Автор: Пользователь скрыл имя, 02 Апреля 2013 в 11:31, реферат
Бір жағынан, ғылымның дамуымен өркениетті процестің позитивті перспективаларын іске асыру байланысады. Екінші жағынан, ғылым дамуының қалыптасқан нысандары барлық үлкен шамада ғылыми жаңалықтар ашудың нәтижелері мен перспективаларын іске асыру туралы қоғамдық пікірдің алаңдаушылығын тудырады.
Ғылым өткен ғасырларда игілік ретінде басымырақ қарастырылды, бірақ XX ғасырда ғылымның дамуын абсолюттік бағдарлау күдік тудыра бастады. Сірә, қазіргі білім жүйесінде болып жатқан принципті өзгерістер дамуындағы ғылым және әлеуметтік мәдени жағдайлармен өзара байланысы өзгереді.
Қартаю – қарама-қайшылықтар ағзасына тән табиғи көрінісі. Қартаю жанды жүйелер мен аталған жүйенің белгілі бір деңгейінде энтропияны қолдайтын механизмде энтропияның өсуі арасындағы қарама-қайшылықтың дамуымен көрінеді. Бәрінен бұрын, қартаю - өзінің өмірлік процестерін басқару үшін жаңа ақпарат алудағы ағзаның қажеттілігі және ағзадағы басқарушы ақпарат шексіздігі арасындағы қарама-қайшылықтар дамуы.
XX ғ. соңында қартаю үлкен шамада клетка қасиеттерінің өзгерістеріне және ең соңында ағзаның азғындауы мен өлуіне апаратын мутацияның туындауына байланысты нуклеин қышқылдарында қамтылған ақпараттың бұзылуымен байланыстыра қарайды.
Ажал мен мәңгі өлмеушілік ара қатынасы туралы. Ажал мен мәңгі өлмеушілік проблемасының терең рухани-діни бастаулары бар.
Мифологияда, дін және философияда адам бұрыннан осы маңызды сұрақтарға жауап табуға тырысты: шығыс мәдениетінде жанның көшуі, батыс ғылымын дамытудың көп ғасырлық стимулы ретінде, орыс ертегілеріндегі "тірі су" туралы мәңгілік сюжет және т.б. "мәңгі жастық" элексирін іздеу.
Қазіргі замандағы
жағдайда, медицина-биологиялық
Медицинаның бұрынғы деңгейінде өмірдің негізгі белгілерінің бірі ретінде жүректің тоқтап қалуы мен кенеттен тыныс алау сақтау саналды. XX ғ. соңында маңызды критерий ретінде бас миының өмірі және жүйкенің жоғары іс-әрекетін қамтамасыз ететін оның құрылымы енеді. Медициналық әдістермен вегетативтік деңгейде адам ағзасының тіршілік әрекетін шексіз ұзақ сақтауға болады. Тіршілікпен қамтамасыз етудің техникалық жүйесін ажырату туралы шешімді кім мойнына алады: туысқандар ма, медиктер ме? Бұл сұраққа деген жауап білдірілген этикалық бағытта болады.
"Өлім" деген
ұғым шексіз ұзақ уақытқа
Сонымен бірге компьютерлендірудің жоғары деңгейімен байланысты тұлға санасының барлық кешенін "қайта жаңғырту" идеясы белсенді түрде талқыланды. Сөз көрнекті тұлғаның (сөздік қоры, интеллектуалды әлеует және т.б.) сипаттамасы ЭЕМ жадына салынған кезде және сонымен тұлға зердесі уақыт бойы көрінеді және оның (тұлғаның) әлеуметтік мәдени негіздері сақталғанда "компьютерлік өшпейтіндік" туралы болып жатыр.
Адам перспективалары. Қазіргі замандағы адамның тіршілік етуі барлық оның тарихының шамамен 2 % ғана ұзарады, сондықтан егер өзгерістер болса, әбден айқындап анығына жету қиын.
Алайда, эволюциялық процесс ми көлемінің ұлғаюымен байланысты деп саналады. Кейбір мамандар, мысалы, Дж. Холдейн, адам мидың бұдан да үлкен көлемі, аз тістердің және өмірдің неғұрлым ұзақ кезеңі болуы мүмкін деп болжайды.
И.И. Мечников қартаю – ауру, сондықтан да оның ғылыми әдістермен (рационалды микробиология) емдеуге болады деп болжады. Оның пікірі бойынша "адам өмірінің нормасы" - 100 және одан да жоғары жас болуы керек. Оның қартаю теориясынан ғылыми қоректену және арнайы диеталар негізінде тек өмірді ұзарту ғана емес, сонымен бірге адамның белсенді шығармашылық бастауын сақтауды ескеру қажет.
Қазіргі замандағы статистика өркениеттің шамасы бойынша халықтың орташа өмір сүру ұзақтығы ұлғаяды. XXI ғ. басында кейбір елдерде әлемдік қауымдастықтың (Жапония және т.б.) өмір сүру ұзақтығы 80 жастан асады.
Акселерация процесі, яғни жыныстық жетілуді жеделдету, XIX ғ. аяғы мен XX ғ. басынан бастап балалар мен жасөспірімдер бойының өсуі анықталды; XXI ғ. орта статистикалық адам алдындағылардан неғұрлым ірі болады.
Әлемдегі халық тұрғындарының бойына байланысты демографиялық фактор адам түр ретінде планетада жалпыға ортақ таралуға ие болады және оны салыстырмалы оңашалауды біртіндеп жояды. Аралас некенің таралуы адам нәсілінің "қараюы" және "сарғаюына" мүмкіндік туғызады, халықтың генетика-лық бірлігіне деген үрдіс күшейеді.
Ішкі түр үшін күрес адамдар қауымдастықтары шеңберінде өзінің мәнін жоғалтады, бұл процесс өткендегі сияқты табиғи факторлар негізінде емес, ал әлеуметтік мәдени жағдайлардың әсерімен болады.
Эволюцияның нақты процесі келеңсіз де, позитивті де салдарлары бар тектің өзгеруімен байланысады. Эволюциялық процестің нақты бағыты адам-ның өз қызметінің функциясына әсерін тигізеді.
Басқаша айтқанда, адамның болашағы оның өзінің қолында – ол этика-гуманистік бағдарды гендік зерттеулермен бере алады ма немесе негізін салушылардың ми қызметіне генетикалық деңгейге белсенді араласуын жеңе ала ма, жақтастары адам популяцияның іс-әрекетін "жақсарту" болса, сол кезде адам эволюциясының табиғи процесін қатерге қоятын "генетикалық мутант-тардың" ("адамнан жоғары", "биоробот" және т.б.) пайда болуы мүмкін.
Адамның перспективасы маңызды дәрежедегі биологиялық түр ретінде, ол тарихи қалыптасқан экожүйені, қоршаған орта сапасын сақтай алады ма, міне осыған байланысты болады. Биосфера өзгерістеріне деген үрдіс адам ағзасы-ның динамикасына және тектің өзгеруі процестерін күшейтуге маңызды келеңсіз түрде әсерін тигізеді.
Адам, бір жағынан, биологиялық тіршілік иесі бола тұрып, өзінің тіршілік етуінің салыстырмалы шектеулі мерзімі болады. Екінші жағынан, әлеуметтік- мәдени феномен бола тұрып, мәңгілік рухани құндылықтар жасай отырып, адам өткенді, қазіргіні және болашақты байланыстырып, мәңгі бақилықты қамтамасыз етеді. В. И. Вернадскийдің адамның мәңгі бақилығын оның жердегі істерінің маңыздылығымен байланыстырғаны кездейсоқ емес.
Қорытынды орнына
XX ғ. шеңберінде жаратылыстану және техникалық білім мәртебесі тым жоғары болды, оның динамизмімен өркениеттің тарихи перспективалары байланысты болды.
XXI ғ. шебінде шетелде әлеуметтік-гуманитарлық циклді ғылымдар мәртебесі едәуір өсті. Бір жағынан, жаратылыстану және техникалық ғылым-дар өзінің дамуының "антисциентизм" және "антитехницизм" келеңсіз жақтарын анықтады. Екінші жағынан, әлеуметтік-гуманитарлық білімнің нәтижелері ең үлкен көлемде өркениетті процеске әсерін тигізді.
Экономика оның тиімділігін қамтамасыз ететін әлеуметтік қызметтің негізгі бағыттарын анықтады, социология әр түрлі типтегі әлеуметтік мәдени жүйелердің қызмет істеу өзгешелігін талдады, тарих өткен мен қазіргінің арасындағы өзара байланысты тарихи процесте пәрменділік ұқсастығын анықтай отырып назар аударады.
Философия, имманентті интеграциялық функцияларды іске асыра отырып, әлемнің тұтас бейнесін беруге ұмтылды, адамның мәнін ашуға тырысты, шапшаң өзгеріп жатқан әлемдік динамикада оның жаңа орнын анықтауға тырысты.
XXI ғасырда философия әлемнің гносеологиялық және әлеуметтік мәдени бейнесін қаалыптастыруда өзінің мәртебесін жаңа нысандарда қайтаруы мүмкін. Философия рефлексия нысаны және нақтылықты түсіну ретінде пайда болғанын еске сала кетейік. Тарихи философия және ғылым өзара байланысты, себебі ұқсас міндеттерді шешуге: заңдылықты табиғаттың және адам мәнін анықтау бағытталады.
Бастапқыда, бірінші философиялық жүйелер шеңберінде, XIX ғ. ортасына дейін, философия негізінен нақтылықтың көп қырлы заттары мен құбылыстар-дың "мәнін" олардың "ойлы", "спекулятивтік" түсіндіруге тырысқан "табиғи философиялық" нысанда болды. Дамушы философиялық жүйелер дүниетаным-ның теориялық негізін тұжырымдауға тырысып қана қойған жоқ, сондай-ақ танымның "жоғары сатысының" мәртебесіне "ғылымдардың ғылымы" роліне ұмтылды.
Философия арнайы ғылымдарды дамытуына қарай өзінің бұрынғы мәнін жоғалтты (жағдай өз байлығын қыздарына таратып берген, Шекспирдің Лир королінің трагедиясына да ұқсайды).
Философия қойнауынан білімнің арнайы салалары бүршік жарып шықты, олар онымен туыстығын ұмытуға тырысты. Жағдайды "позитивтік философия" разрядтауға тиіс болды, оның шеңберінде философияны зерттеулер пәні салыстырмалы шектеулі арнайы жеке пәнге айналдыру (ғылымның тілі, ғылыми танымның әдіснамасы және т.б.). қажеттілігі туралы тезис дамыды.
Позитивисттер (әсіресе постпозитивисттер) философияның оның дәстүрлі ұғымындағы "ажалын" болжамдады.
Ғылымның дамуы философияға принципті ықпал етті, ол өзінің "күн астындағы" орнын табуы тиіс еді және осы "идеялар драмасында" философия өзінің мақсатты қондырғылары мен мәдениеттілігі жоғары мәртбесін сақтай отырып, жоғалып кеткен жоқ.
Дәстүрлі философиялық білім жүйесі "Король Лир синдромын" жеңе отырып, қазіргі замандағы өркениеттің сәйкес келетін қажеттіліктерінің интеграциялық процестердің жаңа деңгейіне шықты. Тек әлеуметтік мәдени практиканың қажеттіліктері ғана болмыс, нақтылықтардың бастауы, оның, "жалпы "қасиеттері, табиғат пен адамның мәні және т.б. туралы шекті ортақ түсініктерін ашу қажеттілігін күшейтеді.
"Әлемдік тұтастық" бірлігіне қол жеткізуге ұмтылуға философиялық білімнің тарихи айрықша құзыреті болып қалуы жалғасуда. Тек фиолософия ғана әлемді оның көп қырлы тұтастығында көрсетуге тырысып, іс-әрекеттің неғұрлым ортақ идеялары мен ұғымдары және нысандарын анықтай отырып, өркениеттің пәндік-практикалық рухани қызметін байытуға тырысып (идеалында) "әлемдік процестердің" неғұрлым жалпы бейнесін береді.
Философия "әлемдік дамудың" "әмбебаптары" негіздерін анықтауды белсенді жалғастыруда. Сонысымен ғылым мен практикалық қызметтің қазіргі замандағы жүйесінде соншама интеграциялық жинақтаулар үшін алғышарттар жасайды.
XXI ғ. басына қарай қазіргі замандағы білім иерархиясында философия мәртебесінің көтерілуі және оның "ажалы" туралы ұғымдардың жарамсыздығы айқын көрінуде. Тек философия ғылымның сциентизмге айналуына мүмкіндік бермей, жаратылыстанудың даму динамикасына қажетті гуманистік элементті енгізеді. Философия ғылымның қазіргі жағдайын бағалауға және оның дамуының негізгі бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді. Ең соңында тек философия эгидасымен "екі мәдениет" арасындағы алшақтықты жою процесі жүзеге асырылуда.
Философияның тікелей әсер етуімен ғылым Дж. Байронның сөзімен айтқанда, "рух табиғатпен бір тіл табысады" деген шоғырлану деңгейіне ұмтылады. Сонысымен философия және адам туралы ғылымдардың барлық жиынтығы екі мың жылдық тарихи циклдан өтіп, өркениеттің жаңа орамында өзінің антикалық мәртебесіне, алайда ғылым жүйесіндегі радикалды өзгерістерді ескере отырып, оралады.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1-тарау Ғылым философиясы
1.1 Ғылым шындықты танудың ерекше
нысаны ретінде
1.2 Танымның әмбебап
принциптері және жалпы ғылыми әдістері
1.3 Ғылыми жаратылыс
дамуының тарихи кезеңдері
1.4 Ғылыми білімнің эмпирикалық және теориялық
деңгейлері
1.5 Ғылыми жаратылыстану
және әлеуметтік-мәдени танымның өзгешелігі
мен бірлігі
1.6 Сциентизм
және антисциентизм динамикасы
2-тарау Техника философиясы
2.1 Техника философиясының
пәні мен міндеттері
2.2 Техникалық
объектілерді тану әдістері
2.3 Техникалық
ғылымдардың қалыптасу тарихы
2.4 Техникалық
білімнің мәні және деңгейлері. Технофилия
немесе технофобия?
2.5 Техника жүйе
феномені ретінде. Технология және техника:
өзара байланысы және айырмашылығы
2.6 Инженерлік
қызметтің өзгешелігі
2.7 Техникалық
прогресс динамикасы және бағдарлары.
ҒТР мәні және оның негізгі бағыттары
3-тарау Адам философиясы
3.1 Адам таным
объектісі ретінде. Адамды зерделеу деңгейлері
3.2 Адамның шығу тегінің теориялары.
Адамның маңызын тарихи іздеу
3.3 Биологиялық
объект ретінде адамның өзгешелігі. Адам
«қоғамдық жануар» ретінде
3.4 Адамның болашағы:
өмір, өлім және мәңгі бақилық
Қорытынды орнына
Әдебиеттер тізімі