Сактандыру нарыгынын дамуы

Шығындар  деңгейі, инвестиция бойынша табыстар мен пайда коэффицинті және дебиторлық қарыздың деңгейі сақтандырушының жұмыс тиімділігінің критерийлері болып саналады.

АҚШ-та бүкіл сактандыру компаниялары бойынша  электрондық банк материалдары кең қолданылады, компанияларды тәуекелділігі бойынша бөлу мүмкіндігін береді, сыйақы көлемдерін және т.б.

Өмірді  сақтандыру бойынша АҚШ-тағы ірі  компаниялардың маңызды ерекшеліктерінің бірі сақтандыру компаниялардың жоғары беделіне байланысты олардық басқаруына әртүрлі зейнетақы қорларына жататын миллиардтаған қаржы қаражат түседі. Осындай жағдайда сақтандыру қоғамдардың міндеті сауатты инвестициялық саясат жолымен сеніммен берілген қаражаты сактау және өсуін қамтамасыз ету. Осы қаражаттарды басқару үшін сақтандыру компаниялар комиссиялық сыйақы алады. Өмірді сақтандыру бойынша американдық қоғамдар үшін инвестициялық салымдар зор маңызға ие болады. Статистика осындай мәлеметтерді көрсетеді: 1984 жылы сақтандыру шығындары және өмірді сақтандыру бойынша қоғамдардың сақтандыру соммаларының төлемдері жиналған премиядан 118 пайызды құрады, сонымен бірге осы қоғамдардың жыл қорытындысы бойынша пайдасы 6,9 млрд. долларға жетті. Бірақ ең маңыздысы ол көлемді инвестициялық ресурстар сақтандыру компанияларын өнеркэсіптік корпорацияларға қарағанда қаржы бақылауының ықпалды сыртқы орталықтарына біріне шығарады. Қаржы байланыстары жеке униямен бекітіледі, толық емес мәліметтер бойьшша АҚШ-тың сақгандырушылары американдық өнеркәсіптік корпорациялардың директорлар кеңесінің 100-нен 27-де отырыста отырады. Осы жағдайда сақтандыру компаниялардың алдында коммерциялық және инвестициялық баністер тұрады.

Американдық сактандыру компаниялардың ұйымдастырушылық негізін акционерлік қоғамдар мен  өзара сақтандыру қоғамдары (« мьючуелз») құрайды. Андеррайтерлер және сақтандыру брокерлер - сақтандыру агенттері мен  тәуелсіз брокерлік фирмалардың  институты бар. Солай, өмірді сақтандыру бойынша ірі қоғамдарының бірі «Пруденшл» өз құрамына 22 мың сақтандыру брокерлерін біріктіреді. Тәуелсіз брокерлік фирмаларға «Марш-Макленан», «Александр энд Александр», «Фрек Холл», «Фред С. Джеймс» және т.б жатқызуға болады.

Американдық сақтандыру нарығында (жалпы дұниежүзілік заңдылыққа сай) шығындар көлемінің өсуі байқалады. 80-ші жылдардың басында соғыстан кейінгі кезең бойы әрекет еткен сақтандыру сыйақы белгіленген мөлшерінің картельдік жүйесі күйреді. Сақтандыру компаниялармен сақтандырушыларға қатысты біртүгас бағалық саясаты жүргізуді заңшығарушылар мадақтады.

1983-1984 жылдары  бір қатар штаттарда сыйақы  мөлшерінің қозғалысына шектеулер алынды. Шиеленіскен бәсекелесу жағдайында мөлшер 15, 30 және 40%-ға түсті. Бұл жағдай көптеген ұсақ сақтандыру компанияларыньщ көлемді шығындарға ұшырғанына әкелді.

АҚШ-тьщ сақтандыру нарығында жетекші компаниялар. Мүлікті сақтау бойынша ірі трансұлттық компания «Стейт фарм мьючуел автомобиль иншуранс компании» сыйақы жинау бойынша 1-ші орын АҚШ-та және бүкіл дүниежүзінде алды. 1922 жылы Иллинойс штатында құрылды. Бұл өзара сақтандыру бойынша компания: көлікті, мүлікті.

«Сигна» - алдынғы  қатарлы сақтандыру корпорацияларының  бірі. 1982 жылы екі ескі қоғамдардың  «Коннектикут» дженерэл корпорейпш»  және «ИНА корпорейшн»бірігуі нәтижесінде  құрылды, мүлік пен жауапкершілікті сақтандырады.

«Американ интернэшнл тобы (АИТ) - алдынғы қатардағы халықаралык  диверсифицияланған сақтандыру тобы АҚШ—та ірі сауда және өнеркәсіптік тәуекелдердің  сақтандырушысы.

Операцияларының басталуы 1919 жылы Шанхай қаласынан  алады. Қазіргі таңда - холдингтік компания, дүниежүзінің 130 елінде 44 компанияны бақылайды. Қызметкерлер саны 28 мыңға жуық адамнан  тұрады.

АҚШ-та мүлікпен ірі сауда жэне өнеркәсіптік фирмалардың  жауапкершілігін сақтандыру жылына 8 млрд. доллар сақтандыру сыйақы мөлшерінде береді.

 Американдық монополиялардың шетелдегі бизнесі және АҚШ-та шетел компаниялардың қызметі 2 млрд. долл. асады. Өмірді сақтандыру бойынша жылдық сыйақы жинау 9 млрд..долл. құрайды.

АҚШ-та ірі компаниялар болып табылады:

- «Метрополитен  Лайф Иншуренс Ко» (Ыью-Йорк, 1868 жылы құрылды, «Нэшнл Трэверз Иншуренс» мирасқоры),

• «Континентл корпорейшн», 1853 жылы құрылды ;
• «Пруденшл Иншуренс компании оф Америка» - 1876 жылы.;
• «Олстейт Иншуренс компании» - 1913 жылы құрылды. Германияның сақтандыру нарығы

Германияның сақтандыру нарығы динамикалық өсумен сипатталады. Германияда жыл сайын  сақтандыру төлемдердің тусу көлемі 10% құрайды. Үлттық сақтандыру нарық  құрлымында жеке сақтандыру 37% алады. Батыс  Еуропа елдеріне қарағанда аз тараған  медициналық сақтандыру сақтандыру төлемдерден жалпы түсу көлемінен 12% құрайды. Мүліктік сақтаныдыру Германияда ұлттық сақтандыру нарығының 51% алады.

Германиядағы  жеке сақтандыру секторы коммерциялық банктер тарапынан бәсекеге тап болады, өйткені соңғылар коммерциялық бактердің операциялық залдары арқылы юіиенттерін сақтауды іске асыруға тырысады. Жалпы заңды тұлғаларға қарағанда жеке тұлғаларды сақтандырудан табыстар жоғары больш келеді. Жеке адамдарды сақтандыру секторы германдық сақтандыру нарығының 87 %, ал заңды тулғаларды сақтандыру - 13% алады. Басқа Еуропа елдеріне қарағанда сақтандыру компаниялардың акция бойынша дивиденттері тұрақты болғанымен, төмең болып келеді. Германияның бірігуі сақтандыру нарығының даму қарқынына ізін қалтырды.

Германияда  сақтандыру ісі мемлекеттік сақтандыруды қамту жүйесі мен сақтандыру қызметінің жеке секторы арасында бөлінген. Егер, жалдамалы еңбегінің жұмысшысы  жеке сақтандыру істерімен қамтылмаған  болса, элеуметтік сакгандыру міндетті болып келеді. Германияның сактандыру қызметінің жеке секторы акционерлік  сақтандыру, өзара сақтандыру қоғамдарынан жэне мемлекеттік сақтандыру корпорациялардан тұрады.

1990 жылы Германияда 115 сақтандырушылар, 230 мемлекеттік  емес зейнетақыыр компаниялары  және өзгеде 330 сақтандырушылар болды.  Герман сақтандьфу нарығының  өзгешелігін сақтандыру сыйақының  жалпы 5 % көлемін жинайтын 2200 астам  жергілікті аумақтық сақтандырушылар  құрайды. Германияда шетел сақтандырушылар  сақтандыру нарығыньң 13 % құрайды  , оның ішінде дәстүрлі түрде  алдьнғы орында Рейн жағалауында  100 жылдай болып келетін Швейцариялық (сақтандыру нарығының 9%) сақтандыру компаниялары алады. Сақтандырушылар Германияда сақтандырудан басқа қызметпен айналысуға құқығы жоқ.

Германияның федеративтік құрылысы тікелей түгынушыларға  сақтандьфу қызметінің алға дамуының маңызды факторы болып келеді. Аумактық сактандырушылар Германияның бүкіл федералді жерлерінде болуын қолдайды. Ірі сақтандыру компаниялардың көпшілігі сақтандыру компаниямен келісім шарт негізінде жұмыс істейтін сақтандыру агенттері арқылы жаңа немесе алдында бекітілген келісімдерді қайта жасасу мэселелерін шешеді. Әртүрлі сақтандыру компанияларды қамтамасыз ететін тэуелсіз сақтандыру брокерлері клиенттерді тартудың маңызды түп негізі болады. Сақтандыру компаниялардың офисі арқылы іске асыратын сақтандыру полистерін сату кең таралған.Әрбір сақтандырушы белгілі бекітілген территорияға қызмет ететін сақтандыру агентіне ие болады. Жалпы сақтандыру брокерлері заңды тұлғаларды сақтандыруға қызмет етуде белсенді, ал «байланысты» сақтандыру агенттері негізінен жеке түлғалардың сақтандыру мүдделерін қорғайды. Германияның бірқатар ірі сақтандыру компаниялары белсендету мәселелерін шешуде қымбат түсетін сақтандыру делдәлдардың қызметінен бас тартып, пошта арқылы тиісті мэліметтерді жиберіп отырады. Сақтандыру делдәлдардың еңбек ақысын төлеуге қаржыны қысқартқанымен, осы сақтандыру компаниялар жарнаммалық шаралар ұйымдастырудан және пошта қызметін төлеуден шығындайды. Германияда сақтандыру ісі ресми тіркелген. Қазіргі уақытта сақтандыру қатынастарды ретгейтін, негізгі кұқықтық нормалардын тұратын мемлекеттік сақтандыруды қадағалау туралы 1983 жылғы, кейінгі өзгерістермен 1986 жылы желтоқсанда және 1990 жылы қарашадағы заң күшін алады. Германияда қьзмет ететін барлық ұлттық және сақтандыру компаниялар Берлинде орналасқан сақгандыру компаниялардың қызметін қадағалау Федералді ведомство (ВАУ), тарапынан міндетті мемлекеттік сақтандыру қадағалауына ұшырайды. Олардың басты мақсаты сактандырушылардың мүддесін қорғау. Бұл маңызды, өйткені Германияда сақтандырушылардың шығындарын төлеудің орталықтанған кепілдік беру қоры жоқ, тек қана автокөлік құралдарының иеленушілердің азаматтық жауапкершілікті сақтандырудың ерекше орталықтанған кепіл беру қоры бар. Яғни, осы қордан жол-көлік оқиғасы нәтижесінде зардап шеккенге шығын қайтарылады.

Кейбір  федералді жерлерде қабылған сақтандыру компаниялары жерді билеуші органдары жағзылған уәкілділер тарапынан сақтандыруды қадағалауға жатады. Әдеттегідей, жерлер деңгейінде сақтандыруды қадағалау мәселелелерімен экономиканы жерлер департаменттері іске асырайды. ВАУ экономика жерлер департаменттеріне сақтандыру қызметіне лицензия беру құқығын береді. Дегенмен, елде сақтандыру қызметіне ортақ басшылықты жүзеге асыратын жалғыз орган ВАУ қала береді.

Сақтандыру  қызметіне лиценция алу үшін, сақтандырушы сақтандыру компанияны басқармасына ұсынылатын адамдарға мемлекеттік сақтандыруды қадағалау органы тарапынан келісім алуы тиіс болады. Сақтандыру компанияның устав капиталың төлемін дәлелдейтін құжат болуы тиісті. Қазіргі уақытта оньщ минималді мөлшері 5 млн. неміс маркасы болады. Лизенция беру туралы ВАУ өтінішке сақтандыру қызметінің алдынғы 3 жылға арналған бизнес жоспары, директорлар кеңесі мүшелеріне объективті аныктамалар, сақтандыру түрлері бойынша ережелер мен тарифтер, қайта сақтандыруды қорғайтын ұсынылатын бағдарлама,істі жүргізу үшін шығындардың күтілетін мөлшері. Сақтандырфу компания сонымен бірге сақтандыру қызметін растайтын қажетті резерв қорының болуына дәлелдерді келтіруге тиісті. Егер, сақтандьфушының белгілі әкімшілік-басқару функциялары зақды тұлға құқықтарына ие сервистік компанияларға берілсе, бұл туралы ВАУ-ке хабарлау тиіс. Германияда тікелей сақтандыру операцияларын жүзеге асыратын шетел сақтандыру компаниялары лицензиялау процедурасын өтуге мәжбүр болады. Бұл ВАУ арқылы процедура ЕО мүше елдеріндегі сақтандьфу компаниялар үшін міндетгі болып келеді. ЕО мүше емес елдердің сақтандыру компаниялары ВАУ лицензиялау үшін құжаттарды қарастыруға берер алдында Федералді Қаржы министрлігіне ұсынады. ЕО мүше емес елдердің шетелдік сақтандьфу компанияларына Германияда сақтандыру қызметін іске асыру үшін тиісті әкімшілік офистік мекеме, басқару персоналы, және т.б сақтандыру бизнесінің ифрақұрылымы болуы тиіс. Сонымен бірге шетелдік сақтандырушы оның мүддесін білдіретін адвокат тағайындайды, оның қаржы жағдайын сипаттайтын тэуелсіз аудиторге құжаттар береді, негізгі баланстік есептерінің жағдайы туралы мәліметтерді Федералді баспасөзде жариялайды. ВАУ-тың сақтандыру қызметгі қадағалауға құқықгары көлемді болып келеді. ВАУ бақылау функциялары ең алдымен сақтандырушылардьщ мүддесін қорғауды көздейді. Мемлекеттік өкімет органдары тарапынан ВАУ жүктелген сақтандыруды қадағалау функцияларын шектеу жоқ.

ВАУ қызметінің басты функцияларының бірі сақтандыру компаниялардың төлем қабілеттілігін және қаржылық тұрақтылық деңгейінің мониторингін жасау болып келеді. ВАУ лизенциялау барысында сақтандьфушылар ұсынған бизнес-жоспарының көрсеткіштерін тексереді, полистік шарттарды, тариф мөлшерін, сонымен бірге басқарма құрамын талдайды. ВАУ сақтандыру компанияның жоғарғы басқару аппаратын және ішкі аудиторлар кандидатураларын қолдайды. ВАУ сақтандыру компанияларда бухгалтерлік есепті жүргізуіне қатысты өкімдер мен нұсқаулар шығарады.

Германияда  қызмет жасайтын сақтандырушылар ЕО мүше елдердің сақтандьфу компанияларына қатысты қабылданған заң бойынша  белгіленген төлем қабілетгілік деқгейді міндетті түрде қолдайды. Германияда қызмет жасайтын ЕО мүше емес шетелдік сақтандырушылар үшін қосымша  талаптар қойылады. Олар ақша түрінде  депозитгің болуын дәлелдейді.

Германияда  міндетті сақтандыру шектеулі сипат  алады. Германияның федералді заңнамасы  жұмыс берушінің жалдамалы жұмысшыға  келтірген зиян үшін (өндірістік апат, еңбек жағдайының ауырлығы) міндетті сақтандыруды белгілейді. Міндетті сақтандыру автокөлік иеленушілерге, авиация қызметкерлеріне белгіленген.

Сақтандыру  компанияларымен жүргізілетін жылдық қаржы есебінің көлемі жэне шаруашылық операциялардың бухгалтерлік есеп беру принциптері ВАҮ белгіленеді. Компаниялардьщ жылдық қаржы есебінің көлеміне ерекше талаптар сақтандырудың кейбір түрлеріне  қойылады, мысалы өмірді сақтандыру.

Сақтандыру нарығы Қытайдың ақша-несие нарығының маңызды қүрамдас бөлігі болып табылады. Қытай Халық Республикасындағы сақтандыру негізінен мүлікті сақтандыру, азаматтық жауапкершілікті сақтандыру, кепілді сақтандыру және жеке сақтандыру сияқты төрт негізгі сақтандыру түріне бөлінеді. Қазіргі кезде Қытайда сақтандыру компаниялары сақтандырудың 400 түрі бойынша қызмет көрсетеді. Қытайдың сақтандыру мекемелерінің ішінде ерікті және міндетті болып бөлінетін қайта сақтандыру операциялары кеңінен тараған.

   Реформалардың тереңдеуі және Қытай Халық Республикасының сақтандыру нарығының ашыла түсуіне байланысты сақтандыру операцияларының, әсіресе өмірді сақтандыру операцияларының қарқынды дамуы өтіп жатты. Егер 1997 жылы өмірді сақтандырудан түсетін табыстар сақтандыру табыстарының 55%-н құраса, 1998 жылы 60%-ды құрады. 1998 жылы Қытай Халық Республикасының сақтандыру саласының табыстары 124,7 млрд юань (15 млрд $), оның ішінде 49,96 млрд юань (8,2 млрд $) - мүлікті сақтандырудан, 68,3 млрд юань (8,2 млрд $) - өмірді сақтандырудан түссе, қалған сақтандыру операцияларынан түскен табыс - 6,5 млрд юань немесе 783 млн $ күрады. Дәл сол жылы мүліктік нүқсандар бойынша және қысқа мерзімді жеке сақтандыру бойынша өтемдер 31,8 млрд юань (3,8 млрд $) қүрады. Өмірді сақтандыру бойынша етемдер 23,8 млрд юань немесе 2,9 млрд $ қүрады. Қытай Халық Республикасының ұлттық экономикасындағы сақтандыру саласының үлесі жылдан-жылға өсуде. Осылайша, ЖІӨ-дегі сақтандыру саласының үлесі 1960 жылы 0,25%-дан 1998 жылы 1,48%-ға дейін өсті. Соңғы 20 жылы Қытай Халық Республикасының сақтандыру саласының орташа жылдық өсу қарқыны 34% құрайды. Бұл жайлы 4-кесте мәліметтерінен керуге болады.