Сызықтық, тармақталған жəне қайталанған алгоритмдерді құру

Криптология ұғымының негізгі түсініктері

3.1. Браузер программасы (Internet Explorer жəне т.б.) , электрондық пошта программаларымен (Outlook

Express и др.) жұмыс.

Браузер- бұл  Web беттерін (гипермәтіндік беттерді ) қарауға негізделген программа (Internet Explorer, Netscape Navigator ). Графикалық , бейнелік және аудиомәліметтер жеке файлдарға жазылады да , құжат ішіндегі  сілтемелерге сәйкес браузерлер оларды біртіндеп іске қосу қызметін атқарады. Файлдарға мәліметтерді қабылдап браузер оларды реттеп  орналастырады да , HTML тілінің  командалары арқылы  мәтінге қажетті түстер енгізіп , терезе көлемін, мәтін қаріпі мен оның мөлшерін және т.б әрекеттерді анықтап, нәтижесін экранда көрсетеді. HTML файлдары htm  немесе  html деген кеңейтілулер арқылы өрнектеледі. Оны құрастыру үшін “ Стандартные”  программасындағы Блокнотты  пайдаланамыз. Ал оның нәтижесін экранда көру үшін  Microsoft Internet Exploler браузері қолданылады.

Windows амалдық жүйесінің құрамына Internet Expoler браузері кіреді .Internet Expoler бұл интернетке саяхат жасау үшін қолданылатын,браузер (қарап шығушы)деп аталатын арнайы программа.Браузерді іске қосу үшін жұмыс столынан немесе есептер тақтасынан Internet Expoler пиктаграммасын табу қажет,соған крусорды алып барып,тышқанның негізгі батырмасын екі рет шерту керек.Internet Expoler жұмысын Windows 98 ортасында көрсетіледі,сондықтан оның іс әрекеттерді осы сперациялық жүйеге сәйкес баяндалады.Internet Expoler-ді іске қосар алдында желімен алыстан қатынас құру программасы іске кіріседі,ал провайдер серверімен компьютерді байланыстырады.Мұндайда 3 терезе мәліметтер енгізілуі тиіс желідегі аты-жөніңізге және пороль,оған қоса провайдер серверімен байланыстыратын олардың телефон нөмірі сеанс кезінде кез келген сәтте “болдырмау” батырмасын басу арқылы байланысты үзуге болады.Батырмалар астындағы жазулар оларды қызметтен көрсетеді,бірақ қай кезде оларды басу керектігі онша түсінікті бола бермейді.Адрес өрісі ҒТР адресі былай терілед іttp;//ftp.relcom.ru.Адрес терілген соң,Enter пернесі басылады.Адрес енгізілген сәттен бастап,Internet терезесінің жоғарғы оң жақ  бұрышындағы жер шарының бейнесі көрсетілген сурет қозғалып айнала бастайды.Internet Expoler терезесінің жұмыс аймағындағы 1 цифры орында ҒТР серверге кіріп отырған адамға арналған мәтін көрсетіледі.Экранда көрінбей одан тысқары тұрған мәтін бөліктерін көру үшін көлденең немесе тік  жылжыту сызықтарын пайдалану керек,олар Internet  Expoler терезесінің оң жақ және төменгі шеттерінде орналасады.Браузер арқылы біз кез келген уақытта басқа ҒТР-серверге ауыса аламыз.Ол үшін”Адрес”деген терезеге жаңа адрес енгізіп,Enter пернесін басу қажет немесе “Адрес”өрісінің оң жағындағы бағыттауыш тілсызық батырманы басып,шыққан тізімнен керектісін тандап аламыз.Браузермен жұмысты аяұтау үшін “Файл” менюінің ”жабу”пунктісін орындаймыз.  

3.2. «Электрондық үкімет» құру жөніндегі Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру тетігі жəне оның негізгі

бағыттары. 

Бағдарламаны iске асыру мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылатын болады:

      1) нормативтiк құқықтық және әдiснамалық қамтамасыз етудi жетiлдiру;

      2) мемлекеттiк органдардың e-қызмет көрсетулерiн қалыптастыру мен дамыту;

      3) е-Үкiметтің қызмет көрсетулерiне қолжетiмдiлiктi қамтамасыз ету, ақпараттық теңсiздiктi жою және АКТ саласында бiлiм деңгейiн арттыру жөнiнде жұмыстар ұйымдастыру;

      4) e-Үкiметтiң порталы мен шлюзiн, банк жүйесiмен өзара iс-қимыл yшiн "төлем шлюзiн" ұлттық бiрегейлендiру жүйесiн, мемлекеттiк органдардың бiрыңғай көлiктiк ортасын қамтитын e-Үкiмет инфрақұрылымының базалық құрамдас бөлiктерiн қалыптастыру;

      5) ведомствоаралық және үлгілiк ведомстволық ақпараттық жүйелер құру және дамыту;

      6) жергiлiктi атқарушы органдардың ақпараттық ресурстары мен жүйелерiн құру және дамыту;

      7) халықаралық стандарттар базасында e-Үкiметтiң ақпараттық инфрақұрылымын қорғауды қамтамасыз ету;

      8) Бағдарламаны орындауда қоғамдық қолдауды қамтамасыз ету.

14-БИЛЕТ

1.1. Санау жүйелерінде арифметикалық амалдарды қолдану.

     Cандарды цифр деп аталатын арнайы символдардың көмегімен бейнелеу қабылданған. Санадарды атау және жазу ережелері мен әдістерінің жиынтығы – санау жүйесі деп аталады. Санау ж-де төртке бөлдінеді: 1) ондык; 2) екілік; 3) сегізідік; 4) он алтылық с ж.

   Екілік с ж-де арифметикалық амалдар ондық жүйедегі ережелер бойынша орындалады, айырмашылығы – с ж-нің негізгі екіге тең ж(е тек екі цифр ғана айдаланылады. Ариф амалдарға қосу, азайту, көбейту, бөлу жатады.

  Қосу операциясын қарастырайық. Екілік сандарды қосу сәйкес разрядтардың цифрларын тасымалды есепке алып қосуға саяды. Қосу – екілік арифметикадағы маңыздыоперация. Екілік санды қосқанда, келесі төрт дәреже қрлданылады: 0+0=0; 0+1=1; 1+0=1; 1+1=10 (1 көрші разрядка тасымалданады). Мысал: 101+11=1000 (ондық жүйеде бұл: 5+3=8)

  Екілік сандарды азайту кезіндемына шарттар орындалу керек. 0-0=0; 1-0=1; 0-1=1 (көрші разрядтан бірді қарызға аламыз); 1-1=0. Мысал: 1010-101=101

  Екілік сандарды көбейткенде мыналар есте сақтау керек: 0*0=0; 1*0=0; 0*1=0; 1*1=1. 101*110=11110. Түсіндіру: 101*110/ 000+101+101=11110. Тексеру: 101(2)=1*2 + 0*2 + 1*2 =5; 110(2)=1*2 + 1*2 + 0*2 =6. 5*6=30. 11110(2)=1*2 +1*2 +1*2 +1*2 + 0*2 =30(10)

Екілік жүйеде бөлу – ондық ж-дегі сатылап бөлу сияқты орындалады. Екілік ж-де бөлу мейлінше оңай орындалады, өйткені бөліндінің кезекті цифры тек нол мен бір ғана. Мысал: 30 санына 5 санына бөлейік. Ол үшін 30 (10) санын екілік 11110(2)-ге ауыстырамыз. 5(10) = 101(2) сатылап  бөлуді орындайық. 11110/101=11. 110(2) =6(10)

1.2. Файлдық құрылымдық операциялар, обьектімен жұмыс істеуді үйрену, программаны іске қосу.

Үлкен жарияланымдарда теру жолағында әр түрлі объектілер көп мөлшерде қатар орналасуы мүмкін. Объектілерді бір біріне өатысты орналастыру, объектінің көшірмесін жасау, топтарға біріктіру ж\е т,б мұныі бәрі білуге тиіс жұмыс әдістері. Объектілер жартылай немесе толық бірінің үстіне бірін қоюға болады. Мұндай жағдайда олардың орналасу орнына тәуелсіз «үйіндінің» ең жоғарғы деңгейіндеме, әлде көптеген басқа элементтерімен жасырылуы ма, әйтеуір кез келген объектілермен жұмыс істей беру керек. Қажетті объектіні ерекшелеп, оның деңгейін ауыстыруға болады. Ол үшін Элемент\\ монтаж командасын орындап, қажетті деңгейді таңдау. Кез келген операция тек ерекшеленген объектілерлмен ңана жүргізіледі. Ал егер бірнеше объектілермен жүргізілетін болса, онда алдымен олардың бәрін ерекшелеу керек. Объектілер тобын ерекшелеудәі бірнеше әдістері бар.  1. Объектілірде топқа біріктіру үшін арасында қалыптастырылған топтар болуы мүмкін объектілерді ерекшелеу. 2. Элемент\\ Сгруппировать командасын орындау. Объектілерді көшіру үшін алмасу буферін пайдалану. Алмасу буферін жылдам пайдалану үшін пернелер комбинациясын қолдану: ctrl+c көшіру, ctrl+x қиып алу, ctrl+v буферден кірістіру.Объектілерді алмасу буферін өолданбай кұшіру үшін, объектіні «Стрелка» инструментінің көмегімен ерекшелеу. Ctrl+ alt Пернелер комбинациясын басып тұрып, оларды жібермей, объектіні тышқанмен кереку жерге тасымалдау. Тышқан батырмасын жібергенде экраннан ескі орындағы объектіні ж\е оның жаңа орындағы көшірмесін көресіз.

2.1. Мəлметтердің түрлері жəне қасиеттері.

Мәліметтер арасындағы байланыстарды орнату әдістері бойынша былайша ажыратылады: Реляциялық, иерархиялық және желілік МБ.
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және әдеттегі формасы болып саналады. Көптеген теориялар ішінде кестеге қатынас (relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген. Ол үшін дамыған математикалық аппарат - біріктіру, алу, азайту, қиылысу, қосу және т.б. сияқты математикалық операциялар айқындалатын реляциялық есептеу мен реляциялық алгебра.
Осы типтегі МБ жасауға американдық ғалым Е. Кодд елеулі үлес қосты.
Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті - оны қолдаудың аспаптық құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы, кемшілігі - мәліметтер құрылымының қатавдығы (ерікті үзындық кестесінің жолдарын берудің мүмкін еместігі) және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы мөлшеріне тәуелділігі. Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар үшін барлық МБ қарау қажетті болуы мүмкін,
Иерархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді. Иерархиялық МБ-да мұндай байланыстар ағаш-сызық жол (графа) түрінде бейнеленуі мүмкін, мүнда биік үшар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы ықтимал. Егер барлық ықтимал сүрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе ғана, бұл қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді. Ақпарат алудың ешқандай басқа сұрау салулары қанағаттан-дырмайды,
Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықғамалығын, поездар қозғалысы кестесін, кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметгерді, студенттердің сессия тапсыру қорытындылары және т.б. атауға болады.
Электронды МБ-сының басты қасиеті - ақпаратты тез іздестіру мен сұрыптау (іріктеу), сондай-ақ берілген форма бойынща есепті қарапайым түрлендіру (жасау) мүмкіндігі. Мысалы, сынақ кітапшаларының нөмірлері бойынша студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.
 

2.2. Ақпаратты қысу. 

Біздер кез келген ақпараттың белгілі бір көлемде болатынын бәлеміз. Жинақтаушы қатты дискәнәі көлемі қаншалықты үлкен болғанымен ол шектелген, жаңа мәліметтерді жазуға дискіде орын болмай қалуы мүмкін. Бұл мәселені шешу жолы – қажет емес файлдарды жою. Ал егерде қажет емес файлды жойғаннан кейінде бос орын болмаса не істейміз? Мұндай жағдайда дискідегі орынды үнемдеп файлдың компьютерде сақтауға  арналған арнайы Архиватор программалар бар. Файлдың н/е файлдар топтарының сығылу процесі архивтеу деп аталады. Архиваторлар- дискідегі орынды үнемдеу үшін файлдың көлемін кішірейтіп сақтауға мүмкіндік беретін программалар тобы. Олардың сақтау тәсілдері әртүрлі болғанымен, жалпы қызметін былай түсіндіруге болады: файлда қолданылатын фрагменттер болады, оларды түгелдей дискіде ұстаудың қажеті жоқ.Сондықтан архив жасауға мүмкіндік беретін программалардың жалпы қызметі- файлда қайталанып келетін фрагменттер орнына қ\ысқаша басқа информацияны жазып, кейіннен оны өз реттіліктерін сақтап отырып алғашқы қалыпқа келтіретін мүмкіндікті пайдалану. Архивтеу программалары тегін н/е делдалдық әдіспен таратылады. Олардың ішінде кеі тараған архиватор тобына ARI, RAR, PKZIP ж/е PKUNZIP тәрізді программалар жатады. Архивтік файл- қысылған күйде бір файлғаенгізілген, қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға болатын бір н/е бірнеше файлдың жиынтығы. Оның мазмұны ж/е әр файлдың сақтаушы циклді бақылау коды болады. Архив құрамындағы әірбір файл үшін оның мазмұны тәрізді мынадай информациялар сақталады: 1) файл аты; 2) файл орналасатын каталолг туралы мағлұмат; 3) файлдың соңғы рет өзгертілген мерзімі; 4) архив бүтіндігін тексеруге арналған әр файлдың  циклдік бақылау коды.1) Файлды архөивке енгізу: ең алдымен, Win RAR- ды іске қосу керек. Ол үшін Win RAR белгішесін белгілеп алып, тышқанды екі рет шертеміз н/е “Enter”  басамыз. Win RAR іске қосылған терезеде ағымдағы буманың іішіндегі файлдар мен бумалар тіізімі көрсетіледі. Ағымдағы дискіні өзгерту үшін Ctrl+D пернелер комбинациясын басып, дискілер тізімінен аспаптар тақтасындағы н/е терезенің сол жақ бұрыштағы керекті диск белгісін шертеміз. Сыртқы бумаға шығу үшін BackSpace н/е Ctrl+PgUp пернелерін қолданамыз. Дискінің түпкі бумасына өту үшін Ctrl+X  пернесін басу керек. Қажет файлдар бар бумаға кірген соң, архивтейтін файлдар мен бумаларды ерекшелеп белгілеймңз. Бұны курсорды басқару- бағыттауыш пернелері мен тышқанның сол жақ батырмасымен Shift пернесін бірге басу арқылы жүзеге асырамыз. Win RAR терезесінде файлдарды ерекшелеп белгілеу үшін “Бос олрын” ж/е Ins пернелер қолдануғада болады. Бір н/е бірнеше файлдарды ерекшелеп, Қосу батырмасын шертеміз.Пайда болған сұхбат терезесінде архивтің атын енгіземіз. Осы жерден жаңа архивтің форматын, қысу тәсілін, том көлемін ж/е басқа да архивтеудің программаларын шығаруға болады. Архивті жасау үшін ОК батырмасын шерту керек. Архивтеу кезінде статистикалық терезе пайда болады. Егер қысу процесін кенеттен тоқтату қажет болса, ол терезеде Болдырмау батырмасын басу керек. Win RAR терезесін жүйелік кішігірім нақауда (tray)  кішірейтіп ықшамдау үшін Фондық батырмасын басамыз. Архивтеу аяқталған соң, жасалған архив ағымдағы белгіленген файл күйінде қалады.Жасалған RAR архивіне тасымалдау арқылы файлдарды қосуға болады. 2) Файлдарды архивтен шығару: Win RAR ортасында архивтен файлды шығарып алу үшін, алдымен архивтіашу керек. Win RAR терезесінде архивті ашқанда, оның мазмұны шығады. Бір н/е бірнеше ффайлдарды белгілеп алған соң, Win RAR терезесіндегі Шығару батырмасн басамыз. Егер де архивтен шығарылған файлды басқа бумаға сақтағыңыз келсе Шығару Батырмасын шертіп, пайда болған терезеде қажет жолды көрсетіп ОК- ды  шертеміз. Архивтеу негізінде статистикалық терезені пайдаланып, қысу процесін тоқтатуға болады. Архивтеу қатесіз аяқталса, онда Win RAR өз ортасында орындалады, ал кері жағдайда диагностикалық хабарламасы бар Терезе пайда болады.

3.1.  Жергілікті есептеу желілерінің тағайындалуы жəне сипаттамасы. 

Жақын орналасқан ғимараттар кешенінде бір бөлмеде ғимаратта егер де пайдаланушылар қандайда бір мәселені бірігіп шешуге , мәліметтер алмасуға немесе ортақ мәліметтерді пайдалануға тиісті бірнеше компьютер бар болса, онда осы компьютерлерді  жергілікті  желіге біріктіру орынды болады. Жергілікті желі  - бұл компьютерлер арасында мәліметтер жеткізу үшін пайдаланылатын кабельдер арқылы өзара қосылған бірнеше коьмпьютер тобы. Жұмыс үстелінде жергілікті желімен жұмыс істеуге арналған желілік орта қалтасының белгішесі лөрініс табады . Компьютерлерді жергілікті желіге біріктіру үшін , әрбір компьютерді желілік бейімдеуіш немесе желілік тақта орнатылған болуы тиіс. Компьютерлердің қазіргі заманға сай модельдерінде әдетте желілік бейімдеуіш аналық тақташа бірге орнатылған болады. Басқа пайдаланушылар сіздің басып шығарғышыңызға қатынауын ашу үшін мына әрекеттерді орындаңыз . Бастау – Басып шығарғыш пен факстер әмірін  орындаңыз сіздің компьютеріңізге қосылған барлық басып шығарғыштар мен факстардың белгішелері бар сұхбат терезесі  ашылады.

3.2. Қазақстанда АКТ-ның мемлекет басқаруға енгізілу үшін оның функционалдық жүйесі мен нормативті

құқықтық негізі.

Ақпараттық –коммуникациялық  технология  (АКТ)–  Information and Communication Technologies (ICT) –тұтынушының  ақпаратты  жинау,  өңдеу,  сақтау,  тарату,  бейнелеу  жəне  пайдалану  мақсатында  біріккен

əдістер, программалық-техникалық құрылғылар жəне  өндірістік үрдістер жиынтығы.

Ақпараттық жəне коммуникациялық технологияның (бұдан былай - АКТ) дамуы мен кеңінен қолданылуы

бұл соңғы он жылдағы ғылыми-техникалық революция мен  əлемдік дамудың ауқымды тенденциясы болып

табылады.  АКТ  пайдалану  бəсекелес  экономиканы  көтеру  үшін,  əлемдік  жүйедегі  оның  мүмкіндіктерін

кеңейтуге,  жергілікті  басқару  мен  мемлекеттік  басқарудың  тиімділігін  жоғарылату  үшін  шешуші  роль

атқарады.

АКТ  негізінде «бір  терезе  қағидасы»  деп  аталатын  барлық  деңгейдегі  ұйымдармен  өзара  қарым –

қатынасы бір нүкте арқылы енеді.  

АКТ енгізуде тікелей экономикалық эффект байланысты:

  бұрынғы сақталынған құжаттарға қатысты ауданды босату; 

  құжаттармен жұмыс істеуде қызметкерлердің қысқару санымен;

  мемлекеттік басқару ұйымдарының бизнес-үрдістерінің орындалу уақытының қысқаруымен;

АКТ-ның енгізілуіндегі үлкен мəнге ие:

  қабылданатын шешімдердің сапасының жақсаруы;