Асхана қызметіндегі тағам сату терезесінің бағдарламалық қосымшасы

       lfN<0 Then Begin Writeln(N-ді дұрыс енгізіңіз');

       Fact:=0 End Else іf N=1 Then

       Fact:=1 Else Fact:=N*Fact(N-1);

       End;

         BEGIN Readln(N);  

       F:=Fact(N); Writeln('FN=',F);

       Readln END. 

     Бұл  бағдарламаның орындалу барысында  негізгі бағдарламадан Fact  функциясы шақырылады. Функцияның денесі N санын 0-мен салыстырудан басталады. Егер сан теріс немесе 0-ге тең болса, онда функция 0-ді меншіктейді де орындалуын тоқтатады. Егер сан 1 -ге тең болса функцияның мәні 1 -ді меншіктейді де орындалуын тоқтатады. Егер санның мәні 1-ден артық болса, онда басқару Fact:=N*Fact(N-1) операторына барады да N-нің мәні 1-ге дейін жеткенше функцияның орындалуы қайталанады(факториалдың тривиальді мәні 1-ге тең болғандықтан N=1). Функция рекурсивті процес тоқтағаннан кейінгі көбейтінді нәтижесін меншіктейді де орындалуын тоқтатады. Мысалы N=5 болғанда Fact функциясы төмендегідей орындалады:

       N=5; 5>1; Fact=5*Fact(4);

       N=4; 4>1; Fact(4):=4*Fact(3);

       N=3; 3>1; Fact(3):=3*Fact(2);

       N=2; 2>1; Fact(2):=2*Fact(1);

       N=1; 1=1; Fact(1):=1;

2 ЖОБАЛЫҚ  БӨЛІМ 

2.1 Есеп  қойылымы 

Есеп  беру

     2.2 Ақпараттық қамтамасыздандыру 

     1987 жылы SQL маманданған реляциялық МҚБЖ үшін стандартты тіл болып барлық кең таралған жүйелерге ене бастады. Ол келесі момнеттерімен байланысты. Тез әрекеттіліктің өсуі, және энергияны тұтынудың,компьютер өлшемдері мен бағаларының төмендеуі, тұтыну нарығының, қолданушылар ортасының және түрлері мен бағаларының кеңеюіне әкеліп соқты. Сондай-ақ, әртүрлі программалық жабдықтауларға да сұраныс көбейді. Сатып алушы фирмаларға күресте, программалық жабдықтаушылар нарыққа интеллектуалды, әрі көлемді программалар кешенін шығара бастады. Олар сатып ала отырып, көптеген ұжымдар мен жеке қолданушылар ол программаларды өз компьютерлеріне орната алмадй. Ақпаратпен алмасу және оларды тарату үшін ЭЕМ желілері құрылды, онда программалар мен мәліметтерді арнайы файлдық сервер лерге орналастырды.

      Файлдық серверлермен жұмыс істейтін МҚБЖ, бір-бірінен алыс ара-қашықтықта орналасқан әртүрлі ЭЕМ қолданушыларына  бір МҚ кіру мүмкіндігін берді. Мұндай жағдайда ұжымдарды, оқу кешендерін, ақпараттық және басқа жүйелерді  әртүрлі автоматталған басқару жүйелерін өндіру оңайлатылады. Бірақ бұл кезде қарапайым сұраным құру үшін де файлдық серверден немесе серверге файлдарды жазу керек болады, ал ол конфликтілік ситуайияларды туғызуы мүмкін. Мұндай кемшіліктерді бодырмау үшін клиент/сервер технологиясы ұсынылған боатын, бірақ ол үшін сервермен хабарласу тілі қажет-мұндай тіл ретінде SQL таңдалды.

      SQL концепцияларында операциялардың  мәліметтердің кесте түрінде  берілуіне бағытталуы, аз сөйлемді  жинақы тілді құруға мүмкіндік  берді. SQL сұранымдарды орындау үшін, және де қолданбалы программаларды құру үшін де пайдаланылуы мүмкін. Онда келесі сөйлемдер бар:

• Мәліметтерді анықтау тілі-МҚ анықтау, және де кестелер мен индекстерді анықтау және жою;
• Мәліметтерді таңдау сұранымы-SELECT сөйлемі;
• Мәліметтерді түрлендіру сөйлемі-мәліметтер қосу, жою және өзгерту;
• Мәліметтерді басқару сөйлемі-мәліметтерге кіру артықшылығн беру немесе қайтару, транзакцияларды басқару және т.б.
• Сондай-ақ SQL бұл сөйлемдерде келесі есептерді орындау мүмкіндігін береді:
• Арифметикалық есептеулер, функционалдық түрлендірулер, және арифметикалық өрнектер мен текстерді салыстыру операцияларын орындау;
• Кесте мазмұнын экран дисплейіне немесе баспаға шығарар кезде жолдар мен бағаналарды реттеу;
• Қолданушыларғы МҚ-да мәліметтердің көлемін өзгертпей интерпретациялау мүмкіндігін беретін ұсыныстар құру;
• Сұраным бойынша шығарылатын бір немесе бірнеше кестелер және ұсыныстар мазмұнын басқа кестеде сақтау;
• Мәліметтерді топтау, және осы топтарға арифметикалық орта, сумма, максимум, минимум операцияларын қолдану;

     SQL тілі көптеген МҚБЖ-ң негізі  болып табылад, өйткені ол мәліметтердің  физикалық құрылымдануына және  дискіге жазылуына сондай-ақ мәліметтерді  дискіден физикалық оқуға жауап  береді, және МҚБЖ-ң басқа компоненттерінен  және қолданушы қосымшаларынан  SQL-сұранымдарды қабылдау мүмкіндігін береді.Олай болса, SQL қолданушыларға, программаларға реляциялы МҚ ақпараттарына кіруді қамтамасыз ететін мықты құрал.

      Реляцияла МҚ басқару жүйелері 80 жылдардың  аяғында кеңінен т анымал болды. Мұндай мәліметтер қорында ақпарат қарапайым кестеде сақталатындықтан, мәліметтерді беретін басқа модельдерге қарағанда артықшылығы көп. SQL реляциялы МҚ тілі болғандықтан, оның тарихы да мәліметтерді осы тәсілмен берудің дамуымен тығыз байланысты.

      Жоғарыда  айтылғандай, реляциялы МҚ түсінігі 70 жылдардың басында IBM компаниясының ғылыми қызметкері Э.Ф.Кодпен енгізілді.Осыдан кейін реляциялық мәліметтер қоры одбысында IBM компаниясының System/R деп аталған жобасымен бірге зерттеулер жүргізіле бастады, мұнда реляциялық модельдің жұмыс істеу қабілеті тексеріліп және дәлелденді. Сондай-ақ МҚБЖ-ін өңдеуден басқа жоба көлемінде МҚ-на сұранымдар тілін құру жұмысы жүргізілді, олардың бірі SEQUEL (Structured English Query Language-ағылшын құрылымдық сұранымдар тілі)-деп аталды.

      70 ж соңында System/R жобасының екінші таралымы жүзеге асырылды, нәтижесінде жүйе ІВМ компаниясының бірнеше тапсырушыларының компьютерлерінде орнатылды. Ол System/R МҚБЖ-мен және оның МҚ тілімен жұмыста алғашқы нақты тәжірибеге әкелді, ал оның аты SQL деп ауыстырылды. Нятижесінде ІВМ компаниясы реляциялық МҚ жұмыс істеуге қабілетті және программалық өнімдер құрудың негізі болып қызмет ете алады деген қорытындыға келді.

      System/R жобасы және оның шеңберінде  құрылған МҚ-мен жұмыс істейтін  тіл, дүние жүзінің мамандарының  назарын аудартты. Осылайша, 1977 ж SQL-ға негізделген, реляциялық МҚБЖ-ін құру үшін Relational Software Inc(қазір Oracle Corporation) компаниясы ұйымдастырылды. Oracle деп аталған бұл МҚБЖ, бірінші юолып 1979 ж нарыққа шықты.

      Беркли  қаласының университетінде (Калифорния штаты) ІВМ компаниясының зерттеушілер тобыреляциялық МҚБЖ-нің протатибін құрды, QUEL сұранымдар тілін қосқан өз жүйелерін Ingres деп атады.  1980 ж бірнеше мамандар Берклиді тастап, Ingres жүйесінің коммерциялық жүйесін құру үшін Relational Technology Inc компаниясының негізін құрды, оны нарыққа шығару 1981 ж басталды. 1989 ж аты Ingres Corporation болып ауысқан Relational Technology компаниясы жүйеге өзгерістер қатарын енгізген реляциялық МҚБЖ жетекші таратушысы болып қалды. Мысалы, 1986 ж алғашқы QUEL сұранымдар тілі табыспен SQL болып ауыстырылды.

      1981 ж ІВМ фримасы  System/R негізінде, SQL/DataSystem(SQL/DS) деген атпен коммерциялық  өнім шығарды, ал 1983 ж тағы бір  МҚБЖ-Database(DB2) пайда болды. DB2 ІВМ компаниясының  жетекші реляциялық МҚБЖ болды, және осы жүйенің SQL тілі МҚ үшін стандарты болды. DB2-де іске асырылған технология, кейін ІВМ компаниясының барлық бағыттарының программалық өнімдерінде, дербес компьютерден бастап, желілік серверлерге және үлкен ЭЕМ пайдаланылды.

      80 жылдардың бірінші жартысында реляциялық МҚ таратушылар өз өнімдерін мойындату үшін күрес жүргізді, өйткені дәстүрлі МҚ архитектурасымен салыстырғанда, реляицлық программалық өнімдердің бірқатар кемшіліктері болды. Бірақ реляциялық жүйелердің үлкенартықшылығы болды: олардың реляциялық сұранымлар тілі МҚ-на сұранымлы жазбай орындау және нәтижені бірден жазу мүмкіндігін берді.

      80жылдардың  екінші жартысында реляциялық  МҚ болашақ технологиясы болып  санала бастады, алдыңғы версияларына  қарағанда өнімділіг 2-3 есе артық болған МҚБЖ-нің жаңа версиялары Ingres және Oracle пайда болды. 1986 ж ANSI/ISO-мен қабылданған SQL стандартын жариялау, SQL-ға стандарт статусын ресми түрде жариялады. Сондай-ақ , бұл статус компьютерлік жүйелер үшін UNIX ОЖ-сі негізінде анықталды.

      Компьютердің қуатының күшеюі мен олардың жергілікті желіге бірігуінен, дербес компьютерлер үшін күрделі МҚБЖ қажеттігі туды. Мұндай МҚБЖ-нің таратушылары жаңа жүйелерді құруды оларға SQL-ды негіз етіп қойды, ал мини-компьютерлердің МҚБЖ-сін таратушылар жергілікті есептеу желісінің нарығына шықты. 90ж басында SQL таратуын жаңашаландыру және қуатты процессорлардың пайда болуы бұл тілді транзакцияны өңдеу қосымшаларында қолдануға мүмкіндік берді. Енді SQL ақпаратты өңдеу салыстырмалы аз шығымен жүзеге асатын жүйеге желілік сервер  ен дербес компьютерді байланыстыратын клиент/сервер архитектурасыныңкілттік бөлігі болды. Осы себепті барлық жаңа МҚБЖ-не SQL-қолдауын енгізе бастады, SQL-ді мойындаудың маңызды қадамы бұл тілге стандарттардың пайда болуы. SQL сьандартын ескертуде дәстүр бойынша ANSI/ISO –мен тағайындалған ресми стандарт туралы сөз болады. Бірақ басқа да маңызды SQL стандарттары бар, соның ішінде ІВМ компаниясының DB2 жүйесі, және UNIX ортасындағы SQL  үшін X/OPENстандарты. 1982 ж реляциялық МҚ тілінің ресми стандартымен ANSI-дің жұмысы басталды, және комитет өз таңдауын SQL-ға тоқтатты. Стандарт негізі ретінде DB/2 жүйесінің SQL алынды 1989 ж стандарт SQL-89 немесе SQL1 деп аталды. Осыдан кейін ANSI жұмысын жалғастырып, жаңа жоба SQL2-ні құрды, ал одан кейінгі стандарт SQL3 үшін басқа өзгерістер ұсынылды. SQL2 стандарты ANSI-де бекітілді және толығымен 1992 ж қазанда қабылданды.