Отчет по практике в АО "АТФ банк"

Банктің шығыстары 2009 жылмен салыстырғанда 153,3%-ға артып, 2011 жылы 22354,9 млн.теңгеге дейін жетті.

Банктің пайыздық шығыны 2011 жылы пайыздық табыстарға қарағанда  жоғары қарқынмен өскен. 2011 жыл соңында  пайыздық шығын 2009 жылмен салыстырғанда 165,7%-ға артып, 11814,7 млн. теңге құрады. 2011 жылы Банктің пайыздық шығындар үлесі шығындар құрылымында 53% құрады.

2011 жылғы қорытындылар  бойынша Банктің операциялық  шығындары 2009 жылмен салыстырғанда  83,3%-ға артып, 4168,2 млн. теңге құрады. Операциялық шығындардың маңызды  бөлігін жалпы шаруашылық шығындар  құрайды, бірақ олардың үлесі  2009 жылмен салыстырғанда 38,6%-дан  34,7%-ға дейін төмендеді. Абсолютті  мәнде олар 2011 жылы 570,6 млн. теңгеге  өсіп, 1447,4 млн. теңге құрады. Өсімнің  негізгі себебі сауда нүктелерінің  көбеюі болды, бұл өз кезегіне  ғимараттарды жалға алу және  күзет ету, көлік, инкассациялау,  жөндеу және жарнамаларға шығындардың  өсуіне әкелді. Жалға алуға шығындардың  өсуі жалға алудың нарықтық  құнының өсуі есебінен болады. Көлікке шығындардың өсіміне  жанармайдың бағасының өсуі әсер  етті. Инкассациялау бойынша шығындар  тасымалданатын қолда бар қаражат  пен құндылықтар көлемінің өсуі  ықпал етеді. Жарнамаға шығындардың  өсуі корпоративтік стильдің (ребрендинг) өсгерісі және теледидар және  басқа да ақпарат құралдарының  белсенділігіне байланысты болды. 

Жұмысшыларға шығындар абсолютті  мәнде 852,7 млн. теңгеге өсіп, 2011 жыл  соңында 1678,3 млн.теңге құрады. Операциялық  шығындар құрылымында жұмысшыларға шығындар үлесі 36,3%-дан 40,3%-ға дейін  артты. Жұмысшыларға шығындардың өсуінің  негізгі себебі  2009 жылмен салыстырғанда  жұмысшылар саны 106%-ға немесе 945 адамға көбейді.

Негізгі құралдар және материалды емес активтер бойынша амортизациялық аударымдар шамамен екі есе артты, бұл шығындар 2011 жылда 271,3 млн.теңге  құрады.

Жоғарыда қарастырылғандардың  барлығы филиалдық жүйенің артуы, бизнестің дамуы, сонымен қатар  маңызды салымдарды талап еткен  техникалық базаны жаңартуға байланысты болды.

Банк қаржыларын басқарудың құрылымдық бөлімі ретінде активтер мен міндеттемелерді басқару  мақсаты бір уақытылы банкке салымшылар мен кредиторлардың салынған қаражаттарының өтімділігі мен реттеуші органдар бекіткен нормативтерді орындалуын қамтамасыз ету негізінде табыс алу болып  табылады. Осыған сәйкес активтер мен  міндеттемелерді басқаруды сипаттайтын  көрсеткіштерді үш топқа бөлуге болады: табыстылық көрсеткіштері, өтімділік  көрсеткіштері және реттеуші органдардың  нормативтерін орындауды сипаттайтын  көрсеткіштер (мұндай нормативтердің құрамына кейбір өтімділік көрсеткіштері  де кіруі мүмкін)./15, 21-24б./

Банк қызметінің нәтижелерін  талдау кезінде негізгі көрсеткіштер қарастырылып отырған кезеңде алынған  табыс болып табылады. Табыс алынған  табыс пен шығарылған шығындар арасындағы айырма ретінде анықталады, сондықтан  оның сомасына әсер ететін негізгі  жалпылама факторлар табыстар сомасы мен шығындар сомасы болып табылады. Банктің кірістері мен шығыстары  туралы мәліметтер оның табыстар мен  шығындар туралы есептемесінде беріледі, сондықтан банктің табыстылығы  көрсеткіштеріне әсер еткен факторларды  анықтау мақсатында банк қызметін ішкі талдау кезінде осындай есептемелерді  пайдаланған жөн.

1 кестеде «АТФ Банк»  АҚ-ның табыстары мен шығыстарының  баптары бойынша 2009-2010 жылдар  аралығындағы қаражаттар сомасы  берілген. Банктің пайыздық табыстары  2009 жылмен салыстырғанда есепті 2011 жылы 68597501 мың теңгеге өскен,  яғни пайыздық табыс 2009 жылы 6972704 мың теңге құраса, 2011 жылы 75570205 мың  теңгеге дейін жеткен.

 

Кесте-1. «АТФ Банк» АҚ-ның табыстары мен шығыстарының  баптары бойынша мәліметтер

                                                                                                                   мың теңге

Жылдар	Пайыздық табыс	Пайыздық шығыс	Пайыздық табыс  – Пайыздық шығыс
2009ж	6972704	4205353	2767351
2010ж	17546772	11814743	5732029
2011ж	75570205	40188966	35381239
Қайнар көзі: 2009-2011 жылдар аралығында «АТФ Банк» АҚ қаржылық есептемесінен алынды.

 

Банк қызметі табыстылығын талдауда көлденең (қарастырылған кезеңде және келесі бірнеше кезеңдерде табыстың өзгерісін анықтау) және тікелей (таңдалған базаға қатысы бар қатысты мәндерді анықтау) талдаулар жүргізу қажет./15, 18-20б./ Фирмалардың табыстылығын талдауда мұндай база ретінде кәсіпорынның активтер сомасы немесе өткізуден түскен түсім сомасы алынады. Банк қызметін осылай талдау кезінде база ретінде негізгі операциялардан табыс сомасын немесе активтер сомасын алуға болады.

Көлденең талдау табыстың өзгерісіне беталыстарды анықтау мүмкіндігін береді. Қарастырылған кезеңде талдаудың нәтижелері кесте түрінде көрсеткен дұрыс.

2 кестеде «АТФ Банкт»  АҚ-ның 2011 жылы жарияланған кірістер  мен шығындар туралы есептемеде  берілген табыс, шығыс, пайда  динамикасы туралы мәліметтер  берілген. Кесте мәліметтері бойынша  банктің пайыздық табыстары 2009 жылға қарағанда 2010 жылы 10574068 мың  теңгеге ұлғайып, 17546772 мың теңге,  ал 2010 жылға қарағанда есепті 2011 жылы 58023433 мың теңгеге ұлғайып, 75570205 мың теңгеге дейін жетті. Бірақ  пайыздық табыстар өсуімен бірге  шығыстар да өскен, яғни олар 2009 жылы 4205353 мың теңге құраса, 2011 жылы бұл көрсеткіш 40188966 мың  теңге құрап, күрт өсті. Оперциялық  табыстар 2009 жылға қарағанда 2010 жылы 2456001 мың теңгеге ұлғая отырып, 5426806 мың теңге құрады, ал 2011 жылы  бұл көрсеткіш 2010 жылға қарағанда  24393156 мың теңгеге ұлғайып, 29819962 мың  теңге құрады. Пайыздық шығыстар  да сәйкесінше өсіп отыр, 2009 жылы 2082336 мың теңге, 2010 жылы 4044695 мың теңге, 2011 жылы 11437674 мың теңге құрады.

Банктің тартылған және меншікті қаражаттарын орналастырумен байланысты негізгі қызметтерден кірістері  әр түріндегі операциялар тобынан  кірістер сомасы ретінде алынатын операциялар  түрлерінен кірістерден қосылады, ал олар өз кезегінде әр топтардағы жеке операциялардан кірістер ретінде анықталады. Детализациясы көп жүргізілетін операциялар сыныптамасын әр банк өзінше жүргізуі мүмкін. Қазіргі кезде банктердің негізгі операциялары несиелік операциялар  және сол сияқты мәні қарызға ақша ұсынуға негізделетін операциялар, сонымен қатар бағалы қағаздар нарығындағы  операциялар мен валюталық операциялар  болып табылады.

 

Кесте-2. «АТФ Банк» АҚ-ның кірістер мен шығындар динамикасы

  мың теңге

Көрсеткіштер	2009ж		2010ж		өзгерісі (+/-)		2011ж		өзгерісі (+/-)
Пайыздық табыстар	6972704		17546772		10574068		75570205		58023433
Пайыздық шығыстар	-4205353		-11814743		-7609390		-40188966		-28374223
Қарыздар бойынша жоғалтуларға резервтерді құруға дейінгі таза пайыздық табыс	2767351		5732029		2964678		35381239		29649210
Қарыздар бойынша мүмкін жоғалтуларға резервтерді құру	-1308020		-4921454		-3613434		-15890212		-10968758
Таза пайыздық табыс	1459331		810575		-648756		19491027		18680452
Қызметтер бойынша және комиссиялық  табыстар	1380436		3410738		2030302		6018688		2607950
Қызметтер бойынша және комиссиялық  шығыстар	-113119		-435804		-322685		-805952		-370148
Экспресс-несиелер бойынша таза комиссиялық табыс	0		15689		15689		2216321		2200632
Шетел валюталарымен операциялар  бойынша таза пайда	45793		620420		574627		1641185		1020765
Саудалық бағалы қағаздармен операциялар бойынша таза пайда	128062		272098		144036		336239		64141
Басқа табыстар	70302		733090		662788		922454		189364
Таза пайыздық  емес табыстар		1511474		4616231		3104757		10328935		5712704
Операциялық табыстар		2970805		5426806		2456001		29819962		24393156
Операциялық шығыстар		-2082336		-4044695		-1962359		-11437674		-7392979
Басқа резервтерді құруға және табыс салығына дейінгі пайда		888469		1382111		493642		18472288		17090177
Басқа операциялар бойынша  жоғалтуларға резервтерді құру		-27866		-138958		-111092		-365240		-226282
Салық салуға дейінгі пайда		860603		1243153		382550		18107048		16863895
Табыс салығы бойынша шығыстар		0		356033		356033		-4800000		-5156033
Таза табыс барлығы		860603		1599186		738583		13307048		11707862
Қайнар көзі: 2009 – 2011 жылдар аралығында «АТФ Банк» АҚ қаржылық есептемесінен  алынды.

 

 

 

3 кестеде «АТФ Банк»  АҚ-ның  2009-2011 жылдар аралығындағы  таза пайыздық табыстар құрамы  туралы мәліметтер берілген.

Банктің таза пайыздық табыстарының құрамына талдау жасайтын болсақ, таза пайыздық табыстар бағалы қағаздармен  операциялардан табыстар, шет ел валютасымен  операциялардан табыстар мен басқа  табыстардан алынған. 2011 жылы таза пайыздық табыстар 19491027 мың теңге, басқа табыстар 9157463 мың теңге құраған. Кейін  қажет болса, осы сияқты бірақ  пайыздық табыстың әр бабы бойынша  детализациясы кең, мысалы, несиелер бойынша пайыздарды қарыз алушылардың  түрлі категорияларына  несиелерді беру бойынша пайыздарға, түрлі мерзімдерге, әртүрлі пайыздық мөлшерлемелерге  бөліп, талдау жүргізуге болады. Ұқсас  талдауды банктің негізгі қызметтерінен  табыстың басқа жалпы баптары  бойынша жүргізу қажет.

 

Кесте-3.«АТФ Банк» АҚ-ның  2009-2011 жылдар аралығындағы таза пайыздық табыстар құрамы

мың теңге

Көрсеткіштер	2009 ж	2010ж	2011ж
Таза пайыздық табыстар	1459331	810575	19491027
Бағалы қағаздармен операциялардан табыстар	128062	272098	336239
Шет ел валютасымен операциялардан табыстар	45793	620420	1641185
Басқа табыстар	1450738	4159517	9157463
Қайнар көзі: 2009 – 2011 жылдар аралығында «АТФ Банк» АҚ қаржылық есептемесінен  алынды

 

Ұқсас талдауды жүргізгеннен кейін әр қарастырылған баптар бойынша  банктің негізгі операцияларынан  табыс мөлшеріне әсер еткен факторларды  анықтау қажет./17, 40-48б./ Мұндай кезде  кез келген қаржылық операциялардан табысты келесідей ұсынуға болады:

,                                                             (1)                                   

мұндағы, P – салынған қаражаттар сомасы;

R – салынған капиталға  табыс нормасы (операциялар табыстылығы).

Сонымен, кейбір операциялардан табыс немесе операциялар тобы басқа  операциялардан немесе операциялар  тобынан артық болса, бұл не салынған қаражаттар сомасының үлкендігін, не олардың табыстылығының үлкендігін білдіруі мүмкін.

 

 

4 кестеде 2011 жылғы кірістер  мен шығыстар туралы шығарылатын  есептеменің баптары бойынша  сәйкес келетін жалпылама сыныптамасы  бойынша активті операциялардың  құрылымы және табыстылығы туралы  мәліметтер берілген.

 

Кесте-4. «АТФ Банк» АҚ 2011 жылы банк операциялары түрлерінен алынған жылдық табыстылық

 

Банк операцияларының  түрлері	Салынған қаражаттар		Табыс		Жылдық табыстылық, %
	Сома, млн. тг	Үлес, %	Сома, млн. тг	Үлес, %
Несиелік операциялар	183454,2	66,72	2990,623	64,785	1,63017
Бағалы қағаздар нарығындағы  операциялар	90143	32,7839	272,098	5,8944	0,30185
Банктің басқа заңды тұлғалардың  капиталында қатысуы	1364,2	0,49614	733,09	15,881	53,7377
Барлығы	274961,4	100	4616,231	100	1,67887
Қайнар көзі: 2011ж. «АТФ Банк»  АҚ қаржылық есептемесінен алынды

 

Бұл нәтижелерден ең көп  қаражаттар салынған және шамамен 1,63% табыс әкелген несиелік операциялар  операциялардың басқа түрлерімен салыстырғанда  ең төмен табыстылыққа ие болғанын көруге болады. Осылайша, салынған қаражаттардың  құрылымын бағалы қағаздар нарығындағы  табысты операциялар және валюталық  операциялдар жағына қарай өзгерткен жағдайда көбірек табыс алынуы мүмкін (әрине егер мұндай операциялардың табыстылығын сол деңгейде сақталса).

Осылайша ұсынылған мәліметтер негізінде есепті кезеңге және оның алдындағы кезеңге де нәтижелерді  салыстырмалы талдау, сонымен қатар  ағымдағы кезеңнің басынан операциялардың табыстылығын талдау да жасауға болады.

Кейін детализацияның түрлі  қажетті дәрежесінен топты бөліп  операциялардың әр түрі үшін ұқсас  талдау жасау қажет. Өткізілген талдау нәтижесі бойынша сыртқы факторлардың болжамын есепке ала отырып, түрлері  және топтары бойынша банктің  активті операцияларының құрылымының  өзгерісі туралы шешімдер қабылдауға болады. Сыртқы факторларға қаржы  нарығындағы жағдайлар, банк қызметінің аймағында экономиканың жалпы жағдайы, бәсекелестер қызметі және т.б. жатқызуға  болады. Осы талдауды жүргізуге қажетті  мәліметтер кез келген уақыт кезінде, кез келген детализацияның қажетті  дәрежесімен «Банктің операциялық  күні» бағдарламалық кешенімен  біріктірілген қаржылық талдаудың  арнайы автоматтандырылған жүйесімен  есептелуі мүмкін.