Фирманың маркетинг қызметін басқарудың теориялық негіздері

«Технопорт» фирмасының тиімділігн жоғарылатудың келесідей жолдары бар.Қаржы қаражаттарының жетіспеушілігі мен дебиторлық борышты несиені өтеуді вексельді төлем түрінде жүзеге асыруға болады.Бір уақытта кәсіпорынның төлем қабілеттілігі де жоғарылай түседі.

Басқа жолы қаржы қаражаттының басқа да көздерін тарту болып  табылады:

• Алғашқы жылдары меншікті қорды жинауға мүмкіндік беретін, ұзақ мерзімді несиелерді тарту;
• Бағалы қағаздардың қосымша эмиссиясы бұл, дамыған мемлекеттерде кеңінен қолданылады;
• Техникалық базаны толықтыру үшін ең тартымдысы лизингті пайдалану болып табылады. Бұл қаржылық тұрғыдан ең тиімді болады және таза табыстың көлемін азайтпайды;
• «Технопорт» фирмасында кадр дайындау курстарын ашу.
• Жұмыс сапалы орындалғаны үшін жұмысшыларға си ақы, төлем ақы беру;
• Негізгі қорларды пайдалануды жақсарту;

Тиімділікті арттырудың басты  факторы табыстың жоғарылауы болып  табылады, оған екі жолмен жетуге болады: өзіндік құнды, бағаны төмендету  және өндіріс көлемін көбейту.

Өндіріс көлемін көбейту  негізінде және айналым қорларын тиімді пайдалану нәтижесінде қол  жеткізуге болады.

Негізгі капиталды пайдалануды  жақсарту факторлары:

• Еңбек қорларын техникалық жақсарту, ескі техниканы ауыстыру, жабдықтаушыларды модернизациялау. Бірақ, заманға сай жоғары өнімді жабдықтарды сатып алу – үлкен қаржы салымдарын қажет етеді, ал бұл кәсіпорынның қолында жеткілікті бола бермейді;
• «Тар жерлерді» жою;
• Артық құрал – жабдықтарды және пайдаланылмайтын жерлерді жалға беру, өткізу;
• Құрал – жабдықтарды жөндеу уақытын қысқарту, жөндеу қорын құру;
• Құрал жабдықтардың тұрып қалуын болдырмау:  материалдарды – техникалық ресурстармен уақытылы қамтамасыз ету;
• Өндірілген өнімнің нақты көлемін арттыру, яғни уақыт бірлігіндегі құрал – жабдықтардың өнімділігін жоғарылату. (құрал – жабдықтардың қуатын интенсивті пайдалану).

Айналым капиталын пайдалануды  жақсарту өндіріс қорларын тиімді ұйымдастыру  нәтижесінде жүзеге асырылады.

Еңбек өнімділігінің өсуінің  факторлары

• Жаңа өте тиімді техниканы іске қосу, өндірісті автоматтандыру, дамыған базалық тезнологияны, электоронды–есептеуші техниканы пайдалану, тұтынушының талаптарының өзгеруіне икемді өндіріс түрін енгізу;
• Бірқалыпты, ауыр, зиянды еңбек көлемін қысқарту, еңбек ету жағайын жақсарту;
• Еңбек қабілетін арттыратын немесе төмендететін, жұмысшының денсаулығына назар аудару;
• Өндірісті ұйымдастыру мен басқаруды жақсарту, ұйымдастырудың қазіргі заманға сай түрлерін пайдалану, еңбекті ынталандару;

Еңбекті ұйымдастырудың негізгі  бағыттары болып табылатындар:

• Еңбек бөлінісінің рационалды түрлерін анықтау және іске қосу;
• Кадрларды талдау, дайындау және мамандандаруды ұйымдастыруды;
• Жұмыс орындарын ұйымдастыру;
• Қажетті жығын мен еңбек нәтижелерін анықтайтын еңбекті нормалау;
• Еңбекақы төлеуді ұйымдастыру;
• Еңбек ету жағдайын жақсарту;

Ынталандару – еңбек ету  тиімділігн анықтайтын негізгі факторлардың бірі нарықтық экономикасы жағдайында өнімнің, қызметінің сапасының жоғарылауы кәсіпорынның  өміршеңдігіне, өндіріс  тиімділігінің өсуіне, ресурстардың үнемделуіне әсер етеді. Сондықтан  «Технопорт» кәсіпорыны нарығында бәсеке қабілетті болуы үшін және ары қарай дамуы үшін заманға сай икемді болып, сапалы өнім (қызмет) өндіру керек.

Кәсіпорынқызмететутиімділігінарттыруүшіннарықжағдайынатәнкәсіпорындамуыныңинновациялықәдістерінпайдалануықажет.

Бұлтабыскөлемініңбірнешепайызғаемес, онеселепарттыруғажолашады. Тауар саясатын басқарудың күрделілігіне неғұрлым үлкен нарықтық үлесті сақтап қалу немесе арттыру арқылы негізгі мақсатты пайданы асыру үшін ғылыми-зерттеу және жоба-конструкторлық жұмыстар (НИОКР) еңгізу, нарықты зертеулер бойынша маркетингтік рәсімдер, сұранысты қалыптастыру сервистік қызметтерді дамыту және басқа бағыттарды қамтуын қамтамасыз ету болып табылады. егер осы негізгі мақсатқа жетуді ескермесе кәсіпорын өз бөлімшелерінің жекелей мақсаттарына жетуді көздеп, тұтынушылардың жақтаушылығын арттыру мәселесі талқыланбайды. Кәсіпорынның тауар саясатындағы әр қилылық тауардың әр түрлі деңгейлермен байланысты болады.

Нарықта тұтынушылықты қанағаттандыру үшін ұсынылатын тауар үш деңгейге бөлінеді:

1. көкейдегі тауар;
2. нақтылы орындаудағы тауарөоның тұтынушылар алдындағы көрініс, тауардың фирмалық аты, сапасымен сенімділігі, тұтынушылық қасиметтері, дизайн, орамы, бағасы және басқа да тұтынушылық қасиеттерімен анықталады;
3. тауарды «ұзату» -оны сатқаннан кейін және сату кезінде, сату алдыңдағы тауарды сатып алушыға ұсынылатын қосымша қызметтер жиынтығын еңгізеді.

Тауар саясаты басқару  объектісі ретінде кәсіпорынның басқа да жүйелерінің өз күрделігі  және бағытталуымен ерешеленеді. Осы  кездегі тауар саясаты кәсіпорынның өндірістік және техникалық қызметтері арасындағы өзара тығыз әрекет етуі үйлесімді болуы керек.

Тауар саясаты  қалыптасында нарықта сатылған және жаңадан ұсынылған  өнім үшін маркетингтің нақты мәселелері біршама өзгеше келеді.

Өндірілген өнімге қатысты  маркетинг қызметін нарықта бәсекелестерге қатысты позициялауды талдау, тұтынушылардың сұранысын және тілектерін ескеріп, оны түрлендіру (модификациялау), орамын өзгерту сияқты мәселелер тоғандырады. Сатылған өнімнің көлемі және аумақтары  бойынша келешке жоспарлау барысында  маркетингтік бағдарламалар құрылып, оны одан әрі өсірудің шараларын  қароастырады.

Өндірілген өнімдердің сапасын  жақсарту өндіріс тиімділігі деңгейін жоғарлатуға тікелей әсер етеді. Жоғары сапалы астық өндеу шикізат  бірлігінен өнім шығаруды арттырады. Өндіріс  тиімділігін арттыру бағыттарының ерекше орын алатыны шығаралатын  өнімнің сапасын жоғарылатудың  үлесінде. Өнім сапасын арттыру қосымша  шығындар ұласуымен жүрсе де, тұтынушылар  қажеттіліктерін толық қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Өндіріс ішіндегі резервтерді іске қосу, ұйымдастырушылық-экономикалық, әлеуметтік психологиялық факторлармен, құрылған өндірістік әлеуетті арттыру  еңбекті ыңталандыру шынайлығын айқындау, ұйвмдастырушылық пен тәртіпті бекітумен тығыз байланысты.

Әрекет етуші өндірістік қуаттылықтарды неғұрылм толық қолдану, шикізат материалдарды, энергия  мен жанар майды үнемдеу, ресур  сақтаушы және қалдықсыз технологияларды  пайдалану, екінші ресурстарды тарту, өндіріс ырғақтылығын көтеру, келісім-шарттық  жабдықтауларды шартсыз орындау, өнімнің  еңбек сыйымдылығы мен өзіндік  құның азайту мен оның маткериалдық сыйымдылығын төмендету ырғағын  үдетуден көрініс алады.

Өндіріс ішіндегі реквизиттерді  жемісті пайдалану үшін басқару  мен жоспарлау, өндіріс тиімділігін  арттыратын ынталармен экономикалық тетіктердің  әрекетін күшейту арқылы кең жүйелі шараларды орындау аса маңызды.

Әрбір еңбек ұжымында салауатты  әлеуметтік-психологиялық климатпен  шығармашылық жағдайы, өндірістік тәжіриебені  күнделікті еңгізу өндіріс иелігіндегі  қорларды үнемдеу мен жұмылдыру  жұмыс тиімділігін көтерудің  қажетті шарты.

Өнім сапасын көтеру мәселесі көп мәнді және күрделі. Оның негізінде  шешілетін рәсімдер ұйымдастырушылық, ғылыми техникалық және әлеуметтік сипаттағы  өндірістік іскерліктің көптеген жақтарымен байланысты. Осы рәсімдердің жиынтығы «өнім сапасын кешенді жүйкелі  басқару» түсінігін құрайды.

Ұсынылатын маркетингтік бөлімді атқаратын байланыста үш бағытқа бөліп қарастыруға болады. Бұл бағыттардың кәсіпорынның стратегиялық даму мақсаттарына сай болуына және оларды жүзеге асырудағы тиісті ықпалын  басты назар ұстаған жөн. Маркетингтік бөлім бастығына қарасты бұл  қызмет жүйесінің бірінші бағыты маркетингтік зерттеулер мен кәсіпорынның дамуын болжау жұмыстарымен байланысты болуы тиіс.

Қазіргі кезде жиһаз өнімдерінің  өндеуші кәсіпорындарға нарықтағы  сұраныстың сипаты, оның сиысдылығы, бәсекелестерінің мүмкіндіктері және бәсекелік саясаттары туралы толық мәліметтердің жетіспеушілігі байқалады. Сонымен қатар, кәсіпорынның қызметіне әсер ететін әрбір фактордың  оның алдағы даму мүмкіндіктеріне ықпалын  анықтайтын маркетингтік болжау функциясында еңгізудің өзектілігі сезілуде. Алынған  болжамды мәліметтер кәсіпорынның шаруашылық қызметіне ақпараттық және ұсыныс сипатында  негіз бола алады. Мүмкіндіктерді болжаудың  көлемі кәсіпорынның дамуына қатысты  қабылданылатын шешімдердің дұрыстығын бағалауға сай болғаны жөн.

Кәсіпорынның нарықтағы  даму мақсаттары мен міндеттеріне, алынған ақпараттық мәліметтердің  жеткіліктілігіне, болжамдық бағалаудың негізділігіне байланысты болжаудың  тиісмді әдісі анықталады.

Болжау әдістерінің қолданысқа көп еңген түрі –кешенді болжау өзінің көлемділігі мен бірнеше  фактордың ықпалын ескеруге арқылы ерекшеленеді. Жалпы алғанда, маркетингтік жүйенің нәтижелі, әрі шынайы ақпарат  беру, көп жағдайда , осы болжау әдістерінің  дұрыс таңдалуына байланысты:

Маркетингтік бөлімнің бұл  бағытының негізгі міндеттеріне келесілерді жатқызуға болады:

• нарықтағы өнімнің ұсынысын зерттеу, бәсекелестердің өткізу бағаларын және баға белгілеу ерекшеліктерін, олардың өнімдерінің тұтынушылық (тартымдылық, сапалық) артықшылықтарын талдау, кәсіпорынның баға саясатын ұйымдастыру;
• кәсіпорындағы өнім ассортиментерін талдау (өмірлік кезендерін, әрбір түрінің өткізілуі көлемін, қткізудің арту немесе төмендеу себептерін) және оны жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау;
• кәсіпорын өнімінің өткізілуін (сұраныс көлемін, оны арттыру мүмкіншіліктерін, әрбір өнім бойынша өткізу стратегиясын) және осығн байланысты жалпы өндірістің дамуын болжау.

Кәсіпорындағы маркетингтік бөлім қызметінің екінші бағыты тұтынушылар  талғамын зерттеу және нарыққа жаңва  өнімдер шығару мүмкіндіктерін бағалау  жұмыстарына ненгізделуі тиіс.

Еліміздегі өндірістік кәсіпорындар әлемдік өзгерістерден тысқары  қалмауы керек. Өзінің өнімдерінің  бәсекелік қабілетін арттыруға  мүдделі кез –келген кәсіпорын  жаңа заман қажеттіліктерін, шетелдік ұқсас өнім шығарушы кәсіпорындардың  тауарлық стратегияларын, өнім өткізу әдістерінжәне оны қолдану мүмкіндіктерін, тұтынушылардың талғамын анықтау жолдарын басты назарда ұстағанға абзал.

Тұтынушылардың тағамдарға сай өнім шығару және әлемдік нарықта  үлкен сұранысқа ие бола бастаған өнімнің жаңа түрлерін ішкі нарыққа  ұсыну мүмкіндіктерін бағалау маркетингтік жүйенің маңыздылығын арттырады. Зерттеу  нәтижелері кәсіпорынның нарықтағы  «икемділігін» қалыптастыуға, сұранысы жоғары өнімдердің өндірісін арттырып, өмірлік кезені ұүлдырау шегіндегі  өнімдерді шектеуге, оның тұтынушылық  қасиеттерін жақсарту арқылы сипатта  ұсынуға негіз болады.

Ұсынылатың жаңа өнімнің  тартымды келбеті мен сату мәдениеті  тұтынушыға жағымды әсер ететіндей  саясат қалыптастыру, оның сапалық  белгілерінің негізгі сипаттарын көрсмете білу маркетингтік жүйелі саясатың маңызды  буынына жатады.

Аталған бағыттағы маркетингтік қызметтің негізгі мыналар болуы  тиіс:

• тұтынушылар талғамының өзгерісін және оның себептерін зерттеу;
• тұрғындардың тұтыну ерешеліктерін, ұсынымдарын ескере отырып, нарықта сұрансқа ие болатын жаңа өнімдерді анықтау (өндірістегі тиісті мамандардың кенесіне сүйене отырып) және мұндай өнімдерге тұтынушылардың көзқарасын білу;
• кәсіпорынның мүмкіндіктеріне сай өнімнің жаңа түрлерін шығару қажеттілігін негіздеу (оның тиімділігін, мүмкін болатын өткізу көлемін және нақты тұтынушыларын);
• жаңа өнімді өткізу бағыттарын, оның тұтынушылық қасиеттерінің ерекшеліктерін тұтынушыға жеткізу әдістерін белгілеу.

Маркетингтік жүйені қалыптастыруда бұл бөлім жэұмысының үшінші бағыты жиһаз өнімдерінің сұранысын  қалыптастыру жолдарын табу және жарнама  қызметтерімен айналысуы тиіс.

Жалпы түрлеріне қарай  өнімді өткізудің бірнеше жолын  бөліп көрсетуге болады: тікелей, жанама,белсенді, талдаулы, мақсатты, мақсатсыз. Бұлардың кез-келгені кәсіпорынның маркетингтік өнім өткізу стратегиясына  байланысты қолданылуы мүмкін. Өнімнің  сұранысын қалыптастыру тек белгілі  әдістерді пайдалануға ғана емес, бұл қызметпен айналысатын мамандардың  шеберлігіне олардың өнімді өткізу жолдарының құпияларың терең  меңгерулеріне  және тұтынушыға қажетті ақпартты дұрыс, әрі нәтижелі жеткізе білулеріне тікелей қатысты. Өнімнің сұранысын қалыптастыруда ішкі нарықтағы тұтынушылармен қосы сыртқы нарыққы шығу мүмкіндіктерін де назардан тыс қалдырмаған жөн.

Отандық кәсіпорындардың  өнімді өткізу саясатындағы ең бір  әлсіз тұсы өнімді жарнамалау деңгейінің төменділігі. Көптеген тұтынушылардың отандық өнімдерді тұтынушылық  сипаттарын жете білмейтіндігі, олар тұралы ақпараттың аздығы, осыған сәйкес танымалдығы  жоғары шетелдік өнімдерге сұраныстың қалыптасатыны сезілуде. Тұтынушылармен тығыз байланыстың орнатылмауы  дайын өнімнің бәсекелік қабілетінің  кемуіне, тұрғындар арасында бұл  өнім жоғары сұранысқа ие болмауына  түрткі болады.

Кең көлемді жарнама өнімінің тартымдылық қасиеттерінің қалыптасуына тұтынушылар арасында сауда белгісінің танымалдылық деңгейінің артуына ықпал  етіп, өнімді өткізу стратегиясының нәтижелі жүзеге асуына қамтамасыз етеді