Табиғат апаты

 

Бүкіл дүниеде қабылданған  бірнеше сигналдар бар, осы сигналды алған капитан көмекке келуге міндетті.

МЭНДЭЙ және ПЭМПЕМ сигналдары

МЭНДЭЙ сигналы. Осы  сигналды өте қатты қатер тоніп тұрғанда (положение катастрофическое) ғана беру керек.

Егер сізге жедел  көмек керек, бірақ қауіп онша болмаса ПэмПэм сигналын беру керек.

Мэндей сигналы осы  қалыппен беріледі:

1. Передатчикті 2182 кГц жиілігіне қойыңыз.
2. Мэйдэй сөзін үш рет айтыңыз.
3. Сосын үш рет қайық атын айтыңыз.
4. Мэйдей сөзін бір рет қайталап, бір рет қайық атын айтыңыз.
5. Содан соң координатты жіберіп, қысқа не болғанын және не көмек керегін айтыңыз.
6. Аяқтағаннан кейін кішкене уақыт тосып қайталаңыз.

 

 СУДА / ҚОРҒАЙТЫН ЖЕЛЕТПЕН ЖҮЗУ (Плавание со спасательным жилетом).

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Тізелеріңізді бөгіп кеудеге жақындатыңыз жене бір қолыңмен құшақтаныз. Бұл әрекет жылу сақтауға көмектеседі.
2. Сізді оңай көру үшін екінші қолды биікке көтеріңіз.

 

СУДА / ҚӨМЕКТЕСЕТІҢ ҚҰРАЛСЫЗ ЖҮЗУ (На плаву без спасательных средств).

Сіздің әрекетіңіз жүзу білесізбе білмейсізбе, су жылыма суықпа болуына байланысты.

• Егер сіз жүзу білсеңіз бірақ жаға алыс болса, көмекті арқада жатып күтіңіз.
• Егер су өте суық болса бірінші минутта шок алуыңыз мүмкін.

1. Шок біткенше басыңызды судан жоғары үстауға ұмтылыныз.

2. Дем алуға бақылау жасаңыз (контролировать дыхание).
3. Суға батпайтын бір затқа үсталыңыз.

 

Егер жақын жерде  ешқандай суға батпайтын заттар болмаса, онда оны су өткізбейтін (водонепроникаемая  тканьнан тігілген) шалбардан жасауға болады. Шалбардын екі штанинасын түйінға (узелға) байлап қойыңыз. Сосын осы шалбарға ауаны кіргізіңіз. Сосын осы шалбарға кеудемен жатасалыңыз. Бір уақыт мезгіл өткеннен кейін жасанды жастыққа қайтадан ауаны беру керек.

 

 СУДА / ҚАЙЫҚТЫҢ СЫРТЫНА ҚҰЛАҒАН АДАМҒА КӨМЕК (Помощь упавшему за борт судна).

Құткару үшін әрекеттер:

1. Судағы адамға кез келген құтқару құралды лақтырыңыз (спас средство). Ол адамның жанына түсуі керек.
2. Адамға қайықпен жақындағанда жел жоқ жерден жақындау керек. Әйтпесе сіз оны соғып кетуіңіз мүмкін.
3. Қайық аударылып қалмау үшін тыныштық ауа райында адамды корма арқылы көтеріңіз, ал желді күні борт арқылы көтеруге тура келеді.
4. Егер адам әлсіреген болса, онда оған петля бар арқанды лақтырыңыз. Адам екі қолын петляға өткізгеннен кейін және қолтығына дейін жеткізсе сіз оны қайыққа көтере аласыз.
5. Керекті жағдайда сіз өзіңіз суға түсіп адамға қайықа көтерілуіне көмек жасай аласыз.

 

СУДА / ПАРУСЫ БАР ҚАЙЫҚТЫҢ АУДАРЫЛУЫ (Опрокидывание  парусного судна).

 

 

 ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІ:

1. Парусқа қатты қысым түспеу үшін, қатты жел болғанда шкоттарды әлсірету керек.
2. Қайықты желге өткір бұрыш жасайтындай етіп қою керек.
3. Қайықтың тұрақтылығын күшейту үшін, оның ортасына отырыңыз.
4. Қатты жел соққанда шкоталарды босатыңыз.

 

СУДА / КӨП УАҚЫТ  СУЫҚ СУДА БОЛУЫ (Пребывание в холодной воде).

Абайсызда суық суға құлаған  адам сасқалақтап қалады. Бірінші  минуттардан оның демі, жүрек соғысы көбейіп, қысымы жылдам артады. Осындай қалыпта адам 2-3 минут болады. Дәл осы уақыттарда адам су жұту қауіпі көбейіп, дем алыуы де көбейе түсіп, аяқ-қолы тартылуы мүмкін.

Суық суда адам денесінің  жылуы өте тез төмендейді. Осындай  уақыттарда адам денесі сыртқа шығарған жылуынан 2 есе аз өндіреді. Адам ағзасы суыққа қарсы қорғана бастайды. Сондай жағдайда адамның аяқ қолы қозғалысын жоғалтады. 10⁰С суық суда ең жақсы жүзуші, дәрігерлік дайындықтан өтпеген жағдайда 15-20 минут болып кетеді.

15⁰С суық суда адам су астында дем тоқтатуы да азаяды. Жалпы айтқанда 15-20 сек.

Сөзімізді түйіндей келсек дайындықсыз суға түспеуге тырысу керек. Ал кей жағдайда амалсыз түсу керектігі  туады. Сондай уақыттарда мынандай ережелерді сақтау керек:

1. Суға бірден түспей ақырындап денеңізді үйретіп түсіңіз.
2. Басыңызды судан жоғары ұстауға тырысыңыз. Тым болмағанда алғашқы уақыттарда.
3. Деміңізді бір қалыпта сақтауға тырысыңыз.
4. Суық суға түскенде арнайы киім киіңіз, ол дене жылуын сыртқа шығуды азайтады.

 

ШАБУЫЛ / КӨШЕДЕГІ ШАБУЫЛ (Нападение на улице) .

Сізге көшеде шабуыл жасаса мына 2 ережені сақтау керек:

• Егер мүмкіндік болса қашыңыз.
• Егер қаша алмасаңыз қорғаңыз.

 

Бәрінен жақсысы уақытында  қашып кету. Керек болса айғайлаңыз немесе жақын үйдің есігін тоқылдатыңыз.

Егерде қашуға мүмкіндік  болмаса, жағдайға тез бейімделуге  тырысыңыз. Біріншіден ешқандай қарсылықсыз ақшаны және басқа қымбат затты беріңіз. Екіншіден ол кісіні естен талдырыңыз. Келесі нұсқауларды тек мүмкіндік жоқта қолдаңыз.

 

«УКОЛ» ҚОЛШАТЫРМЕН

Қорғану кезінде қолда  бар нәрсені пайдалаңыз. Егер қолыңызда  үшкір қолшатыр болса, оны екі қолменұстап беті мен ішінен бар күшпен соғыңыз. Егер ол болыспаса оны қайталауға дайын болыңыз. Бар күшпен айқайлап төбелесе беріңіз сізге шабуылдаған адам құлағанша не қашуға мүмкіндік туғанша.

 

ШЫНТАҚПЕН ІШТЕН ПЕРУ.

Егер сізге арттан шабуыл жасаса, онда оң немесе сол қолыңызбен шабылдаушының солнечное сплетениясынан шынтақпен соғыңыз. Осы соққы ол сізді жіберуіне жеткілікті болады.

 

КАБЛУКПЕН СОҒУ.

Егер шынтақпен соққан болыспаса аяқпен теуіп көріңіз. Егер каблугіңіз мықты болса, сіздің денеңіздің салмағымен денеге «тоннаның ¾ бір сантиметр кватратына» салмақ түседі.

 

ШАБУЫЛШЫНЫҢ ҚОЛ САУСАҚТАРЫН  СЫНДЫРУ.

Егер шабуылшы сізді  қылқындырмақшы болса, оның мизиництерден  ұстап жоғары қайырып жіберіңіз. Егер күшіңіз жетсе қол саусағын сындырып жібересіз, сол кезде ол сізді жіберуге мәжбүр болады.

 

АЛДЫДАН ШАБУАЛДАУ.

Егерде сізге алдыдан  шабуылдаса оның тамағынан соғыңыз.

Оны екі аяқтың ортасынан  діземен тепкен де дұрыс. Бұл әдіс прием егер сіз жақын келмесеңіз болыспайды. Дәл сол сияқты әдіс прием шабуылшыны половой органнан ұстап бар күшпен созыңыз. Ол аурғаннан естен тануы мүмкін.

Сонымен бірге ортаңғы  саусақпен көзден соғуға болады.

 

ҚАУІПСІЗДІК ШАРАЛАРЫ.

Кешкісін жарықтандырылған, адамы көп жерлермен жүруге тырысыңыз. Егер қараңғы көшелермен жүрсең подъездан аулақ жүр. Өзіңізге сенімді жүріңіз. Қолыңызда қолшатыр не қолшам дайын болсын (жарық шам шабуылшының көзін соқыр ғылады).

 

Егер сіз шоссе мен  жүріп келе жатсаңыз машинаға қарама қарсы жаққа жүріңіз, сонда арттан шабуыл жасау қауіпінен аулақ боласыз. Егер сумкаңызда сол жақ қолда ұстап жүрсеңіз және кілттерді қалтаға ұстаңыз. Өйткені егер ол сіздің сумқаңызды ұрлаған жағдайда үйіңізге кіре алады. Әсіресе документеріңіз сумкада болған жағдайда үйіңіздің мекен-жайын да біледі.

ШАБУЫЛ / ТОПТЫҢ ҚАУІПІ (Опасность толпы) .

Сіздің әрекетіңіз:

1. Егер сіз жүгіріп келе жатқан бір топ адамды көрсеңіз, оның жолынан тез кетіп қалыңыз. Егер олардың аяғының астында қалсаңыз өте қатты жарақат алуға болады.
2. Егер бір топ адамның арасында қалсаңыз қозғалмайтын нәрседен ұстап жібермеуге тырысыңыз.
3. Егер сіз толпаның арасында қалсаңыз тезірек жүгіріп шынтағыңызды алдыға созуға тырысыңыз. Өзіңізге жеркеңістікті ашу үшін.
4. Егер сізді құлатып тастаса шетке домалап шығуға тырысыңыз және аяқты бүгіп басыңызды қолмен құшақтаңыз.

 

ШАБУЫЛ / МАС  КІСІНІҢ ТИСУІ (Приставание пьяного) .

Сіздің әрекетіңіз:

1. Егер сіз жиі электричкамен жүрсеңіз кешкі кезде адам аз вагондарға немесе ішіп жүрген бір топ адамы бар вагонға отырмауға тырысыңыз.
2. Ішкен адамның көзіне түспеуге тырысыңыз. Вагонда ішкен адам сізге келгенше басқа вагонға ауысып кетіңіз, ал көшеде екінші жағына өтіңіз. Егер ол сізді тоқтатып сөйлеспекші болса, онда оған бір жақсы сөзді айтып тезірек кетіп қалуға тырысыңыз.
3. Егер ол сізді жібермей жатса, оның көңіл күйіне қараңыз. Егер ол өзінің ішіндегісін айтқысы келсе, онымен сөйлесе салыңыз. Бірақ жағдай болып қалса кетіп қалуға тырысыңыз.
4. Бір қалыпты сөйлеңіз. Оның сізге үнамай тұрғанын көрсетпеңіз, әйтпесе ол ашулануы мүмкін.
5. Егер ол сізге ізденіп, төбелеске ашық түрде кірсе. Оған қатты айғай салыңыз. Іштен адамдар айғайдан жасқанып қалады. Немесе сіздің дауысыңызды естіген адамдар көмекке келеді.
6. Егер ішкен адам айғайыңызға мән бермеген болса және басқа адамдар мән бермесе өзіңіз қорғауға тырысыңыз. Артынан милицияны шақырыңыз.

 

ШАБУЫЛ / ЗОРЛЫҚ КӨРСЕТУ (Изнасилование) .

ҚАУІПСІЗДІК ШАРАЛАРЫ:

• Зорлықпен аяқталатын жағдайдан аулақ жүріңіз. Кешкісін жай қайтпаңыз, таныс емес кісімен сөйлеспеңіз, егер сізді машинамен апарып тастамақ болса машинаға отырмаңыз.
• Әртүрлі жағдайға байланысты газовый балончик сатып алыңыз. Егер үйге жай қайтып келе жатсаңыз газовый балончик калтада немесе қолда дайын ұстаңыз. Сумкадан оны тез ала алмайсыз.
• Егер сіздің артыңыздан күмәнді адам келе жатса, кезкелген қоғамдық орынға кіріп туыстарыңызға телефон соғыңыз, және олар сіздің алдынан шықсын.
• Үйдің есігін таныс адамдарға ғана ашыңыз.

 

ШАБУЫЛ:

• Егер сізге күтпеген жағдайдан шабуыл жасаса өзіңізді қорғауға тырысыңыз.

Қолында бар нәрсені пайдалаңыз. Мысалы: қолшатыр, сумка.

Бар білетін приемдарыңызды жасаңыз: жұдырықпен соғыңыз, айғайлаңыз, тістеңіз т.б.

• Егер сізді зорлап кетсе тез арада медициналық куәлігін алыңыз.
• Содан кейін милицияға хабарлаңыз. Қандай жағдайда және қай жерде болғандығын.

 

ШАБУЫЛ / ЖОЛДА  ОТЫРҒАН АДАМНЫҢ ҚАУІПІ (Угроза от случайного пассажира) .

Көшеден отырғызып алған  пассажир түрі қандай жақсы болғанымен машинаға отырғаннан кейін мойынызға  пышақ төсеп ақша талап ету  мүмкін немесе машинаны алуы мүмкін.

 

Машинамен таныс емес қызды апара жатып ақ өзінің кофтасын жыртып тастап шантаж жасауы мүмкін.

 

Сонымен сіздің пасажиріңіз  жаман ниетте болса мына қағидаларды  сақтаңыз:

1. Егер пассажир мылтықпен угроза жасаса, ол сұрағанның бәрін жасаңыз. Ешқашан онымен бір қолмен күреспеңіз.
2. Барлық нәрсені жасап жолдан, отырған кылмыскерді түсіруге тырысыңыз. Мысалы: айғайлауға, өзіңізге назар аударту мақсатында. Кісі көп (перекресткіде) жерде машинаны өшіріп тастап. Сол кезде мүмкін қылмыскер өзіне назар аудартпай қашып кетеді. Болмаған жағдайда жол милициясы алдында қасақана жол ережесін бұзыңыз, сонда сізді милиция тоқтатады.
3. Егер, бұл айтылғандардың ешқайсысы болыспаған болса, қылмыскерге көлікті беріп, оның түрін есте сақтаңыз.
4. Қылмыскерден құтылғаннан кейін (қандай тәсілмен болмаса да) тез арада милицияға хабарлаңыз.

 

ШАБУЫЛ / ТҮНДЕ  ОТЫРҒЫЗҒАН ЖОЛАУШЫНЫҢ ҚАУІПІ  (Опасность  во время ночной остановки) .

Егер, сіз таксист болмасаңыз, түнгі уақытта жолаушыны алмаңыз. Түнгі уақытта машинаны тоқтатудың көп әдістері бар. Мысалы: өтірік авария жасап.

1. Авария болған жерде сізді тоқтатса, терезені ашпастан бұрын есіктердің бәрін жауып тастаңыз.
2. Жылдамдықты азайтып, бір қалыпты жүріп отырыңыз. Бірақ, жылдамдықты көбейтуге дайын болыңыз.
3. Алысқа түсетін шамның көмегімен авария болған жерді қарап алыңыз.
4. Тоқтағаннан кейін машинаны өшірмеңіз. Авария екеніне нақты көзіңіз жеткенше.
5. Сенімсіз болсаңыз ол арадан тез кетіп қалыңыз. Милицияға тез хабарлаңыз.

 

ҰРЛЫҚ / ПӘТЕРДЕГІ  ҰРЛЫҚ  (Квартирная кража) .

Қауіпсіздік шаралары:

Статистика бойынша  көп ұрлық профессионал емес адамдармен жасалынады. Олар ұрлау техникасын білмейді және есікті сындырып кіре салады. Сондықтан есіктеріңізге мықты замок салыңыз және үйлеріңізге сигнализация қойыңыз.

Үйіңізді ұрлықтан қорғау үшін,  мына шараларды жасаңыз: Сапарға кетерде көршілеріңізге үйге қарай салуды және пошта қорабынан сізге келген поштаны алып отыруды тапсырыңыз. Бұл сіздің үйде екендігіңізді көрсетеді. Қаладан кеткеніңізді аз адам білетіндей жасаңыз.