Халықаралық экономика. Ответы

     28. Мемлекеттің ішкі  және сытрқы қарыздарының  проблемалары

     Соңғы жылдары Қазақстанның сыртқы қарызы күрт өстi. Егер 2005 жылы сыртқы қарыздың көлемi 43 миллиард доллар болса, 2009 жылдың қазанында ол 111 миллиард долларға жеткен. Оның iшiнде мемлекет кепiлдiк бермеген жеке сектордың қарызы – 108,5 миллиард доллар. Ал мемлекет кепiлдiк берген сыртқы борыш – 2,7 миллиард доллар. Қазiр сыртқы қарыз жалпы iшкi өнiмнiң 100,8 пайызынан асты. Cыртқы қарызды айқындайтын бiрден-бiр көрсеткiш – оның тауар және факторлық емес қызмет экспортына қатысы. 2009 жылдың алғашқы жарты жылдығының қорытындысы бойынша бұл көрсеткiш 225,5 пайызға жеткен. Ұлттық банк деректерiне сүйенсек, сыртқы мiндеттеменiң, әсiресе, 2007-09 жылдары едәуiр өскенiн байқаймыз. 2007 жылы елiмiздiң жалпы сыртқы қарызы 23 миллиард долларға, ал 2008 жылы 11 миллиард долларға өскен. Шетелден көп қарыз алғанымызбен, қайтарғанымыз аз. 2009 жылдың алғашқы жарты жылдығында сыртқы қарыз небәрi 1,5 миллиард долларға қысқарған.

     Алдыңғы жылдардағы алынған сыртқы қарыздың басым бөлiгi екiншi деңгейлi банктерге  тиесiлi болса, қазiргi кезде банктердiң  қарызы 30 пайызға қысқарып, өзге секторлардiкi едәуiр өскен. Бүгiнде елiмiздiң таза сыртқы қарызы 67 миллиард доллар болса, оның 32 миллиарды банк секторына тиесiлi.

     2009 жылдың аяғына сырттан тартылған  инвестиция көлемi 25 миллиард долларға  жеткен. Ұлттық банктiң 30 шiлде  бойынша берген мәлiметiне сүйенсек, Қытайдан 7,3 миллиард доллар қарыз алыппыз. Оның 3,4 миллиарды қытай банктерiнен алынған несие. Ұлттық банктiң негiзгi кредитор елдер бойынша есебiне сүйенсек, Қазақстан ең көп қарыз алған ел – Нидерланды. Бұл елден 39,6 миллиард доллар көлемiнде инвестиция тартылған. АҚШ пен Ұлыбританиядан алған қарызымыз да аз емес. АҚШ-тан 7,8 миллиард доллар, ал Ұлыбританиядан 7,5 миллиард доллар көлемiнде қаржы тартылған. Алайда, Қытайдың алдыңғы орынға шығатыны анық. Аспанасты елiнен алынған қарыздың сұрауы тым қымбатқа түстi. «Маңғыстаумұнайгаздың» 50 пайыз акциясын қытайлықтарға ұстаттық.

ҚР мемлекеттік  қарызы 2 трлн.93млрд теңгені құрады, оның ішінде үкімет қарызы 1трлн 618 млрд теңге, ішкі қарыз 1 трлн 289млрд теңге, ал сыртқы қарыз 329 млрд теңгені құрады. Үкімет қарызы бақылау деңгейінде тұр деп мәлімдеді.

     2009 жылғы мемлекеттiң iшкi қарызының  жартысына жуығы (46,5 пайызы) Ұлттық  банкке тиесiлi екен. Үкiметтiң  iшкi қарызы былтырғыға қарағанда  жарты миллиард долларға өсiп,  жыл басында 2,9 миллиард долларға  жеттi. Жергiлiктi атқарушы органдардың қарызы 6,5 миллиард доллар. Ұлттық банктiң iшкi қарызы 4,2 миллиардқа жеткен, бiр жыл iшiнде 3 миллиард АҚШ долларына өскен.

     Жалпы сыртқы қарыздың өсуiне банктердiң халықаралық  қаржы институттарынан аз пайызбен көп көлемде қарыз алуы себеп болып отыр. 
 

29. ҚР-ның Сақтандыру  нарығы мен оның  даму бағыттары

      2010 жылғы қаңтар айында сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының тікелей  сақтандыру шарттары бойынша  қабылдаған сақтандыру сыйлықақыларының  жиынтық көлемі 12 228,31 млн. теңгені құрады, бұл өткен жылдың осыған ұқсас кезеңінде жиналған көлемнен 32,2%-ға көп. Міндетті сақтандыру бойынша сақтандыру сыйлықақы көлемі өткен жылдың осындай көрсеткішінен 13,7%,-ға, ерікті жеке сақтандыру бойынша 2,2 есе артты, ерікті мүліктік сақтандыру бойынша ұлғаюы 8,9% құрады. 2010 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының сақтандыру нарығында 41 cақта ндыру ұйымы (оның ішінде: 7 – өмірді сақтандыру бойынша), 13 сақтандыру брокері жəне 63 актуарий өз қызметтерін лицензия негізінде жүзеге асырды. Капитал: 2010 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша сақтандыру ұйымдарының меншікті капиталының жиынтық мөлшері 184 037,6 млн.теңге болды. Сақтандыру ұймдарының активтерінің жиынтық көлемі 2010ж басында 308 499,6 млн. теңге болды , былтырғы көрсеткіштен 10,1%ға көп.

Қазақстандық  сақтандыру компанияларының көбі үшін инвестициялық қызмет аса маңызды  емес кіріс көзі болып табылады. Сақтандыру компанияларының инвестициялық  портфелінің құрылымы кейбір өзгерістерге ұшырады. Атап айтқанда, мемлекеттік  бағалы қағаздардың үлесі тұрақты төмендеу үрдісіне ие, бұл ретте екінші деңгейдегі банктердегі депозиттердің жəне республика эмитенттерінің мемлекеттік емес бағалы қағаздарының үлесі өсу үстінде. Бұл қадағалау органының активтердің белгілі бір бөлігін МБҚ-ға міндетті орналастыру жөніндегі талаптарын, осы арқылы олардың елеулі үлесін қаржы нарығының неғұрлым кірісті құралдарына инвестициялау үшін босата отырып, алып тастауына байланысты. Сонымен қатар сақтандыру компанияларының инвестициялық портфелінің құрылымы банктерге тəуелділіктің өсіп отырғанын көрсетеді. Инвестициялық қызметтен кірістердің аз ғана болуына қарамастан оның жиынтық кірістердегі динамикасының өскені байқалады.

     1 кезең – ұйымдық-құқықтық  қайта құру (2010 жылға  дейін).

     Сақтандырудың қорғаныс және инвестицялық қызметтерін ынталандыру:

• қолайлы әлеуметтік-экономикалық ортаны құру;
• сақтанушылардың рыногын қалыптастыру;
• бағалы қағаздар рыногын жетілдіру;
• сақтандыру заңнамасын халықаралық талаптарға сай үйлестіру;
• сақтандырушылардың тұрақтылығын жоғарлату;
• сақтандыру қызметінің инфрақұрылымын қалыптастыруды аяқтау.

     2 кезең – инвестициялық  мүмкіншіліктерді  жоғарлату (2020 жылға  дейін)

     Инновациялық  және инвестициялық қызметтерді  жетілдіру:

• сактандырушылардың ннвестициялық мүмкіншіліктерінің аясын кеңейту;
• инновациялық қызмет тәуекелін қорғау бойынша жаңа қызмет көрсетулердің пайда болуы;
• сактандырушылардың капиталдандырылуын ұлғайту;
• таяу шет ее рыногында ұлттық сақтандырушылардың өктемпаздығы;
• заңнамаларды жетілдіру;
• сақтандыру қызметінің инфрақұрылымын дамыту.

     3 кезең – дамыған  сақтандыру қызметі  рыногы

     Барлық  сақтандыру қызметтерінің толық  жүзеге асырылуын қамтамасыз ету:

• әлеуметтік қорғаудың үш денгейлі жүйесінің толыққанды қызмет етуі (сактандыру компанияларының белсенді рөлі жағдайында);
• ЖІӨ-ң 15%-ға дейінгі масштабымен сақтандырушылардың институционалдық қызметін нығайту;
• ұлтаралық сақтандырушылардың пайда болуы;

      таяу  шет ел рыноктарында инвестициялық  өктемпаздық жүргізу. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

30. Халықтың өмір  сүру деңгейін  мемлекеттік реттеу.

Люди  я не нашла конкретно ни фига насчет этого, так что так как это  эссе пишите то что думаете что  делает мемлекет чтоб поднять уровень  жизни населения. В принципе все  алеуметтик багдарламалар направлены на это. Если народ богатый то и  государство богатое, так что омир суру денгейін котеру это очень важно для страны. Это даст нам войти в 50самых конкурентоспособных стран, что ЖҰӨ көбейеді и так далее. Мемлекеттік колдау асырылады путем открытия новых школ, всякие там стипендии, пенсии, эКономикалық тұрақтылық все это нужно для халық омир сугу еңгейі үшін.

Қазақстан өмір сүру деңгейі бойынша әлемде 82-ші орында 

Қазақстан өмір сүру деңгейі және әлеуметтік қауіпсіздігі бойынша әлемде 82-ші орында тұр.  
 
БҰҰ Даму бағдарламасының «2009 жылы адам дамуы туралы баяндамасында» алғашқы бестікке Норвегия, Австралия, Исландия, Канада және Ирландия енді. Халықтың өмір сүру деңгейін анықтағанда денсаулық, білім деңгейі және мәдени дамуы, қоршаған ортаны қорғау мен қылмыс деңгейі есепке алынған. Бұдан бөлек, рейтингті анықтауда халықтың өмір сүру ұзақтығы, жан басына шаққандағы ІЖӨ және сауаттылық көрсеткіші, сондай-ақ қоғамдық өмірге араласу мүмкіндігі және еркіндігі ескерілген. .

Былтырғы  жылы еңбек өтілдері ескеріле отырып зейнетақылар мен жалақылардың көлемі қайта қаралғанын және жылдың басынан ең төменгі зейнетақы мен жалақы көлемінің көбейтілгеніне тоқталған Елбасы, “біз Халықтың Жинақ банкінде қалып, жоғалған салымдарын өтеуді қажет деп тапқан жалғыз мемлекетпіз. Қазірдің өзінде 4 миллиард теңгеден астам өтемақы төленді. Егер, бұл өтемақыларды ағымдағы жылы төлеп үлгермесек, онда оны келер жылы да жалғастыру керек ” деп атап көрсетті.

Соңғы жылдары ел халқының өмір сүру деңгейі  үздіксіз өсіп келеді. Бұл туралы Нұрсұлтан  Назарбаев наурыздың 19-ында Парламент палаталарының бірлескен мәжілісінде жария еткен дәстүрлі Қазақстан халқына Жолдауында мәлімдеді.  
Былтырғы жылы еңбек өтілдері ескеріле отырып зейнетақылар мен жалақылардың көлемі қайта қаралғанын және жылдың басынан ең төменгі зейнетақы мен жалақы көлемінің көбейтілгеніне тоқталған Елбасы, “біз Халықтың Жинақ банкінде қалып, жоғалған салымдарын өтеуді қажет деп тапқан жалғыз мемлекетпіз. Қазірдің өзінде 4 миллиард теңгеден астам өтемақы төленді. Егер, бұл өтемақыларды ағымдағы жылы төлеп үлгермесек, онда оны келер жылы да жалғастыру керек ” деп атап көрсетті.  
Елбасы айтқандай, өткен 4 жылдың ішіндегі экономиканың өсімі “ең төменгі зейнетақы көлемін - 4000 теңгеден 5800 теңгеге арттыруға мүмкіндік берді”. Орташа зейнетақының көлемі де екі есеге – 4 мыңнан 8,6 мың теңгеге дейін өсті. Ең төменгі жалақы екі жарым есеге - 2500-ден 6600 теңгеге, орташа жалақы 1,6 есеге, яғни 14 мың теңгеден 24 мың 800 теңгеге дейін өсті. Ал, мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар 45 пайызға көтерілді. Әлеуметтік- экономикалық даму жетістіктері бізге Орталық Еуропаның бірқатар елдерінің негізгі көрсеткіштеріне жақындауға мүмкіндік беріп отыр, ал, Оңтүстік-шығыс Еуропа елдерінен біз әлдеқашан оздық. Дүниежүзілік банктің саралауы бойынша, біздің мемлекетіміз енді табысы орта деңгейден жоғары елдердің қатарына жатады.