Қазіргі кездегі бухгалтерлік есепті және аудитті ұйымдастыру

 

 

ҚР бойынша кеден  органдарымен 1999 жылы 356 қылмыстық іс, 2000 жылы 642 қылмыстық іс, 2001жылы 806 қылмыстық  іс, 2002 жылы 878 қылмыстық іс жэне 2003 жылы 756 қылмыстық іс қозғалған, 2004 жылы 631 қылмыстық іс козғалған_{, 2005 жылы 819 қылмыстық іс қозғалған.}

ҚР кеден органдарымен экономикалық контрабанда бойынша 1999 жылы 108 іс, 2000жылы 107 іс, 2001 жылы 273 іс, 2002 жылы 388 іс, 2003 жылы 323 қылмыстық іс қозғалды, 2004 жылы- 326, 2005 – 412.

Контрабандамен күрес  бойынша бөлімдердің қызметте - маңызды қызметі бұл кедендік құқық бұзушылықтарды анықтау болып табылады. Бұл бойынша 1999 жылы 20156 іс, 2000 жылы 24790 іс, 2001 жылы 27242 іс, 2002 жылы 31542 іс, 2003 жылы 25321 іс қаралған, 2004 жылы- 21951 іс қаралған, 2005 ж – 19787.

Соңғы 6 жылда әкімшілік құқық бұзушылық бойынша 150 мыңнан астам іс қозғалған, 13,5 млрд теңгеден астам айыппұл өндіріліп алынған, 4,5 млрд теңге сомасындағы тауарлар тәркіленген.

Бірақ әкімшілік құқық бұзушылық саны 2002 жылға дейін өскенімен, өндірілген айыппұл мен тәркіленген тауарлар мен көлік құралдарының көрсеткіштерінің төмендеуі байқалады. Кеден органдарының құқық қорғау қызметінің приоритетті бағыты бұл есірткі заттардың заңсыз айналымымен күрес болып табылады.

Контрабанданың жолын  кесуді күшейтудегі негізгі шаралардың бірі кеден бекеттерін арнайы техника  және кедендік бақылауды барынша  жеңілдете түсетін құралдармен жарақтандыру, қызметкерлердің кәсіби даярлықтарын жақсарту және кинологиялық қызметтің тиімділігін арттыру болып табылады. 2005 жылы кеденшілердің күшімен 4619,5 килограмм болатын әр түрлі есірткі заттар ұсталды. Тәжікстан Республикасының Ресейге бет алып бара жатқан жүк вагондарын тексеру кезінде пияз салынған қапшықтарға жасырылған 323 килограмм героин мен 8,5 килогарамнан астам апиын шикізаты әшкереленді.

2005 жылы кеден органдарымен  наркотикалық құралдардың  161 факті тіркелді, 517 кг жоғары наркотикалық құралдар, соның ішінде 91 кг героин ұсталынды. Құқық қорғау органымен бірге ҚР кеден шекарасы арқылы өткізілмек болған заңсыз қару, жарылғыш заттар, оқ-дәрі бойынша 3/5 факт тәркіленді. Заңсыз айналымнан 18 бірлік қару, 493 кг жарылғыш заттар, 1687 бірлік оқ-дәрі алынды.

Тауарлардың контрабандалық жолмен өткізілу фактілері белгілі болған жағдайда оған жауапты лауазымды қызметкерді анықтау жөнінен жедел шаралар қолданылады. Жүргізілген тергеу жұмыстарының нәтижелері бойынша, кедендік шекара арқылы тауарлардың заңсыз өткізілуіне жол берген кеденшілер жасалған құқық бұзушылықтардың дәрежесіне сәйкес, тәртіптік   жазадан қылмыстық жазаға дейін жауаптылыққа тартылады.

Сонымен қатар, ондай  кемшіліктердің бірен-саран ғана екенін, көпшілігенде кеденшілердің өз міндеттерін адал атқаратынын да атап көрсету орынды. Мәселен, 2005 жылы 718 млн тг жуық сомадағы тауар заңсыз айналымнан алынды. Бұл оның алдындағы жылмен салыстырғанда 1,5 есе көп.

Еліміздің кеденшілерінің ең басты міндеттерінің бірі- мемлекетіміздің экономикалық қауіпсіздігін арттыру, оның ішінде  мемлекеттің бюджетін толтыру.  Бұл  қызметтің сипаттамасын төмендегі сурет көрсетеді:

Егер осы тұрғыдан келер болсақ, 2002 жылы республикалық бюджеттің кіріс бөлігіне 198,1 млрд тг кедендік төлемдер мен салықтар түсіруге қол жеткізілді. Кедендік төлемдер мен салықтардың өсімі 43,2 млрд тг құрап, алдындагы жылдың көрсеткіштерінен 1,3 есе ұлғайды. Импорт көлемі болса 21,5 пайызға өсті. Кеден төлемдері мен салықтар мелшері жалпы салықтық түсімдер көлеміне шаққанда 19, мемлекеттік бюджет кірісінің жалпы көлеміне шаққанда 30,6 пайыз құрап отыр.

2005 жылы мемлекеттік бюджет кіріс бөлігіне кедендік төлемдер мен салықтар бойынша 284,7 млрд тг, бұл 2004 жылмен салыстырғанда 41,9 млрд тг жоғары немесе 2,7%. Осы мәіметтердің өзі-ақ кеден саласының өз міндеттерін ойдағыдай атқарып отырғанын көрсетеді.

Соған   қарамастан,   жоғары   айтылып   өткендей,   шекаралардың   тым •созыңқылығы, оған біздің көптеген шекараларымыздың ашықтығын косыңыз, автокөлік пен темір жолдардың көптігі бюджетті айналып өтіп жатқан қаржы мүлде жоқ дегенді сенімнен айтуға мүмкіндік бермейді. Көрші елдермен арадағы шекаралардың бәрін тас түйін қымтап тастағанда ғана қол жеткізуге оолады.

 

3.2 Оңтүстік  Қазақстан облысы кеден басқармасының экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде контрабанда және кедендік кұқық бұзушылықтарымен күрес бөлімінің қызметін талдау және жетілдіру жолдары

Оңтүстік Қазақстан  облысы Кеден Басқармасының бөлімінде  тауарды кеден шекарасынан заңсыз орналастырумен байланысты әкімшілік істер қозғалады, ол әкімшілік кодекс бойынша қарастырылып сотқа жіберілді. Сонымен, мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде Оңтүстік Қазақстан облысы Кеден Басқармасының оңды істеріне талдау жасасақ. Кеден ісі саласында құқық бұзушылық пен қылмысты анықтап, оның алдын алу үшін біраз істер атқарылуда. 2003 жылда Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 250-бабы бойынша наркотикалық заттар контрабандасы мен басқада айналасына тыйым салынған заттарды анықтап қолға түсіруді қылмыстық іс қозғау 30%-ке ұлғайған. 2005 жылдың 12-айлық көрсеткішінде заңсыз наркотикалық заттар айналысының 12) фактісі анықталып 7 кг наркотикалық заттар 250-259 баптар бойынша қолға түсірілген.

Қылмыстық істер  атқарылған жүмыстарды талдау бойынша 

Кесте 3

Атауы	2001ж	2002ж	2003	2004	2005
Қозғалған қылмыстық  істер  саны:	80	72	54	51	54
209 - бап	16	22	20	20	21
214-бап	3	4	58	7	7
250-бап	16	20	11	12	13
259-бап	26	17	-	-	-
Басқада баптар	19	9	18	12	19

 

Контрабанда және әкімшілік құқық бұзушылықтармен күрес бойынша Оңтүстік Қазақстан облысы Кеден Басқармасы 2005 жылы анықтау бөлімінің көмегімен 68 қылмыстық іс қозғалды. Олар Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 209,214,250,259 баптары бойынша жүргізілді. Мысалы;

1)    Қазақстан   Республикасының Қылмыстық Кодексінің 251-бабы бойынша Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің бойынша Ахментаев Ш.   Заңсыз   ТОЗ-16   5,6мм,   винтовкасын   сақтап,   тасымалдағаны   үшін жауапқа тартылды.

2)    250  және   259    баптарды    1-ші    тармақтары    бойынша    Ташбулатова контрабандалық және заңсыз Зб0 гр марихуанна сақтап, тасмалдағаны үшін жауапқа тартылып, Сарыағаш аудандық соты тарапынан антестиялық актке байланысты қылмыстық істі тоқтату туралы шешім қабылданды.

3)    Қазақстан       Республикасының       Қылмыстық      Кодексінің      209-бабы 02512207,0021    бойынша   Зайтова   Б.   Деген   азаматша   контрабандалық, экономикалық контрабанда негізінде 2 млн. 940 мың теңге соммасындағы формалық    фуражкаларды    жеткізу    кезінде    қолға    түсіріліп    жауапқа тартылады.

4)Қазақстан Республикасының  Қылмыстық Кодексінің 209-бабы 2001X23670 бойынша   іс   қозғалды.   Оның   себебі   ТУ-154   ұшағы   ішінен   алтынан жасалынған   бұйымдар   табылған.   37-баптың   1-2   тармақтары   бойынша қылмыстық іс тоқтатылды.

Талдау жасай келе үстіміздегі жылда экономикалық контрабанда бойынша қылмыстық іс қозғау азайды. Мұндай әсіресе кеден шекарасын кесіп өту кезіндегі тауарларды алып өту кезіндегі мәселелер бойынша айтуға болады. Бұған себеп тұлғалардың ҚР кедендік, әкімшілік, қылмыстық заңдарының шарттары жағдайынан адаптация болуы. Жалпы айтқанда көп тауар түрлері өте аз көлемде кедендік ережелерді бұзуда.

2005 жылғы кезеңмен салыстырғанда осы жылдың 1 жыл ішінде әкшшілік істердің сотқа тапсырылуы 0 %-ке өскен.

Оңтүстік Қазақстан  облысы Кеден Басқармасының соттық әкімшілік тәжірибесіне талдау жасалынған болатын. Онда кеден саласындағы әкімшілік құқық бұзушылық туралы 2143 істің 1874 кеден органымен жэне 268 іс облыстық сотқа тапсырылғаны мәлімделген.

Кеден ісі саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтың "аса ауыр" түрі кеден шекарасы арқылы тауарларды заңсыз өткізуге байланысты құқық бұзушылық болып табылады. (жалған құжаттармен, кедендік бақылаудан жасыру т.б.).

Соттық тәжірбие көрсеткендей мұндай құқық бұзушылықтар жазаланбай калып қоюда немесе құқыққа қарсы жасалынған әрекеттер жазаға сәйкес келмейді.

Айталық, Оңтүстік Қазақстан  облысы Кеден Басқармасының қозғалған ҚР Контрабанда және әкімшілік істер құқық бұзушылық туралы кодексінің 414 бабымен, яғни мәлімдеу мерзімін бұзғаны үшін Сарыағаш судьясы азамат Якубова Ф.К.қатысты әкімшілік істі тоқтату туралы заңсыз шешім шығарған болатын. Мұнда соттың қаулысында қарау жері, күні, уақытысы көрсетілмеген, ал қаулының тізімдеу бөлігінің мазмұны хаттамадағы құқықы бұзушылыққа сәйкес келмейді және судья істі тоқтады себебі құқық бұзушы өзінің әрекетінде айыптың жоқ екендігін көрсетеді, сондықтан бұл жерде құқық бұзушылық жоқ болады. Мұндай жағдайда осы процесске қатысушы кеден органы өзінің жағынан ұсыныстар ұсына алмады.

Кеден заңдылықтарын  қолдануды оптимизациялау мақсатында және сондай-ақ олардың қоғамға қауіптілігін ескере отырып, мұндай әкімшілік құқық бұзушылықтардың түрлерін қарауға, осыған байланысты жауапкершілік ҚР әкімшілік істер туралы кодексінің 409 бабымен (декларанттың кедендік ресімдеу тәртібін бұзғаны үшін), 413 бабымен (тауарлар мен көлік құралдарын мәлімдеу    тәртібін    бұзу),    414    бабымен    (ҚР    кеден    органдарына    келен декларациясын, құжаттармен қосымша мәлеметтерді ұсыну мерзімін бұзу), 415 бабымен (ҚР кеден органдарына есеп беруді ұсынбау және есепке тұрғызу тәртібін сақтамау) кеден органдарының құзырына жатқызылады.

Әкімшілік кодекстегі қарама-қайшылықтар  туралы сұрақтар және оған өзгерістер енгізу қажеттілігі бірнеше рет  облыстық жиналыстарда, семинарларда көрсетілген болатын, сондай-ақ ҚР Облыстық кеден органына ұсыныстар жолданған болатын.

Есірткі заттары көбінесі сырттан келетіні және олардың кеден  арқылы өтетіні белгіл. Кеденде есірткіге қарсы күрес жүргізу

996-2004 жж аралығында ұсталынған «ауыр» наркотикалық

Кұралдар. ОҚО  –ы КБ

 

Аталуы	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004
Есірткі  заттарды сақтау бойынша алынған  барлық саны (кг)	3,7	6,4	0,273	94,9	3,2495	4,9563	22,935	16,1
Опйй	3,7	6,4	0,273	87,4	0,0795	0,0763	-	-	-
Марихуана	-	-	-	-	-	2,0107	19,435	-	6,364
Героин	-	-	-	7,5	2,8	2,83	3,5	16,1	18,360
Гашаш	-	-	-	-	-	0,0993	-	-	-
Морфин	-	-	-	-	0,370	-	-	-	-

 

Соңғы жылдары ОҚО  КБД қызметкерлері кедендік бақылаудың тиімді шаралары мен техникалық кұралдарды пайдайану арқылы ҚР кедендік шекарасы арқылы заңсыз өткізіліп жатқан наркотикалық құралдар фактілері тәркіленіп 162 қылмыстық  іс қозғалып, 366 кг наркотик алынды. 1996 жылдан бастап, ҚР кеден шекарасы арқылы «ауыр» наркотиктердің өткізілуі байқалуда: 1996 ж-3,7 кг опий; 1997 ж.- 6,4 кг опий; 1998 ж.- 273 гр опий; 1999 ж. - 7,5 кг героин, 87,4 кг опий; 2000 ж.- 2,8 героин, 79,5 гр опий, 370 гр морфин; 2001 ж.- 2,83 кг героин, 16,3 гр опий; 2002 ж.- 3,5 кг героин; 2003 ж.- 16,1 кг героин, 2004 ж, -2005 жылдары героин юкөп  өткізілуде.

2005 жыл ішінде Оңтүстік Қазақстан облысы Кеден Басқармасының есірткі заттарының контрабандасымен күрес бағыты бойынша есірткінің заңсыз айналысы туралы Да факті (айғақ) тіркелген болатын және онда 4кг 500гр. 17 млг есірткі алынған болатын (героин 2кг 5311 р 4млг, гашиш-9,93гр, марихуана-1959гр. 2» млгр), осы фактілер бойынша Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексінің 250 бап жэне 259 бабы бойынша 23 қылмыстық іс қозғалған. Мұнда 12 оқиға ішінде 4-де қызметтік іздестіру иттері пайдаланылған.

Бұдан басқа, Оңтүстік Қазақстан  облысы Кеден Басқармасының қызметтік-іздестіру  иттерін пайдалана отырып, басқа  да құқық қорғау органдарымен берлесіп жоспарлы рейттік іс-шаралар жүзеге асырылып, нәтижесінде 40кг 661 гр 5 млгр мөлшерінде алынған есірткінің заңсыз айналысы туралы 9 фактісі анықталды.

Барлығы есірткінің заңсыз айналысы тур 21 факті анықталған, бұлар  бойынша 45кг Ібігр, 67млгр алынған (марихуана-2010,7гр, героин-3141,04, анаша-40кг, ганили-9,93гр).

2001-2005 ж.ж. Оңтүстік Қазақстан облысы Кеден Басқармасының анықталған есірткілердің заңсыз айналыс фактілерін талдау.

Есірткілерді ұстау  кезінде талдау жасалынған болатын, мұнда есірткі заттардың заңсыз айналысына қатысуымен тұлғалар, негізінен Қазақстан Респубикасы азаматтары болып табылады. Ұсынылған 27 тұлғаның 11-і Қазақстан Республикасы, 9-ы Өзтекстан Республикасы және 7-і Тәжікстан азаматтары болып отыр.

Айта  кететін  жағдай,  соңғы  уақытта Оңтүстік  Қазақстан  облысына героиннің    тасмалдауы    жоғарылады.    Соңғы    кезде    Оңтүстік    Қазақстан облысының   Мақтаарал    ауданында    героин    контрабандасының   4    фактісі анықталды, оның ішінде 3-і аса үлкен мөлшерде.

Мысалы:

2005 ж. 20 мамырда Контрабанда және әкімшілік құқық бұзушылықтың қызметкерлері "Мақтаарал" кеден бекеті аймағындағы "Термез-Ташкент" жолында БМВ-316 автокөлігі ұсталған болатын. Кедендік тексеру барысында автокөлік салонында жалпы салмағы 514,28гр "героин"есірткі заты 4 целлофан пакеті табылған, бұл затты Тажікстан Республикасының азаматы Едігаров З.Н. алып өткен, элі қарай бұл затты Свердловск облысының территориясында сатпақшы болған.

2005 ж. 16 маусымда "Мақтаарал"кеден бекетінің жылжымалы (мобилді) тобының қызметкерлері Өзбекстан Республикасының азаматы Соламатин Г.К. ұсталған болатын одан салмағы (6,7ср "героин" есірткі заты табылып алынған болатын)

2002ж. 7 шілдеде Контрабанда  және Әкімшілік құқық бұзушылық бөлімінің қызметкерлері және " Мақтаарал " кеден бекетімен ҚР азаматы Сманов А.А. ұсталған, ол салмағы 955гр. Героинді Өзбекстан Республикасынан контрабандалық жолмен алып өткен.