Маркетингтегі ақпарат жүйесін тұрғызу

• МБ-ң серверінің функцияларын;
• Қосымшалар серверінің функцияларын;
• Клиенттік орындардың функцияларын;
• Осы функцияларды орындауға қажетті ақпаратты анықтау;
• Есептеуіш желі түйіндері бойынша серверлерді және клиенттік орындарды таратуды;
• Қолданушылардың КАЖ-ға ену құқықтарын анықтау;

      Қолданушылардың КАЖ-ға енудің негізгі құқықтары  мыналар:

• Есептеуіш ресурстарға ену құқықтары. Мұндай құқықтар желілік операциялық жүйе құралдары көмегімен есептеуіш желі администраторымен беріледі. Құқықтарды беру процессі түрлі қолданушылар категорияларына желі ресурстарының және олармен оқу, қайта өңдеу, жазу функцияларын орындау мүмкіндіктерінің тағайындалуына негізделеді. Мысалы, manager 1 атты қолданушыға 1 кестеде көрсетілген ресурстарға қол жеткізе алады.

 

            1 кесте. Қолданушылардың қол жеткізетін ресурстары 

Қолданушы аты	Жүйелік ресурс (дисктер,  папкалар,файлдар)	Рұқсат етілген функциялар
manager 1	D:\zapasy\ostatok1.dbf D:\zapasy\ostatok.dbf C:\price	Тек оқұ Оқұ, қайта  өңдеу Тек жазу

• КАЖ-ң МБ-ы сұлбасының объекттеріне ену құқықтары. Мұндай құқықтар серверлік МББЖ құралдары көмегімен МБ-ы серверінің администраторымен беріледі. Құқықтарды беру процессі түрлі қолданушылар категорияларына МБ сұлбасының объекттерімен оқу, қайта өңдеу, жазу функцияларын орындау мүмкіндіктерінің тағайындалуына негізделеді. Мысалы, manager 1 атты қолданушыға 2 кестеде көрсетілген ресурстарға қол жеткізе алады.

 

   2 Кесте. Қолданушының құқықтары мен жеңілдіктер тізімі 

Қолданушы аты	МБ объекттілері					Рұқсат  етілген функциялар (R-Оқу, RW-Оқу, жазу,   W-жазу)
	Кесте	Алаң	Бейне	Есеп беру	Сұрау
manager 1	SPR_M                KODM                E1                                 V1                                               REP1                                                           ZAPR1					RW RW RW R R R

 
 

2. КАЖ үшін есептеуіш желі (ЕЖ) жасау

      КАЖ үшін берілген архитиктураның ЕЖ-н  жасау құрылғыларды сатып алу  және монтаждау, сонымен қатар желілік  програмалық қамтаммасыздандыруды орнатуға негізделеді. Функционалдық  құрылымды сипаттау-D6 және техникалық құралдар мен желілік операциялық жүйенің таңдалған конфигурациясын сипаттау- D3 негізінде есептеуіш желіні-G1 жасау іске асады.   

   Желілік операциялық жүйені таңдау көбінесе есептеуіш құралдардың техникалық платформасына тәуелді. INTEL платформасын қолданғанда WINDOWS NT және WINDOWS 95 желілік операциялық жүйелері көп таралған болып табылады.

• ILM
• SUN
• HP және т.б.

              Платформалары қолданғанда UNIX операциялық жүйесінің түрлі версиялары сәйкес платформаларға қолданылады.

      КАЖ үшін МБ-ң серверін таңдау МБ-ы серверлерінің  нарығын әртүрлі критериялар бойынша талдауға негізделеді. Мұндай критерилер келесілер болуы мүмкін:

• Аппараттық архитиктурадан тәуелсіздігі;
• Программалық- аппараттық платформадан тәуелсіздігі;
• Ашық жүйелер стандартын сүйемелдеу;
• Мәліметтерді көппроцессорлық және параллельді өңдеуді сүйемелдеу;
• Таратылған мәліметтерді оптималды сақтау;
• WEB серверлерді сүйемелдеу және INTERNET-пен жұмыс;
• Екілік индекстерді сүйемелдеу;
• Үзіліссіз жұмыс;
• Бұзылудан сақтау;
• Қолдану қарапайымдылығы;

      Мысал түрінде жоғарыда аталған критерилер бойынша ORACLE 7.0, MS SQL SERVER 2000 және ADABAS D МБ-ң серверлерінің салыстыруын қарастырайық. Салыстырмалы талдау 3 кестеде келтірілген. 

  3 Кесте. МБ серверлерінің салыстырмалы сипаттамалары 

Салыстыру                   критерилері	ORACLE 7.0	MS SQL SERVER 2000	ADABAS D
1	2	3	4
Аппараттық  архитиктурадан тәуелсіздігі	ия	ия	ия
Программалық- аппараттық платформадан тәуелсіздігі	ия	жоқ	ия

           

  3 кестенің жалғасы 

1	2	3	4
Ашық  жүйелер стандартын сүйемелдеу	ия	ия	ия
Мәліметтерді  көппроцессорлық және параллельді  өңдеуді сүйемелдеу	ия	ия	ия
Таратылған  мәліметтерді оптималды сақтау	ия	ия	ия
WEB серверлерді  сүйемелдеу және INTERNET-пен жұмыс	ия	ия	ия
Екілік  индекстерді сүйемелдеу	ия	жоқ	ия
Үзіліссіз жұмыс	ия	ия	ия
Бұзылудан сақтау	ия	жоқ	ия
Қолдану қарапайымдылығы	жоқ	ия	ия
Бірыңғайлы  интерфейстің болуы	жоқ	ия	жоқ
Серверлерді топтық басқару	ия	ия	жоқ
Мәліметтерді  импорттау, экспорттау, трансформалау	ия	ия	жартылай

 

3. МБ-ң құрылымын жасау және оны ақпараттық толтырылуы.

      Техникалық  тапсырма- D4, жасаудың программалық құралдарын сипаттау- D5, МБ-ң таңдалған серверін сипаттау- D2 және оның МББЖ- G2 негізінде  МБ-ң құрылымын жасау және оны  ақпараттық толтырылуы- G4 жүзеге асырылады.

        МБ-ң құрылымын жасау және оны  ақпараттық толтырылуы келесі технологиялық операциялардың орындалуына негізделеді (1.3. сур.):

• Мәліметтер базасының таралған сұлбасын жобалау;

      Мәліметтер  базасының таралған сұлбасын жобалау  әдеттегідей АЖ модельдерін құруға мүмкіндік беретін, осымен қатар  түрлі қолданушылар категориялары үшін олардың бекітілген ену құқықтары негізінде модель астыларды ерекшелейтін CASE технологиялардың көмегімен іске асады.

• МБ-ң облысын жасау;

      МБ-ң  облыстарын жасау облыстарды (жүйелік, мәліметтерді сақтау, транзакция, архивтік мәліметтерді сақтау) инициализациялауға негізделеді. Бұл жүйелік администратормен орындалады. Осы мақсатта ол МБ-ң серверінің МББЖ-ң құралдарын қолданады.

• МБ-ң SQL сипаттамаларын енгізу:

      МБ-ң  SQL сипаттамаларын енгізу жүйелік администратормен орындалады. Енгізу сыртқы көздерден, сондай-ақ МБ-ң серверінің МББЖ-ң құралдарымен орындалуы мүмкін.

• МБ-ң басқарушы элементтерін жасау (тригерлер, процедуралар және т.б. )

      Сақталынатын  процедура негізгі функциясы  МБ сұлбасын функционалды кеңейту болатын  мәліметтер базасын программалық толтырудың нұсқасы болып табылады. Мысалы, банктік жүйенің администраторы «Х номерлі есеп шотқа Ү сомасын енгіу» функциясын орындайтын сақталынатын процедураны жасайды. Қосымша жасаушысы осы процедураны қолданады, бірақ оның қалай жұмыс істейтінін нақты білмейді. Бұл келесі басымдылықтарды береді:

• Берілген әрекеттің алгоритмі өзгергенде администратор тек қана осы сақталынатын процедураны ғана өзгертеді, осыдан кейін барлық қосымшалар жаңаша жұмыс істей бастайды;
• Сақталынатын процедураны қолданатын жұмыс орнының типіне тәуелсіз бірдей әрекеттер бірдей орындалады, бұл жасалған жүйенің сенімділігін арттырады;
• Сақталынатын процедура бір адаммен жазылады, ал көптер қолданылады, сонымен, КАЖ жасау қарқыны артады;
• Қолданушылардың сұрауларын өңдеу жылдамдығы сақталынатын процедураны талдау, процедураны анықтау кезінде бір рет орындалуының есебінен артады; 

      МБ  тригері – бұл кейбір оқиға  болғанда  SQL-оператолардың кейбір наборын автоматты түрде орындайтын «оқиға - әрекет» механизімі. Мәліметтерді модификациялау  тригерлерді орнатуға болатын оқиғалар болып табылады. Осымен қатар тригер МБ-ң нақты кестесімен байланысты. Тригер МБ-да объект түрінде сақталынады. Тригерлерді жасау МБ серверінің сілтемелік тұтастығын қамтаммассыздандыратын ережелерді орнатуға мүмкіндік береді.

        Тригер әрекеттерінің қалай сипатталатынын  қарастырайық. Әр әрекет тригер  үшін, әр бір қатар үшін (FOR EACH ROW бөлімі) оқиғаны шақырған оператордың  орындалуының алдында (BEFORE бөлімі) және оператор орындалғаннан  кейін (AFTER бөлімі) бір рет орындалатынның сипаттамаларынан тұрады.

      CREATE TRIGGER АТЫ ON КЕСТЕ АТЫ

      BEFORE

      FOR EACH ROW

      AFTER <ОПЕРАТОРЛАР>

      4. КАЖ-ң  МБ-н басқару.

      МБ-ң  құрылымы-G4, МБ-ң таңдалған серверін сипаттау- D2 және оның МББЖ- G2 негізінде  МБ-н басқару жүзеге асырылады.  Берілген операцияның шығуына КАЖ-і қолданушылар және олардың құқықтарының тізімі- D8, транзакциялардың орындалу және МБ-ң облыстарын толтыру деңгейінің журналы қызмет етеді.

      МБ-н  басқару жүйе администраторымен  келесі функциялардың орындалуына  тіреледі:

• Түрлі қолданушылар категорияларының ену құқықтарын физикалық тағайындау және өзгерту;

      МБ  администраторымен қолданушылар құқықтары  мен жеңілдіктерін тағайындау

            а) Кестелер;

            ә) Кестелер алаңы;

            б) Бейнелер;

            в) Есеп берулер

            г) Сұраулар

                        сияқты МБ-ң объектілеріне  иелік ету және өзгерту мүмкіндігіне ие болу өкілеттілігін анықтауда  түйінделеді.

• МБ-н толтыру мониторингі;

      МБ  администраторы МБ-н толтыру процесінде берілген облыстардың қолданылуын  қадағалайды және қажет болған жағдайда МБ серверінде қосымша орын бөледі;

• МБ-н қайта құрылымдау;

      МБ  администраторы қажеттілік туған жағдайда мәліметтерді қайта құрылымдауға мүмкіндігі бар, яғни, кестелер құрылымын және олардың өзара байланысын қайта  анықтау.

      5. Қосымшалар серверлерін жасау.

      Қолданушылардың ақпараттық қажеттіліктеріне- D4 және олардың құқықтарына- D8 сүйене отырып, құралдық ортаны- D5 пайдалана қосымшалар сервері- G6 және жолдама құжаттар- D10 жасалынады.

      Қосымшалар  сервері құрамына сервис жиынтығы (мәліметтерді өңдеу функциялары) және қолданушылардың қажеттіліктеріне қызмет көрсету сервисінің орындалуын бақылауды жүзеге асыратын монитор транзакций кіреді.