Информатикадан отчет

    Бұл жағдайда Borland қойылған Delphі.AVІ таңдалады.  Файлды шығарудың орнына  оның  өз терезесін де форма панелін  қосуға (немесе  кезөкелген басқа  терезе компонентін ) және Medіa Player компонентінің Dіsplay қасиетінің мәні ретінде осы панел атын қолдануға болады. Бейне терезенің қай бқлігінде шығады. Бейне терезенің қай бөлігінде шығатынын көрсету үшін, DіsplayRect және Dіsplay қасиеттерінде орнатуға болады.

     Осындай  бағдарлама түрін  кодсыз өқруға  болады, бірақ ол үшін біз компьтерде қандай  AVІ файлдары  бар екенін білуіміз керек және олардың біреуін Medіa Player  компонентінің Fіle Name қасиетінде  толық жолын кқрсету керек. Альтернатива ретінде шығаруды жіберуді және файлдың автоматты ашылуы үшін бағдарлама келтірілген. Тек панел бойынша басу қажет.

            Procedure Tform1.Panel1Clіck(Sender:TObject);

                   begіn

               іf OpenDіalog1.Execute then

                     begіn

               MedіaPlayer.FіleName:=OpenDіalog1.FіleName;

               MedіaPlayer1.Open;

               MedіaPlayer1.PerForm(wm_LbuttonDown,0,$00090009);

               MedіaPlayer1.PerForm(wm_LbuttonUP,0,$00090009);

     end;

      end;

MedіaPlayer   компоненті ашылғаннан кейін, оның Play әдісін оны тез жіберу үшін шақыруға болар еді. Бірақ мұнда кнопкалар сәйкесті түрде рұқсат етілген немесе тыйым салынған болмайды.Осы түрде MedіaPlayer  терезесінде у осі бойынша 9 позицияда және х осі бойынша 9 позицияда басайық (жоғарыда келтірілген кодта көрсетілгендей, сіз функцияның екі кординатында қосатын 32-битті мән құру орнына, тікелей оналтылық мәнді қолдана аласыз). Қателерді болдырмау үшін, жоболау этапында кнопкаларды кнопка бойынша баспайынша оларды болдырмау керек. Егер қосымша жабылған жағдайда біз ұтылуды автоматты түрде жабамыз:

          Procedure Tform1.Form Close (Sender:TObject;

            var Actіon:TcloseActіon);

              begіn

        MedіaPlayer1.Close;

                 end;

 

4.9.11ListBox,ComboBox тип тізімі

 

ListBox және ComboBox компоненттер жолдардың тiзiмдерiн  бейнелейдi.

Айырмашылықтар:

• ListBox мәлiметтер және қолданушыға бейнелейдi таңдауға мүмкiндiк бередi

• бұдан басқа ComboBox мәлiметтердi редакциялауға мүмкiндiк бередi

• бейнелеу қалыбы әр түрлi:

•     егер керек ListBox керек керек айналдыруды  жолақтары бар ашық түрдегi тiзiмдi бейнелейдi,

•     ComboBox тiзiм немесе ашық түрде, немесе құлама тiзiмнiң түрiнде бейнелеуге мүмкiндiк бередi

!!! Ескерту.  Ыңғайлырақ «Ґдигұн қосымшаның  терезесiнiң ауданын өйткенi сығымдап  ұстайды

Ортақ қасиеттер

Items-шi компоненттердiң  негiзгi қасиетi. Tstringsтiң түрiн алады.  Қарап шығып қойыл бұл түрдiң  қасиет және әдiстерi жоғары. (Text, [Index ] Strigs, Addтың әдiсi қасиет).

 

ItemIndex-шi қасиет  таңдаулы жолдың индексiнде болады.

үндемеу бойыншаға ( жолдардың ешқайсысы таңдалған  бiлдiредi) ItemIndex=-1

Қасиет орындау  тек қана уақытында түсiнiктi.  (жұмыс жол таңдаулы басында) үндемеу бойыншаға таңдаудың жобалауын мүмкiн емес уақытында беру. 

Мысалы, егер бұл  керек, онда форманың OnCreateның оқиғасының өңдеушiсiнде ListBox1.ItemIndex мән беруi керек:=0

Ескерту. ComboBoxтың  терезесiнде үндемеу бойыншаға  мән мiндеттi түрде тапсырма беруi керек, ол өйткенi тап терезеде бастапқы көрсетiледi.

Ескерту. Егер терезеде мәлiметтердi редакциялау жүргiзiлсе, онда ItemIndex=-1, онда. Бұл белгi бойынша  анықтауға болады, редакциялау жүргiзiлдi.

Sorted қасиет әлiпби  бойынша тiзiмдi реттеуге мүмкiндiк бередi. Егер Sorted=True болса, онда жаңасы жолдар емес жамалады, соңында емес, әлiпби бойынша.

 ListBox компонентMultiSelect қасиет (True ) тiзiмдегi көптiк таңдауды қолданушыға мүмкiндiк бередi. Егер MultiSelect=False болса, онда қолданушы бiр-ақ тiзiм элементi таңдай алады.

Тiзiм элементi таңдалған тексерулер үшiн көптiк  таңдауда (Booleanның түрi) [Index:Integer ] Selectedтiң  қасиетi тексеру керек.

Ескерту. Егер MultiSelect=True болса, онда ItemIndex-шi мән бұдан фокусте  болатын тiзiм элементiне сәйкес келедi.

ExtendedSelect қасиет  көптiк таңдаудың әдiсiне ықпал  етедi.

Егер ExtendedSelect=True болса, онда (жабысып тұратын элементтердiң  таңдауы) Shiftтiң клавишы және (бiрнеше  неприлегающихтардың таңдауы) Ctrlдар  жұмыс iстейдi.

Егер ол компонета терезеде бiржола жайғастырылмаса Columns қасиет тiзiм көрсетiлетiн бағаналардың саны анықтайды.

Style қасиет - суреттiң  стильсi.

(үндемеу бойыншаға  ) LbStandard - жолдардың тiзiмi

басқа мәндер суреттiң  тiзiмдерiнде бейнелеуге мүмкiндiк  бередi

 CheckListBox компонентИндикаторлармен тiзiм. Ұқсас ListBox, (индикаторлардың қоюымен арқылы көпше таңдау) қоспағанда көптiк таңдаудың барлық қасиеттерi.

 ComboBox компонентStyle қасиет - суреттiң стильсi

csDropDown - редакциялауды  тереземен құлама тiзiм

  csSimple - редакциялауды тереземен айқара ашылған тiзiм

csDropDownList - редакциялау  құлама тiзiм терезесiз

MaxLength қасиет  қолданушы редакциялауды терезеге  енгiзе алатын нышандардың максимал  саны анықтайды. Ендiрiлетiн нышандардың  MaxLength=0 санының жанында шектелмеген.

 

Есеп.       Квадрат тамырлардың кестесiнiң  жасауы.

Форма ListBox1дiң  тiзiмiнiң терезесi және (шығу ) Button1дiң  батырмасын болады.

Формалар жасауда  квадрат тамырлардың кестесiн  тiзiмнiң терезесiне жүктеуге керек.

 

Procedure TForm1.FormCreate(Sender:Tobject);

var n:integer;

       root:real;

       rootstr, numstr: string;

begin

for  n:=1 to 100 do

    begin

root := sgrt(n);  

str(root:14:9,rootstr);

str(n:5,numstr);

ListBox1.Items.Add(numstr + ‘  :  ‘ + rootstr);

   end;

end;

procedure TForm1.Button1Click(Sender:Tobject);

begin

Close;  {закрытие главной формы завершает приложение}

end;

 

 

4.9.12Timer объектісі және оны қолдану.Зерттелген басқару элементтерін қолдану арқылы бағдарлама жазу

4.10. Turbo Pascal бағдарламалау тілі

4.10.1 Turbo Pascal бағдарламалау тілінің даму тарихы

4.10.2 Паскаль тіліне жалпы мәлімет

 

Компьютерге түсінікті  командалар тізбегі арқылы жазылған алгоритм – программа деп, ал программа  құру процесі программалау деп аталады. 
Программалау тілі – ЭЕМ-де шешілетін әртүрлі есептердің программасын компьютерге түсінікті формада жазу тәсілі болып табылады. 
Программалау тілдері жоғарғы және төменгі деңгейлі тілдер болып бөлінеді. Қолданбалы мазмұнды есептерді шешуге бағытталған, командалардың мол жиынтығынан тұратын табиғи тілге ұқсас прогрммалау тілі – жоғарғы деңгейлі программалау тілі деп аталады. Қазіргі кезде олардың бірнеше түрі бар. Жоғарғы деңгейлі программалау тілдерінің бірі – Паскаль тілі. Оның алғашқы вариантын 1971 ж. Швейцария ғалымы Никлаус Вирт жарыққа шығарған болатын. Автор атақты француз математигі Блез Паскальдың (1623-1662 ж) құрметіне жаңа программалау тіліне оның атын берді. Паскаль тілі оқып үйренуге жеңіл, алгоритм құрылымы сақталған, қолданушыға ыңғайлы тіл болып қана қойған жоқ, сонымен қатар көптеген күрделі есептерді шешу үшін қолданылатын қуатты программалау тілі болып табылады. 
Паскаль тілінің бірнеше баламалары бар. Қазіргі кезде кең қолданылатыны – Турбо Паскаль7.0 баламасы. Кез-келген Паскаль программа жеке атынан және .pas кеңейтілуінен тұратын текстік файл болып табылады. Паскаль тілінде құрылған программаны мәшинелік тілге аудару үшін компилятор қолданылады. Турбо Паскаль жүйесі ТР бумасында жазылады. Программаны жүктеу файлы: turbo.exe, ол әдетте BIN ішкі бумасында орналасады (мысал: C:TPBIN turbo.exe) 
Паскальдағы кез-келген деректер, яғни айнымалылар, тұрақтылар, функция мәндері және өрнектер, өздерінің типтері арқылы сипатталады. Тип аталған объектінің қабылдайтын мәндерінің жиынын және деректердің компьютер жадысында ішкі өрнектелу форматын анықтайды.  
Көптеген программалау тілдерінде, сонымен қатар Паскальда программада  
қолданылатын шамалар жөніндегі барлық ақпарат программаның сипаттау бөлімінде міндетті түрде көрсетілуі қажет. Сипаттау бөлімдері төмендегідей бөлімдерден тұрады:

1.Таңбалар бөлімі 
2. Тұрақтылар бөлімі 
3. Типтер бөлімі 
4. Айнгымалылар бөлімі 
5. Процедура мен функциялар бөлімі

4.10.3 Тіл алфавиті    

 Тiлдiң алфавитi  басқа тiлдермен салыстырғанда  құрылымы жағынан түсiнiктi. Тiлдiң  алфавитiнiң құрамына әрiптер, цифрлар  және арнайы белгiлер кiредi.    

1) Әрiптер ретiнде  латын алфавитiнiң 26 әрпi ғана  қолданылады. Ұлттық алфавиттегi әрiптер (қазақ, орыс т.с.с.) тек  апострофқа (жоғарғы үтiрге) алынған  сөз тiркестерi немесе жүйелi  жақшаға алынған түсiнiктеме ретiнде  ғана кездеседi.    

2) Цифрлар: 0, 1, 2, …, 9     

3) Арнайы белгiлерге  төмендегi белгiлер жатады:        

 а) арифметикалық амалдардың белгiлерi

 

 

                                                                   1-кесте

Р/н	Атауы	Белгiленуi	Түсiндiрме
1 2 3 4 5     6	қосу  азайту  көбейту бөлу  div     mod	+ - * /	бөлiндiнiң бүтiн  бөлiгiн табу бөлген кездегi қалдықты табу

Мысалы: 10 div 3 амалының нәтижесi 3, 10 mod 3 – нәтижесi 1.       

 ә) Қатынас  белгiлерi:

 

 

                                                                2-кесте 

р/н	Атауы	Белгiленуi
1 2 3 4 5 6	үлкен       кiшi       үлкен, не  тең       кiшi, не тең        тең       тең емес	>     <     >=     <=     =     <>

б) Айыру белгiлерi:       

_ (бос орын), ., ;, :, (, ), [, ], {, }, ,,

 

4.10.4 Константтар

 

 

 

 

4.10.5 Айнымалы

 

Кез келген тұрақты, айнымалы, функция немесе өрнек өзiне тән бiр түрмен ғана сипатталады. Тұрақты сандарды сыртқы пiшiнiне қарап-ақ ажыратуға болады, ал айнымалылар мен функциялар программаның сипаттау бөлiгiнде анықтала жазылып көрсетiледi.  Мәлiмет типтерi қарапайым құрылымды-скалярлық және күрделi құрылымды-структуралық шамалар болып екiге бөлiнедi. Бұл мәлiметтердiң әрқайсысының 4 түрi бар. Қарапайым скалярлық: бүтiн - INTEGER, нақты - REAL, логикалық - BOOLEAN және символдық - CHAR, ал күрделi структуралық массивтер - ARRAY, жазбалар - RECORD, жиындар - SET және файлдар – FILE болып бөлiнедi.  Сандар мен айнымалылар бүтiн және нақты болып екiге бөлiнедi. Бүтiн оң және терiс сандардың жазылуы да қарапайым: 6, -40, 1999, 0, т.с.с.            Бүтiн сандар –32768 бен 32767 аралығында ғана бола алады. Нақты сандар кәдiмгi табиғи аралас сандар тәрiздi санның бүтiнi мен бөлшегi нүкте арқылы ажыратылып жазылады. Мысалы: 3.023, -1.264, 5.0, -23.94

 Ал өте  үлкен немесе кiшi нақты сандар  көрсеткiшi бар экспоненциал сандар  түрiнде жазылады.  Мысалы: -2.65Е-06, 3.9Е+04,  .61Е-02, -. 5ЕЕ+08. Мұндағы Е әрпi “10-ның дәрежесi” деген мағынаны бiлдiредi. Санның бүтiн бөлiгi нөлге тең болса, ол жазылмайды, ал санның таңбасы оң болса, + белгiсi қойылмайды. Нақты сандар  -1Е-38-ден 1Е38-ге дейiнгi аралықта бола алады. Мәндерi бұл аралықтан шығатын сандар үшiн арнайы тәсiлдер қолданылады. Логикалық немесе бульдiк тип “BOOLEAN” сөзi арқылы өрнектеледi. Бұл типтегi шама екi мәннiң бiреуiн ғана қабылдай алады:

TRUE (ақиқат) немесе FALSE (жалған).

Логикалық амалдың  үш түрi бар:

AND (логикалық  “және”), OR  (логикалық “немесе”), NOT (логикалық “емес”). Бұл амалдардың мәндерi төмендегi қатынастар бойынша анықталады:       

TRUE   AND  TRUE = TRUE          TRUE   OR  TRUE   = TRUE    

 TRUE   AND  FALSE = FALSE        TRUE   OR  FALSE = TRUE    

FALSE   AND TRUE   = FALSE       FALSE  OR  TRUE  = TRUE    

FALSE   AND  FALSE = FALSE      FALSE  OR  FALSE = FALSE     

NOT   TRUE  =  FALSE                    NOT   FALSE =  TRUE     

 Символдық немесе литерлiк типтегi берiлгендер “CHAR” сөзiмен жазылады. CHAR типтегi шамаларды арифметикалық өрнектерде қолдануға болмайды     

 

4.10.6 Турбо Паскаль тіліндегі мәліметтер түрлері.

 

Turbo Pascal – жоғарғы  деңгейлі программалау жүйесі. Оның  тұңғыш нұсқасын 1970 жылы швейцрия  физигі Niklaus Wirth  ұсынған.Автор тілді  алғашқы арифметикалық есептеу  машинасын жасаған француздың  ұлы ғалымы Блез Паскальдің құрметіне Паскаль деп  атап , тіл атауын үнемі  бас әріппен жазылуын сұраған.Кейінен тілдің көптеген нұсқалары жарық көреді. Кейінен тілдің көптеген нұсқалары жарық көреді.Солардың ішінде 1983 жылы Борланд корпорациясының талантты қызметкері Андерсон Хейлсбергтің жасаған жаңа үлгісі Turbo Pascal программалаушылар арасында жоғарғы сұранысқа ие болды.