитал ұсынысы формасында әрекет етеді. Инвестициялық ұсынысқа жаңа негізгі фондтарды құру, оларды реконструкциялау, кеңейту және техникалық қайта жабдықтау , айналым көздері, бағалы қағаздар және басқа да меншік түрлері жатады.

    Инвестициялық іс-әрекеттің объектілері нарықта капиталға деген сұранысты бейнелесе, ал субъектілері инвестициялық сұраныс пен ұсынысты бейнелейді.