Есеп саясаты

3. Мемлекеттік мекемелерді,  ірі кәсіпкерлік субъектілерін  және жария мүдделі ұйымдарды  қоспағанда, дара кәсіпкерлер мен ұйымдар мынадай санаттарға:

1) Қазақстан Республикасының  салық заңнамасына сәйкес шаруа немесе фермер қожалықтары, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіретін заңды тұлғалар үшін, сондай-ақ оңайлатылған декларация негізінде арнайы салық режимін қолданатын шағын кәсіпкерлік субъектілеріне;

2008.10.12. № 101-IV ҚР Заңымен 2) тармақшасы өзгертілді (2009 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара)

2) осы тармақтың 1) тармақшасында аталғандарды қоспағанда, шағын кәсіпкерлік субъектілеріне, сондай-ақ коммерциялық емес ұйымдарға, шетелдік заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасы аумағында тіркелген филиалдарына, өкілдіктеріне және тұрақты мекемелеріне;

3) орта кәсіпкерлік  субъектілеріне, сондай-ақ оралымды  басқару құқығына негізделген  мемлекеттік кәсіпорындарға (қазыналық  кәсіпорындарға) жатқызылуына қарай  қаржылық есептілік жасауды ұлттық  стандарттарға сәйкес жүзеге асырады.

4. Ірі кәсіпкерлік  субъектілері мен жария мүдделі  ұйымдар қаржылық есептілікті  халықаралық стандарттарға сәйкес  жасауға міндетті.

5. Осы баптың 3-тармағында  аталған ұйымдар есептілік саясатын  бекіткен олардың басшы органдарының  шешімі бойынша қаржылық есептілікті халықаралық стандарттарға сәйкес жасауға құқылы. 

 

3-бап. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен

қаржылық есептілік  туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының  бухгалтерлік есеп пен қаржылық  есептілік туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы  ратификациялаған халықаралық шартта  осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады. 

 

2-тарау. 

БУХГАЛТЕРЛІК  ЕСЕП ПЕН ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІК ЖҮЙЕСI  

 

4-бап. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептіліктің

мақсаты

Бухгалтерлік есеп пен  қаржылық есептіліктің мақсаты мүдделі тұлғаларды дара кәсіпкерлер мен ұйымдардың қаржылық жағдайы, қызметінің нәтижелері және қаржылық жағдайындағы өзгерістер туралы толық және дұрыс ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады. 

 

5-бап. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептіліктің

принциптері мен негізгі сапалық сипаттамалары

1. Есептеу мен үздіксіздік  бухгалтерлік есепті жүргізудің  және қаржылық есептілікті жасаудың  принциптері болып табылады.

2. Түсініктілік, орындылық,  сенімділік және салыстырмалылық  қаржылық есептіліктің негізгі  сапалық сипаттамалары болып табылады. 

 

6-бап. Бухгалтерлік есеп жүйесi

1. Бухгалтерлік есеп  дара кәсіпкерлер мен ұйымдардың  операциялары мен оқиғалары туралы  ақпаратты жинаудың, тіркеудің және  қорытудың Қазақстан Республикасының  бухгалтерлік есеп пен қаржылық  есептілік туралы заңнамасымен, сондай-ақ есеп саясатымен регламенттелген тәртіпке келтірілген жүйесін білдіреді.

2. Есеп саясаты Қазақстан  Республикасының бухгалтерлік есеп  пен қаржылық есептілік туралы  заңнамасының талаптарына, халықаралық  немесе ұлттық стандарттарға және бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспарына сәйкес, олардың қажеттіліктері мен қызмет ерекшеліктері негізге алына отырып, бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті жасау үшін дара кәсіпкер немесе ұйым қолдануға қабылдаған нақты принциптерді, негіздерді, ережелерді, тәртіп пен практиканы білдіреді.

3. Операциялар мен  оқиғалар бухгалтерлік есеп жүйесінде  көрсетіледі, бұл ретте:

1) бухгалтерлік жазбаларды  бастапқы құжаттардың түпнұсқаларына  сайма-сай бекіту және бухгалтерлік  жазбаларда барлық операциялар мен оқиғаларды көрсету;

2) операциялар мен  оқиғаларды хронологиялық тәртіппен  және уақтылы тіркеу;

3) әрбір айдың бірінші  күніндегі жағдай бойынша синтетикалық (қорытынды) есепті талдамалық (егжей-тегжейлі) есеппен сәйкес келтіру қамтамасыз етілуге тиіс.

4. Операциялар мен  оқиғалар ұйымдардың уәкілетті  орган және (немесе) Қазақстан Республикасының  Ұлттық Банкі белгілеген талаптарға  сай келетін бухгалтерлік есеп  шоттары үлгі жоспарының негізінде  синтетикалық шоттарда екі рет  жазу тәсілімен көрсетіледі.

Операциялар мен оқиғалардың  талдамалық есебін жүргізу тәртібін дара кәсіпкер немесе заңды тұлғаның лауазымды адамдары (бұдан әрі - басшылық) белгілейді, олар Қазақстан Республикасының  заңнамалық актілеріне және құрылтай құжаттарға сәйкес дара кәсіпкердің немесе ұйымның қажеттіліктерін негізге ала отырып ағымдағы басшылықты және істерді жүргізуді жүзеге асырады.

5. Жеке кәсіпкерлер  мен ұйымдар мемлекеттік тілде  және (немесе) орыс тілінде бухгалтерлік  есеп жүргізуді және қаржылық  есептілік жасауды қамтамасыз етеді. 

 

7-бап. Бухгалтерлік құжаттама

1. Бухгалтерлік құжаттама  бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік  есеп тіркелімдерін, қаржылық  есептілікті және есеп саясатын  қамтиды.

Бухгалтерлік жазбалар бастапқы құжаттар негізінде жүргізіледі.

2. Операцияларды немесе оқиғаларды ресімдеу үшін қолданылатын бастапқы құжаттардың нысандары немесе оларға қойылатын талаптарды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкілетті орган және (немесе) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бекітеді.

3. Нысандары немесе оларға қойылатын талаптар осы баптың 2-тармағына сәйкес бекітілмеген қағаз және электрондық жеткізгіштегі бастапқы құжаттарды дара кәсіпкерлер мен ұйымдар дербес әзірлейді және олар мынадай міндетті реквизиттерді қамтуға тиіс:

1) құжаттың (нысанның) атауы;

2) жасалған күні;

3) құжат өз атынан  жасалған ұйымның атауы немесе  дара кәсіпкердің тегі және  аты-жөні;

4) операцияның немесе  оқиғаның мазмұны;

5) операцияның немесе  оқиғаның өлшем бірлігі (сандық  және құндық көрінісінде);

6) операцияның жасалуына  (оқиғаны растауға) және оның дұрыс рәсімделуіне жауапты адамдар лауазымының атауы, тегі, аты-жөні және қолы;

7) салық төлеушінің  тіркеу нөмірі.

Операцияның немесе оқиғаның сипатына, Қазақстан Республикасы нормативтік  құқықтық актілерінің талаптарына  және есепке алу ақпаратын өңдеу тәсіліне қарай бастапқы құжаттарға қосымша реквизиттер енгізілуі мүмкін.

4. Бастапқы құжаттар  операцияның немесе оқиғаның  іске асырылу кезінде не олар  аяқтала салысымен жасалуға тиіс.

5. Есепке қабылданған  бастапқы құжаттарда қамтылған ақпарат бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде жинақталады және жүйеленеді, олардың нысандарын немесе оларға қойылатын талаптарды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкілетті орган және (немесе) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі бекітеді.

Бухгалтерлік есеп тіркелімдерінің деректері топтастырылған түрде қаржылық есептілікке көшіріледі.

6. Электрондық жеткізгіштерде  бастапқы құжаттарды және бухгалтерлік  есеп тіркелімдерін жасау кезінде  дара кәсіпкерлер мен ұйымдар  операциялардың басқа қатысушылары үшін, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес талап ету құқығы берілген мемлекеттік органдардың талап етуі бойынша осындай құжаттардың көшірмелерін қағаз жеткізгіштерде дайындауға тиіс.

7. Кассалық және банктік  бастапқы құжаттарға түзетулер енгізуге жол берілмейді. Басқа бастапқы құжаттарға түзетулер операцияға қатысушылармен келісім бойынша ғана енгізілуі мүмкін, бұл түзетулер енгізілген күні көрсетіле отырып, құжаттарға қол қойған адамдардың қолдарымен расталуға тиіс. 

 

8-бап. Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру

1. Басшылық немесе  дара кәсіпкер:

1) есеп саясатын келіседі  және (немесе) бекітеді;

2) бухгалтерлік есепті  ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

Есеп саясаты Қазақстан  Республикасының заңнамасында белгіленген  тәртіппен және ұйымның жарғысымен (ережесімен) бекітіледі.

2. Басшылық немесе  дара кәсіпкер есеп жұмысының  көлеміне қарай:

1) бас бухгалтер басқаратын құрылымдық  бөлімше ретінде бухгалтерлік  қызмет құруды;

2) штатқа бас бухгалтер лауазымын  енгізуді;

3) бухгалтерлік есепті жүргізуді  және қаржылық есептілікті жасауды шарт негізінде бухгалтерлік немесе аудиторлық ұйымға немесе кәсіби бухгалтерге беруді;

4) бухгалтерлік есепті жеке жүргізуді  жүзеге асыра алады.

Жария мүдделі ұйымдарға  осы тармақтың 3) және 4) тармақшаларының  күші қолданылмайды.

Халықаралық бухгалтерлер федерациясының толық мүшесі болып  табылатын ұйым - шетел институтының мүшесі бухгалтерлік ұйымға теңестіріледі.  

 

9-бап. Бухгалтерлік қызметтің басшысы

Бухгалтерлік есепті жүргізуді, қаржылық есептілік жасауды  және ұсынуды, есеп саясатын қалыптастыруды қамтамасыз ететін бас бухгалтер немесе басқа лауазымды адам бухгалтерлік қызметтің басшысы (бұдан әрі - бас бухгалтер) болып табылады.

9-баптың  екінші бөлігі 2012 жылғы 1 қаңтардан  бастап қолданысқа енгізіледі

Жария мүдделі ұйымның  бас бухгалтері лауазымына кәсіби бухгалтер тағайындалады. 

 

10-бап. Бухгалтерлік құжаттарға қол қою құқығы

1. Басшылық немесе  дара кәсіпкер бухгалтерлік құжаттарға  қол қою құқығы бар адамдарды  анықтайды. Бұл ретте адамның  атқаратын лауазымына, ақша сомасының мөлшеріне, операцияның қолданыс аясына және мәніне қарай қол қою құқығының сатылылығы белгіленуі мүмкін.

2. Электрондық қолтаңбаны  пайдаланатын дара кәсіпкерлер  немесе ұйымдар Қазақстан Республикасының  заңнамасына сәйкес электрондық  қолтаңбаны пайдалану және оларға қол жеткізу құқығына қатысты тиісті сақтық және бақылау шараларын белгілеуге тиіс. 

 

11-бап. Бухгалтерлік құжаттарды сақтау

Дара кәсіпкерлер мен  ұйымдар бастапқы құжаттарды, қағаз  және (немесе) электрондық жеткізгіштердегі бухгалтерлік есеп тіркелімдерін, қаржылық есептілікті, есеп саясатын, есепке алу деректерін электрондық өңдеу бағдарламаларын Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген кезең ішінде сақтауға міндетті. 

 

12-бап. Бухгалтерлік ақпарат құпиясы

1. Бастапқы құжаттар  мен бухгалтерлік есеп тіркелімдерінің мазмұны коммерциялық құпияны құрайтын ақпарат болып табылады, оларға қол жеткізуге басшылықтың немесе дара кәсіпкердің рұқсаты бар адамдарға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік органдардың лауазымды адамдарына ғана рұқсат етіледі.

2. Аталған құжаттарға  қол жеткізе алатын адамдар  ондағы ақпаратты олардың иесінің  келісімінсіз жария етпеуге міндетті  және оны жеке мүддесі үшін  пайдалануға құқығы жоқ. Коммерциялық  құпияны құрайтын ақпаратқа қол  жеткізе алатын адамдар оны жария еткені үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

 

 

2010.19.03 № 258-IV ҚР Заңымен  19-бап өзгертілді (бұр.редқара)

19-бап. Қаржылық есептілікті табыс ету

1. Ұйымдар:

1) құрылтай құжаттарына сәйкес  құрылтайшыларға (қатысушыларға);

2) мемлекеттік тіркеу орны бойынша  мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органға;

3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік  бақылау және қадағалау органдарына олардың құзыреттеріне сәйкес қаржылық есептілікті ұсынады.

2. Қаржылық есептілік Қазақстан  Республикасының ұлттық валютасымен  көрсетіліп ұсынылады.

3. Ұйымдар жылдық қаржылық есепті  есепті кезеңнен кейінгі жылдың 30 сәуірінен кешіктірмей ұсынады.

4. 18-бапта көрсетілген мерзім шегінде құрылтайшылар (қатысушылар) аралық қаржылық есептілікті ұсыну мерзімін айқындауға және жылына бір реттен сирек болмайтын өзге кезеңділікті белгілеуге құқылы.

5. Шоғырландырылған қаржылық есептілікті  ұсыну осы баптың 1-3-тармақтарына сәйкес жүргізіледі.

6. Жария мүдделі ұйымдар (қаржылық  ұйымдардан басқа) жылдық қаржылық  есептілікті уәкілетті орган  бекіткен тізбеге, нысандарға сәйкес мерзімді баспасөз басылымдарында жариялауға міндетті.

Қаржылық ұйымдар жылдық қаржылық есептілікті Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жариялайды.

7. Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша жария мүдделі ұйымдар үшін депозитарий құрылуы мүмкін, бұл ұйымдар осы депозитарийге уәкілетті орган белгілеген тәртіппен қаржылық есептілікті өткізуге міндетті.  

 

4-тарау. 

БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ПЕН  ҚАРЖЫЛЫҚ

ЕСЕПТІЛІК ЖҮЙЕСІН РЕТТЕУ  

 

2010.19.03 № 258-IV ҚР Заңымен  20-бап өзгертілді (бұр.редқара)