Қазіргі кездегі бухгалтерлік есепті және аудитті ұйымдастыру

2002ж. 21 шілдеде Контрабанда  және әкімшілік құқық бұзушылық бөлімінің қызметкерлері және Мақтаарал ауданында Өзбекстан Республикасының азаматы Абдуллаев Т.А. ұсталған, оған қызметтік іздестіру иттерін қолдана отырып салмағы 757гр героин есірткі заты табылды.

Есірткілердің заңсыз айналысын  анықтаудың тиімді әдістерінің бірі арнайы дайындалған қызметтік-іздестіру иттерін пайдалану болып табылды. Статистика бойынша есірткі заттардың заңсыз айналысы фактілерінің барлығы анықталған 80%-і, осы қызметтік іздестіру иттерінің көмегімен анықталуда.

2005 ж. соңғы кезеңдерде қызметтік-іздестіру иттерін қолдана отырып есірткілердің заңсыз айналасының 13 фактісі анықталған және жалпы салмағы 42кг 992гр. 4 млгр алынған —1367гр, марихуана 1614гр, анаша-40кг.

Қазіргі кезде Оңтүстік Қазақстан облысы Кеден Басқармасы қызметінде 25 инспекторы -кинолог және 24 қызметтік-іздестіру иттері бар. Алматы қаласында ҚР Кеден Комитетінің Конологиялық орталығынад 10 адам оқып шықты және 2-і оқуын бітірді. Оқуын бітіріп шыққан инспекторын-кинологтарға квалификация берілуі, 1-не 1-класстың инспектор-кинологы, 1-не 2класстың инспектор-кинологы және 8-не 3 класстың инспектор-кинологы атағы берілді.

Қазіргі уақытта Шымкент  қаласында қызметтік іздестіру  иттерін өсіріп асырауға, үйретуге сонымен қатар барлық оңтүстік аймақтағы инспектор кинологтардың оқу сборларын жүргізуге арналған питомник құрылысы басталды. Осы обьектінің құрылғысына Шымкент қаласының әкімшілігі ауданы 2 гектрадай жер бөліп берген.

2004 жылды 2005 жылмен салыстырганды- 1-жыл ішінде Оңтүстік Қазақстан облысы Кеден Басқармасының Контрабанда және әкімшілік құқық бұзушылық бөлімінің істелінген жұмысын қорытындылайтын болсақ бірқатар көрсеткіштердің жалпы төмендегенін байқадық. Яғни экономикалық контрабанда және әкімшілік құқық бұзушылық анықталуы, айыппұл соммасы мен тауарлар конфискациясының төмендеуі, бұл жоғарыда айтылғандай заңның өзгеруі және қазіргі жағдайға байланысты обьективті себептермен түсіндіріледі.

 

 

 

 

 

 

 

Әкімшілік іс-тәжірбие бойынша жүргізілген іс-шаралар

Кесте 5

Көрсеткіштер	2004	2005	+,-/%
КЕБ бойынша  қозғалған  істер	4581	4702	-621/77
- кеден  органдарымен  қаралғаны	2013	2447	-638/74
-сотқа жіберілгені	232	247	+17/106
-сотпен  қаралғаны	288	157	+110/172
Тоқтатылғаны:	34	11	+29/341
-кеден  органдарымен 6	2	+7/0
-соттармен	44	9	34/585
Алынған төлем  жазасы (мың. теңге)	4239,599	6165,533	-1925,934/68
Сот шешімдері:  тәлкілеу  (мың,т)	8467,293	192439,161	-183971,868/4
Факт бойынша түскені:	0	248	-248
Тәлкіленген тауарларды сатудан	0	248	-248/0
Бағаны сөгуден  (мың. тенге)	0	0	0

 

 

Жоғарыда көрсетілген  цифрлардың анализі кеден ісі  саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықты ашылуының жалпы көлемінің төмендеуіне әкеліп отырғанын байқатады. 2005 жылда 261 немесе 23%-ке әкімшілік құқық бұзушылықтын 2004 ж 12-айы қарағанда аз анықталғанын көруге болады.

Мемлекет кірісіне түскен төлем жазасы соммасы 32%-ке түсіп  кетті Мұны 20,01,2003 Ж. қолданысқа енген Қазақстан Республикасы әкімшілік құқық бұзушылық туралы жаңа кодексін себеп етіп алуға болады. 

Яғни  кеден ісі саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық деген айыппұл көлемінің айтарлықтай төмендегенімен байланысты.

2005 жылдың 12 айында Контрабанда және әкімшілік істер бойынша жедел топтары және кеден бекеттері тарапынан 137 әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғалады.

Тікелей   кеден   шекарасында   әкімшілік   құқық   бұзушылық   бойынша мыналар ұсталды:

-алып келуде:

1. Күйдіргіш    жарылғыш заттар  16000 л – жуық,  құны 250 мың  тенге;

2.        Темекі өнімдері, лотонна, құны 500мың тенге;

3.        Құрғақ өністермен кондитерлік  өнімдер жалпы құны 500 мың теңгеден жоғары.

4.        Халық тұтынатын тауарлар 3 млн.  тенгенден жоғары.

5.        Қара және түрлі түсті металл сынықтары мен қалдықтары 15 тонна, құны 150 мың тенгеге жақын.

-алып кетуде:

1.        Ұндар 4000кг жуық, 60 мың тенге  көлемінде.

2.        Бидай 15000кг, құны 150000тенге

3.       Орман  ағашы 2 куб.м, құны. 14200тенге көлемінде. Оңтүстік  Қазақстан  облысы   Кеден   Басқармасының   қызметкерлерінен Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 209-бабының 1 тармағы бойынша коммерциялық кәсіпорындардың 2005 жыл бойына Ресейден 659154 Ресей рубліне соммасына сурет тауарларын втоқосалқы бөлшектерді импорттауға қатынасқан іс қозғалды. Алынған тауарлардың заңдылығын тексеру барысында, Мәскеудің қалалық мемлекеттік статистикасы берген мәлеметтерге сәйкес тауарды алып жүру құжаттары бойынша жоғарыда аталған тауар экспортын жүзеге асырушылардың мекен жайлары жалған болып шыққан. Осыған сәйкес кеден органдарына кеден шекарасын кесіп өту барысында соммасы 659154 ресейлік рубліне немесе ҚР ұлттық Банк орнатқан ставка бойынша 3 млн, 311 мың 456 теңгеге сай жалған құжаттар ұсынылған.

2005 жылы ОҚО КБД қызметкерлері 31 қылмыстық іс қозғап, 2637 әкімшілік құқық бұзушылық фактілерін анықтады. Қозғалған қылмыстық істер бойынша Өзбекстан Республикасынан ҚР Кеден шекарасы арқылы заңсыз өткізілмек болған 19550757 теңгенің контрабандалық тауарлары ұсталды. Ал, әкімшілік құқық бұзушылық істер бойынша 25602586 теңгенің тауарлары ұсталып, бюджетке 5422004 теңге айыппұл өндірілді.

 

33. ОҚО –ы  кеден  басқармасының  қызметін  жетілдіру жолдары

Департаменттің құқық корғау қызметінің тиімділігін арттыру мақсатында 2004. ж. шекарада үш оперативті-бөгейтін «Кеден тосқауылы» шаралары жүргізілді.  Жүргізілу  барысында  көптеген  кордондар  қойылды  және өткізу режимі қатаңдалды. Бұл шаралар ҚР шекарасында кедендік заңдылықтың бұзылуының төмендеуіне және де жалпы криминологиялық жағдайға оң әсерлерін тигізді. ОҚО бойынша Кедендік Бақылау Департаментінің қызметкерлерімен 2006 жылы 51 қылмыстық іс қозғалды (2005) ж 71- іс қозғалаған), соның ішінде 20 іс- ҚР ҚК 209 баптың 1 бөлімі бойынша (экономикалық контрабанда, 2003) жылы да 20), 7 іс - ҚР ҚК 214 баптың 1 бөлімі бойынша (Кеден төлемдері мен салықтарын төлеуден қашу, 2003 жылы-5 іс қозғалды), 12 іс- ҚР ҚК 250 баптың 1 бөлімі бойынша (наркотикалық құралдар контрабандасы, 2005 ж -11 іс ) жэне 12 іс ҚР ҚК басқа баптары бойынша(2005)жылы-18 іс).

 

 

 

 

 

 

 

2004 – 2005 жж. ОҚО бойынша  КБД қызметкерлерімен  қозғалған  қылмыстық  істер.

2004 ж.

Наркотикалық құралдар     

Конрабандасы; 12

 Сурет - 2

 

2006 жылы қылмыстық істерді тергеу сапасы жоғарылағанын айта кету жөн. Егер 2005 жылы сотқа 7 іс тапсырылса, соның 4 ісі тоқтатылған болатын, ал 2006 жылы- сотқа 11 іс жіберілген болатын соның ешқайсысы тоқтатылмады. 

Кеден ісі саласында  қылмыстық іс бойынша сот шешімімен 2 миллион 658 мың теңге соммасына  тауарлар конфіскеленді, ал 2006 жылы бірде бір тауарларды конфіскелеу жүргізілмеген.

Әкімшіліқ талдауы көрсеткендей, 2004 ж жылмен салыстырғанда 2005 жылы әкімшілік құқық бұзушылық саны өсті. 2005 жылы сотқа 514 әкімшілік іс жіберілді, 2004 жылмен салыстырғанды бұл 79 іске көп.

Сонымен   қатар,  2005 жылы   10   миллион теңгеге жуық  мемлекет  кірісіне айыппұл төленді, бұл 2004 жылмен салыстырағда 2 миллионға жоғары. 2005 жылы қылмыстық және әкімшілік істер бойынша ОҚО КБД құқық бұзушы қызметкерлерінен міндетті түрде 27 миллион 774 мың теңге соммасына салықтар мен кедендік төлемдер төлеткізілді., бұл 200Т жылғы көрсеткіштерімен салыстырганда әлде қайда жоғары көрсеткіш.

Оңтүстік Қазақстан  облысы Кеден Басқармасында кеден  ісі саласындағы қылмыстарға  қарсы күрес жалғасып жатыр.

Біріншіден, мемелекеттік шекараны техникалық қамсыздандыру  қажет.

Екіншіден, құқық қорғау қызметкерлеріне контрабандамен күресті жүзеге асыру үшін қолайлы жағдайлар жасау.

Үшіншіден, контрабандамен күрес жүргізетін азаматтардың көмектері  қажет. Республиканың әр бір азаматы контрабандалық тауарды (мемлекеттік акциядік белгілері жоқ) сатып ала отырып мемелекеттік бюджеттің кіріс бөлігін азайтып отырғанын білуі қажет. Осыған сәйкес мемлекет бюджеттік сферадағы жұмысшылар алдындағы міндеттерін орындай алмайды: зейнеткердің зейнетақысын, дәрігерлер мен мұғалімдердің жалақысын, студенттердің степендиясын уақытылы бере алмайды. Сонымен бірге мемлекет әлеументтік бағдарламаға да қаржы бөле алмайды.  Елге көмек бере отырып, біз    яғни Қазақстан Республикасының азаматтары өзімізге жәрдем етеміз.

Есірткі заттардың контрабандасымен күрестің тиімділігін арттыру үшін кеден органдарына жедел іздестіру  қызмет субьектісі статусын беру керек.

ҚР құқық қорғау органдары  мұндай жағдайлармен бірнеше бағытта  күресуге тырысады. Бірінші кезекте-шекарада, мұнымен көбінде кеден органдары орналасады. Оларға құжаттарды, тауарлардың шығуын және олардың импорт бойынша операциялардың заңдылығын бақылау міндеттері жүктелген. Бірақ іс жүзінде кеденшілер ҚР кеден шекарасынан өтеттін тауарлар ағымына бақылау жасауға жағдай жоқ. Мұндай жағдайларға бірнеше себептер бар. Бірінші кезекте шекараны қорғаудың төмен деңгейі; екіншіден Қазақстандық кеденнің техникамен нашар қамтамасыз етілуі. Осы себептер парақорлық, "туысқандық байланыстарды" туындатады.

Келесі кезеңде контрабандамен күреспен Ішкі істер министрлігінің қызметкерлері айналысады және бірнеше  кезекте қаржы полициясының бөлімдері. Контрабандамен күрес Республиканың  ішінде де жүріп жатыр. Тексеру көбінесе күдікті автокөлік құралдарына жүргізіледі. Сонымен бірге, текееру контрабандистер өздерінің тауарларын өткізуге тырысатын көтерме базалар мен базаларға жүргізіледі. Бірақ әрқашанда бұл бағытта барлығы ойдағыдай бола бермейді. Біріншіден, Ішкі істер органдары бақылау жасауы үшін осы органдарды қамти алмайды. Екіншіден, контрабандистердің сыбайластығы туралы ұмытпау керек. Олар пара арқылы басшы органдардан заңсыз тауарларды өткізу үшін құжаттар базасын ала-алады. Соңғысы, күрестің үшінші бағыты-бұл жеке сауданы бақылау болып табылады. Ішкі істер органдары контрабандалық тауарды нақты заңсыз сату кезінде қолға түсіргісі келеді. Бірақ бұл өте қиын да күрделі жұмыс. Шынында, әр сатушының жанына бір-бірден полиция қызметкерлерін қоя алмаймыз.

Сонымен қатар, контрабнадистер  өздерінің әдістерінің арсеналын күн сайын өзгеріп, жаңартып отырады. Контрабанданы тауып, анықтап, ұстау үшін кеден қызметкерлері мен ішкі істер органдарының қызметкерлері тек заңға қызмет етіп қана қоймай, сонымен бірге жақсы психолог болуы керек. Көп жағдайда проблема ол-атқарушы органдар контрабандалық тауарларды күн сайын ұстағанымен, құқық қорғау органдармен осы қылмысты ашу болып табылады.

Мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін кедендік басқару формалары мен  әдістерінің тиімділігін арттыру  бойынша приоритетті бағытталған жұмыстары мынадай болуы қажет:

•   Тәуекелді басқару жүйесін, тәуекелді бағалау әдістерін талдауды, сонымен қатар тәукел  көрсеткіштерін анықтауды және олардың қолданылу критерийлерін ұйымдастыру;

•   Кедендік бақылаудың техникалық құралдарын үздіксіз жаңарту және   жетілдіру   процестерін   құру.   Мемлекеттің   экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде, интелектуалды меншікті  қорғау, тауарлар   рыногын   сапасыз   өнімнен    қорғау   үшін   ҚР   кеден    органдарына жүктелген міндеттермен тығыз байланысты;

• Аймақтық    кедендік    лабораториялар,    оларды     аттестациялау, экспертиза сапасын  жоғарылату мен зерттеу сферасын кеңейтуді дамыту және құру;

• Кедендік шекара арқылы өткізілетін тауарлар мен транспорттық құралдарды кешенді, сонымен қатар радиациялық, ветеринарлық және  фитосанитарлық бақылауды  жүзеге  асыруға  қабілетті,  ҚР кедендік  шекарасында теміржол  терминалдарын  және  бірыңғай бақылап-өткізу пунктерін құру және халықаралық талаптарға сай кеден бекеттерін қайта құру;

• Кеден шекарасын  кесіп өту пунктінен бастап кеден  органына дейін транзиттік жүкті  кедендік бақылауды жетілдіру. Кеден  органдарын қазіргі  бақылаудың техникалық  құралдарымен  жабдықтау  және кедендік мониторингтік автоматтандырылған жүйесін іске асыру, басқару қажет, бұған жататындар:

-    тауарлар  мен  тарнспорттық құралдарды  бейне  арқылы  бақылау және бейне жазба жүйесі;

-    автокөлік  және контейнерлерді тану жүйесі;

-    ақпараттарды  жинақ орталығына беру жүйесі;

-    транспортық  құралдарды электорнды пломбалау жүйесі;

-    ақпараттарды  талдау, жазу, сақтау, оқу жүйесі;

-    авто және темір жолдар, кедендер және кеден Департаменттері, бақылап-өткізу   пунктері   және   кеден   бекеттерінің   электронды картасы.

• Пластикалық төлем  карталар жүйесін енгізу нәтижесінде салықтар мен кеден төлемдерін төлеу тәсілдерін оңайлату, болашақта Еуразиялық экономикалық қауымдастыққа мүше мемлекеттер шекаралары арқылы тауарларды өткізу кезінде микропроцессорлық пластикалық карталарды қолдану.

Тәукелді     басқару     және     бағалау     жүйесін     енгізу     бізге     мына мүмкіншіліктерді береді:

-  кедендік бақылауды  таңдау механизмін транспорентті  ету және ретке келтіру;

-    кеден   ісі   саласында   құқық   бұзушылық   болған   жағдайда   кеден органдары жүргізетін шаралар нәтижесін жоғарылату;

-   СЭҚ   қатысушыларға   ҚР   кеден   шекарасы   арқылы     тауарлар   мен  тарнспорттық құралдарды өткізу үшін жағдайлар жасау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды мен   ұсыныстар

Осы  жоғарыда  қарастырылған  жайларды   қорытындылай  келе,   кіріспеде көрсетілген  мәселелерді  талдай  отырып  мынадай  ұсыныстар  мен  пікірлер жасауға болады. 1. Қазақстанның ДСұ-на  қалай  кіру тиімді  екені  туралы  сұраққа былайша жауап беруге болады.

Кеден Одағының мүше елдері алға қойған мақсаттарының бірі-ДСү-на кіру. Осы мәселенің шешімін табу үшін олар ДСү-ны мүше болудың екі вариантын таңдаған болатын: