Саудадағы бухгалтерлік есеп

Автор: Пользователь скрыл имя, 06 Февраля 2013 в 07:35, дипломная работа

Описание работы

Осы дипломдық жұмыстың мақсаты - қазіргі кезеңдегі сауда ұйымдарындағы бухгалтерлік есеп пен аудит ұйымдастырылуы туралы толық түсінік беру.

Содержание

Кіріспе
1. Сауда ұғымы және «Рамстор-Қазақстан» ЖШС-тің қызметінінің экономикалық сипаттамасы мен бухгалтерлік есебін ұйымдастыру ерекшелігі.
1.1 Сауда және ондағы тұтыну тауарларының өткізу арналары мен ұйымдастырудың экономикалық маңызы.
1.2 «Рамстор-Қазақстан» ЖШС -тің экономикалық сиаттамасы және оның негізгі көрсеткіштері және есеп саясаты
1.3 Сауда ұйымдарындағы қызметтің еліміздегі жай-күйі.
2. Сауда ұйымының бухгалтерлік есебін ұйымдастыру және жетілдіру жолдары
2.1 Сауда түрлерін жіктеу және сауда қызметін жүргізуді мемлекеттік реттеу
2.2 Тауар айналымының операцияларының синтетикалық есебі
2.3 Тауар айналымының операцияларының аналитикалық есебі
2.4 Тауарды сатып - өткізу табысы және шығындарының есебі
2.5 Тауарлық-материалдық қорларды түгендеу тәртібі және оны құжаттау
3. Сауда ұйымының бухгалтерлік есебінің аудиті және оның экономикалық мәні
3.1 Сауда ұйымының бухгалтерлік есебіндегі аудиттің орны мен ерекшелігі.
3.2 Ұйымдағы қаржылық шаруашылық қызметіндегі аудит
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Работа содержит 1 файл

Диплом - Торговля.doc

— 187.49 Кб (Скачать)

Сонымен қатар тексеру барысында  бухгалтерлік баланспен бас кітаптың, №6, №7, №10 журнал ордерлердің көрсеткіштерінің сәйкестігін тексеру қажет.

Қоймадағы тауарлық материалдық қор қалдығының бухгалтерлік есеп бойынша расталуын тексере  келе біріншіден жылдық түгендеу актісіне, екіншіден қоймадағы қорды жаппай немесе ішінара тексеру жүргізу  керек.

Стандарттық талаптарға сай қоймадағы өлшеу  құралдары, қабылдау өткізу пункттерінің қызметінің тиімді жолдарын, өрт сөндіру  құралдарының бар екендігін және қолданылуын тексеру қажет.

Жауапты тұлғалардың  жауапкершілігі және күзет қызметінің деңгейін және кіріс шығыс құжаттарының толтырылуын тексеру қажет.

Бақылау және тексеру кенеттен жасалу керек. Қоймаға кіргізілетін және шығарылатын қорлар арнайы рұқсат қағазымен орындалу қажет.

Тауарлық  материалдық қорлардың жетіспеушілігі немесе бұзылғандықтан қолдануға жарамайтындығы жөнінідегі ақпаратты осы рұқсат қағаздар арқылы анықтау қажет.Заң  бұзылғандығын аудитор анықтау  мақсатында кәсіпорынның басшысына  хабарлап қойма және сауда орындарындағы  тауарлық материалдық қорларды түгендеуге рұқсат алуы керек. Ал кәсіпорын басшысы  түгендеу комиссиясын құрып  аудиторлық жұмыс жүргізуге бұйрық шығарып  ықпал ету қажет.

Кейбір аудиторлар  жауапты тұлғалардың қатысуынсыз  түгендеу жүргізуі мүмкін. Бұл құбылыс  дұрыс деп танылмайды, өйткені  тауарлық материалдық қорларда жетіспеушілік  анықталса жауапты тұлға қатыспағанын себеп етіп бас тартуы мүмкін.  Бұндай жағдайда комиссия төрағасы мен аудитор қоймаға пломбалап белгі қояды.Жауапты тұлға келгенде ғана түгендеуді бастайды.Жауапты тұлға тауарлық материалдық қорлардың кірістелуі мен шығысталуын растайтын көшірмелерді тіркеуден өткізіп есеп жасап беру міндетті. Аудитор жауапты тұлғаның есебімен бухгалтерлік есептің арасындағы сәйкестікті тексеру қажет.

Аудитор аса  назар аударатын жайт, тауарлы-материалдық  босалқыларды бағалау әдістерін қоймадан босатқанда қалай қолданылатыны. Тауарлық материалдық қорларды аудиторлық тексеру жасаудың кәсіпорында маңызы өте зор. Себебі, тексеру нәтижесіндегі анықталған кемшіліктерді негізге алып, кәсіпорын басшысы келешекте атқаратын қызметке басқарушылық шешім қабылдайды.

 

3.2  Ұйымдағы қаржылық шаруашылық  қызметіндегі аудит

 

  Сатып-өткізу және қаржылық нәтижелердің құралу циклы бойынша тексеру жүргізу кезінде аудитор осы цикл арқылы шаруашылық операцияларының өтуін куәландыратын ақпараттарды зерттейді.

  Сатып-өткізу және қаржылық нәтижелердің құралу циклына дайын өнімдерді (жұмыстарды, қызметтерді) сатып-өткізумен, негізгі қүралдардың, материалдық емес және басқа да активтердің сатылуымен, кәсіпорыннан шығуымен байланысты шаруашылық операциялары кіреді. Бұл циклдың шаруашылық операцияларын тексеру үшін аудитор ішкі ақпарат көздерінен алынған мәліметтердің де (сатып-өткізілген өнімдердің өзіндік құнын есептеулер, дайын өнімдерді жөнелту көшірмелері, негізгі құралдарды жою актілері), сыртқы көздерден алынған мәліметтердің де (банк үзінділері, дебиторлық борыштар сомаларының расталуы) дұрыстығына дәлелдеулер алады.

  Бухгалтерлік есеп шоттарының жүйесі мен    сатып-өткізу және қаржылық нәтижелердің құралу циклы бойынша олардың арасындағы байланыс аудиттің мақсатына қол жеткізу көзқарасымен

  1210 " Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі " шотының мысалында төмендегі кесте арқылы көрсетіледі.                                                                                                 Кесте 11.

                 Кесте 15.           1210 шотын растау тәртібі

 

кредит

дебет

3130,6210,6250

1210

1210

1070,1060,1010,1040,3510,6020,6030


 

  Келтірілген тексеру әдісі бүл циклдағы аудит орталығы 1210 " Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі " шотының дебеті мен кредитін растау болып табылатындығын дәлелдейді. Аталмыш шотта сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің өнімді жөнелткен кәсіпорынның алдындағы борыштарының нақгы бары мен қозғалысы жөніндегі ақпараттар жинақталады.

  Сатып-өткізу  және каржылық нәтижелердің құралу циклындағы шоттар жүйесі мен олардың өзара байланысын кестеден көре отырып, шоттың дебетінде дайын өнімдерді келісім бағасы бойынша сатып-өткізу және қосылған құн салығының сомасы көрсетіледі. Кредитінде сатып-өткізілген өнім үшін төлемдердің келіп түсу операциялары, алдын-ала алынған аванстардың есепке алынуы, қайтарылған тауарлар бойынша дебиторлық борыштардың жойылуы, қайтарылған"тауарлар бойынша қосылған құн салығының сомасы, жеңілдіктер беру, үмітсіз борыштарды кезендік шығыстарға жатқызу және т.б. көрсетіледі.

  Сәйкестікке тексеру жүргізу мақсатына қол жеткізу үшін аудитор кәсіпорынның ішкі бақылау саясаты мен процедураларына олардың тиімділігіне және бухгалтерлік есеп принциптері мен есеп саясатында белгіленгеы нұсқауларға сәйкестігіне көз жеткізу ниетімен зерттеу жүргізеді. Дайын өнімді сатып-өткізуге ішкі бақылау жасау процедуралары темендегі негізгі элементтерден түрады:

  • дайын өнімді сатып-өткізу бойынша қызметті жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу, оған бақылау жасау, есеп жүргізу және талдау жасау жайындағы ұйым жұмыскерлерінің белгілі бір тобының өзара  қарым-қатынасы мен әрекет ету тәртібін анықтау және құжатпен бекіту (лауазымдық нүсқаулар);
  • тиісті жұмыскердің өзінің міндетті қызметін орындағандығын куәландыратын мәліметтер көрсетілетін бастапқы құжаттардың тізбесін жасау;
  • "бақылау объектісін" және дайын өнімді сатып-өткізу бойынша нақты операцияларды жүзеге асырудың әртүрлі аспектілерін бағалау үшін бақылау жүргізу әдістерін таңдау.

Клиенттің ішкі бақылау процедураларымен танысу үшін аудитор алдыңғы аудиттің материалдарын  зерттейді. Ол аудиторға мынадай  мүмкіндіктер береді:

а) жүйені, блок-схемаларды, құжат айналымын, анкеталарды суреттеу арқылы ішкі бақылау жүйесі жөнінде ақпарат алады;

ө) ағымдағы жылы жаңалауды талап ететін тексеру  участоктарын белгілейді.

Егер аудиторлық фирма аудитті бірінші рет  жүргізіп отырған болса, онда аудиторға  сатып-өткізу және қаржылық нәтижелердің құралу процессін операциялардың темендегі тобына бөлген дұрыс:

  • өніммен жабдықгауға тапсырыс алу;
  • коммерциялық несие беру мүмкіндіктерін талдау, жабдықтау 
    келісім-шарттарын дайындау және келісім жасау;
  • өнімдерді жөнелтуге дайындау;
  • сатып алушылардын, өнім үшін төлем жасауын бақылау;
  • дебиторлық борышты бақылау.

Егер жеке жеке қарастыратын болсақ, өніммен жабдықтау үшін тұтынушылардың берген тапсырмаларына бақылау жасау процедураларын зерттеу кезінде аудитор төмендегілерге көз жеткізуге тиісті:

    • келіп түскен тапсырыстардың оларды тіркеу журналына жазылғандығына. Сатып-еткізу бөлімінің тиісті лауазымды қызметкерлері тапсырыс алған кезде бакылаудың төмендегі сәттерінің нақты  тексеріледі:
    • тапсырысты құрушының қолы және оның лауазымының көрсетілуі;
    • тапсырыс   берушінің  заңды  мекен  жайы  және   банктік 
      реквизиттерінің (мөрдін, отгискісімен бірге) көрсетілуі;
    • тапсырыс берушінің нақты шарттары бар ниеті (келісім шарты, ассортимент, саны, сапасы, бағасы, мерзімі және т.б.);
    • тапсырысты орындаушының толық аты-жөнінің көрсетілуі;
    • көрсетілген параметрлерден ауытқулар тапсырысты орындау 
      мүмкіндігін алдын-ала бағалау кезінде есепке   алынады. Тапсырыстың барлық түсініксіз жақтарын тапсырыс беруші телефонфакс байланысы арқылы анықгап алады. Тапсырыс ары қарай сұрастыруға тек жоғарыда көрсетілген параметрлерден ауытқулары  болған кезде ғана жіберіледі;
    • барлық тапсырыстар тіркемелерімен бірге оларды реттік тәртібімен номерленеді, тіркеу кітабына жазылады және түскен  тапсырыстарды   есепке алу журналына тігіледі (сақтау үшін). Тапсырыстардың көшірмелері тіркемелерімен бірге коммерциялық несие бере отырып, тапсырыстарды орындау мүмкіндігі жөнінде шешім қабылдаушы лауазымды тұлғаларға беріледі.

  Жоғарыда көрсетілген бақылау процедураларын аудитор  тапсырыстар көрсетілген құжаттарды іріктей (таңдай) отырып тексереді.

 Аудитор осы кезеңге келіп түскен тапсырыстарды толықтығын растау үшін белгілі бір кезеңді мысалы, өткен жағдайды; жетпейтін номерлерді анықтау үшін тандап алынған келіп түскен тапсырыстарды сканерлейді; осы тапсырыстардың номерлерін тапсырыстарды тіркеу кітабында керсетілген тиісті номерлермен салыстырады.

  Аудитордың міндетінде  коммерциялық несие беру мүмкіндіктерін талдау, жабдықтау келісім-шарттарын дайындау және келісім жасау тәртібін тексеру де бар.

  Коммерциялық несие — тауарды, оған жасалынатын төлемді кейінге калдыра отырып сату және жөнелту кезінде сатушы сатып алушыға тауар нысанында беретін несие.

  Коммерциялық несие беруге, өнімдерді жөнелтуге дайындау және келісім-шарт жасауға бақылау жасау процедураларына зерттеу жүргізу кезівде аудитор төмендегілерге көз жеткізуге тиісті.

  Коммерциялық несие беруге жауапты лауазымды тұлға сатып 
алушының қаржылық жағдайына және оның сенімділігіне талдау жасау туралы шешім қабылдаған кезде кейбір жұмыскерлер қажетті мәліметтер алу бойынша жұмыстар жүргізеді. Нотариус куәландырған жарғының, құрылтай келісім-шартының, тіркеу туралы куәліктің көшірмелері, қаржылық қорытынды есеп және басқалар сұратылады. Каржы қызметінің атқарушылары болашақ сатып алушылардың қаржылық тұрақтылығына және несиені қайтару қабілеттілігіне талдау жүргізеді.

  Бақылаудың жоғарыда керсетілген процедураларын аудитор елеулі сомаға әлі орындалмаған тапсырыстарды іріктеп алып тексереді және тиісті келісім-шарттарға қол қойған сатып алушы ұйым өкілдерінің өкілеттілігін куәландыратын құжаттарға, олардың жеткілікті дәрежедегі сенімділігін анықтау үшін талдау жасайды Коммерциялық келісім-шарттар бойынша (соның ішінде, сатып алушыларды коммерциялық несиелеу шарттарымен өнімдерді жөнелту келісім-шарттары бойынша) контрагенттермен өзара қарым-катынастардың әртүрлі аспектілеріне бақылау жасау және сатып алушыларды дұрыс таңдамағандықтан   ұйымның   (кәсіпорынның) шаруашылық қызметі нәтижесінің төмендеп кетуіне жол бермеу мақсатында әрбір сатып алушыға тәуекелдік категориясын тағайындауға болады, яғни, сатып алушылар тәуекелдік категориясы бойынша тізіледі (жоғары, орташа, төмен немесе басқа). Бұл сенімділікті және қаржылық жағдайды талдаудың қажеттілігін бағалау үшін де, нақты бір сатып алушыларға коммерциялық несие беру жөнінде шешім қабылдау үшін де қажет.

  Келісім-шарттың жобасын жасау кезінде сатып-өткізу бөлімінің бастығы оның тіркемелерінде келісім-шарт бойынша жөнелтілген өнімнің жалпы сомасынан минус (алынған) келісім-шарт бойынша төленген өнімнің жалпы сомасы (сатып алушымен жасалынған бойынша келісім-шарттарды есепке ала отырып) осы сатып алушының белгіленген дебиторлық борыштың сыналған деңгейінен аспайтындай етіп, жөнелтудің күнтізбелік графигі мен төлем жасаудың күнтізбелік графигінің арақатынасын карастыруға тиісті. Одан басқа өнімді жөнелтуге рұқсат беруші лауазымды тұлға осы сатып алушы белгіленген борыштың деңгейінен асып кетуді болдырмау мақсатында "Тауарлы-көліктік көшірмеде" көрсетілген сомаларды сатыпалушының дебиторлық борышының нақты деңгейін    көрсетіп мәліметтермен салыстыруға тиісті. Егер жөнелту нәтижесінде лимиті көтеріліп кететін болса (сатып алушының төлеу мерзімі өтіп кеткен қарызы бар), онда жөнелтуге тек осы сатып алушының дебиторлық борышының нақты деңгейіне қосу нәтижесінде оған белгіленген лимитінен асып кетпейтін сомаға ғана рұқсат беріледі, ал сатып алушы бұл жөнінде тиісті хабарландыру хат жіберу арқылы тез арада хабарланады

  Сатып-өткізу саясаты туралы ереже-нұсқауға келетін болсақ,  дайын өнімді сатып-өткізуді бақылау процедуралары—бұл әрбір есепті жылға жасалынуға тиісті, ал кез-келген өзгертулері (толықтырулары) тиісті бұйрықпен рәсімделінетін ішкі құжаттар. Нарықтық бәсекелестік жағдайында бұл құжаттардағы ақпараттар кәсіпорынның бәсекелестері тарапынан да белгілі бір қызығушылықты туындатуы мүмкін. Сондықтан олар басшының бұйрығымен кәсіпорынның коммерциялық құпиясын құрайтын мәліметтерге жатқызылуға тиісті екендігін атап айту қажет. Соған сәйкес аталған мәліметтерге (деректерге) өздерінің қызметтік міндеттерін жүзеге асыру үшін кіруге (пайдалануға) құқығы бар лауазымды тұлғалардың тобы анықгалып, олар кәсіпорын басшысының бұйрығымен бекітілуге тиісті.

  Өнімдерді сатып алушыларға жөнелтуге дайындауды бақылау проедуралары төмендегідей болуға тиісті:

  Қиянат етуден (пайдаланып кетушіліктен) аулақ болу үшін (ішкі бақылаудың "міндеттерді бөлу" принципіне сөйкес) тауарлы-көліктік накладнойларды жазып беруді және жөнелтуге санкция жасауды (рүқсат беруді) әртүрлі лауазымды тұлғалар жүзеге асырады. Тауарлы-көліктік  жазылған даналары арнайы көшірме журналға тіркеледі. Мысалы, жөнелтуге рұқсат берген сатып-өткізу бөлімінің лауазымды қызметкері белгіленген тәртіп бойынша, жазылып берілген тауарлы-көліктік  көшірмелері рәсімделуінің дұрыстығына бақылау жасайды, яғни, реквизиттерінің толтырылуы, көрсетілген бағалардың келісімнің шарттарына сәйкестігі, өнімдердің сипаттамаларының сәйкестігі (бұйымның атауы, саны және т.б.) және басқа мәліметтердің келісімнің шарттары мен жөнелту графигіне сәйкестігі бақыланады. Одан басқа лауазымды тұлға осы сатып алушыға белгіленген борыштың деңгейінен асып кетуді болдырмау мақсатында тауарлы-көліктік көшірмелері көрсетілген соманы сатып алушының дебиторлық борышының (егер ол бар болса) нақты деңгейі бойынша мәліметтерімен салыстырады. Ауытқулар болған жағдайда (егер сатып алушының төлеу мерзімі асып кеткен борышы бар болғандықган, жөнелту нәтижесінде борыштың лимитінен асып кететін болса) жөнелтуге тек осы сатып алушының дебиторлық борышының нақты деңгейіне қосу нәтижесіңде қарыздың оған белгіленген лимитінен асып кетпейтін сомаға ғана санкция (рұқсат) беріледі, ал сатып алушы бұл жөнінде тиісті хабарлан-дыру хат жіберу арқылы хабарланады.

  Жазылған тауарлы-көліктік көшірмелер дайын өнімдердің қоймасына жіберіледі. Құжаттың даналарын алғаннан кейін, қойма меңгерушісі оларда сатып-өткізу бөлімінің өкілетті қызметкерініц қолының (рұқсатының) бар екендігін тексереді және ол бар болса, сақгау орындарынан өнімді сүрыптап алуды, жөнелтілетін өнімдердіц партияларын іріктеп жинақгауды ұйымдастырады.

Информация о работе Саудадағы бухгалтерлік есеп