Ипотекелық несие

      Заем бойынша сыйақы мөлшерлемесі 3,5%-дан  5% дейінгі мөлшерді құрайды. Тұрғын үй заемын пайдалану мерзімі таңдап алынған Банктің тарифтік бағдарламасына тәуелді түрде 6 жылдан 25 жылға дейінгі уақытты құрайды.

     Тұрғын үй заемы мынадай талаптарды орындағанда беріледі: 

- қаражаттардың минималды қажетті  сомасының жинақталуы;

- бағалау көрсеткішінің минималды мәніне жету;

- жеткілікті кепілзаттық қамтамасыз етудіі берілуі;

- заемшының толық төлем қабілеттілігінің расталуы.

Аралық тұрғын үй заемы:

        Тұрғын үй  жағдайларын жақсартуға қажетті  соманың 50%-ы қолында бар немесе көрсетілген соманы мерзімінен бұрын жинақтаған клиенттер аралық тұрғын үй заемын пайдалана алады.

       Аралық тұрғын  үй заемын пайдалану уақытына  енгізілген/жинақталған қаражаттар  заем бойынша қамтамасыз ету  болып табылады. Қаражаттарға жылына 2% (жылдық тиімді мөлшерлеме 4,6%-дан 12,7% дейін) Банк сыйақысы және ынталандырылатын салым сомасының 20% мөлшерінде мемлекет сыйлықақысы (ынталандырылатын салым сомасы 200 АЕК артық емес) есептеледі.  Аралық тұрғын үй заемы тарифтік бағдарламалар аясында тұрғын үй құрылыс жинақ шартында көзделген тұрғын үй заемы мерзімінің шектерінде беріледі. Жинақтау мерзімі аяқталған соң аралық тұрғын үй заемын өтеуге жұмсалатын жинақталған қаражаттар және тұрғын үй заемы төленеді.

 

 

Кесте 10- «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі » АҚ Аралық тұрғын үй заемы

 

Аралық тұрғын үй заемының мөлшері	Шартты сома шегінде. Минималды  сома 500 АЕК. 1 заемшыға заемның максималды сомасы  - 40 млн. тг.
Аралық тұрғын үй заемының мерзімі	Таңдап алынған тарифтік бағдарламаға тәуелді түрде 25 жылға дейін.
Аралық тұрғын үй заемы бойынша  сыйақы мөлшерлемесі	- Жылына 8,5%**, жылдық тиімді мөлшерлеме 17,5% дейін. - Жылына 12%, «Жинақ» тарифі бойынша  жылдық тиімді мөлшерлеме 19,2% дейін. - Тіркелген, шарттың бүкіл қолданылу  мерзімі ішінде.
Заем бойынша қамтамасыз ету	- Сатып алынатын жылжымайтын  мүлік. - Заемшының немесе заттық кепіл  берушінің меншігіндегі жылжымайтын  мүлік. - Меншікті және 3-ші тұлғаның  жинақталған тұрғын үй құрылыс  жинақтары.
Заем валютасы	Теңге
Заемды өтеу	Ай сайын (аннуитет немесе негізгі қарызды тең үлестермен және сыйақыны азайған қалдықтан төлеу)
Ескерту: ақпарат www. hcsbk.kz сайтынан алынған

 

«ЖЕҢІЛ» кредит беру бағдарламасы бойынша аралық тұрғын үй заемдары:

 Тұрғын үй жағдайларын жақсартуға  қажетті соманың 50%-ы қолында бар немесе көрсетілген соманы мерзімінен бұрын жинақтаған клиенттер « Жеңіл» бағдарламасы бойынша аралық тұрғын үй заемын пайдалана алады.

«Жеңіл» бағдарламасы бойынша аралық тұрғын үй заемдары «Бастау» және «Өркен»  тарифтік бағдарламалары аясында, негізгі қарыз бойынша төлемді кейінге қалдыра отырып (3 жылдан артық емес мерзімге) беріледі.

Аралық тұрғын үй заемын пайдалану  уақытына енгізілген/жинақталған қаражаттар заем бойынша қамтамасыз ету болып  табылады. Қаражаттарға жылына 2% (жылдық тиімді мөлшерлеме 4,6%-дан 12,7% дейін) Банк сыйақысы және ынталандырылатын салым сомасының 20% мөлшерінде мемлекет сыйлықақысы (ынталандырылатын салым сомасы 200 АЕК артық емес) есептеледі [30].

Аралық тұрғын үй заемдары «Бастау» және «Өркен» тарифтік бағдарламалары аясында тұрғын үй құрылыс жинақ шартында көзделген тұрғын үй заемы мерзімінің шектерінде беріледі.

 

Кесте 11-«Жеңіл» кредит беру бағдарламасы бойынша аралық тұрғын үй заемы

 

Аралық тұрғын үй заемының мөлшері	Шартты сома мен жинақталған  тұрғын үй құрылыс жинақтарының арасындағы айырма мөлшерінде. Минималды сома – 500 АЕК, максималды жиынтық сома  – 40 млн. Теңге
Аралық тұрғын үй заемының мерзімі	Таңдап алынған тарифтік бағдарламаға тәуелді түрде 10 жылға дейін.
Аралық тұрғын үй заемы бойынша  сыйақы мөлшерлемесі	жылына 9,5%**, жылдық тиімді мөлшерлеме 15,7% дейін.
Заем бойынша қамтамасыз ету	- берілетін аралық тұрғын үй  заемының есебінен сатып алынатын  жылжымайтын мүлік (заем берілгенге  дейін сатып алынған жылжымайтын  мүлікті заемшыға/заемшының жұбайына  қайта рәсімдеу міндеттемесімен) - заемшының/ заемшыластың немесе 3-ші тұлғаның меншігіндегі жылжымайтын  мүлік және/немесе тұрғын үй  құрылыс жинақтары
Заем валютасы	Теңге
Заемды өтеу	Ай сайын (негізгі қарыз бойынша  төлемді кейінге қалдырумен (төлемді  кейінге қалдыру 3 жылдан артық емес).  алғашқы 3 жыл өткен соң,  шартты соманы төлемеген жағдайда: аннуитет, негізгі қарызды тең  үлестермен және сыйақыны азайған  қалдықтан төлеу.)
Ескерту: ақпарат www. hcsbk.kz сайтынан алынған

 

Алдын ала тұрғын үй заемы:

  Алдын ала тұрғын үй заемы клиенттерге алдын ала қаражат жинақтаусыз беріледі. Алдын ала тұрғын үй заемын алу үшін төменде көрсетілген қосымша талаптар бар. Қаражат жинақтау алдын ала тұрғын үй заемы бойынша сыйақыны бір мезгілде өтеумен жүзеге асырылады (негізгі қарызды төлеусіз).

  Алдын ала тұрғын үй заемын пайдалану уақытына жылына 2% (жылдық тиімді мөлшерлеме 4,6%-дан 12,7% дейін) Банк сыйақысы және ынталандырылатын салым сомасының 20% мөлшерінде мемлекет сыйлықақысы (ынталандырылатын салым сомасы 200 АЕК артық емес) есептеледі.

  Алдын ала тұрғын үй заемы  қаражат жинақтау мерзімінің  шегінде (бірақ 8,5 жылдан артық  емес) беріледі, жинақтау мерзімі  аяқталған соң алдын ала тұрғын  үй заемын өтеуге жұмсалатын  жинақталған қаражаттар және  тұрғын үй заемы төленеді.

 

Кесте 12- «Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі » АҚ алдын ала тұрғын үй заемы

 

Алдын ала тұрғын үй заемының мөлшері	Шартты сома шегінде, заемның ең төменгі сомасы —500 АЕК, ең жоғарғы  — 20 млн. тг.
Алдына ала тұрғын үй заем мерзімі	3 жыл 3 айдан 8,5 жылға дейін
Алдын ала тұрғын үй заемы бойынша  сыйақы мөлшерлемесі	- жылдық 11%**, жылдық тиімді сыйақы  мөлшерлемесі 15,1% дейін,  алдын ала  жинақтаусыз. - жылдық 10,5%**, жылдық тиімді сыйақы  мөлшерлемесі 17,3% дейін, жинақ шотында  шартты соманың 25% болған жағдайда.
Заем бойынша қамтамасыз ету	- Сатып алынатын жылжымайтын  мүлік. - Заемшының немесе заттық кепіл  берушінің меншігіндегі жылжымайтын  мүлік.     - Меншікті және 3-ші тұлғаның  жинақталған тұрғын үй құрылыс  жинақтары. - Болашақта түсетін жинақтар.
Заем валютасы	Теңге
Заемды өтеу	Ай сайын.
Ескерту: ақпарат www. hcsbk.kz сайтынан алынған

 

 

Банк балл санын мынадай  формула бойынша есептейді:

1. ЖБ= ШДД*ШСШ%

Мұнда ЖБ- жалпы балл

ШДД-шарттың дайын болу деңгейі

ШСШ- шарттық соманың шамасы

2. ШДД= БКЖ+ ҚҚМЖ+ТМЖ

Мұнда, БКЖ- бағалау көрсеткішіне жету

 ҚҚМЖ- қажетті қаражат мөлшеріне жету

ТМЖ- төменгі жинақтау мерзіміне жету

3. ШСШ%= ШС/ТҚ*100

Мұнда, ШС- ТҚЖ шарты бойынша шарттық сома

ТҚ- Сатып алынатын тұрғын үй құны

Банк бизнес-үрдіс шығындарын барынша  азайтып, Банктің басқару сапасын жақсартатын тиімділігі өте  жоғарғы ұйымдастырушылық құрылымдармен қатар клиенттерге қызмет етудің толық циклін қамтамасыз ететін корпоративтік бизнес жүйесін құру бағытында  жұмыстар  атқаруда.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3  Ипотекалық несиені дамытудағы өзекті мәселелер мен олардың алдын алу шаралары

1. Ипотекалық несиелеудің өзекті мәселелері мен даму персективасы

 

Ипотекалық неселеу  нарықтық экономикада кеңінен таралған несиелеудің формасы болып табылады. Ол қозғалмайтын мүліктік кепілзат арқылы, сонымен қоса жер меншігі арқылы беріледі. Жер меншігі нарықтық несиелік қатынастар жүйесіне кәсіпорындарды, ұйымдарды, фирмаларды, халықты тартады.

    Ипотекалық  несиелеу кәсіпорындардың, фирмалардың  және құрылыстың қажеттіліктерін  мемлекеттік қаржы көздерінің орнын басуында үлкен рөлін атқарады. Ипотекалық несиелеудің дамуы  инфляцияның жоғары қарқынды жағдайында және ұзақ мерзімдік несие ресурстарының тапшылығы жағдайында шаруашылық жүргізетін субъектердің инвестициялық белсенділігін үлкейтуге мүмкіндік береді.

Ипотекалық несиелеудің  ерекшеліктері:

• Берілуінің ұзақ мерзімділігі (5 жылдан аса)

• Кепілзаттың қарыз  алушысының қолында қалуы.

Ипотекалық несиелеу екі бағыттан тұрады:

•Шаруашылық жүргізетін субъетілерге және халыққа тікелей ипотекалық несие беру;

• Ипоткелақ несиелердің қайталама нарығында сату. Бұл несиелеу үшін қосымша ресурстарды тартуды қамтамасыз етеді.

    Бірінші ипотекалық  несиелеудің бағытымен көбінесе  ипотекалық банктер айналысады, ал екінші бағытпен қаржылық  компаниялар, ипотекалық банктердің активтерін сатып алатын, кепілзат мүлігімен қамтамасыз етілген және өзінің атынан бағалы қағаздарды шығаратын қорлар айналысады.  Бағалы қағаздар кепілзат мүлігімен қамтамасыз етілгені және инвестициялар арқасында ұзақ мерзімді кіріс алуға мүмкіндігі болғаны үшін ликвидті болып келеді. Кейбір шетел қаржылық компаниялардың міндеттері бойынша кепілгер мемлекет болады және бұл сенімді болып келеді.

   Тұрғын үйге  ипотекалық несиелеу қайталама  нарығының жұмыс істеуі ипотекалық  банктердің капиталдарының ликвидтілігін қамтамасыз етеді, айналымдағы ақша массасын байланыстырады, елдің аймауқтарына және экономикалық сфераларға капиталды қайта бөлуге көмектеседі, несиенің пайыздық ставкаларды тұрақтандырады.

    Ипотекалық  несиелеумен айналысатын банктер аталған шарттарда несиелік ресурстармен шектелген болмайды. өйткені қайталама нарықта операцияларды жүзеге асыру арқылы керекті қаражаттарды қосымша мобилизациялауға мүмкіндіктері бар. Осы ақшаны жаңа несиеге беру арқылы ақшаны қайта айналымға түсіреді [22].

   Қазақстан банктеріндегі  ипотекалық несиелеудің проблемалары  келесіге байланысты: банктердің  ресурстық базаларының жетіспеуі;  қозғалмайтын мүлікке төлем қабілеті  төменгі сұраныс.

    Ипотекалық  банктердің ірі облигациялық  тұрмыстық заемдарды шығару ипотекалық несиелеу үшін ресурстарды тарту проблемасының шешімі болды.

Несиелеу субъектісіне байланысты тұрғын үй құрылысына берілетін  ипотекалық ссудалары тікелей оның иесіне берілетін және мердігерге берілетін болып бөлінеді.

Тұрғын үй құрылысын несиелеу салушыға белгіленген тізімде жер учаскесін беру шартымен және тұрғын үй салуға рұқсат еткен шешімнің болу шартымен жүзеге асады.

     Тұрғын  үй салуға несие көзделген  жобаға, келісім шартқа, мерзімдеріне  және құрылыстың бағасына байланысты  беріледі.

     Ипотекалық  несиелеу объектілері болатындар:

- Тұрғын үй салуға арналған жерді сатып алу және жабдықтау;

- Ғимараттың салынуы;

- Тұрғын үйді сатып алу.

Несиелеу объектісіне  байланысты банктер тұрғын үй несиесін үш түрге бөледі:

- Жер несиесі;

- Құрылыс несиесі;

- Тұрғын үйді сатып алуға арналған несие.

   Құрылыс несиесін  беру жөніндегі шешім қарыз  алушының өтініші бойынша банк-кредитормен  қабылданады.

    Несие беруші  банк өтінішті қарастырған уақытта  қарыз алушының несиені қайтару  қабілетілігіне, қаржылық тұрақтылығына комплекстік анализ жасайды; құрылыс бюджетін бағалайды; ғимараттың салынған жерінің нарыққа қажеттілігі.

Банк пен қараз алушының қарым-қатынастарын анықтайтын негізгі  құжаттары ретінде несиелік келісім  шарт пен кепілзат жөніндегі келісім шарт болады [13].

    Несиелік келісім  шартта ссуданы алу мақсаты,  мерзімі мен несие мөлшері,  несиені беру және өтеу тізімі, пайыздық ставка және оның  өзгеруінің шарттары, қарыз алушының  несиелік міндеттемелерін қамтамасыз  етілуі, ссуданы сақтандыру шарттары, несиені мақсатты пайдалануының және қамтамасыз етілгендігінің тексеру әдістері мен формалары, мақсатты емес пайдаланудың және уақытылы өтілмеуі жағдайындағы қолданылатын санкциялары, айыптарды төлейдің мөлшері мен тізімі, келісім шартты бұзу тізімі қарастырылады.