Табиғат апаты

Газ бар баллондарды  далада сақтағаны жөн. Егер ондай  жағдай жоқ болса, онда оны желі бар (проветриваемое) бөлмеге қою керек.

Мезгіл сайын баллонның  резина шланктерді сабынды сумен  тексеріп тұрыңыз

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ЕГЕР СІЗ ЛИФТА ҚАМАЛЫП ҚАЛСАҢЫЗ (Если вы застряли в лифте).

Сіздің әрекетіңіз:

Саспаңыз (паниковать) етпеңіз, лифт шахтасына сіз құламайсыз, өйткені  оны арнайы құрал жабдықтар үстап  тұрады.

Диспетчерді шақырту  үшін лифтта кнопканы басыныз.

Егер сізге ешкім  жауап бермесе, лифттің есігінен қатты соғыныз. Сізді естіген адамға лифт қызмет көрсету қызметкерлерін, шақырудын сұраңыз.

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ҮЙДЕГІ ӨРТ (Пожар в доме).

Егер өрт қатты жанып  тұрса, онда сіздің негізгі мақсатыңыз тез үйден кету. Егер де қатты  жанып тұрмаса да, бірақ үйдің іші қатты түтін болса, үйден тез ғана кету керек. Түтін өрттен де қауіпті болады.

Сіздің әрекетіңіз:

1. Түтіннің исін сезгеннен кейін үйден тез кетіңіз. Кез келген шүбіректі сулап ауызынызбен мұрынды жабыңыз сосын енкейіп (өйткені түтін жоғарыға ұмтылады) бөлмеден кетіңіз.
2. Егер өрт кішкентай бөлмеде болса, онда есіктермен терезелерді ашпаңыз, ауа өртті күшейтіп жібереді.
3. Жанып жатқан үйден лифтпен түспеніз, өйткені ол қатты өрт болып жатқан қабатта тоқтап ашылу мүмкін және содан бәрі жарақат алады. Ток кез келген уақытта сөніп қалу мүмкін және лифт этаждардың арасында қалу мүмкін.
4. Егер коридор және площадка өртте және түтінде (төмен түсуге жол жабық) болса, онда шатырға көтеріліңіз.
5. Егер өрт қатты коридорда жанып тұрса, есікті қатты жауып, сұйық шүберектермен щельдарды жауып, есікке көрпе н/е пальто ілініз (занавесьте). Терезені ашып қатты дауыс беріп көмекке шақырыңыз.
6. Егер сізге біреуді өрттен күтқару керек болса, онда өзінді арқанмен орап бір шетін далада тұрған адамға беріңіз. Егер сіз есіңізді жоғалсаңыз, онда сізді арқаннан тартып өрттен алып шығалады. Ауызымен мұрынды ылғал шүберекпен жабыңыз.
7. Егер күтқарған адам түтінмен демалып санасын жоғалтса, онда оған жасанды дем беріңіз.

 

Тұтінмен уланудың алғашқы  белгілері: бастың айналуы, бас ауыруы, жиі дем алу, жүрек айналуы (тошнота), сананы жоғалту.

 

ЕГЕР ӨРТ ҚАТТЫ ЖАНЫП  ТҰРМАСА.

Сіздің әрекетіңіз:

1. Өртті бір затпен (көрпе, пальтомен) үстінен жабасалыңыз. Содан кейін үстінен су кұйыныз.
2. Түтінмен демалмауға ұмтылыныз. Мұрынды және ауызынды ылғал шүбірекпен орап қойыңыз.
3. Өрттен жанып тұрған заттарды алымаңыз, өйткені ол өрттің таралудың себепкері болады.
4. Өртті шетінен бастап ортаға қарай сөндіру керек.

 

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ЖИҺАЗ ЖАНУЫ (Возгорание мебели).

Казіргі жиһаз синеттикалық материалдардан жасалынады және синтетикалық смолдармен сінірген (пропитана), сондақтан бұл жиһаз өте токсикалық болады және жанған жағдайда қауіпті болады.

Сіздің әрекетіңіз:

Жанып жатқан жиһазды  балконға шығармаңыз, өйткені ауа  одан да қатты оны жандырып жібереді.

Егер жиһаз қатты  жанып тұрса, оны ылғал шүбірекпен жаппаныз немесе сумен төкпеңіз. Мұндай жағдайда пәтерден тез шығуыңыз керек.

 

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ КАМИН ЖАНУЫ (Возгорание камина).

Сіздің әрекетіңіз:

1. Каминнан алысырақ жиһазды және басқа жақсы жанатын заттарды жылжытыңыз.
2. Өртті сабынды сумен сөндіріңіз.

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ АДАМ ҮСТІНДЕГІ КИІМНІҢ ЖАНЫП КЕТУІ (Возгорание одежды на человеке).

Сіздің әрекетіңіз:

Адамды тез ғана жерге  жатқызыңыз (бұл өрттің адамның басының  баруына жол жабады), үстіне су кұйып  немесе коврикпен, курткамен, пальтомен жабыңыз.

Егер адамда ашық жарақаттар жоқ болса, оны жермен не құммен жабыңыз (засыпать). Бірақ бұл әрекет жараларға  инфекция кіргізу мүмкін.

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ТАБАНЫҢ ЖАНУЫ (Возгорание сковородки).

Табада майдың көп  болуы осындай әрекетке апарады.

Сіздің әрекетіңіз:

1. Табаны тез ғана қақпасымен, үлкен тәрелкамен не ылғал орамалмен жабыңыз.
2. Еш жағдайда табаны ағаш тақтаймен (разделочная доска) жабуға болмайды.
3. Табаны сумен сөндіруге болмайды, өйткені май, атқылай бастағаннан кейін сізді күйдіру мүмкін.

    СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗ/ ДАҚ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ КЕТІРУ(Пятна и их выведение).

Сіздің әрекетіңіз:

Даққа сініп кетуге уақыт  бермеңіз және оны бірден келтіруге  ұмтылыныз.

Майлы дақты крахмалмен, тольмен не тұзбен молырақ себіңіз  және содан кейін щеткамен қағып  жіберіңіз.

Дақты ыстық сумен  келтірмеңіз, олай сіз дақты одан да қатты (расползается) жалпыланады.

 

Дақты келесі әр түрлі  әдістермен келтіруге болады:

Сыраның (пиваның) дақтары  кілем тазартуға арналған және перекись сутегімен келтіруге болады.

Қанның дағын – қатты кір жуғыш порошокпен, перекись сутегінің порошокпен (алдын ала мұздай тұзды сумен жұмсартып) келтіруге болады.

Шоколадтың дағын –  қатты кір жуғыш порошокпен.

Кофенің ізін – глицеринмен, перекись сутегымен, кір жуғыш порошокпен және лимон согімен.

Жұмыртқаның ізің - қатты кір жуғыш порошокпен, тұзды сумен, кілем тазартуға арналған сұйықтармен.

Клейдің ізін – ацетонмен.

Майдің ізің - қатты  кір жуғыш порошокпен.

Балмұздақтың ізін - қатты  кір жуғыш порошокпен, кілем тазартуға  арналған сұйықтармен.

Черниланың дағын – денатуратпен.

Фломастердің ізін -  денатуратпен.

Вареньяның ізін –  глицеринмен, перекись сутегымен, кір  жуғыш порошокпен.

Сүтті ізді – қатты  кір жуғыш порошокпен, кілем тазартуға  арналған сұйықтармен.

Майлы боядың ізін – спиртпен.

Тот ізін – лимон согімен.

Смоланың ізін- глицеринмен.

Шәйдің ізі - қатты кір жуғыш порошокпен, глицеринмен, перекись сутегімен, лимон согімен.

Виноның ізін - қатты кір  жуғыш порошокпен, глицеринмен, перекись сутегімен, кілем тазартуға арналған сұйықтармен.

Тердің іздерін – уксуспен, қатты кір жуғыш порошокпен.

 

АУРЛАР/ АНГИНА.

АНГИНА – бұл инфекциондық ауыруы, көбіне күзде және кыста  болады. Аурудың 6-8 күнге созылуы  мүмкін.

Ангинаның белгілері: 38⁰С-дейін температураның көтерілуі; бас ауруы; жұтқанда тамақтың ауруы, гланданың іріндеу.

Оны емдету үшін: Тамақты  сода бар сумен немесе әлсіз марганцовоқышқыл калиймен сумен, ромашканыңнемесе шалфейдің  отварымен шаю. 

АУРЛАР/ АППЕНДЕЦИТ.

АППЕНДИЦИТ – бұл соқыр шектің ісіу.

Оның белгілері: іштің  оң немесе жоғары жағының ауруы; жүректің айнуы (тошнота и рвота), ауызына жаман иісі; тілде ақ түстің пайда болуы; температураның көтерілуі.

Оны емдету үшін: Тез дәрігерді  шақыру. Ол келгенше адамды арқаға немесе оң жағына жатқызу. Өзіңіз ешқандай дәріні берменіз. Адамға тамақты бермеу және ішті жылытпау қажет.

АУРЛАР/ АСМАТИКАЛЫҚ  ПРИСТУП.

Астамитикалық приступ  кезінде тамақтың бұлшық еттерде  спазмалар пайда болады. Сол себебтен демалу қиындайды. Тамақтың қабырғалары  ісиіді және қою жабысқыш слизьбен толады.

Астматикалық приступтің белгілері: шу демалу (шумное, хриплое дыхание); ауырған адам тұншығады және ауаны ауызымен жұтады, беттің ағаруы немесе көгеруі, қатты терлеу. 

Оны емдету үшін: Егер приступ  жұмыста болса, онда адамды орындыққа  отырғызып, шынтақпен (локоть) столға қойыныз, арқасы түзу болу керек. Егер приступ үйде болса, онда адамды төсекке отырғызыныз, арқаның астына жастықтарды қойыныз. Таза ауа кіру үшін терезелерді ашыныз. Адамға ингалятор берініз Егер ол көмектеспесе, онда жедел жәрдемді шақырыныз.

АУРЛАР/ ЖЫНДАНУ (Бешенство).

ЖЫНДАНУ (БЕШЕНСТВО) –  бұл қатты вирустік ауруы, нерв жүйесін  жарақатанады, ауыру жануармен тістегенде оның сілейкейі адамның жараға түскенде пайда болады. Бұл аурудың белгілері 12 күннен 2-3 айға дейн көрімбеу мүмкін. Содан кейін 5-7 күн ауруы нақты білінеді.

Оның белгілері: Тістеген жерде ыңғайсыз сезімдер пайда болуы. /Неприятные ощущения в области укуса (жжение, зуд, тянущая боль)/; су ішем дегенде тамақтың спазмазардың басталуы; температураның көтерілуі; сілейкейінің ағуы; көру және есту галлюцинациялар; аяқтың және қолдың, беттің, тілдің параличі.

Оны емдету үшін: Жарақат  жерін ыстық және сабында сумен  жуып, йодты жағу. Дәрігерге жолығу және емделу курсын өту.

АУРЛАР/ БОТУЛИЗМ.

БОТУЛИЗМ – сапасы төмен тамақтарды жегеннен пайда  болады. Ортанғы нерв жүйесіне әсер етеді.

Осы аурудың белгілері: Іштің ауыруы, жүректің айнуы (тошнота, рвота), әлсіздік, бастың ауыруы. Шамалы уақыт өткеннен кейін көру нашарлайды (двоение в глазах, расширение зрачков). Содан кейін жұтуыну қиындайды, дауыста хрип пайда болады, ауа жетпейді (удушье), іш өтеді.

Оны емдету үшін: Ботулизмге қарсы сыворотканы қою және дәрігерді  шақырту.

АУРЛАР/ БРОХИТ.

БРОНХИТ – бронхнің ісуі, әсіресе простудалық аурудан  кейі пайда болуы мүмкін. Аурудың  созылуы 2-3 жұмаға созылады.

Осы аурудың белгілері: Тамақ ауыруы. Жөтел (басында құрғақ, бірнеше күннен кейін мокротамен). Жоғары температура. Әлсіздік.

Оны емдету үшін: Төсектік (постельный) режим. Дәрігермен айтуымен антибиотик қабылдау. Жөтелге қарсы  дәрі, бронхоны үлкейтетің дәрі. Ыстық сүйікті беру.

АУРЛАР/ ВЕТРЯНКА.

ВЕТРЯНКА – вирустық ауыруы. Ауа (воздушно-капельным путем) арқылы адаммен қаттынаста болған жағдайда таралады . Инкубациондік уақыт 14-17 күнге созылады, аурудың өзі 5-7 күн  болады.

Осы аурудың белгілері: Температураның шамалы көтерілуі. Аппетит жоқтығы. Бастың және кеуденің кірінің ауыруы. Бір-екі күннен кейін денесінде және бетінде қызыл нүктелік сыпь пайда болады. Сосын олар көпіршекке (пузырьки) айналып, кейін кеуыіп және өзімен өзі түсіп қалады. Кейбір күрделенген (осложнении) жағдайда қатты бастың ауыруы, есінің жоғалуы (помутнение сознания), жоғары температура, Жөтел және жүрек айналуы (рвота), қөз ауыруы, сыпьтің орына гнойниктер пайда болуы мүмкін.

Оны емдету үшін: Дәрігердің қаралуымен төсектік (постельный) режим. Басқа балалардан толық (полная) изоляция. Көпіршектерді (пузырьки) зеленкамен жағу. Адамға көбірек сүікті беру. Кеуіп жатқан көпіршектерді тырнамау, әйтпесе оның орынында (шрамдар) іздер қалу мүмкін. Күрделенген жағдайда тез дәрігерді шақырту.

АУРЛАР/ ӨКПЕ ІСУІ (ВОСПАЛЕНИЕ ЛЕГКИХ (ПНЕВМОНИЯ)).

ӨКПЕ ІСУІ (ВОСПАЛЕНИЕ ЛЕГКИХ (ПНЕВМОНИЯ)) – көбіне простудалық  ауырудан кейін күрделену (осложнение) жағдайында болады. Ауыру 3 күннен 10 күнге  дейін созылады. Пневмония жүқпалы  ауыру емес.

Осы аурудың белгілері: 39-40⁰С темпратураның тез көтерілуі, кеуденің ауруы, озноб, ылғал және құрғақ жөтел, әлсіздік, терлеу, жиі демалу, лихорадтік румянец, ерінің жағасындағы және еріндегі терісі көктік (синеватый) түсті болып кетеді.

Оны емдету үшін:

Таза банкіге қақырықты  жинау, сосын оны дәрігерге беру. Озноб кезінде адамды жылы орау және ыстық шайды беру. Дәрігердің айтуымен  горчичникті қою және горчичникті ваннаны жасау. Бұл жөтелді, жиі демалуды азайтады және қан айналымын жақсартады. Малинаның және шиповниктің настойларын жиі беру. Натуральный соктарды беріп отыру.

АУРЛАР/ ГИПОТЕРМИЯ.

ГИПОТЕРМИЯ – адам денесінің температура өте төмен  түскеннің ауыру күйі.  Гипотермия көбіне ауыру және (недоношенных) балаларда  пайда болады. Кәрі кісілерде өмірдің  нашарлауына байланысты және наркомандармен алкоголиктерде пайда болады.

Осы аурудың белгілері:

Өте салқын мандай және дене, беттің қызаруы. Қатты дірілдеу (дрожь). Бұлшық еттердің қатаюы (напряженные  мышцы). Сөйлеудің қиындату (затрудненная и бессвязная речь). Соңғы стадияда: сананың жоғалуы (беспамятство), мидің өлуі (поражение мозга) және өлім.  

Оны емдету үшін:

Мандайын ұстау. Егер ол өте салқын болса, онда тез жедел  жәрдемді шақырту. Ол келгенше ауруды жылы көрпелерге, киімге орау және бетін  жаппаңыз. Адамды жылы бөлмеге апарыныз. Денеге (бірақ аяғына емес) грелканы қойыныз. Ауырған адамды ысқылау (растирать) етуге болмайды, өйткені қан терге жиналып басқа маңызды органдарға бармау мүмкін.  

АУРЛАР/ ВЕНЕРИЯЛЫҚ АУРЛАР.

СИФИЛИС

Венериялық ауыруы, жыныстық жолмен таралады. Қазіргі уақытта емделінеді. Неғұрлым емделу ерте басталады, соғұрлым адам тез жазылады.

ГОНОРЕЯ

Венериялық ауыруы. Инкубациондық  периоды 3 күннен 2 жұмаға дейін.

Белгілері

• Шырық шығуі.
• Жиі және ауруы мочеиспускание.
• Оттек слизь оболочкалары.
• Озноб және кішкене температураның көтерілуі.