Орта мектепте паскаль программалау тілін оқытуды жетілдіру жолдары

5-модуль «Турбо Паскаль  7.0 – Массивтер»

Пәндік негіздің құрамы:

• Негізгі тұсініктер 
• Массивті анықтау 
• Массив элементтерін егізу/шығару 
• Массив элементтерінің қосындысы 
• Массив элементтерінің көбейтіндісі 
• Кездейсоқ сандар массивін шығару. 
• Массив элементтерінің орындарын ауыстыру 
• Массивтің ең кіші элементі 
• Массивтің ең үлкен элементі 
• Ұасиеті алдын ала белгілі массив элементін іздеу 
• Массивті көпіршік әдісімен сұрыптау 
• Екі өлшемді массив (матрица) 
• Матрицаны анықтау 
• Матрица элементтерін енгізу/шығару

6-модуль «Турбо Паскаль  7.0 – Жодық тип»

Пәндік негіздің құрамы:

• String типі 
• Жоддық процедуралар 
• Жолдық функциялар

7-модуль «Турбо Паскаль  7.0 – Файлдармен жұмыс»

Пәндік негіздің құрамы:

• Деректердің файлдық  типтері 
• Паскалдағы файлдық типтер 
• Файлдға кіру 
• Файлға жазу 
• Файлдан оқу 
• Файлдармен жұмыс істейтін циклдер

8-модуль «Турбо Паскаль  7.0 – Процедуралар мен функциялар»

Пәндік негіздің құрамы:

• Негізгі терминдер мен  тұсініктер 
• Процедуралар 
• Функциялар

9-модуль «Турбо Паскаль  7.0 – Паскалдағы графитер-суреттер»

Пәндік негіздің құрамы:

• Графическтік тәртіп 
• Мәтіндік тәртіптегі экран 
• Графиктік тәртіптегі экран 
• Графиктік экранды тағайындау (инициализация) 
• Graph модулы 
• Анимация (қозғалмалы көнрістер жасау)

Оқуы соңында 9 немесе 10 сынып  оқушысы мыналарды білуі және жасай алуы керек:

Программалау тілі не үшін керек? 
Программалу тілінің мәнін білуі; 
Turbo Pascal 7.0 программалау ортасында жұмыс істей алу; 
Паскаль тілінде программа жазу және оны компьютерде орныдау; 
Turbo Pascal 7.0 редакторымен жұмыс істей білу; 
Жанама нұсқаулармен жұмыс істеу және олардың мінісін білу; 
Программалау барысында мәліметтер типін сауатты қолдана білу; 
Меншіктеу операторы қалай жұмыс істейтінін жіне оны қолдануды білу; 
SYSTEM, CRT, DOS, GRAPH кітапханалық модулдерінің мәнісін білу және оған кіретін ішкі программаларды; 
Мәтіндік және графиктік тәртіпте істеп тұрған экранның жұмыс істеу принципін білу; 
Алгоритм анықтамасын, оның қасиеттерін, жазылу тәсілдерін білу; 
Құрама және шартты операторлардың жұмысын және оны қолдануды білу; 
Қайталаушы операторларды программалауда тиімді қолдана білу; 
Кездейсоқ сандар генераторын қолдана білу; 
Қасиеті алдын ала берілген элементті массивтен табу алгоритмдерін білу; 
Масив элементтенің орнын ауыстыру және сұрыптау алгогритмдерін білу; 
Екі өлшемді массивтермен жұмыс істей алу 
Графиктік тәртіпте жұмыс істей алу; 
Паскаль ортасында файлдармен жұмыс істей алу;

 

2.2 Программалау тілдерін оқытудадидактикалық материалдарды

пайдалану

 

Оқытудын дидактикалық қағидалары мен әдістері келесі түрлерге бөлінеді:

• Жүйелілік қағидасы
• Бірізділік қағидасы
• Қолжетімділік қағидасы
• Белсенділік қағидасы
• Көрнекілік қағидасы

Педагогикалық қызметте көбінесе оқытудың төмендегі әдістері қолданылады:

• көкейкесті-іздеу;
• квазиіздеу;
• шығармашылық;
• дамытушылық және өз өзін жетілдіруге бағытталған;
• түсінікті және көрнекі;
• репродуктивті;
• бағдарланған оқыту;
• ойын түріндегі;
• диалогты;
• жобалау әдісі;
• ақпараттық;
• және тағы басқа.
• Ақпаратты қабылдау арналары
• Визуалды
• Аудиалды
• Кинестетикалық

 

Дидактикалық  материал дегеніміз:

• Оқу материалдарының түрлері …оқушыларға орындауға берілетін тапсырмалар: карточкалар жиыны, иллюстрациялар, және т.б.
• Мұғалімге арналған әдістемелік құрал.
• Көрнекі оқу құралының ерекше түрі: карта, кестелер, оқушыларға өз бетімен жұмыс істеуге немесе үй жаттығуларын орындауға арналған карточкалар.

Дидактикалық  материал түрлері

• Дайын дидактикалық материалдар: кітап, әдістемелік құрал, оқу құралдары, карточкалар, кестелер, иллюстрациялар, т.с.с.
• Мұғалімнің өзі жасаған дидактикалық материалдар (қағаз немесе электронды тасушыларда). Мысалы, сөзжұмбақтар, тапсырмалары бар карточкалар, иллюстрациялар, презентация үлгілері, т.с.с.

Жасалған дидактикалық материалдар:

• Қарастырылатын материалды жылдам игеруге, қажет білімді алуға септігін тигізеді;
• Таңдалған тақырып бойынша оқушының білімін тексеруге арналған құрал;
• Оқушылардың жаңа шығармашылық жұмыс жасау,а арналған ресурс және зерттеулер жүргізуге арналған құрал;
• Оқушылардың шығармашылық немесе зерттеу жұмыстарын қорытындылауға арналған құрал.

Дидактикалық  материалдардың мнегізгі қасиеттері:

• Материалды қсыну тәсілдері мен формаларының варияциялығы
• Озып оқуға бағыттау
• Мазмұнның қызықтырғышы
• Ойлау қыбілетін дамытуға бағытталғандығы

Дидактикалық материалдарды  құруға арналған құралдар:

• Мәтіндік редакторлер

• Компьютер экранында
• құру (сивол немесе мәтін енгізу);
• мәтінді редактрлеу (жою, көшіру, қиып алу, орнын ауыстыру);
• сиволдарды форматтау (астын сызу, түсін өзгерту, шрифт өлшемін өзгерту);
• Қағаз бетіне басып шығару.
• Электронды кесте
• Мәндерді есептеу,
• Әртүрлі формулаларды қолдану,
• Мәліметтер өзгергенде мәндерді қайта есептеу,
• Графиктер мен диаграммалар құру,
• Формулаларды көшіру, ұяшықтағы мәліметтер форматын өзгерту
• Және т.б.
• Графикалық редакторлар
• Объектілермен, объект кескіндерімен жұмыс жасау;
• Объектілерді редактрлеу (ауыстыру, бояу, көшірмесін алу, қиып алу және т.б.);
• Объектілер тобын редактрлеу (топтау, орының ауыстыру және т.б.)
• Программалық оқу құралдарын, оқу програмалары мен жүйелерін және Интернет мүмкіндігін пайдалану
• Әртүрлі ақпаратқа еркін қатынасу;
• Нақыт бір тақырып бойынша қажет ақпаратты жылдам іздеу және алу;
• Оқу пәні бойынша Интернетте орналасқан әдістемелік құралдарды пайдалану;
• Өз білімінің деңгейін тестілеу мүмкіндігі;
• Қашықтан оқыту;
• Телекоммуникациялық олимпиадалар мен викториналарға қатысу

Электронды дидактикалық материалдар мұғалімге келесі мүмкіндіктерді береді:

• Қарастырылатын тақырып бойынша әртүрлі тәсілдерді пайдалану;
• Жеке-бағытты көзқарас (оқу үрдісін жекелендіру және дифференциациялау);
• Әртүрлі ақпарат көздерін пайдалану арқылы оқу үрдісін күшейту;
• Оқушылардың оқуға деген құлшынысын арттыру;
• Логикалық, аналитикалық шығармашылық, көркем ойлау қабілетін дамыту;
• Проблемаларды шешу жолдарын іздеу мүмкіндіктерін дамыту;
• Танымдылық әрекетін өзгерту;
• Дайындаудын қарапайымдылығы және оны меңгерудін  қол жетімділігі;
• Әртүрлі программалық құралдарды пайдалану мүмкіндігі;
• Есептеу жұмыстарын автоматтандыру;
• Оқу ақпараттары визуализациялау;
• Ақпарат желісіне қатынасу мүмкіндігі;
• Оқу үрдісіндегі мәдениеттілікті қалыптастыру.

Дидактикалық материалдарды  құру және қолдану технологиясы:

• Оқу мақсатын анықтау;
• Оқу материалының мазмұнын іріктеу:
• Оқу тақырыбының мазмұнына және оны оқыту әдісіне талдау жасау;
• Оқу жүйесінде қолдану мақсаты мен облысын анықтау;

• Сабақ жүйесін жасау:

• Қажет сабақтар бойынша компьютерлік тапсырмаларды жобалау;
• Оқу материалын ұсынуда бірдей тәсілді таңдау;
• Программалық құралды таңдау;
• Компьютерлік тапсырмалардың программалық әзірлемесі;
• Оқу нәтижесін бағалау критериін таңдау;

• Білімді бағалау құралдарын жасау және оларды пайдалану;

• Оқу үрдісіне дидактикалық материалды қосу;
• Алынған нәтижелерді талдау.

 

Программалау тілдерін оқыту  кезінде пайдаланылатын дидактикалық материалдар дипломдық жұмыстың қосымшасында келтірілген.

 

 

2.3 Электрондық оқулықтарды пайдалану тиімділігі.

 

Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану  үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте  түсуде. Елбасы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында «Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса  маңызды құралдарының бірі» деп  атап көрсетті.

Ертеңгі күнімізге  аттамас бұрын бүгінгі ұстаздың кім екендігіне баға беріп көрейік. Бүгінгі мұғалім ата-ана, бала бағбаны, қоғам қайраткері. Мұғалім – оқытушы, мұғалім – ұстаз, мұғалім –  оқулық авторы, мұғалім – технолог, мұғалім-жаңалықты дәріптеуші, таратушы.

Қазіргі мектептің  даму болашағы қоғамның даму үрдісімен үнемі өсіп отыратын ақпарат көлемінің әр түрлі тегімен анықталады.Оқушыларға білім беруде жаңа оқыту технологияларын қолдану, инновациялық бағытта жұмыс жасау заман талабына сай талап етілуде.

     Қазіргі кезді электрондық WEB оқулықтың қандай екендігі туралы біртұтас ой жоқ. Электрондық оқулық дегеніміз – мультимедиялық оқулық.

     Электрондық оқулық пен оқытудың  негізгі мақсаты: «Оқыту процесін  үздіксіз және толық деңгейін  бақылау, сонымен қатар ақпараттық  ізденіс қабілетін дамыту.»   Білім берудің кез келген саласында  электрондық оқулықтарды пайдалану  оқушылардың танымдық белсенділігін  арттырып қана қоймай ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен жұмыс істеуге жағдай жасайды.

   Осы  уақытқа дейінгі білім беру  саласында тек мұғалімнің айтқандарын     немесе оқулықты пайдалану қазіргі  заман талабын қанағаттандырмайды. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру  қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай  алға жылжу мүмкін емес, сондықтан  электронды оқулықтың құрылымы  сапалы жаңа деңгейде болуы  тиіс. Электрондық оқулық оқушының  уақытын үнемдейді, оқу материалдарын  іздеп отырмай, өтілген және  оқушының ұмытып қалған материалдарын  еске түсіруге зор ықпал етеді. 

     Сонымен қатар электрондық оқулықтарды  сабақта пайдалану кезінде оқушылар  бұрын алған білімдерін кеңейтіп, өз бетімен шығармашылық жұмыстар  орындайды. Әрбір оқушы таңдалған  тақырып бойынша  тапсырмалар  орындап, тестілер шешіп, карталар  және схемалармен жұмыс жасауға  дағдыланады.

     Мазмұны қиындау бір үлкен  тақырыптың бөліктерін өткенде  қосымша бейнехабар және клиптер  қажетті элемент болып табылады. Бейнеклиптер уақыт масштабын  өзгертуге және көріністерді  тез және жәй түрде көрсетуге  пайдалы. Электрондық оқулық таңдап  алынған хабарды                                   көшіруге мүмкіншілік туғызады. Электронды оқулықтың ең қажет  мүмкіндігі аудиохабарлар. Мысалы: құстардың дауыстарына қарай  қандай құс екенін ажырата  білу, жүрек қағысын байқау.

     Электрондық оқулық арқылы түрлі  суреттер, видеокөріністер, дыбыс  және музыка тыңдатып көрсетуге  болады. Бұл, әрине мұғалімнің  тақтаға жазып түсіндіргенінен  әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі. Меңгерілуі  қиын сабақтарды компьютердің  көмегімен оқушыларға ұғындырса,  жаңа тақырыпқа деген 

Электрондық оқулықтарды қолдану барысында  оқушылардың сабаққа деген қызығушылығының  күрт артқандығы байқалады. Сондай ақ мұғалімдерге де өзіне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші құралдарды молынан ала алады. Электронды оқулық  – бұл дидактикалық әдiс-тәсiлдер мен ақпараттық технологияны қолдануға негiзделген түбегейлi жүйе. Электронды оқулықпен оқыту, мұғалімнің оқушымен жеке жұмыс iстегенiндей болады. Дәстүрлi оқытуда кейбiр оқушылар түсiнбей қалған материалды мұғалімнен қайталап сұрай беруге кейде қысылады, сол себептi жаңа тақырыпты дұрыс қабылдай алмауына әкеп соғады. Ал электронды оқулықпен жеке жұмыс iстеуiнiң арқасында сол тақырыпты бiрнеше қайталап оқуына, тыңдауына, тiптi түсiнбеген сөздi бөлiп анықтама бөлiмiнен қарауға, сол сөздiң түсiндiрмесiн бiлуiне, оның грамматикалық жасалу жолдарын бiлуiне көптен-көп көмегiн тигiзедi.