Курс лекций по "Земельному праву"

Бөлiнбейтiн жер учаскесiнде  орналасқан үйдi (құрылысты, ғимаратты) бiр мезгiлде кепiлге салмай, бөлiнбейтiн  жер учаскесiн немесе оған жер  пайдалану құқығын кепiлге салуға жол берiлмейдi.

Үй (құрылыс, ғимарат) орналасқан және оны пайдалану үшiн қажеттi, бөлiнетiн жер учаскесiнiң бiр  бөлiгiн немесе бөлiнетiн жер учаскесiнiң  бiр бөлiгiне жер пайдалану құқығын  қоса кепiлге салмай, не үй (құрылыс, ғимарат) орналасқан бүкiл бөлiнбейтiн  жер учаскесiн немесе бүкiл бөлiнбейтiн  жер учаскесiне жер пайдалану  құқығын бiр мезгiлде кепiлге  салмай, ол үйдi (құрылысты, ғимаратты) кепiлге салуға жол берiлмейдi.

Жер учаскесiнiң бiр бөлiгiне кепiлдi белгiлеген кезде осы Кодекстiң 51-бабының 3-тармағында көзделген талаптар сақталуға тиiс.

3. Жер учаскесiн жалдау  нысанында ұзақ мерзiмдi уақытша  жер пайдалану құқығын жалдау  шартының қолданылу мерзiмiне  кепiлге салуға жол берiледi.

Қысқа мерзiмдi өтеулi уақытша  және өтеусiз уақытша жер пайдалану  құқығын кепiлге салуға жол берiлмейдi.  

 

78-бап. Үйлер (құрылыстар, ғимараттар) бар жер учаскесiн немесе сондай жер учаскесiне жер пайдалану құқығын кепiлге салу

1. Бөлiнетiн жер учаскесiнде  орналасқан үйдi (құрылысты, ғимаратты)  кепiлге салу, егер тараптардың  келiсiмiмен жер учаскесiнiң көрсетiлгеннен  үлкен бөлiгi немесе жер учаскесiнiң  бөлiгiне жер пайдалану құқығы  не бүкiл жер учаскесi немесе  бүкiл жер учаскесiне жер пайдалану  құқығы кепiлге берiлмесе, үй (құрылыс,  ғимарат) орналасқан және оған  қызмет көрсету үшiн қажеттi, бөлiнетiн  жер учаскесiнiң бөлiгi немесе  бөлiнетiн жер учаскесiнiң бөлiгiне  жер пайдалану құқығы бiр мезгiлде  кепiлге берiлетiнiн бiлдiредi.

Бөлiнбейтiн жер учаскесiнде  немесе онда орналасқан жылжымайтын  мүлiкке қызмет көрсету үшiн арнайы белгiленген жер учаскесiнде орналасқан үйдi (құрылысты, ғимаратты) кепiлге  салу сонымен бiр мезгiлде бүкiл  жер учаскесiнiң немесе бүкiл жер  учаскесiне жер пайдалану құқығының  кепiлге берiлетiнiн бiлдiредi.

Үйлердi (құрылыстарды, ғимараттарды) кепiлге салу кезiнде тиiстi жер  учаскесiнiң немесе оның бөлiнетiн  бөлiгiнiң не жер учаскесiне немесе оның бөлiнетiн бөлiгiне жер пайдалану  құқығының құны ескерiлуге тиiс.

2. Егер бөлiнбейтiн жер  учаскесiнде ортақ меншiктегi (өзге  де ортақ заттық құқықтағы)  үйлер (құрылыстар, ғимараттар) орналасқан  болса, үйдi (құрылысты, ғимаратты)  кепiлге салу сонымен бiр мезгiлде  үйдi (құрылысты, ғимаратты) орналастыру,  күтiп-ұстау және пайдалану үшiн  қажеттi жер учаскесiнiң кепiлге  салынатынын бiлдiредi. Егер аталған  жағдайларда кепiл мәнi үйдiң  (құрылыстың, ғимараттың) Қазақстан  Республикасының заңдарында белгiленген  тәртiппен бөлiнген бөлiгi немесе  ортақ мүлiкке құқықтағы үлес  болса, кепiлге берiлген үй (құрылыс,  ғимарат) бөлiгiнiң көлемiне сәйкес  келетiн жер учаскесiндегi үлеске  кепiл бiр мезгiлде белгiленедi. Кондоминиум объектiсiнде орналасқан  үй-жайды кепiлге салу сонымен  бiр мезгiлде кондоминиумға қатысушылар  арасындағы қатынастарды реттейтiн  Қазақстан Республикасының заңдарына  сәйкес айқындалатын ортақ мүлiктегi және жер учаскесiндегi үлестiң  де кепiл мәнi болатынын бiлдiредi.

3. Мемлекеттiк жер пайдаланушылар  аталған жер учаскесiнде орналасқан  үйдi (құрылысты, ғимаратты) және  оның осы үй (құрылыс, ғимарат)  орналасқан, оған қызмет көрсетуге  арналған бөлiгiн кепiлге айналдырған  жағдайда ғана өздерiне тиесiлi  тұрақты жер пайдалану құқығын  кепiлге беруге құқылы (осы Кодекстiң 39-бабының 2-тармағы). 

 

79-бап. Жер учаскелерiн және жер пайдалану құқығын кепiлге салу тәртiбi

1. Жеке меншiк құқығында  немесе уақытша өтеулi ұзақ  мерзiмдi жер пайдалану құқығында  жер учаскелерi бар жеке және  мемлекеттiк емес заңды тұлғалар  кепiлге берушi бола алады.

Мемлекеттiк жер пайдаланушылар осы Кодексте белгiленген тәртiппен және жағдайларда өздерiне тиесiлi тұрақты  жер пайдалану құқығын кепiлге  беруге құқылы.

2. Жеке және заңды тұлғалар  кепiл ұстаушылар болуы мүмкiн.

3. Ортақ бiрлескен меншiктегi немесе ортақ бiрлескен жер  пайдаланудағы бөлiнбейтiн жер  учаскесiн кепiлге беруге ортақ  меншiкке немесе ортақ жер пайдалануға  қатысушылардың барлығының жазбаша  келiсiмi болған кезде жол берiледi.

Жер учаскесiне ортақ үлестiк  меншiкке немесе ортақ үлестiк  жер пайдалануға қатысушы өз үлесiн  ортақ меншiкке немесе ортақ жер  пайдалануға басқа қатысушылардың келiсiмiнсiз кепiлге салуға құқылы.

4. Ортақ меншiк құқығында  жер учаскелерi бар тұлғалар  ортақ меншiкке қатысушылардың  жалпы жиналысының шешiмi негiзiнде  жер учаскелерiн кепiлге сала  алады.

Мемлекеттен төлеу мерзiмi ұзартылып жеке меншiкке сатып  алынатын жер учаскелерiн кепiлге  салуға осы Кодекстiң 24-бабының 4-тармағында белгiленген тәртiппен және жағдайларда жол берiледi. 

 

2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен     (бұр. ред. қара ) 5-тармақ өзгертілді; 2007.26.07. № 311-III  ҚР Заңымен 5-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)

5. Жер учаскесiн немесе  жер пайдалану құқығын кепiлге  салу үшiн жеке және заңды  тұлғалар ықтимал кепiл ұстаушыға:

жер учаскесіне құқық белгілейтін  және сәйкестендіру құжаттарын;

ортақ бiрлескен меншiкке  немесе ортақ бiрлескен жер пайдалануға  қатысушылардың  нотариаттық тәртіппен куәландырылған  жазбаша келiсiмiн;

жер учаскесіне тіркелген  құқықтар (құқық ауыртпалықтары) туралы құқықтық кадастрдың мәліметтері

Жер учаскесiнiң бөлiгiн  немесе оған жер пайдалану құқығын  кепiлге беру кезiнде жер учаскесiнiң  жалпы жоспарында оның кепiлге беруге көзделген бөлiгi көрсетiлуге тиiс.

6. 2006.10.01. № 116-III ҚР Заңымен  алып тасталды  (бұр. ред. қара)  (2006.01.01. бастап қолданысқа енгізілді)

2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен  (бұр. ред. қара ) 7 тармақ   өзгертілді

7. Жер учаскесiнiң немесе  жер пайдалану құқығының құны  туралы екi жақты келiсiмге қол  жеткiзiлген кезде, негiзгi міндеттемені  қамтамасыз ету үшiн кепiлге берушi мен кепiл ұстаушы арасында жер учаскесiн немесе жер пайдалану құқығын кепiлге салу туралы шарт екi дана етiп жасалады.

8. Ипотека туралы шартта  жер учаскесiн немесе жер пайдалану  құқығын кредиторға немесе үшiншi тұлғаларға берудi, мақсатына сәйкес  ипотека туралы шарт бойынша  кепiлге салынған меншiктегi немесе  жер пайдаланудағы жер учаскесiн  кепiлге берушiнiң және (немесе) үшiншi тұлғалардың оны пайдалану құқықтарын  шектеудi, сондай-ақ бұл учаскеден  жемiс және табыс алуды көздеуге  болмайды.

9. 2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен   алып тасталды (бұр. ред. қара )

2007.26.07. № 311-III ҚР Заңымен 10-тармақ жаңа редакцияда (бұр.ред.қара)

10. Егер кепіл туралы  шартта өзгеше белгіленбесе, жер учаскесіне құқық белгілейтін және сәйкестендіру құжаттары кепіл ұстаушыға немесе сенім білдірілген тұлғаға беріледі.

2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен  (бұр. ред. қара ) 11-тармақ жаңа редакцияда; 2007.26.07. № 311-III ҚР Заңымен 11-тармақ өзгертілді (бұр.ред.қара)

11. Кепіл жер учаскесі орналасқан жер бойынша жылжымайтын мүлікке құқықты және онымен жасалатын мәмілелерді тіркейтін органдарда мемлекеттік тіркеуден өткен кезден бастап жер учаскесін кепілге салу құқығы немесе жер пайдалану құқығы туындайды.

2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен  (бұр. ред. қара ) 12-тармақ   өзгертілді

12. Борышкер негiзгi мiндеттеменi  орындамаған жағдайда кепiл ұстаушы  Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына  сәйкес өз талаптарын қанағаттандыруға құқылы. 

 

2007.26.07. № 311-III ҚР Заңымен 80-бап өзгертілді (бұр.ред.қара)

80-бап. Жер учаскесiн немесе жер пайдалану құқығын кепiлге салуды тiркеу

Жер учаскесiн немесе жер  пайдалану құқығын кепiлге салу жылжымайтын мүлікке құқықты және онымен жасалатын мәмілелерді тiркеу үшін белгіленген тәртiппен мемлекеттiк тiркелуге тиiс.

9-тарау. Жер  учаскесіне меншік құқығын, жер  пайдалану құқығын

және өзге де заттық құқықтарды тоқтату

81-бап. Жер учаскесiне жеке меншiк құқығын немесе жер пайдалану құқығын тоқтату негiздерi

1. Жер учаскесiне жеке  меншiк құқығы немесе жер пайдалану  құқығы:

1) меншiк иесi - жер учаскесiн  немесе жер пайдаланушы жер  пайдалану құқығын иелiктен шығарып  басқа тұлғаларға берген;

2) меншiк иесi меншiк  құқығынан немесе жер пайдаланушы  жер пайдалану құқығынан бас  тартқан;

3) жер учаскесiне меншiк  құқығынан немесе жер пайдалану  құқығынан Қазақстан Республикасының  заң актiлерiнде көзделген өзге  де жағдайларда айырылған ретте  тоқтатылады.

2007.06.07   № 279-ІІІ ҚР Заңымен  (бұр. ред. қара ) 2 тармақ   өзгертілді

2. Меншiк иесiнен, сатып  алуды қоса алғанда, жер учаскесiн  және жер пайдаланушыдан жер пайдалану құқығын олардың келісімісіз  алып қоюға:

1) меншiк иесiнiң немесе  жер пайдаланушының мiндеттемелерi  бойынша жер учаскесiнен немесе  жер пайдалану құқығынан ө