Қонақ үй кешені саласындағы экономиканың маңызы мен ерекшеліктері

«Жасамир» қонақ үй кешені кызметінің ассортименті кең болмаса да, ол қызметтердің бағасы томен, осылайша компания нарыққа орнықты ену стратегиясын қолданады.

Баға және баға саясаты маркетингтік қызметтің негізгі құрамдастарының бірі, өйткені бағаның басты функциясы - қызмет көрсетулерді сатудан пайда алуды қамтамасыз ету. Баға нарықтың баска элементтері мен қонақүй маркетингтік кешенінің басқа құралдарымен тығыз байланыста. Қонақүй нарықтағы үлесін сақтап қалу, оны арттыру мақсатында баға, төлем шарттары, кепілдер, сервис, жарнама және т.б. сияқты маркетингтік кешеннің құралдарын белсенді пайдаланады.

2. «Жасамир» қонақ үй кешенінің маркетингтік қызметінің жағдайын бағалау.

«Жасамир» қонақ үй кешені маркетинг бөлімі жоқ болғандықтан, маркетингтік қызметті директор, оның орынбасары, менеджер және басқа бөлімдер атқарады.

Маркетингтің негізгі мақсаты – қонақ үйдің өнімдері мен қызметтерін сату. Бастапқы кезеңде нарық зерттеліп, бейімделу сегменті анықталады. Одан кейін бәсекелестердің жұмыстары сарапталып, олардың күшті және әлсіз жақтары белгіленеді. Қазіргі кезде тұтынушы мен персоналға бағытталған ішкі және интерактивті маркетинг үлкен маңыздылыққа ие болуда.

Қонак үйдің бұрынгы меймандарына Жаңа жыл, 8-Наурыз және т.б. сияқты мерекелермен құттықтау открыткаларын пошта аркылы жіберуді маркетингтік саясаттың бөлігі ретінде қарастыруға болады. Бюджеті қонақ үй иесімен анықталатын жарнама қонақ үйдің әлеуетті клиенті оқитын, көретін газеттер мен телеарналарда орналастырылады.

Компания пиармен айналыспайды, өйткені «Жасамир» қонақ үй кешені шағын кәсіпорын болғандықтан оған қаржылық және басқа мүмкіншіліктері жоқ.

Қонақ үйде баға өзіндік құнның калькуляциясы, негізгі шығындардың есебі негізінде қалыптсатырылады.

Қонақжайлылық индустриясысында кәсіпорынның орналасқан орнының маңызы өте зор. Стратегиялық жайлы орындарда орналаскан кәсіпорын менеджерлері немесе иелері алдында тұрған жалғыз мәселе, ол озінің пайдасы (одан ғимаратты жалға алу ақысы төленеді) мен сату көлемінің қатынасын шекті деңгейін ұстап түру. Қонақ үйлер шығындарды жауып, жеткілікті пайда әкелуі үшін, олардың жалга алуға кететін шығындары табыстың 6-8%-нан аспауы тиіс.

Қызмет нарық қажеттілігіне сай болуы қажет. Қызметті позициялау, олардың бұрынғы тәжірибелері негізінде қалыптастырылған нарық қатысушыларының керектері мен кажеттіліктерін ескере отырып іске асыруы керек. Таңдаулы жекешеленген және репрезентативті топтық интервью өткізу тауардың нарық керектері мен қажеттіліктеріне сәйкес келуін бақылауға мүмкіндік береді.

Сатып алу туралы шешім қабылдауда тауар бағасының алатын жоғары рөлі туралы барлығы өз тәжірибесі бойынша біледі. Қонақжайлылық индустриясы тұтынушыларының көбі бағаға өте сезімтал. Құндылық пен баға жоғары сәйкестікте болған сайын, өнімнің немесе кызметтің өз тұтынушысын табу мүмкіндігі жоғарылайды.

Соңғы жылдары қонақжайлылық индустриясы тұтынушыларының іс- әрекеттеріне баға белгілеу мәселелерінің әсері жоғарылауда. 1990-ші жылдардың басында бағалар котеріле бастады, бірақ ол бастапқыда қонақүй қызметтеріне деген сұранысты төмендетпеді. Қызметкерлері кәсіпорын ақшасына саяхаттайтын көптеген фирмалар бағалардың жоғарылауына бірқалыпты қарап, олардың өздеріне ұнайтын қонақ үйлерінде тоқтауына және өздеріне ұнайтын мейрамханаларда тамақтануына қарсы болмады.

Бағалар экономикалық және орта класстағы отельдер мен мотельдер санының күрт өсуіне себепші болды. Қазір тұтынушылар бөлмеге сәйкес деп ойлайтын бағасынан артық төлегілері келмейді. Бір жағынан орташа және арзан қонақүйлердің дамуына фешенебельдік қонақүйлердің шамадан тыс көп болуы ыкпал етті.

Баға - бұл компанияның маркетингтік мақсаттарын іске асыру үшін қолданатын маркетинг-микс құралдарының тек біреуі ғана. Ортақ келісілген және тиімді маркетингтік бағдарламаны қалыптастыру үшін, баға өнімді өндірумен (тауар саясаты), өткізу жүйелерін қүрумен және жарнама саласындагы шешімдермен, өткізуді ынталандырумен және т.б. үйлесімді болуы қажет.

Қазіргі қонақүй шаруашылығы ІТ-технологияларын жеткілікті дәрежеде қолданбаса тиімді қызмет ете алмайды.

Бүгінгі күні дүниежүзіндегі ең күшті акпараттық-технологиялық жүйе - Интернет торы болып табылады. Ол, жеке тұтынушының қажеттіліктерін қоса, адамдардың іс-әрекетінің түрлі салаларында қолднылады.

Үлкен акпараттық сыйымдылық пен деректер алмасуының жоғары жылдамдығының арқасында, ғаламдық компьютерлік Интернет торының, керемет ақпаратқа рұксат алған, миллиондаған қолданушылары бар.

Интернет торы байланыстың оперативтілігі мен сапасын маңызды деңгейде жоғарылатуға, коммуникация мен іс-сапарлар шығындарын төмендетуге, қызмет ауқымын, тұтынушылар мен серіктестер шеңберін кеңейтуге мүмкіндік береді.

Қонақ үйді GDS жүйесіне қосу, негізінен репрезентативті компания арқылы іске асырылады. Мүндай компания қонақ үй объектісінің жүйенің өзімен жэне алдын-ала тапсырысты жүзеге асыратын турагенттіктермен байланысын қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, ол агенттерге қонақ үй нөмерлеріне алдын-ала тапсырыс жасағаны үшін комиссиялық төлемдерді өз мойнына алады. Турагенттер жүйедегі туристік өнімдердің болуы туралы ақпаратты қолданып, тікелей тұтынушылармен жұмыс істейді.

Қонақ үйді ғаламдық торға қосудың жоғары бағасы оның келешектегі Интернет бойынша алдын-ала тапсырыс беруден түсетін табыстарының жоғарылауы арқасында толығымен ақталады.

І.Қонақ үй кешені саласындағы экономиканың маңызы мен ерекшеліктері

1.1 Қызмет көрсету саласындағы экономиканың маңызы мен ерекшеліктері

Қызмет көрсету нарығындағы экономика - келесі себептерге байланысты жеке талдауға тұрарлық ұғым. Біріншіден, қызмет көрсету саласы - қазіргі заманғы экономиканың қарқынды дамушы секторы. Еуропалық ірі мемлекеттер, АҚШ, Жапонияда қызмет көрсету саласындағы қызметкерлер саны басқа салаларды қоса алғандағыдан әлдеқайда артық. Әртүрлі талдаулар бойынша ұлттық өнімнің 60-70%-н жеке және мемлекеттік қызмет көрсету салалары қамтамасыз етеді. Сонымен қатар қызмет көрсету саласы әлемдік экспорт көлемінің 20% құрайтын халықаралық сауданың жылдам дамып келе жатқан секторы.

Жоғарыда келтірілген көрсеткіштер қызмет корсету саласының ұлттық экономика мен халықты жұмыспен қамтамасыз етудегі маңызын толық ашпайды, себебі көптеген өндірістік фирмалар іс жүзінде сервистік кәсіпорындар болып табылады.

Өндірістегі шыгындардың жартысына жуығы кызмет көрсетулерге жұмсалады (мысалы, жарнама, тасымалдау, медициналық және қаржылық қызметтер). Өндірістік фирмалар қызметкерлерінің көп бөлігі тауар өндірумен емес, жобалау, экономика, қаржы, сатудан кейінгі қызмет көрсетулермен айналысады. Компаниялар ішіндегі қызмет көрсетулерді баскару - кызмет көрсету саласындағы мәселелерді шешуді талап етеді.

Екіншіден, қызмет көрсету саласындагы экономиканың өзіндік ерекшеліктері бар. Өйткені, қызмет көрсетулер өндіру мен тұтынудың бірегейлігімен, олардың сақталуы мен стандартталуының киындығымен сипатталады. Осыдан қызмет көрсету саласындағы басқарудың: сапаны бақылау, еңбек өнімділігін жоғарылату және адам ресурстарын басқару сияқты негізгі мәселелері туындайды.

Үшіншіден, қызмет көрсету саласындағы заманауи компаниялар тиімді экономиканың жаңа моделін жасауға септігін тигізеді. Бұрындары «басқарушылық ойдың көшбасшысы» ретінде компьютерлік индустрия, одан ертерек - автоколік өнеркәсібі саналса, бүгінгі таңда экономикалық даму көбінесе қызмет көрсетулер саласындагы компаниялардың қызметімен анықталады.

Қызмет көрсетулер тұтынушының рухани кұндылыктарын жоғарылатуға мүмкіндік берсе, тауарлар өз кезегінде тек қана материалдық байлықтарга жеткізеді. Тұрмыстық техниканың күрделенуі оны орнату мен жөндеуде кәсіби қызмет көрсетуге деген талаптарды жоғарылатады. Сонымен қатар, көптеген саясаткерлер өздерінің сайлау алды кампанияларында кызмет көрсетулер көлемін және сапасын жоғарылатуға уәде етеді. Білім беру, денсаулық сақтау, құқықтық тәртіпті сақтау сияқты қызмет көрсетулерді іске асыруға міндеттенген әрбір саясаткердің сайлауда жеңіске жетуге мүмкіндігі жоғары.

Қызмет көрсету секторына әр түрлі қызмет түрлері кіретіндіктен, ұйымның басқару шешімдеріне сай жіктелуін қарастыратын болсак, оны 1-кестеден көруге болады. Жіктелу мемлекеттік және жеке секторлар қызмет саласының ерекшеліктеріне байланысты құрылады. Мемлекеттік секторға қарайтын компания тұтынушыларға тәуелді емес, тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыру артықшылықты болып саналмайды.

    Жеке сектордағы қызмет саласы әр түрлі компаниядан құралған, олар көбінесе түскен табысқа бағдарлаған, бірақ кейбірінің (қайырымдылық ұйымдары мен білім беру мекемелері) акционерлері жоқ. Келесі негізгі айырмашылығы - нарықтағы бәсекелестік деңгейі.

    Су, коммуникация және электроқамсыздандыру қызметтері нарықтары монополияланған. Монополиялық ұйымдарда инновациялық үрдістердің жоқтығы, тұтынушыларға қызмет көрсету мәдениеті төменгі деңгейде болуы таңғаларлық жай емес. Осы себепті және қызметтерді сатып алудың тәуекелділік деңгейі жоғары болуына байланысты оларды қатаң түрде реттеу керек. Кейбір қызмет көрсетулер мемлекет тарапынан, ал бухгалтерлік есеп пен сотта іс жүргізу кәсіби қоғамдармен реттеледі.

1 -кесте Қызмет көрсетулердің жіктелуі

Қызмет көрсетулер адамдар (білім беру, денсаулық сақтау) және сонымен бірге машина мен механизмдер (автокөлік жуу, банкоматтар) арқылы жүргізіледі. Бірінші түрі бойынша жоғары білімді мамандар (университет оқытушылары, заңгерлік фирманың кызметкерлері, баскару жөніндегі кеңес берушілер) немесе білікті емес (пошталық қызмет, бау-бақша күтімі бойынша қызмет) мамандар айналысады. Келесі тарауларда әрбір кызмет саласында экономиканың, еңбек өнімділігі және сапа сияқты көптеген мәселелер бар екендігін көре аламыз. Басқаруды және тұтынушыларға қызмет көрсету үрдісін анықтайтын көрсеткіштерді 5 негізгі топка бөлуге болады (2-кесте).

Қызмет көрсетулер сезілмейді: өнімдерге қараганда оларды көруге, ұстауга, дәмін татуга немесе иіскеуге болмайды. Қызмет көрсетулер іс-әрекет болып табылады. Осыған байланысты қызмет көрсетушілер мен тұтынушылар үшін бірнеше мәселелер туындайды. Біріншіден, қызметтерде психологтар түпкілікті ерекшеліктер ретінде анықтаган өнім тұтынушысының оларды сатып алар алдында бағалауына байланысты сенімсіздігінің жоғарылауы. Мысалы, тұтынушы автосалондағы көліктердің түсі мен пішінінің тартымдылығын көріп, оны жүргізу арқылы бағалай алады. Бірақ шаштараз және тіс дәрігерінің қызметін тек қана оған барған кезде ғана оны бағалауға болады. Тұтынушы қызметтің барысында немесе соңында ғана оның сапасын бағалай алады.

2-кесте Қызмет көрсетулердің негізгі сипаттамалары