Ұйым қайта құрылымдауды бастаған кезде кейбір активтерге осы  процесс зор қозғау салуы мүмкін. Қайта құрылымдау басталған кезден бастап:

      (а) пайдалану құндылығын анықтау мақсаттарында ақшалай қаражаттардың болашақ түсімдері мен жылыстауларын ұйымның бағалауы шығындарды үнемдеуді және қайта құрылымдаудан болатын басқа да пайдаларды көрсетеді (басшылық бекіткен ең соңғы қаржылық сметалар/болжау бағалары негізінде);

            және

      (b) қайта құрылымдауға арналған ақшалай қаражаттардың болашақ жылыстауларын оның бағалауы 37 IAS Халықаралық стандартына сәйкес қайта құрылымдау жөніндегі бағалау міндеттемесіне қосылады.

      Көрсетілген 5-мысалда болашақ қайта құрылымдаудың пайдалану құндылығын есептеуге ықпалы көрсетілген.

            Ұйымда активтің өнімділігін жақсартатын немесе арттыратын ақшалай қаражаттардың  жылыстауы туындағанға дейін  ақшалай қаражаттардың болашақ  тасқындарын бағалау ақшалай  қаражаттардың жылыстауына байланысты туындауы экономикалық пайдалардың ұлғаюынан күтілетін ақшалай қаражаттардың болашақ есептік түсімдерін қамтымайды (Көрсетілген 6-мысалды қараңыз).

      Ақшалай қаражаттардың болашақ тасқындарын  бағалау активтен оның ағымдағы жағдайында күтілетін экономикалық пайдалар деңгейін ұстап тұруға қажетті ақшалай қаражаттардың болашақ жылыстауларын қамтиды. Егер қозғалысқа келтіретін бірлік пайдалы қызметтің бағалау мерзімдері әр түрлі активтерден тұратын болса, және олардың барлығы осы бірліктің ағымдағы қызметі үшін маңызды болса, онда активтерді қызмет мерзімі неғұрлым қысқа активтермен ауыстыру осы бірлікке байланысты ақшалай қаражаттардың болашақ тасқындарын бағалау контексінде осы бірліктерге күнделікті қызмет көрсетудің бір бөлігі ретінде қаралады. Осылайша, егер жеке алынған актив пайдалы қызметті бағалау мерзімі әр түрлі компоненттерден тұратын болса, онда қызмет мерзімі неғұрлым қысқа компоненттермен ауыстыру осы актив қозғалысқа келтіретін ақшалай қаражаттардың болашақ тасқындарын бағалау контексінде күнделікті қызмет көрсетудің бір бөлігі ретінде қаралады.

            Ақшалай қаражаттардың болашақ  тасқындарын бағалау  мыналарды қамтымайды:

      (а) қаржы қызметінен ақшалай қаражаттардың түсімдерін немесе жылыстауларын;

            немесе

      (b) түсімдер немесе пайдаға салынатын салық төлемдерін.

            Ақшалай қаражаттардың  бағалаушы болашақ тасқындары дисконт  ставкаларын анықтау тәсіліне сәйкес келетін ұйғарындарды көрсетеді. Олай болмаған жағдайда кейбір ұйғарындардың  әсері екі рет есепке алынады  немесе ескерілмейді. Ақшаның уақытша құны ақшалай қаражаттардың көзделген болашақ тасқындарын дисконттау арқылы ескерілетін болғандықтан, ақшалай қаражаттардың бұл тасқындары ақшалай қаражаттардың қаржы қызметінен түсімі мен жылыстауын қамтымайды. Тап осылайша, дисконт ставкасы салықтар шегерілгенге дейінгі соманың негізінде анықталатын болғандықтан, ақшалай қаражаттардың болашақ тасқындары да сондай негізде бағаланады.

            Активті оның пайдалы қызмет мерзімінің соңында  жою кезінде алынуға (немесе төленуге) жататын  ақшалай қаражаттардың  таза тасқындарының бағалау өлшемі ұйым жақсы хабардар, осындай мәмілені жасағысы келетін және бір-біріне тәуелді емес тараптардың арасында мәміле жасау кезінде, шығып қалу шығындарын шегере отырып, осы активті шығарудан алу күтіліп отырған сома болуға тиіс.

      .  Активті оның пайдалы қызмет мерзімінің соңында жою кезінде алынуға (немесе төленуге) жататын ақшалай қаражаттардың таза тасқындарының бағалау өлшемі де сату шығындары шегерілген әділ құн сияқты анықталады, бұған ақша қаражаттарының бұл таза тасқындарын бағалау кезінде мыналар кірмейді:

      (а) ұйым пайдалы қызмет мерзімінің соңында қол жеткен және осы актив пайдаланылатынға ұқсас жағдайларда пайдаланылған осындай активтер бағалау күні басым болатын бағаларды қолдану;

      (b) ұйым бұл бағаларды жалпы инфляция салдарынан туындаған болашақ өсуі ретінде, сондай-ақ айрықша көтерілуі немесе төмендеуі ретінде де түзетеді. Алайда, егер ақшалай қаражаттардың активті пайдалануды жалғастыруы нәтижесінде туындайтын болашақ тасқындарын бағалау және дисконт ставкасы жалпы инфляцияның әсер етуін ескермесе, бұл әсер ету активті шығарудан ақшалай қаражаттардың таза тасқындарын бағалау кезінде де ескерілмейді.

      Шетел валютасындағы ақшалай қаражаттардың  болашақ тасқындары

            Ақшалай қаражаттардың  болашақ тасқындары олар қозғалысқа келтірілетін валютада бағаланады, ал одан кейін осы валютаға сәйкес келетін дисконт ставкасының көмегімен дисконтталады. Ұйым пайдалану құндылығын есептеу күнгі ағымдағы айырбастау бағамы бойынша дисконтталған құнды аударады.

      Д и с к о н т   с т  а в к а с ы

            Дисконт ставкасы (ставкалары) салық шегерілгенге дейінгі, мынадай  ағымдағы нарықтық бағалауды  көрсететін ставка (ставкалар) болуға тиіс:

      (а) ақшаның уақытша құнын;

      және

      (b) болашақ ақшалай тасқындарды бағалау кезінде түзету жасалмаған осы активке айрықша тән тәуекелдерді.

            Ақшаның уақытша  құнын және осы активке айрықша  тән тәуекелдерді ағымдағы нарықтық бағалауды көрсететін ставка, егер ұйым осы активтен алуды көздеп отырғандарға балама өлшемі, уақытша және тәуекел  құрылымы бар ақшалай қаражаттардың  қозғалысқа келтіретін инвестицияларын қалаған жағдайда инвесторлар талап ететін пайданың нормасына тең болады. Бұл ставка осындай активтер үшін ағымдағы нарықтық операцияларда көзделген ставканың негізінде немесе мүмкін болатын пайдалы қызмет мерзімдері және тәуекелдері бойынша осы активке ұқсас бір активі (немесе активтер қоржыны) бар баға белгілейтін ұйым капиталының орташа өлшенген құнының негізінде бағаланады. Алайда активті пайдалану құндылығын бағалау үшін пайдаланылатын дисконт ставкасы (ставкалары) ақшалай қаражаттардың болашақ тасқындарын бағалау кезінде түзету жүргізілген тәуекелдерді көрсетпеуге тиіс. Олай болмаған жағдайда кейбір ұйғарындардың әсері екі рет есептелетін болады.

      57. Активке тән ставка тікелей нарықта алынбайтын кезде, ұйым дисконт ставкасын бағалау үшін алмастырғыштарды пайдаланады. А Қосымшада ондай жағдайларда дисконт ставкасын бағалау жөнінде қосымша ұсыныстар бар.

      ҚҰНСЫЗДАНУДАН БОЛҒАН ЗАЛАЛДЫ ТАНУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ

      58. 59-64-параграфтарда, іскерлік беделден басқа, жекелеген активтердің құнсыздануынан болған залалдарды тануға және бағалауға қойылатын талаптар белгіленеді. Қозғалысқа келтіретін бірліктердің құнсыздануынан болған залалдарды тану және бағалау мәселелері 65-108-параграфтарда қаралады.

      59. Егер активтің өтелетін сомасы оның баланстық құнынан аз болған кезде ғана, баланстық құн активтің өтелетін сомасына дейін азайтылуға тиіс. Бұл азайтылу құнсыздану залалы болып табылады.

      60. Егер актив басқа Стандартқа сәйкес (мысалы, 16-“Негізгі құралдар” IAS Халықаралық стандартына сәйкес қайта бағалау үлгісі бойынша) қайта бағалану бойынша көрсетілмесе, құнсыздану залалы пайдалар мен залалдар туралы есептің өзінде танылуға тиіс. Қайта бағаланған актив бойынша құнсызданудан болған кез келген залал осындай басқа Стандартқа сәйкес қайта бағалаудан болған құнның азаюы ретінде есепке алынуға тиіс.

      61. Қайта бағаланбаған актив бойынша құнсызданудан болған залал пайдалар мен залалдар туралы есепте танылады. Алайда, қайта бағаланған актив бойынша құнсызданудан болған залал, құнсызданудан болған залал осы активті қайта бағалаудан қосымша капиталдың өлшемінен аспаған жағдайда ғана осы активті қайта бағалаудан қосымша капиталдың азаюы ретінде тікелей танылады.

      62. Құнсызданудан болған залалдың бағалау өлшемі ол жатқызылған активтің баланстық құнынан көп болған кезде, егер мұны басқа Халықаралық қаржы есептілігі стандарты талап етсе ғана, ұйым міндеттемені тануға тиіс.

      63. Құнсызданудан болған залал танылғаннан кейін осы актив бойынша амортизациялық аударымдар активтің өзгертілген баланстық құнын бөлу үшін, оның жою құнын шегере отырып (егер ондайлар бар болса), оның қалған пайдалы қызмет мерзімінің ішінде жүйелі негізде болашақ кезеңдерде түзетілуге тиіс.

      64. Құнсызданудан болған залалдар танылған жағдайда, кейінге қалдырылған барлық салықтық активтер немесе міндеттемелер 12-“Пайдаға салынатын салықтар” IAS Халықаралық стандартына сәйкес активтің өзгертілген баланстық құнын оның салықтық базасымен салыстыру арқылы анықталады (Көрнекі 3-мысалды қараңыз).

      ҚОЗҒАЛЫСҚА  КЕЛТІРЕТІН БІРЛІКТЕР ЖӘНЕ ІСКЕРЛІК БЕДЕЛ

      65. 66-108-параграфтарда ақша қаражатын қозғалысқа келтіретін, актив тиесілі болатын бірлікті бірегейлендіруге, сондай-ақ қозғалысқа келтіретін бірліктердің және іскерлік беделдің баланстық құнын анықтауға және олардың құнсыздануынан болған залалдарды тануға қойылатын талаптар белгіленеді.

      Ақша  қаражатын қозғалысқа келтіретін, актив  тиесілі болатын  бірлікті бірегейлендіру

      66. Егер актив құнсыздануының қандай да болсын белгісі бар болса, онда жеке алынған осы актив үшін өтелетін сома бағалануға тиіс. Егер жеке актив үшін өтелетін соманы бағалау мүмкін болмаса, онда ұйым ақша қаражатын қозғалысқа келтіретін, актив тиесілі болатын бірліктің (осы активтің қозғалысқа келтіретін бірлігі) өтелетін сомасын анықтауға міндетті.

      67. Жеке активтің өтелетін сомасы мынадай жағдайларда айқындала алмайды, егер:

      (а) активті пайдалану құндылығы, сатуға шыққан шығын шегерілген оның әділ құнына мәні жағынан жуық ретінде бағалана алмаса (мысалы, ақшалай қаражаттардың болашақ тасқындары активті одан әрі пайдаланудан шамалы ретінде бағалана алмаса);

            және

2. активті одан әрі пайдаланудан басқа активтер жүргізген ақшалай тасқындарға қатысты емес елеулі дәрежеде ақшалай қаражаттардың тасқындарын қамтамасыз етпесе.

      Ондай жағдайларда пайдалану құндылығы  және, тиісінше, өтелетін сома осы активті қозғалысқа келтіретін бірлік үшін ғана анықталуы мүмкін. 
 

      68. 6-параграфтың анықтамасына сәйкес активтің қозғалысқа келтіретін бірлігі – бұл осы активті қамтитын, және оны пайдалануды жалғастырудан басқа активтер немесе активтер тобы өндіретін ақшалай қаражаттардың тасқындарына елеулі дәрежеде тәуелді емес ақшалай қаражаттардың тасқындарын қозғалысқа келтіретін активтердің ең шағын тобы. Активтің қозғалысқа келтіретін бірлігін бірегейлендіру білікті түрде пайымдауды талап етеді. Егер жеке актив үшін өтелетін соманы анықтау мүмкін болмаса, онда ұйым елеулі дәрежеде ақшалай қаражаттардың тәуелсіз тасқындарын қозғалысқа келтіретін активтердің ең аз жиынтығын анықтайды.