Шағын және орта бизнесті несиелендіру

 

      Кесте көрінісі бойынша міндеттемелердің жалпы соммасы 2006 жылы 75,125,945мың теңгені құрады 2004 жыл мен салыстарғанда 3,5-есе көбейген, 2005 жылы міндеттемелердің жалпы соммасы 29,714,306 мың теңгені құрады 2006 жылмен салыстырғанда 65% құрады, әрине міндеттемелердің жоғарғы қарқыны банктің  жоғарғы табысының кепілі бола алады. Ал банктің  жалпы меншік капитал жиыны 2006 жылы 10,690,203 мың  теңгені құраса, осы көрсеткіш 2004 жылы 1,718,904 теңгені  құрады, ал 2005 жылы жалпы банктің меншік капитал жиыны 3,958,391мың теңгені құрады, яғни өсім 5,6% құрады. Көріп тұрғанымыздай банктік активтер жылдан жылға артып келе жатыр.

Себебі  қазіргі таңда банк  көптеген қазақстандықтардың сенімін ақтап, жалпы экономикамыздың дамуына  өз үлесін қосуда.

      Бүгінгі «Цеснабанк» -  корпоративті  және  жеке  тұлғаларға  қызметтерінің  кең  спектрін  ұсынатын  әмбебап  қаржылық   институт.  Банк  Европалық   қайта   құру   және   Даму   банкі ,  Азиялық    Даму  банкі,  халықаралық     қайта   құру   және  даму  банктерінің   бағдарламалары   бойынша   шағын   және  орта   бизнесте  қаржыландырады,   шағын  кәсіпкерлікті   Қолдау   Қорына   қатысу   үшін   қалыптасқан  банк.

      Өткен   жылдың   ортасында,   бөлшек   нарығындағы   болашақ   өсімін   есепке   ала  отырып,  банктің   жеке   тұлғалар   үшін   өнімдерді    шығару   арқылы   табыс   алатын   ритэйл    саласында   төменгі    ойыншы   ретінде   ұстануын   қамтамасыз   ету    туралы   шешім    қабылданды .   «Цеснабанк»   акционерлік   қоғамның    Директорлар  кеңесімен   бекітілген  2006 – 2008 ж жылдарындағы  стратегиялық   дамумен   байланысты   бүгін  бөлшекті   банкке   өзгеруінің   белсенді   үрдісі   жүріп  жатыр.

      2006- жылғы   банк  өнімдерін   сату   жоспары   жеке   тұлғалар   үшін   несие   алды:  ипотека,  автонесиелеу   және   тұтыну   немесе  бизнес   мақсаттарға   берілетін   несиелер.  «Цеснабанк»   акционерлік   қоғам   Қазақстан   Республикасы   тұрғындарының   түрлі   әлеуметтік   топтармен   категориялар   үшін   банктік   өнімдерге   қол   жетерлік   жағдай   жасауға   дайын.

      Банктің несие қоржыны бір жылдың ішінде 1249,1млрд.теңгеден (68,9%) 3062,0 млрд. теңгеге  дейін көтерілді. Банктің несие портфелі құрылымына 2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша стандарттын несиенің үлесі 58,2%, күмәнділер 39,5%, үмітсіздер 2,3% құрайды. 2005 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша стандартты несиенің үлесі 56,3%, күмәнділер 40,8%, үмітсіздер 2,9% құрайды. Банкпен заңды және жеке тұлғалардан тартқан салымның жалпы сомасы 2523,0 млрд. құрады.

      Сондай-ақ, заңды тұлғалардан салым сомалары 33,2% –ға көтеріліп, 1926,2 млрд.теңгені  құрады. Екінші деңгейлі банктердің табыс  сомаларының жиынтығы 2006 жылдың 1 қаңтарына былтырғы жылмен салыстырғанда 53,7 %–ға өсіп, 494,6 млрд.теңгені құрады. Шығынның сомасы былтырғы жылмен салыстырғанда 45,1%-ға өсіп 421,3 млрд.теңгені құрады. Банктің бөлінбеген таза табысы есеп жылына 41,8 млрд.теңгеге өсіп , осы көрсеткіш былтырғы жылдан 132,7%-ға жоғары, 73,3 млрд.теңгені құрады.

      АҚ  «Цеснабанк» корпоратив және жеке клиенттерге  үлкен секторда қызмет көрсетеді. Банктің  активтері  30.09.2006ж. қарағанда 1.099 млрд. АҚШ долларына жетті, ол жеке өзіндік  капиталдың көлемі 178,8 млн. АҚШ долларын құрады. 2006 жылы 3 тоқсанында банктің таза пайдасы 15,2 млн. АҚШ долларын құрады. Ал банктің жалпы персонал саны 1400 адамға жетті.

      Цеснабанктің  лизингтік операциясы АҚ Цеснабанк  арқылы жүзеге асады.

          Қазіргі кезде банктің филиалдық  жүйесі 50-ге жеткен,  жалпы олар барлық облыстық орталықтарда Қазақстан бойынша орналасқан. Олардың негізгі ауқымды филиалдық орталықтарын төмендегі суреттен көруімізге болады.

1сурет.  АҚ Цеснабанктің филиалдар жұйесі 

         Банк өнімдерін сату биылғы  жылы жеке тұлғалар үшін орасан көп көңіл бөлмек:

      -Ипотека

      -Көліктерді  несиелендіру

      -Орта  және шағын бизнесті несиелендіру

      -ААҚ  «Цеснабанк лизинг» арқылы технология  түрінде инвестиция тарту

      -Т.б.  кезек күттірмес несиелер

       2005 жылы Цеснабанктің валюталық балансы 1,8 есеге көбейді, ал клиенттің шотындағы қалдықтар 2 есеге, жеке тұлғалардың ссудалық қоржыны 2.4 есеге ұлғайды. Ал 2005 жылы банк пен облигациялық программа жалпы соммасы 30 млд. теңгеге тіркелген. Сонымен қатар, банк облигацияның 3 шығарылымы жалпы соммасы 12 млд. теңгеге тіркелген, сонымен қатар облигацияның бір бөлігі қамтамасыздандырылып шығарылған (ипотекалық облигациялар).

      ҚР  АФН коммерциялық банкінің тұрақтылығылымен сенімділігін арттырумен байланысты талаптарына  сай 2005 жылы «Цеснабанк» акцияларын қоғамының жарғылық капиталы 3,7 млд.-тан 10,363 млд. теңгеге дейін, ал банктің өзіндік капиталы 1 жыл ішінде 5390 млн.теңгеден 14242 млн. теңгеге ұлғайды.

      Бұл көрсеткіштер - банктің қаржылық тұрақтылығымен оның айқындылығын көтеруге бағытталған тиімді менеджмент жұмысының нәтижесі т.б.

      Банк  саяси партиялар мен біріккен, қаржылық  өндірістік  топтар  қатынастарында  бейтараптылық  қағидасын  ұстана  отырып  алымшыларын  клиенттерімен құрылтайшыларының   қызығушылықтары негізінде  қызметін  жүзеге  асырады.  Банк  экологиялық   зиянымен  әлеуметтік  жағынан   қатер  тудыратын  өндірістерді, жобалармен  программаларды  қаржыландырмайды. «Цеснабанк» АҚ  негізгі    міндеті: Қазақстан  территориясындағы  әрбір  клиентке  жоғары  сапалы  және  сенімді  банк  қызметтеріне деген қажеттіліктерін  қамтамасыз  ету,  Қазақстан  Республикасы  экономикасының  тұрақты дамуына  әрекет  ететін  банктік  жүйенің  қызметін  жақсарту.

      Біздің   банк - біздің   клиенттерімізге  өмір  сапасын  жақсартуға,  оны  қою және  толық   сапалы   болуына   мүмкіндік   беретін   құрал. Банкіміздің төрт  шегі төмендегідей:

      Цеснабанк  -   жеке   салымымен   қарыз  алушы    үшін  өз  банк.

      Цеснабанк -  бұл  корпоративті   клиент   үшін   тірек.

      Цеснабанк  -  бұл   мемлекет  үшін   сүйеніш   және  көмекші.

      Цеснабанк - бұл  инвесторлар  үшін  сенімді   серіктес. Ал «Цеснабанк» АҚ    болашағына тоқталатын болсақ:

      2005 жылдың   ортасында  банк  құрылтайшылары  бөлшек  бағытын   дамыту   туралы   стратегиялық   шешім   қабылдады.  Осыған   байланысты   банктің   топ-менеджментіне табысты    жұмыс   тәжірибесі   бар   мамандардан   тұратын  жаңа  ұйым  тартылды.

      Банктың  мақсаты  жеке  тұлғаларды  несиелеуді,  дамыту  және  клиенттерге  қызмет  көрсету  кезінде  сервис  деңгейін  көтеру.

      Банк  шағын  және  орта  бизнес  үшін  өнімдерін  кең  спектрімен  белсенді  маркетингтік  шараларды  өткізуге  ниеттеніп  отыр.

      2008 жылға  дейінгі  бекітілген  даму  стратегиясы  шегінде   Цеснабанк  осы  жылы 2, ал  қызметтердің  бөлек  ұстанымдарынан  3 есе  өсімді  жүзеге  асыруды  болжап  отыр.

      Қойылған  мәселелерге  қол  жеткізудің  басты  құралдары  болып  табылады;

      Жеке  тұлғалармен  шағын  және орта  бизнес  үшін  банктің  өнім  сызығын  (линейка)  тұрақты  жаңарту  және кеңейту;

• Сұранысқа  ие  бөлшекті  банктік  өнімдерді  сатудың  оңтайлы  технологияларын  тізу;
• Банктің  бағдарламамен  қамтамасыз  етілуі  мен ақиқаттық  технологияларын  жаңарту;
• Банк қызметкерлерінің  мамандық  деңгейін  көтеру;
• Банк  бөлімшелерінің  жауапкершілігін, өкілеттілігін бөлумен  реттеу  мақсатында  ұйымдық  құрылымын  одан  әрі  оңтайландыру  (оптимизация).

      Сонымен АҚ «Цеснабанк» өз жұмысын Қазақстанның тәуелсіздігі мен бірге жүзеге асыруда. Қазіргі кезде банк Қазақстан бойынша алғашқы банктердің 6-ғына кіреді. «Цеснабанк»АҚ болашақтағы негізгі мақсаты  банк негізгі  көрсеткіштерді жоғарлатып Мемлекетімізге  адал қызмет ету.[WWW.tsb.kz] 

2. . Ауылшаруашылық саласы  бойынша лизингтік  несиелендіруді талдау

 

     «Лизинг»  терминінің қазақ тілінде нақты баламасы жоқ, бірақ ол сол ортақ сөз ретінде айтылады. Соған байланысты оның кез-келген анықтамасы қате деп саналмайды және осы икемді несиелік құралдың барлық формаларын ескеру мүмкін емес. Кең түрде алып қарағанда, лизинг деп сатып алу негізінде уақытша пайдалануға берумен байланысты мүліктік қатынастардың барлық кешенін түсінуге болады.

     Лизинг  жеке және заңды тұлғаларға белгілі  бip мерзімге келісім-шарт бойынша берілетін  мүліктерге уақытша бос ақша қаражаттарын инвестициялауға бағытталған кәсіпкерлік қызметтің бip түpi ретінде анықталады.

     Біздің  елімізде 2000 жылдың шілде айында қабылданған  «Қаржылық лизинг туралы» Заңға  сәйкес лизингтік келісімге қатысушы тұлғаларға анықтамалар берілген.

     Яғни, лизингтік келісімге қатысушылар  ретінде лизингке беруші, лизингке алушы және лизингке берілетін мүлікті сатушы ретінде көрінетін жеке кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке және заңды тұлғалар болып табылады.

     Лизингке  беруші — бұл өзіндік және сырттан  тартылған қаражаттар есебінен лизингке берілетін мүлікті өз меншігіне сатып алатын және оны лизингтік келісім-шарт негізінде лизингке алушыға беретін лизингтік келісімнің қатысушысы. Лизингке беруші бip мезгілде басқа лизинтік келісімге қатысушы ретінде көрінуге құқығы жоқ.

     Лизингке  алушы — лизингтік келісім-шарт негізінде кәсіпкерлік мақсат үшін лизингке берілетін мүлікті қабылдайтын лизинтік келісімге қатысушы тұлға.

     Лизингке  беруші лизингке алушығa негізгi капитал  элементтерін келісім-шартта көрсетілген  мерзімге және белгілі бip төлем ақымен бере отырып, шын мәнінде несиелік келісімге тән мерзімділік, қайтарымдылық, төлемділік қағидаларын icкe асырады. Бipaқ, басқа жағынан алып қарағанда лизингке беруші де және лизингке алушы да ақшалай емес, яғни өндірістік формадағы капиталмен жұмыс істейді. Бұл жағдай лизингті инвестиция түсінігімен жақындастырады және лизингтің халық-шаруашылықтық мәнін жоғарылатады.

     Лизинг  объектісі болып нарықта еркін  айналуға тиым салынған негiзгi құралдардың  жіктелуіне жататын кез-келген жылжымалы  және жылжымайтын мүліктер болып табылады.

     «Қаржылық лизинг» туралы Қазақстан Республикасының  Заңына сәйкес бағалы қағаздар және табиғи ресурстардан басқа кәсіпкерлік  қызмет үшін пайдаланылатын кез-келген тұтынылмайтын заттар лизингтік  келісім-шарттық нeгізi болып санала алады.

     Кез-келген лизингтік келісімнің негізгі қаржылық нақты айтқанда несиелік операция болып табылады. Мүлік иeci (лизинг беруші) оны пайдаланушыға (лизинг алушы) қаржылық қызмет көрсетеді. Ол мүлікті толық құнына сатып алады және лизингке алушының жарнамалары есебінен ол соманың орнын толықтырады. Осы тұрғыдан алып қарағанда, лизингтің экономикалық мәні — ол мүлікті уақытша пайдалануға беру формасындағы лизинг берушінің лизинг алушыға берген несиeci. Сонымен, лизинг сыртқы тұрғысынан коммерциялық несиемен өте ұқсас, бipaқ екеуінің арасында өзгешеліктер бар. Бұл өзгешелік ең алдымен меншік қатынастарынан көрінедi. Коммерциялық несие кезінде тауарға деген меншік құқығы бірден беріледі. Тауарға төлем жүргізу уақыты кейінше шегіндіріледі.

     Сонымен, қаржылық лизинг банктік несиелеудің альтернативі 
болып табылатын күрделі қаржыны қаржыландырудың ерекше формасы. Осы формалардың бipi лизингтік қатынастарды банктік құрылымдар арқылы ұйымдастыру болып табылады. Бұндай жағдайда лизингтік қатынастар тікелей банктер немесе банктердің еншілес лизингтік компаниялары арқылы ұйымдастырылады.

     Жалпы банктік тәжірибеде коммерциялық банктер мен лизингтік компаниялар арасындағы несиелік қатынастар әртүрлі формаларда құрылуы мүмкін:

     1. Банктер лизингтік компанияларға  олардың жүргізетін әpбip операциялары бойынша клиенттің төлем және несиелік қабілеттігіне толық талдау жасалғаннан кейін кепілдендірілген несиелер береді және бұндай несиенің мepзiмi әдетте лизингтік келісім-шарттың мерзімімен толық сәйкес келеді.