Кәсіпорынның қаржылық инвестициялық қызметінің мәні мен маңызы

Мазмұны

 

Кiрiспе 

 

1. Кәсіпорынның қаржылық инвестициялық қызметінің мәні мен маңызы

 

1.1 Кәсіпорынның  қаржылық инвестициялық қызметінің  мәні

 

1.2   Кәсіпорындағы қаржылық  инвестициялық процестердiң кезеңдерi және жүзеге асыру көздері

 

 

2. Қазақстан  Республикасының кәсіпорындардағы қаржылық инвестиция тартудың тиімділігін талдау

 

2.1   Қазақстан Республикасының кәсіпорындардағы қаржылық инвестиция тартудың ерекшеліктері

 

2.2 Оңтүстік Қазақстан  обылысының кәсіпорындағы қаржылық  инвестициялық процестерді талдау

 

 

3. ¬аза¶стан Республикасындағы кәсіпорындардың қаржылық инвестициялық қызметін жетілдіру жолдары

 

 

 

Қорытынды

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоспар 

 

 

Кiрiспе

 

1. Кәсіпорынның қаржылық инвестициялық қызметінің мәні мен маңызы

 

1.1 Кәсіпорынның қаржылық инвестициялық қызметінің мәні

 

1.2   Кәсіпорындағы қаржылық  инвестициялық процестердiң кезеңдерi және жүзеге асыру көздері

 

 

2. Қазақстан  Республикасының кәсіпорындардағы  қаржылық инвестиция тартудың тиімділігін талдау

 

2.1   Қазақстан Республикасының кәсіпорындардағы қаржылық инвестиция тартудың ерекшеліктері

 

2.2 Оңтүстік Қазақстан  обылысының кәсіпорындағы қаржылық  инвестициялық процестерді талдау

 

 

3. ¬аза¶стан Республикасындағы кәсіпорындардың қаржылық инвестициялық қызметін жетілдіру жолдары

 

 

 

Қорытынды

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Нарықтық қатнастарға  өткен дербес егеменді еліміздің  алға қарай даму

барысынды түрлі әрекеттер  атқарыла бастады.Кеңестік экономикадан өтпелі экономикаға өткенде еліміздің экономикасындағы байланыстар (өндірістік,экономикалық,сауда-саттық) үзіліп қалды,яғни экономикамыздың әсіресе үзілген байланыс салдарынан тоқтап қалған кәсіпорындарының жұмыс істеуі мен қайта жандануға инвестициялық көздердің маңызы зор.

Қазақстан   Республикасы   нарықтық  экономикаға  өтуіне  байланысты  өз  нарықтық  институтын,  мемлекеттік  басқару  жүйесін,  экономикалық  шаруашылық  жүйесін  қалыптастырды.  Осыған  байланысты  күрделі  бақылау  жүргізу  барысында  мемлекет  экономикасына   инвестицияны  тарту  жөнінде  көлемі  ұлғайғанын  бақылап,  және  тартудың  маңыздылығы  байқалып,   әсерінен  мемлекет  экономикасының  дамуы  көрінуде. Мемлекеттегі  инвестициялық  климоттың  тұрақтылығы   оның  масштабы,  құрылымы,  эффектілігі  шетел  инвесторларға  бизнесін  дамытуға,  үлкен  табыс  алуға,   елдің  жағдайын  көтеруге  жол  ашады

Негізінен  инвестицияларды   тарту  оның  құрылымды   саясатын  жүргізу   ісі   мемлекеттен  нақты  қолдау   табуы  тиіс.   Инвестициялық   қаржыларды  ел   экономикасына   қатыстыру   саясаты   әр  түрлі   нысанда   жүзеге   асыруға   мүмкіндігін,  оған   банктері  мен   халықаралық   ұйымдардан   қарыз   алудан  бастап,   кәсіпорындарды   тікелей   инвестициялардың   меншігіне   сатуға   дейінгі   әрекеттер   жатады.  Мұның   өтпелі   формасы   ретінде  бірлескен   кәсіпорындар     ұйымдастырылу  да  мүмкін.   Шетел   капиталын   ұлттық   экономикаға   тарту   өте   пайдалы   процесс.    Бірден   инвестиция    құрылымдық    саясаты    елдің   өндірістік   базасын  жедел   жаңартуын   және  оның    өндірістік     мүмкіндігінің      артуын   қарастырады.       Екіншіден,    фирмалар   жаңа   өндіріс   орындарын   ашумен   қатар,   капиталистік     бәсекелестік     күресте    шыңдалған   еңбек   пен  өндірісті    ұйымдастыру   тәжірибесін     жүргізеді.

Инвестиция түсінігі капиталды салымдар мәнінен кең  ұғым болып табылады.Бұл түзетудің  маңыздылығы «юридикалық тұлғалар,азаматтар мен мемлекеттің инвестицияларды жүзеге асырудағы тәжріибелік іс әрекеттер жиынтығы» түсінігіндегі инвестициялық іс-әрекет мәнін түсінуге қажет.

Жалпы инвестиция арқылы қоғамның  прогрессшіл дамуында таптар мен әлеуметтік топтардың  мүліктік жағдайы,алатын табысы,орны мен  маңызы,Қазақстанның дүние жүзі мемлекеттері арасындағы, макроэкономикалық көрсеткіштері мен абыройы артады, қағам дамуында кешегі, бүгінгі және ертеңгі сатыларының рөлі анықталып, ол болашаққа екпінді қарқынмен жүруіне, дүниежүзілік цивилизацияланған елдерге интеграциялануына кеңістік ашады.Сонымен қатар, жаңа өндірісті рационалды орналастыру, барлық кәсіпорындар ішінде ірі,орта, шағын және шетел фирмалары толығымен қатысатындарының үлесін оптималды ету, экономикалық өрлеудің экстинсивтік түрінде қарағанда  интенсивтік түрін барынша тиімді дамыту үлкен көлемде инвестициялар ағымдарына тәуелді.

1. Кәсіпорынның қаржылық инвестициялық қызметінің мәні мен маңызы

 

1.1 Кәсіпорынның  қаржылық инвестициялық қызметінің мәні

 

Қазіргі уақытта  кәсіпорындардың тиімді жұмыс істеуін  қамтамасыз ететін экономикалық құрылымдарды қалыптастыру өте маңызды.Олардың жұмысының алға басуы көп жағдайда қаржы ресурстардың,яғни инвестицияларды тартуды талап етеді.Осыған орай кәсіпорындарда инвестициялық қызметті күшейтуде.Себебі,кәсіпорындар бәсекеге қабілетті болып,өз өндіріс ауқымын кеңейтуде,яғни инвестициялық қызметті дамыту бірден-бір жол болып табылады..

      “Инвестиция” термині экономикаµа жаєа келгендердіє Ѕµымдарында  кейде шатасуµа дейін апарады. Инвестиция жалпы тґртіп бойынша, бЅрыннан бар активтерді ґрѕрлі адамдардыє араларында бјліске тѕсіретін сатып алушылы¶ экономика ѕшін инвестиция болып саналады. Экономистер ¶олданып жѕрген инвестициялардыє мазмЅны жаєа капиталды жасау деген Ѕµымды білдіреді.

      Негізгі ¶орµа ¶аржы жЅмсау ( јндірістіє негізгі ¶оры) босал¶ы ¶орларµа, резервтерге, сондай-а¶  пайда, дивиденд жґне бас¶а да табыс табу ма¶сатымен ¶Ѕнды ¶аµаздар шыµаруµа Ѕза¶ мерзімді капитал бјлуді инвестиция деп атайды.

     Инвестициялар  - кґсіпкерлік ¶ызметтіє жґне нґтижесінде пайда (табыс) ¶Ѕралатын немесе ґлеуметтік тиімділікке ¶ол жеткізілетін ¶ызметтіє бас¶а да тѕрлерініє объектілеріне жЅмсалµан мѕліктік жґне интеллектілік ¶Ѕндылы¶тардыє барлы¶ тѕрлері, капиталдыє ел ішіндегі жґне шетелдегі экоєомикаµа Ѕза¶ мерзімді жЅмсалымы.

         Инвестицияны материалды¶-затты¶ жґне а¶шалайнысанына бјлуге болады. Материалды¶-затты¶ инвестиция−ол салынуµа тиісті јндірістік жґне јндірістік емес объектілер, жабды¶тар, машиналар жґне т.б. сонымен ¶атар, ол − ауыстыруµа немесе техникалы¶  парктерді кеєейтуге, материалды¶ заттарды бас¶а инвестициялы¶  тауарларды арттыруµа баµытталµан, ал инвестицияныє а¶шалай  нысаны  болса, ол − а¶шалай капиталдыє материалды¶-затты¶ инвестициясын жасауµа, инвестициялы¶ тауарларды ¶амтамасыз етуге жЅмсалады.

       Өндірістегі  жалпы инвестицияны јнім инвестиция деп атайды. Ол −негізгі капиталдыє (негізгі ¶ор ) артуын ¶адаµалауµа баµытталады. Жалпы инвестиция біріктірушініє екеунен ¶осылады. Оныє ішінде біреуі −амортизация. Ол −негізгі јндіріс ¶Ѕралдарыныє Ѕдайы тозу жґне оныє ¶Ѕнын јндірілетін јнімге кјшіру процесі.

       Екінші  біріктіруші таза инвестиция−бЅл капиталдыє ¶аржы жЅмсау негізгі ¶орларды арттыру,јсіре беру, µимараттар салу, јндіру жґне ¶ондыру, ¶осымша жабды¶тар, ¶олда бар јндіріс ¶уаттыµын жаєµырту ма¶сатында іске асырылады. Материалды¶ јндіріс салаларындаµы инвестициялармен ¶атар, олардыє едґуір бјлігі ґлеуметтік-мґдени салаларына, яµни µылым, білім, денсаулы¶, дене шыны¶тыру, спорт, ¶оршаµан табиµи ортаны ¶орµау, осы салалардаµы жаєадан салынатын объектілерге, олардаµы ¶олданылып жѕрген техника мен технологияларды одан ґрі жетілдіруге жЅмсалады.

       Инвестициялар  Ж±Ї-ніє еє маєызды жґне еє јзгермелі компоненттерініє бірі болып табылады. ¶ашанда болмасын ¶Ѕлдырау кезінде тауарлар мен ¶ызметтерге деген шыµын ¶ыс¶арады, бЅл ¶ыс¶арудыє ѕлкен бјдігі инвестициялы¶ шыµындар кјлемініє ¶Ѕлдырауына ¶атысты.

     ¬аза¶стан Республикасыныє  “Шетелдік инвестиция туралы” Заєында: “Инвестициялар дегеніміз— мѕліктік ¶Ѕндылы¶тардыє барлы¶ тѕрлері жґне оларµа деген ¶Ѕ¶ы¶, сондай-а¶ пайда (табыс) алу ма¶сатында инвесторлардыє кґсіпкерлік ¶ызмет нысандарында жЅмсалµан интеллектуалды¶ меншікке ¶Ѕ¶ы¶”.

     Кґсіпорынныє инвестициялы¶ стратегиясы екі біріктіруден аны¶талады: кјлемі жґне ресурстар сипаты, сол сия¶ты нары¶¶а жґне бґсекеге жарамдылыµы. БЅл екеуініє біріктілігін талдау кґсіпорын стратегиясын ¶исынµа келтіруге мѕмкіндік береді.

    Сонымен, жалпы  тѕрінде инвестиция а¶ша ¶аражаты ретінде, банктік салы¶тар, акциялар жґне бас¶а да ¶Ѕнды ¶аµаздар, технология, машиналар, жабды¶тар, лицензиялар, оныє ішінде тауар белгілеріне, несиелер, кез келген бас¶а да мѕліктер немесе мѕліктер ¶Ѕ¶ыµы, зиялы ¶Ѕндарды кґсіпкерлік ¶ызмет объектілеріне немесе бас¶а да ¶ызмет тѕрлеріне пайда (табыс) жґне ґлеуметтік нґтижеге жету ма¶сатына пайдаланады.

       Инвестициялар ¶аржы ресурстарын пайдалануды ¶ыс¶а мерзімді жґне Ѕза¶ мерзімді кѕрделі ¶аржылар формасында жѕзеге асырылады. Инвестициялардыє тѕрлері бойынша тґуекелдік (венчурлік), тікелей, портфельдік жґне аннуитеттік болып бјлінеді.

      Венчурлік капитал− ѕлкен тґуекелге байланысты жаєа саладаµы ¶ызмет кјрсетудегі жаєа акциялар формасында шыµарылатын инвестициялар болып табылады. Венчурлік капитал жЅмсалµан ¶аржыныє ѕлкен јтелімділігі есебіндегі јз јзінен байланысты емес жобаларды инвестициялайды.  Ол јзіне тѕрлі формадаµы капиталды Ѕштастырады: несиелік, акционерлік, кґсіпкерлік.

        Тікелей инвестициялау −шаруашылы¶ субъектілерініє табыстар тѕсіруіне жґне осы субъектіні бас¶аруµа ¶атысу ¶Ѕ¶ыµын алу ма¶сатындаµы жалµа капиталµа жЅмсалуы болып табылады.

        Портфельдік инвестициялар −портфельді¶алыптастыруµа байланысты (тѕрлі инвестициялы¶ ¶Ѕндар жиынтыµы) жґне ¶Ѕнды ¶аµаздарды сатып алу, сол сия¶ты болса да активтер болып есептеледі.

        Аннуитеттік− тЅра¶ты аралы¶ уа¶ыт ар¶ылы салымшыµа елеулі табыс ґкелетін, са¶тандыру жґне зейнета¶ы ¶орларына жЅмсалатын ¶аржыларды кјрсетеді.

     Кґсіпорынныє инвестициялы¶ ¶ызметі — оныє жалпы шаруашылы¶ ¶ызметініє ажыратылмайтын бјлегі болып табылады. Кґсіпорынныє экономикасында инвестицияныє маєызы орасан зор. ¶азіргі јндіріс ѕшінЅза¶ мерзімді формалардыє маєызыныє јсуі ерекше. Егер декґсіпорын ойдаµыдай жЅмыс істейтін, јнімніє сапасын арттыратын, шыµындарды азайтатын, јндіріс ¶уаттарын кеєейтетін, јзініє шыµарµан јнімдерініє бґсекеге жарамдыµын арттыратын жґне рынокта јзініє жайµасымын ныµайтатын болса, онда капитал салу ¶ажет жґне оны салу пайдалы. Сонды¶тан да оµан инвестициялы¶ стратегияны мЅ¶ият ґзірлеп, жоµарыдаµы айтылµан ма¶саттарµа жету ѕшін оны ѕнемі жетілдірін отыру ¶ажет.

       Инвестициялық қызметті жүзеге  асыру көздері екіге бөлінеді:

• Тартылған құралдар;
• Қарызға алынған құралдар.

     Тартылған  құралдар тұрақты түрде берілген және олардың иелеріне табыс төлене алатын (дивидент, процент түрінде) және иелеріне қайтарылмайтын құралдар жатады. Олардың қатарына: акция эмиссиясынан түсетін құралдар, қосымша салымдар (поллар), сонымен қатар қайтарымсыз несие үлестік негізде жасалатын мақсатты мемлекеттік қаржыландыру жатады.

     Қарызға  алынған құралдар белгілі бір  мерзімге беріліп, уақыты аяқталған  соң процентерімен қайтарылатынақша  ресурстары жатады. Қарызға алынған құралдарға: облигацияларды шығарумен байланысты құралдар, сондай-ақ банктер мен басқа да қаржы –несиелік институттарымен , мемлекетпен берілген несиелер.

      Тартылған және қарызға алынған  құралдарды мобилизациялау әртүрлі  әдістермен жүргізіледі, олардың негізгілеріне, несие ресурстары нарығы арқылы, мемлекеттік қаржыландыру  арқылы капиталды тарту.

      Капиталды бағалы қағаздар нарығы  арқылы тарту нарықтың экономикада  маңызы зор. Бағалы қағаздарды  эмиссиялау мен орналастырудан  түсетін құралдар инвестицияларды қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады.

      Қаржы нарығында айналымда жүрген  бағалы қағаздарэкономикалық мазмұны  бойынша екі екі негізгі түрге  бөлінеді:

• Үлестік, нақты меншіктегі иеленушінің белгілі бір үлесін анықтайды (акционерлік қоғамдардың жай және артықшылығы бар акцияларға бөлінеді).
• Қарыздық, иеленушіменн төлеуге міндеттелетін нақты процент ставкасы мен нақты өтеу  мерзімі бар бағалы қағаздар (мысалы, облигация).

      Қаржы құралдарын осындай критериге  сәйкес эмиссия негізінде пайда болған бағалы қағаздар келтірген және қарызға алынған болып бөлінеді.

      Акциялар эмиссиясы. Акцияларды эмиссиялағаннан түскен қаржы құралдары акциянерлік қоғамдармен акциянерлік капиталды келтіруге арналған инвестициялық көздерді қаржыландыруда маңызы үлкен. Акцияларды шығару арқылы меншікті капиталды ұлғайту тек қаржы құралдарына қажеттілігі бар фирманың қайта жаңару негізде ғана болады.

     Айта  кету керек меншікті капиталдың  ұлғаюы басқа шотпен жүзеге  асады—бөлінбеген пайданың капитализация арқылы. Меншікті капиталды осы әдіс арқылы  ұлғайтуды акционерлік қоғам басшылығы акционерлік қоғам жиналысының қабылдаған шешімі негізінде қарапайым акция ұстаушылардың бөлінбеген пайдадан дивиденттерін төлемей, оны әр түрлі іс-әрекеттерге инвестициялайды. Пайданың қалған бөлігін акционерлік қоғамның акционерлері оларды болашақта табыс алу мақсатында инвестициялайды.