Сызықтық, тармақталған жəне қайталанған алгоритмдерді құру

2.    Пайда болған Байланыс терезесінде байланыс жасайтын файл және оның типі таңдалады.

3.    Жабу батырмасын басып, байланыс процедурасын аяқтау керек.                              

     Осы қадамдардан кейін ағымдық қатынаста байланысқан ДҚ жайында ақпарат сақтау үшін, INF типтегі файл құрылады да, атауы байланыс файлы атауымен аттас кесте пайда болады. Байланысқан кестеде жаңа өріс құруға болмайды, бірақ жазбалар қосу мүмкіндігі бар.

2.2. Ақпаратты қорғауда компьютерлік вирустар жəне вирусқа қарсы программалық құралдардың рөлі. 

Антивирус компьютер программмаларына зақым келтіретін вирустарды таюатын ж/е оларды залалсыздыратын программа. Вирустардың компьютерге енуінің мүмкін арналары ақпаратты ауыстырып, тасушылардағы жинақтаушылармен желілік коммуникация құралдары болып табылады. Компьютерлік вирустардың негізгі түрлеріне мыналар жатады: программалық вирустар, жүктелетін вирустар, микро вирустар. Вирустан қорғауға арналған арнайы программалар 1) детекторлар программалары (McAfee Associates- дан Scan, Norton Antivirus ж/е  “Диалог МГУ”- дан AVSP) бірнеше әйгілі вирустарды табу үшін қолданылады. . Вирустан қорғауға арналған арнайы программалар

1. Детекторлар программалары (McAfee Associates-тен Scan, Norton Antivirus жəне “Диалог-МГУ”-дан

AVSP) бірнеше əйгілі вирустарды табу үшін қолданылады.

2. Флаги немесе доктор (Д.Н. Лозинскийдің Aids Test, “Диалог-МГУ”-дан AVSP-сы) дискілерді

немесе бұзылған программаларды “жазады” (тазалайды), бұзылған программалардан вирус денесін “тістеп

алу” арқылы программаларды вируспен бұзылмаған кездегідей бастапқы қалыпқа келтіреді.

Фаг-программалар – зақымдалған программалардағы нақты вирусты өшірудің арнайы программалары.

3. Ревизор (тексеруші) программалар (“Диалог-наука”-дан Adinf+AdinfExt) – бірінші дискінің

жүйелік аймақтары жəне программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, содан кейін оны бастапқы

күйімен салыстыра отырып тексереді. Олардың салыстыруында келіспеушіліктер болса, онда ол туралы

пайдаланушыға хабарлайды.

4. Ревизор (тексеруші) докторлар – ревизорлар мен докторлардың қызметін атқарады, яғни

программалар тек өзгерулерді ғана көріп қоймай, сонымен қатар ол өзгерулерді автоматты түрде бастапқы

қалыпқа келтіруге бар жағдай жасайды.

5. Фильтр программалары (-D, FlueShot Plus) резидентті түрде компьютердің жедел жадысына

орнатылады да көбею жəне қауіп төндіру үшін вирустар қолданатын операциялық жүйеге түсетін

хабарламаларды жолдарынан ұстап алып ол туралы пайдаланушыларға хабарлайды.

6. Вакцина – программалары (немесе иммунизаторлар), дискілерді немесе программаларды оның

жұмыс нəтижесінде көрінбейтіндей етіп модификациялайды, бірақ вирус оны, яғни вакцинацияланған

программаны вирусталған екен деп түсінеді.

Криптология ұғымының негізгі түсініктері

3.1. Желілердің жалпы ресурстарын пайдалану. 

Internet көптеген байланыс желілерін бір-бірімен біріктіріп,дүниедегі ең үлкен компьютерлер торабын құрайды.Internet-тің бір ерекшелігі-оның құрамындағы көптеген компьютерлер нақты BBS тәрізді жұмыс істейді. Internet-ке қосылу д/з-басқа жерлерде тұрған 1000-даған компьютерлік желілермен байланысу деген сөз.Internet желісі де дәл осы телефон жүйесі тәрізді басқарылады.Internet-тің бір мүмкіндігін,онда жиналған мәліметтерді де түгел айтып беру қиын.Оның үстіне күнбе-күн оған жаңа мәліметтер келіп түсіп жатады.Internet-пен байланысқан провайдер компаниясы деп алатын мекемелер әрбір компьютерде Internet ке қосылып бере алады.Желіге қосылудың бірнеше түрі бар.Олар;1.Қосылып тұратын тікелей байланыстар.2.Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыстар. 3.Пошталық байланыстар.Тұрақты қосылып тұратын байланыс-мұнда жеке компьютер тікелей TCP/IP желісіне қосылған түрінде болады.бұл Internet-тің бір шеткі бөлігі,яғни жеке компьютер мекемедегі желімен тұрақты байланыстағы негізгі компьютермен жалғасып тұр.Тұрақты қосылып тұрмайтын байланыс-мұнда керісінше жеке компьютер тікелей TCP/IP желісіне қосылмаған түрінде болады.Пошталық қатынастың қолмен терілетін терминалдық байланыс түріндегі тағы бір түрі бар,бірақ ол тек почта жүйесімен ғана қоса алады.UUCP деген почталық байланыс түрі бар,онда байланыс тек осы мақсат үшін жұмыс істейтін программа арқылы орнықтылады.Internet Expoler-бұл Интернетте саяхат жасау үшін қолданылатын,браузер деп аталатын арнайы программа.

Браузер-қарап шығушы (brouser).1.Гипермәтіндік байланысу мүмкіндігі бар файлдармен жұмыс істеуге арналған программа.Ол әркімнің таңдауы б/ша кәдімгі мәтіннің бейненің немесе графиктердің экранда бейнелеуін және олармен байланысқан басқа файлдарды іздестіруді қамтамасыз етеді.2.Желіде жұмыс істеуге арналған қосымша программалар жасақтама.3.Web беттерін қарапшығуға,құжат сақталған web-серверімен байланыс орнатуға web беттерді пішімдеуге,бейнелеуге,web- беттердің іздестіруін жеделдету т.б. арналған программа.
Браузерді компьютерге орнатпайынша,интернеттен байланыс орнату мүмкін емес.Бұл программа көрсетілген url-адресс б/ша керекті байланыс орнату арқылы бүкіл word wide web б/ша керекті Web-беттегі іздеуді қамтамасыз ету тиіс.Браузердің алғашқысы Internet Expoler.Жергілікті желі(Lan)-бір ғимарат ішіндегі немесе қатар орналасқан ғимараттардағы ДК-лер мен принтерлерді бір-бірінен байланыстырады.Желідегі әрбір дербес компьютер жұмыс станциясы және желі түйіні деп аталады. Жергілікті желінің ерекшеліктері;1.құжаттарды бірге пайдалану.2.Қүжат айналымын жеңілдету.3.Компьютер дискісіндегі орынды тиімді пайдаланып,өз жұмыс нәтижелерін серверде сақтау және архивтау. 4.Сервердегі қолданбалы программаларды оңай орналастыру.5.Қымбат тұратын қорларды-принтерлерді,CD ROM мәлімет жинақтауыштарын,қатты дискілерде және ортақ пайдалануға болатын көлемді қолданбалы программаларды бірігіп пайдалануды жеңілдету.Аймақтық таралған желілер-жергілікті желі жасай алатын барлық жұмыстарды өте қашықта орналасқан бір компания компьютерлері арасында атқарылады.Модем немесе алыста тұрған сервер көмегімен жүзеге асыратын аймақтық тармақталған желілер функциясын жергілікті желілер құрамына кіргіземіз.Интернет желісінің қызмет функциялары1.Электрондық пошта. 2.World Wide Web.3.Телекоференция.4.Файлдарды тасымалдау қызметі.5.Стандартты кескіндік бейнелер.6.Бейне конференциялар.

3.2. Электрондық үкімет дамуының пайда болу концепциясы. 

Қазақстан Республикасында "электрондық үкiмет" қалыптастырудың 2005-2007 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы Қ.Р. Президентiнiң "Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге қабiлеттi экономика үшiн, бәсекеге қабiлеттi халық үшiн" атты 2004 жылғы 19 наурыздағы Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес Қ.Р. Үкiметiнiң 2004 жылғы 8 маусымдағы отырысында N 9 хаттамамен мақұлданған Қ.Р."электрондық үкiмет" тұжырымдамасының ережелерi ескерiле отырып әзiрлендi.

      Осы Бағдарламаның негiзiне "электрондық үкiмет" арқылы - прогрессивтi ақпаратты Қазақстанға" қол жеткiзу идеясы алынды.

      Қазақстанда "электрондық үкiметтi" қолданысқа енгiзу мемлекеттiк органдардың азаматтар мен ұйымдарға ұсынатын қызмет көрсетулер сапасын жақсартуға және мерзiмiн қысқартуға, мемлекеттiк органдар қызметiнiң ақпараттық базасына қолжетiмдiлiктi қамтамасыз етуге, болашақта әкiмшiлiк жүйенi жетiлдiрудi ескере отырып, құрамы жағынан тиiмдi әрі оңтайлы мемлекеттiк аппарат құруға бағытталған.

      "Электрондық үкiмет" құрудың басты басымдықтары Интернет-байланысқа қолжетiмдiлiктi қамтамасыз ету, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласында бiлiм деңгейiн көтеру, сондай-ақ мемлекеттiк басқару жүйесiне жаңғырту жүргiзу болып табылады.

Қазақстанда "электрондық үкімет" құрудың ұзақ мерзiмдi болашағы бар және ол үш кезеңде iске асырылатын болады. Бiрiншi кезең "электрондық үкiметтiң" инфрақұрылымын құру. Осы кезеңде Бағдарламаны iске асыру шеңберiнде ақпараттық және интерактивтiк қызмет көрсетулер жоспарлануда.

Екінші кезең - "электрондық үкiметтің" сервисiн дамыту азаматтардың тіршілік-тынысы мен мемлекеттік органдардың жұмыс істеуінің барлық саласын қамтитын сан алуан сервистердi дамытуға, сондай-ақ әкiмшiлiк процестерге кең ауқымды технологиялық қайта жабдықтау жүргізуге бағытталатын болады. Осы кезеңде транзакционды қызмет көрсетулер iске асырылатын болады.

Үшiншi кезең - ақпараттық қоғам құру e-медицина, e-бiлiм, e-мәдениет, е-демократия және басқалары сияқты жобаларды iске асыруды қоса алғанда мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қызмет көрсетулерiн трансформациялауды, ақпараттық қоғам құруды көздейдi.

13-БИЛЕТ

1.1. Екілік санау жүйесін басқа санау жүйелеріне ауыстыру.

   Cандарды цифр деп аталатын арнайы символдардың көмегімен бейнелеу қабылданған. Санадарды атау және жазу ережелері мен әдістерінің жиынтығы – санау жүйесі деп аталады. Санау ж-де төртке бөлдінеді: 1) ондык; 2) екілік; 3) сегізідік; 4) он алтылық с ж. Соның ішіндегі екілік санау жүйесіне тоқталып кетейік.

  Екілік санау ж- кез келген сан 0&1 цифрларыың көмегімен жазылады ж(е оны екілік сан деп д(а. Екілік санның әрбір разрядын бит д(а. Кез келген с ж-нің  негізін осы санау жүйесінде қолданылатын цифрлар санын анықтап ЭЕМ-да ақпараты өрнектеу үшін екілік жүйе қолданылады. Е ж-де қосындыда негіздеуші ретінде 2 саны қолданылады. Мысалы, 1101 санын  екілік сан үшін қосынды түрінде былай жазады: 1101(2)=1*2 +1*2 +0*2 +1*2 = 13(10). Егер қосынды бүтін санмен жазылған жағдайда бүтіннен кейінгі сандардың разряддық дәрежелері теріске ауысады. Мысал: 11,101=1*2 +1*2 + 1*2 + 0*2 + 1*2 =

Екілік с ж-дегі санды сегіздік ж(е оналтылық с.ж-не ауыстыру:

3)          Екілік ж-дегі санды сегіздік жүйеге аудару үшін екілік санды оңнан солға қарай цифрларды үштен жеке-жеке топқа бөледі. Содан кейін цифрдың әрбір тобын көрсетілген цифр түрінде жаз-ды: 000=0; 001=1; 010=2; 011=3; 100=4; 101=5; 110=6; 111=7. Мысал: 100 101 101(2)=455(8)

4)          Екілік ж-дегі санды оналтылық жүйеге аудару үшін екілік санды оңнан солға қарай цифрларды төтртен жеке-жеке топқа бөледі. Содан кейін цифрдың әрбір тобын көрсетілген цифр түрінде жаз-ды:0000=0; 0001=1; 0010=2; 0011=3; 0100=4; 0101=5; 0110=6; 0111=7; 1000=8; 1001=9;1010=А (10); 1011=В(11); 1100=C(12); 1101=D(13); 1110=E(14); 1111=F(15).Мысал: 0001 0010 1101 (2)=12D(16)

1.2. Windows-ты баптау. 

WINDOWS 98 операциялық жүйесін орнатқанда жүйе пайдаланушылардың көпшілігіне есептелінгені белгілі бір стандартқа сәйкес бапталуы керек. Бірақ әрбір пайдаланушы компьютерді өз "мәнеріне"  сәйкес- терезелердің түсін өзгертіп, жұмыс үстелінің бетіне өрнек таңдап немесе оған стандартты сурет қойып, командалар мәтін қарпінің өлшемін үлкейтіп немесе кішірейтіп, маустың қозғалу жылдамдығын орнатып және т.с.с баптауына болады.

 WINDOWS-тың кейбір баптауын ғана қарастырайықарастырайық.

Бас меню мен Міндеттер панелінен деп аталатын жүйелік қапшық  арқылы орнатылады. Бұл қапшықты ашу үшін, мына әрекеттер тізбегін орындаңдар: Пукс => настройка => Панель управления

Басқару панел қапшығына іске қосу. Басқару панел қапшығының терезесін ашқанда сендердің компьютерлеріңде белгілерің болуы, ал кейбір белг лердің болмауы мүмкін.

Жұмыс үстел реңінің өрнегін баптау

Компьютерді  іске қосқанда, WINDOWS операциялық жүйесінің  жүктелу просесінен кейін, Жұмыс үстелінің стандартты суретін көресіңдер. Осы WINDOWS Жұмыс үстелінің сырт көрнісін өзіңізге лайықтаудың  өрнектерді пайдалануларыңа болады немесе өздеріңе ұнаған суретті , не өздерің салған суретті орнатуларыңа болады, Өрнек- бұл экранды жауып тұратын дастархан сияқты  оны, қашанда болсын өз қалауларыңа сай ауыстыруларыңа болады.

2.1.  Кстені жобалау

Өріс бағанында өрістердің атауын тересіз. Егер өріс үшін Қол қасиеті белгісі берілмесе, онда өрістің Атауы бір уақытта болашақ кесте бағанының аты болып шығады. Әрбір өріске арналған тип мәліметтер типін таңдаудың ашылатын кнопкасымен ашылған тізімнен тандалады. Бұл кнопка - басқарудың жасырын әлементі. Ол бланк өрісінде шертуден кейін ғана бейнеленеді.
Бланктің төменгі бөлігінде жоғары бөлікте ерекшеленген өріс қасиеттерінің тізімі болады. Қасиеттердің кейбірі үнсіз келісім бойынша берілген. Өрістердің қасиеттері болуы міндетті емес. Оларды қалау-тілек бойынша баптауға, тіпті қозғамауға да болады.
Енгізілген мәліметтерді жүйе қалай өңдеу керектігіи білуі үшін Ай-күн/уақыт өрісі үшін пішімді міндетті түрде көрсету керек. Мысалы, егер Ай-күннің қысқаша пішімін таңдасақ, жүйе сізден нақ ай-күнді (орыс версиясында - ДД.ММ.ГГГГ) енгізуді күтеді, ал егер Уақыттың қысқаша пішімін таңдасақ, бұл өрісте СС.ММ (сағаттар мен минуттар) теруге тура келеді.
Мәнге арналған шарт қасиетінің мәні ретінде верификация ережесін, яғни мәліметтерді осы өріске енгізгенде TRUE («Ақиқат») мәнін қабылдауға тиісті логикалық бейнелеуді көрсетуге болады. Мысалы, егер Балл өрісі үшін былайша жазса:
[Балл] >= lAnd [Балл]<= 12 немесе одан да қарапайым: >= lAnd <= 12, жүйе 1-12-ден басқа кез келген мәнді бұл өрісте жаңылыс енгізу деп таниды.
Келесі қасиетте жүйе бетін қате жайлы ерікті хабарды жазуға болады, мысалы: Баллдың бұл мәні болуы мүмкін емес немесе Балл дұрыс емес. Одан әрі, мысалы, егер Балл өрісіңде 14 санын енгізсеңіз, экранға осы хабар түседі.
Міндетгі epic қасиетінде Иә деп көрсетуге болады (бос мәндер болмайды).
Егер сіздің кестеңіздің алғашқы кілтіне бір өріс кірсе, Өрісті индексациялау қасиетінде ол үшін мынаны таңдайсыз: Иә, тура келу болмайды, сосын Түйінді (кілтті) анықтау (кілтті бейнелеп) кнопкасында құралдар панелінде шертіңіз.
Осылайша кестеңіздің бастапқы кілтін анықтайсыз.
Кесте құрылымын жасау аяқталып, бланк жабылады (мұндайда жүйе кестені сақтауға сұрау береді), сонан соң кестеге атау беріледі, сол сәттен бастап ол Мәліметгер базасындағы негізгі терезеде басқа кестелермен бірге қол жеткізуге боларлықтай жол ашылады. Қажет болған жағдайда оны ашуға болады.
Жасалған кестені Мәліметтер базасы терезесінде оның таңбашасында екі рет қатарынан шертіп ашады. Жаңа кестенің жазбалары жоқ - кесте құрылымын сипаттайтын, бағандардың атаулары ғана бар. Кестелерді мәліметтермен толтыру әдеттегі тәртіппен жүргізіледі. Енгізу меңзері қажетті ұяшыққа тышқан-тетіктің нұсқағышымен қойылады. Келесі ұяшыққа көшу Tab. пернесімен орындалады. Кезекті жазбаға көшу соңғы ұяшықты толтырғаннан кейін орындалады.
Кестенің төменгі бөлігінде Көшу кнопкаларының панелі орналасқан. Басқарудың элементтерін көптеген жазбаларда бар кесте бойынша навигация кезінде қолдану қолайлы.
Кестелерді мәліметтермен толтырғаннан кейін сактап қажеті жоқ - барлығы нақты уақыт режимінде автоматты түрде сақталады. Нақты уақыт режимі біз кестемен жұмыс істеген кезде үздіксіз сақтау болатындығын білдіреді.
Алайда, егер кестемен жұмыс істеген кезде оның макетін редакциялау болып өтеді (мысалы, бағандардың ені өзгереді), МББЖ осы өзгерістерді сақғауды растауды өтінеді.
Егер кестенің (өрістер кұрамын немесе олардың қасиеттерін) өзгерту қажеттігі туындаса, кестені Конструктор режимінде ашу керек. Бұл үшін Мәліметтер базасы терезесінде ерекшелеп, Конструктор кнопкасын шерту керек.

2.2. Ақпаратты вирустан қорғаудың тəсілдері жəне амалдары. 

Компьютерлік жүйенің қауіпсіздену қаупі – бұл потенциалды мүмкін болу жағдайы, жүйенің өзінде кездейсоқ болуы мүмкін, сондай-ақ бұл жерде сақталған ақпаратта. Айта кететін жағдай қауіп – бұл өте

қауіпті, бір кездерде орындалуы мүмкін.Компьютерлік жүйенің бұзылуы – қауіпке əкелетін дұрыс емес сəтсіз мінездеме. Басқа сөзбен айтқанда, компьютерлік жүйенің бұзылуынан жүйеде керек емес жағдайлар орындалады.Арнайы программалық антивирустық құралдардың классификациясы Вирус-фильтр. Вирус-фильтр (күзетші) деп вирустарға тəн əрекеттердің орындалуы бақылауды қамтамасыз ететін жəне қолданушыдан оны өндіруді талап ететін резидентті программа. Бақылау сəйкес үзілулерде

өңдеушілерді алмастыру жолымен жүзеге асады.Детектор деп ОЕСҚ (ОЗУ) мен сыртқы ақпарат тасушыларда вирустарды іздеуді жүзеге асыратын программаны айтады. Детектор жұмысының нəтижесі болып инфицирленген файлдар мен/немесе облыстардың тізімі табылады, мүмкін, оларды зақымдайтын нақты вирустардың көрсетілуімен.Детекторлар универсалды (ревизорлар) жəне арнайы болып екіге бөлінеді. Вирустан қорғауға арналған арнайы программалар

1. Детекторлар программалары (McAfee Associates-тен Scan, Norton Antivirus жəне “Диалог-МГУ”-дан

AVSP) бірнеше əйгілі вирустарды табу үшін қолданылады.

2. Флаги немесе доктор (Д.Н. Лозинскийдің Aids Test, “Диалог-МГУ”-дан AVSP-сы) дискілерді

немесе бұзылған программаларды “жазады” (тазалайды), бұзылған программалардан вирус денесін “тістеп

алу” арқылы программаларды вируспен бұзылмаған кездегідей бастапқы қалыпқа келтіреді.

Фаг-программалар – зақымдалған программалардағы нақты вирусты өшірудің арнайы программалары.

3. Ревизор (тексеруші) программалар (“Диалог-наука”-дан Adinf+AdinfExt) – бірінші дискінің

жүйелік аймақтары жəне программа күйі жайлы ақпараттарды есіне сақтап, содан кейін оны бастапқы

күйімен салыстыра отырып тексереді. Олардың салыстыруында келіспеушіліктер болса, онда ол туралы

пайдаланушыға хабарлайды.

4. Ревизор (тексеруші) докторлар – ревизорлар мен докторлардың қызметін атқарады, яғни

программалар тек өзгерулерді ғана көріп қоймай, сонымен қатар ол өзгерулерді автоматты түрде бастапқы

қалыпқа келтіруге бар жағдай жасайды.

5. Фильтр программалары (-D, FlueShot Plus) резидентті түрде компьютердің жедел жадысына

орнатылады да көбею жəне қауіп төндіру үшін вирустар қолданатын операциялық жүйеге түсетін

хабарламаларды жолдарынан ұстап алып ол туралы пайдаланушыларға хабарлайды.

6. Вакцина – программалары (немесе иммунизаторлар), дискілерді немесе программаларды оның

жұмыс нəтижесінде көрінбейтіндей етіп модификациялайды, бірақ вирус оны, яғни вакцинацияланған

программаны вирусталған екен деп түсінеді.