Шағын және орта бизнесті несиелендіру

3. кесте          Стимул бағдарламасы бойынша несие беру шарты.

ПРЕСТИЖ несиелендіру түсінігі

ПРЕСТИЖ несиесі банктік қарыз немесе несие линиясы болып табылады. Оның мөлшері 200 000 АҚШ долларынан 400 000 АҚШ долларына дейін немесе 26 000 000 теңгеден 52 000 000 қазақстандық теңгемен немесе 167 500 евродан 335 000 евроға дейін бір қарыз алушыға беріледі.

ПРЕСТИЖ несиесін берудің шарты:

• Қарыз алушының құқықтық статусы – заңды тұлға, жеке кәсіпкер, жеке тұлға;
• Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге несие қарыздары коммерциялық мақсатқа байланысты беріледі;
• ПРЕСТИЖ несиесінің шағын және орта бизнесті субьектісін несиелендіруде жеке тұлғаларды несиелендіру барысында қары тек тұтынушылық мақсатқа ғана беріледі;
• Қарыз алушының тұрақты бизнесі, яғни қарыз алуға арызды жазудан бұрын 3 айдан жоғары мерзімде тоқтаусыз жұмыс істеп тұрған;
• Қарыз АҚШ доллары немесе теңгеде берілуі мүмкін;
• Қарыз мөлшері 400 000 АҚШ долларына дейін немесе 52 000 000 теңге немесе 335 000 евро;
• Пайыз сомасы теңгеде – 16%, АҚШ доллары бойынша – 15%;
• Айналым капиталын қаржыландыру мерзімі – 36 айға дейін;
• Негізгі қорларды алуды қаржыландыру мерзімі – 60 айға дейін;
• Құрылысқа және коммерциялық мүлікті алу мерзімі – 120 айға дейін;
• Толық немесе жартылай қарызды уақытына дейін төлеу кезінде айып төленбейді;
• ПРЕСТИЖ несиесін төлеу ай сайын бірдей мөлшерде (аннуитеттік);
• Арызды жазғаннан кейін 7 жұмыс күнінен аспайтын мерзімде қарыз алушыға несие беріледі.
• ПРЕСТИЖ несиесі кезінде мынадай жағдайда қарыз алушының төлем қаблеттілігі тексерілмейді: егер «Цеснабанк»АҚ-ның депозитінде қарыз алушының кепіл ретінде ақшалай қаражаты болса. Бұл жағдайда салынған депозиттің мерзімі несие алу мерзімінен кем болмауы керек, яғни екеуінің мерзімі бірдей мөлшерде не болмаса депозит мерзімі ұзақ болуы қажет.  ПРЕСТИЖ несиесі кезінде сыйақы мөлшері былайша есептелінеді депозит бойынша пайыздық ставка сомасы  3-4 пайыз несие бойынша бір реттік комиссия – ай сайынғы бірдей мөлшердегі төлем (аннуитет). Арыз түскен уақыттан бастап ПРЕСТИЖ несиесін беру уақыты 8 жұмыс сағатынан аспауы қажет. [WWW.tsb.kz]

4. кесте     Престиж бағдарламасы бойынша несие беру шарты.

     Сонымен қатар «Цеснабанк»АҚ-да қаржылық лизинг бағдарламасы да шағын және орта бизнесті несиелендіруге көп үлесін қосады. Төмендегі кесте бойынша «Цеснабанк»АҚ-ның алғашқы жарнаға байланысты лизингтің жылдық пайыз ставкаларын  № 5 кесте арқылы қарастырайық.

5. кесте      Алғашқы жарна сомасына байланысты лизингтің жылдық        

      ставкасы

     Қосымша материалда кесте бойынша «Цеснабанк»АҚ-ның  шағын және орта бизнес кәсіпкерлеріне коммерциялық мүлік пен автокөлікті  лизинг бағдарламасы арқылы алу жолдары  көрсетілген.(а)

    «Қазақстан Халық Банкі» АҚ  «Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ-мен бірлесіп «Бизнес-SuperLights» жаңа кредит беру бағдарламасын ұсынады. Кредит алу үшін қарыз сомасының 20 %-ы мөлшерінде депозит немесе жылжымайтын мүлік түріндегі өтімді қамтамасыз ету кепілдігі болса жеткілікті.  
Кредит қандай мақсатқа беріледі:

• Құрал-жабдық сатып алуға;
• Өндірісті жаңартуға ;
• Негізгі құралдарды кеңейтуге.

Бағдарламаның талаптары:

• Кредит 8 000 000 теңгеден 80 000 000 теңгеге дейін сомаға беріледі
• Кредит берілетін мерзім - 5 жылға дейін
• Кредит берілетін валюта - теңге
• Сыйақы ставкасы - теңгемен, жылына 14,5 %-дан бастап
• Сыйақы төлеудің жеңілдетілген кезеңі: - жұмыс істеп тұрған бизнес үшін - 3 айға дейін 
  - жаңа басталған бизнес үшін - 6 айға дейін
• Негізгі борыш төлемі бойынша жеңілдетілген кезең: - жұмыс істеп тұрған бизнес үшін - 6 айға дейін 
  - жаңа басталған бизнес үшін - 12 айға дейін

Қамтамасыз  ету кепілдігі

• депозит және/немесе өтімді жылжымайтын мүлік - қарыз сомасының 20 %-ы
• сатып алынатын негізгі құралдар - қарыз сомасының 80 %-на дейін

«Шағын  бизнес» шағын кредит беру бағдарламасы «Бизнестің дамуы үшін ыңғайлы бағдарлама»  
Кредит не үшін керек: 
- тауар айналымды ұлғайту, өндірісті немес көрсетілетін қызмет көлемін кеңейту;  
- мүлікті сатып алу; коммерциялық мақсаттағы ғимараттар мен орындарды жөндеу; жер телімдері мен жылжымайтын мүлікті сатып алу; коммерциялық мақсаттағы құрылыс 
Бағдарламаның шарттары  
Несиенің сомасы 7 500 000 теңгеге дейін 
- Несиенің ең ұзақ мерзімі – 7 жыл 
- Кредиттің валютасы – теңге/ АҚШ доллары 
- Кредитті өтеу бойынша жеңілдікті кезең – 12 айға дейін 
- Бизнес-жоспар қажет емес 
- Несие алу мерзімі – өтінімді сараптау 3 күнге дейін + кепілдікті тіркеу  
- Айтылмыш бизнеспен айналысу мерзімі – 6 айдан кем емес 
Кепілдікке алынатын мүлік: 
Жылжымайтын дүниемүлік, автокөлік, жабдықтар (өндірістік, офистік, сауда), жеке бас мүлкі, айналымдағы тауарлар. 
7 жылға берілетін кредит бойынша: [WWW.halykbank.kz]

2 тарау.  Қазақстан  Республикасында  шағын және орта  бизнесті несиелендіруді  талдау 

2.1. «Цеснабанк» АҚ  жалпы экономикалық  көрсеткіштерін талдау 

      1992 жылы 17 қаңтарда «Цеснабанк» коммерциялық банкі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінде тіркелді. Басты (головной) кеңсесі   Астана қаласында орналасқан.  Банктік филиалдың   желісі   Қазақстанның  барлық   облыс   орталықтарымен   тұрғындардың   саны   100000  адамға    жететін   қалаларда    50 – ден астам сату  орталықтарын  құрайды. Банктің тұрақты көрсеткіші айтарлықтай орнықты, оның қабілеті жоғары пайдалы операцияларда қатысу. 2006 жылдың 1 қаңтарындағы Банктің жеке капиталы 1,5 млрд. теңгені құраса, оның ішінде Банктің несие қоржыны 21,6 млрд.теңгені құрады. Осы жылғы Банктік активтердің сапасына да маңызды назар аударылды. Терең экономикалық талдау және активтер икемділігіне қойылатын талаптар мен пайдалылық дәрежесі негізінде несиелік шешім қабылдау және басқа да актив операцияларын жүргізу саясаты іске асырылды. Қорыта келгенде Банк активтері 2006 жылдың 1 қаңтарына 33,7 млрд.теңгені құрады. Ал «Цеснабанк» АҚ жалпы активін  талдайтын болсақ кестеден келесі қортынды шығаруға болады.

6. кесте       «Цеснабанк» АҚ 2004- 2006 жылдарындағы бухгалтерлік балансы мың. теңге

      Кестеден  көріп тұрғанымыздай «Цеснабанк» АҚ өзіндік активтері орасан зор. Жалпы активтер соммасы 2004 жылы 20,285,191мың теңгені құраса 2005 жылы 33,672,697 мың теңгені құрады, яғни 43%-ға көтерілді, ал 2006 жылы бұл көрсеткіш 85,816,148мың теңгеге көтерілді 2005 жылмен салыстарғанда,  өсім екі еседен жоғары өсті. 2004-2006 жылдардағы көрсеткіштерге қарағанда активтердің соммасы жылдан жылға көтеріліп келе жатқанын байқаймыз.

      Банктің міндеттемелері мен капиталын талдауға салу барысында келесі мәселелердің басын ашамыз. 

7. кесте Банктің міндеттемелері мен капиталы