Сызықтық, тармақталған жəне қайталанған алгоритмдерді құру

      әлемдiк тәжірибенi талдауды ескере отырып, Қазақстанда "электрондық үкімет" құрудың ұзақ мерзiмдi болашағы бар және ол үш кезеңде iске асырылатын болады.

      Бiрiншi кезең "электрондық үкiметтiң" инфрақұрылымын құру. Аталған кезең шеңберiнде осы Бағдарламаны iске асыру "электрондық үкiметтiң" шлюзi мен порталы, банк жүйесiмен өзара iс-қимыл үшiн "төлем шлюзi", ұлттық бiрегейлендiру жүйесi, мемлекеттік органдардың бiрыңғай көлiктiк ортасы, орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың ведомствоаралық және үлгілiк жүйесiн құру мен дамыту, сондай-ақ электрондық қызмет көрсетулерге қолжетiмдiлiктi қамтамасыз ету жөнiндегi іс-шаралар жүргiзу, ақпараттық теңсiздiктi жою және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласында бiлiм көтеру жөнiнде жұмыстар ұйымдастыру сияқты базалық құрамдас бөлiктердi құруға бағытталатын болады.

      Осы кезеңде Бағдарламаны iске асыру шеңберiнде ақпараттық және интерактивтiк қызмет көрсетулер жоспарлануда.

      Екінші кезең - "электрондық үкiметтің" сервисiн дамыту азаматтардың тіршілік-тынысы мен мемлекеттік органдардың жұмыс істеуінің барлық саласын қамтитын сан алуан сервистердi дамытуға, сондай-ақ әкiмшiлiк процестерге кең ауқымды технологиялық қайта жабдықтау жүргізуге бағытталатын болады. Осы кезеңде транзакционды қызмет көрсетулер iске асырылатын болады.

      Үшiншi кезең - ақпараттық қоғам құру e-медицина, e-бiлiм, e-мәдениет, е-демократия және басқалары сияқты жобаларды iске асыруды қоса алғанда мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қызмет көрсетулерiн трансформациялауды, ақпараттық қоғам құруды көздейдi.

2-БИЛЕТ

1.а. Ақпарат түрлері және касиеттері

   "Ақпарат" термині "informatio" деген латын сөзінен шыққан,  мағынасында  мəлімет, түсініктеме, түсіндіру дегенді  білдіреді.  Бұл  терминнің  кең  таралғанына  қарамастан,  ақпарат  ұғымы  ғылымдағы  ең  таласты ұғымдардың бірі болып отыр. Қазіргі кезде ғылым көпжақты ақпарат ұғымына тəн, бірыңғай қасиеттер мен заңдылықтарды  табуға  тырысуда,  бірақ  бұл  ұғым  көптеген  жағдайларда  адам  іс-əрекетінің  əртүрлі салаларында өзіндік сипатымен қалып қоюда жəне əртүрлі мағыналармен толығуда. Қатынаста ақпарат деп, қандай да біреуді қызықтырушы, кез келген мəліметтерді немесе мағұлыматтарды атайды. Мысалға,  қандай  да  бір  оқиғалар, нендей  де  бір  əс-ірекеттер  т.б.  туралы.

   Сонымен қатар ақпарат мына түрлерде болуы мүмкін: 

•  мəтіндер, суреттер, сызбалар, фотосуреттер; 

•  жарық немесе дыбыс сигналдары; 

•  радиотолқындар; 

•  электрлік жəне нервтік импульстер; 

•  магниттік жазбалар; 

•  ымдар мен қимылдар; 

•  иістер мен дəм сезінулер; 

•  ағзалардың белгілері мен қасиеттері ұрпақтарға беріліп отыратын хромосомдар жəне т.б. 

    Ақпараттардың  байланыс  каналдары  арқылы  берілуі  көбінесе  кедергілердің  болуымен  қабаттаса  жүреді, олар ақпараттардың бұзылуы мен жоғалуына соқтырады.

Ал енді ақпараттын  қасиеттеріне тоқталсақ:

   Өңдеу  ақпараттармен  орындалатын  операциялардың  негізгілерінің  бірі, жəне  ақпараттар  көлемін  үлкейту мен

   Сонымен катар акпарат түрлерінің өзіндік қасиеттері бар. Акпарат касиеттерін үш аспектіде карастыруга болады.

    Техникалық турғыдан алғанда, бұл дәлдік, сенімділік, сигнал беру, жылдамдығы және т.б.

    Семантикалық, бұл мәтіннің мағынасын кодтардың көмегімен беру.

    Прогматикалық, бұл ақпараттың объектінің мінез кұлқына қаншалықты тиімді әсер етуі. Програмаитикалық аспект ақпараттың басқару процестеріне, адамдардың мінез кұлқына әсер еткізу қабілетімен сипатталады және ақпарат пайдалылығы немесе құндылығы түсініктермен сипатталады.

   Ақпараттың қасиеттерін былайда анықтауға болады:

    Реваленттік – ақпараттың пайдаланушы сұраныстарына сәйкес келу қабілеті

    Туралық – ақпараттың зерттеп жатқан процесіе тура бейнелеу қасиеті

    Эргономдылық – қолданушының ақпаратпен тиімді жұмыс жасауын сипаттайтын қасиет

    Толықтылық – ақ-тың берілген процесті жеткілікті мөлшерде сипаттау қасиеті

    Ақ-ка қол жеткізу – пайдаланушының ақ-ты алу мүмкіндігін қамтамасыз ету қасиеті

    Өміршеңділік - ақ-ң қолданушының уақыт өткен сайын өзгертетін талабына сәйкес келуі

    Орындылық - ақ-ң қолданушы сұраныстарына керек уақытында сәйкес келуі

    Қорғандылық – ақ-қа бөгде қолданушының қол жеткізуін болдырмау қасиеті

    Ақ-ты қабылдау – адам н(е тех-лық құралдар арқылы алынған мағлұматтарды қолдану мақсатында өзгерту процесі

    Ақ-ты жинау - ақ-ты объектіден алу ж(е берілген санау жүйесіне сәйкестендіру процесі

    Ақ-ты басқа жерге жіберу – байланыс жүйелерін қолданып, мәліметті берілген адрес б-ша жеткізу

    Ақ-ты өңдеу – оны мақсатқа сай түрлендіру

    Ақ-ты сақтау – ақ-ты машиналық тасығыштарға көшіру

1.в. Операциялық жүйе – программалық жабдықтаудың негізгі базалық бөлімі.

Операциялық жүйе (ОЖ) – компьютер іске қосылған кезде бірден жұмыс жасайтын программа. ОЖ қолданушымен сұхбат ұйымдастырады, компьютермен және оның ресурстарымен басқару жұмыстарын,орындауға басқа  қолданбалы  программаларды іске қосу жұмыстарын орындайды. ОЖ қолданушымен, қолданбалы программалармен және компьютер құрылғылармен байланыс түрін (интерфейс) орнатуды қамтамасыз етеді. Ол адамға програмаларды іске қосуға,барлық мүмкін  деректерді оларға беруге және олардан алуға,программаның жұмысын басқаруға, компьютердің параметрлерін және оған қосылған құрылғыларды өзгертуге, ресурстрды қайта бөлуге мүмкіндік береді.  ОЖ – ның 2 негізгі қызметін атап айту керек.

Олар:

1.          Барлық қолданбалы және жүйелік программалардың жұмысын, оларды бірі-бірімен және аппараттық жабдықтармен байланыстыра отырып,қамтамасыз ету;

2.          Әрбір адамға ЭЕМ-ны жалпы басқару мүмкіндігін беру.

Компьютерді басқару ОЖ-нің командалық тілі арқылы жүрзгізіледі,ол дискіні басқару, мәліметтіерді көшіру,файлдары баспаға шығару,кез келген программаны іске қосу,қажетті  жұмыс режимін орнату сияқты әртүрлі әрекеттерден тұрады.

2.а. Базалық кестелерді құру.

Кесте құжаттық мәтіннің кез келген жеріне қойыла береді.Кесте мөлшері қағаз парағынан үлкен болуы да мүмкін,сондықтан ол бір немесе бірнеше беттерде орналаса алады.Мұндай жағдайда сіздер кесте тақырыптарын әрбір беттің жоғарғы жағына автоматты түрде орналастыра аламыз.Кестені алғаш рет даярлау үшін Кесте Кестені кірістіру командасын немесе стандартты аспаптар тақтасының Кестені кірістіру батырмасын пайдалану керек.

Кесте(Таблица)-МҚ-да берілген мəліметтерді объективті түрде сақтау үшін қолданылады. Кесте

өрістерден(қатарлар) жəне жазбалардан(жол) тұрады. Бұл объектіде жазбалардың бір нұсқасы сақталады.

Құрама кесте тұрғызу. Құрама екстені тұрғызу Құрама кесте шеберінің ( Мастер сводных таблиц и диаграмм ) көмегімен іске асырылады. Ол үшін алдымен мәліметтер базасына қатысты ұяшықтарды ерекшелеп алу қажет. Сонан кейін Мәліметтер > Құрама кесте (Данные > Сводные таблицы) командасын орныдау қажет.
Құрама кесте шебері (Мастер сводных таблиц и диаграмм) жұмысының алғашқы сатысында мәліметтер типі мен құрама мәліметтерді безендіру түрін анықтап алады. Ары қарай (Далее) батырмасын шерткеннен кейін, мәліметтер базасындағы ауқым дұрыс таңдалғанына көз жеткізу керек. Тағы Ары қарай батырмасын шерткен соң құрама кестенің орны анықталады. Құрама кестені көбіне жаңа бетке орналастырады (Жаңа бет (Новая страница) ауыстырып-қосқышын тағайындау арқылы). 

Алғашқы кілт барлық кестелер үшін анықталады. Оның негізінде сұраныстар мен операциялардың

орындалуын жеделдететін, индекс конструкцияланады. Бұдан басқа, Access 2007 алғашқы кілт өрісінде

мəндердің болуы мен уникальностын тексереді. Жаңа кестені құру кезінде (кестелер режимінде) Access автоматты түрде алғашқы кілтті жасайды жəне өріске Код атын жəне мəліметтер типін Есептегіш тағайындайды. Бұл өріс кестелер режимінде жасырылған, оны көру үшін кестелер конструкторы режиміне өту керек.

Өрістер қасиеттері. Олардың маңызды сипаттамаларын қарастыру үшін біз Өрістер қасиеттері деп аталатын бөлім арқылы тағы да өрістерге ораламыз. Өрістер қасиеттерінің мағынасын пайдалана отырып, мəліметтердің бейнеленуін

басқаруға болады, сенімсіз мəндерді енгізуді болдырмау, үнсіз келісім бойынша мəндерді беру, іздеу мен

сорттауды жеделдету, сол сияқты өрістің басқа да функциональдық сипаттамалары мен сыртқы түрін басқаруға

болады. Мысалға, сандардың ыңғайлырақ оқылуы үшін, оларды форматтауға болады, ал өріске енетін, жауап

беретін мəліметтерге мəндер шартын анықтау керек.

Бұрындары ескерткеніміздей, контактлер тізімі сияқты, қарапайым мəліметтер қорында бір ғана кесте қолданылады. Алайда көптеген мəліметтер қорында бірнеше кесте қолданылады. Компьютерде

жаңа мəліметтер қорын құру кезінде жаңа файл құрылады, бұл мəліметтер қорының барлық обьектлері

үшін, оның ішінде кестелер үшін де, контейнер ретінде қолданылады.

2.в. Алгоритмдер жəне оны талдау. 

Алгоритм ұғымы тек матиматикалық есеп шешу әдісімен ғана шектелмейді.Алгоритмді реттелген амалдар жиыны,кезекпен орындалатын операциялар тізімі.Алгоритм-берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру.Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жаэып шығу керек.Алгоритмді орындаушының рөлін,негізінен,адам н/e автоматтандырылған құрылғы,яғни компьютер, робот т.б. атқарады.

1. Сызықты немесе тізбекті алгоритм.Сызықтық алгоритм тізбектеле орналасқан командалардан, ал блок-схемалар бір сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады.Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм-сызықтық деп аталады.

2.Тармақталу алгоритмі.Тармақталу алгоритмінде көбінесе арифметикалық теңсіздік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі.Егер ол орындалса,онда алгоритм бір тармақпен,ал орындалмаса екінші тармақпен жүзеге асырылады да,соңында екі тармақ қайта бірігеді.Мұнда алгоритмдерде шартты тексеру тармақталу командасы д.а.Оны алгоритмдік  тілде өрнектегенде егер,әйтпесе,онда,бітті түйінді сөздері пайдаланады.  Орындалу тәсіліне байланысты тармақталу командасы таңдау,және аттап өту болып  2ге бөлінеді.Тармақталу алгоритмдерінің толымды түрі екі серияның бірін ғана таңдауды іске асырады,мұнда берілген шарт тексеріледі,егер ол шарт орындалса,онда 1-серия жүэеге асырылып.содан кейін келесі амалдарға көшеді.Күрделі тармақталу.Кейбір есепте үш және одан да көп тармақ,яғни шығу сызықтары бар шарттарды тексеру.

3.Циклдік алгоритм.Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттерді тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады.Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып,ондағы айнымала мәннің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді.Осындай есептеу процесі бөліктерінің қайталап орындалуын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады.Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталану командасы құрайды.Қайталану командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше,цикл басы және цикл соңы түйінді сөздер қолданылады.Қайталану саны алдын ала белгілі цикл-арифметикалық цикл деп,ал орындалу саны белгісіз цикл-қадамдық цикл деп аталады.

  3.а. WEB-қосымшаларын өңдеудің технологиясы. 

WWW – Web сервер арқылы  миллиондаған электрондық құжаттардың бір-бірімен байланыстарының бірігуі.   Web- кеңістігін құрайтын жекелеген құжаттар  Web-беттер деп аталады. Тақырып бойынша біріктірілген Web –беттер тобы Web – түйіндер деп аталады (басқаша атауы – Web-сайт  немесе жай ғанабіріктірілген Web –беттер тобы Web – түйіндер деп аталады (басқаша атауы – Web-сайт  немесе жай ғана сайт).  Web – беттерді көруге арналған программа браузерлер деп аталады. Электрондық пошта немесе e-mail, Интернеттің барлық желілерінде қол жеткізімді. Ол адамдарға файлдарды бүкіләлем бойынша тез жіберуге мүмкіндік береді. Бұл қарапайым мәтіндік белгілеу немесе ішіне графика мен басқа да мазмұнды алып жатуы мүмкін. Файлдарды жіберу: файлдарды бір компьютерден екінші компьютерге көшіреді. Интернет арқылы  файлдарды тасымалдау хаттамасы (File Transfer Protocol, FTP) сияқты  мәліметтерді тасымалдайтын арнайы басқарушы қағидалар немесе хаттамалар бар: белгілі бір тақырып бойынша мақалалармен алмасатын, программалық өнімдерді қолдауды қамтамасыз ететін немесе сұрақтардың түрлі категорияларына жауаптар ұсынатын компьютерлер желісі.  Жаңалықтық топтар (newsgroups):

USENET-тегі желілік конференция, ол дискуссиялар мен жаңалықтар алмасуды жүргізу үшін ұйымдастырылған. Мәлімдемелерді оқу мен жіберу тұтынушы компьютерінде жүктеліп, жаңалықтар серверімен байланысатын программа арқылы жүзеге асады. хаттама - екі желінің мәлімет алмасуының принципін анықтау заңдылығы.

Хаттамалар             

Хаттамалар мынадай топтарға жіктеледі: 

Базалық хаттамалар: ТСР мен ІР. Әдетте Интернет серверлері бір программалық жабдықтау бойынша жұмыс істей бермейді.  TCP/IP -(Transmission Control Protocol /Internet protocol - тасымалдауды басқару хаттамасы /желіаралық хаттама) терминімен белгілейді. 

Қолданбалы хаттамалар  жоғарғы деңгейде боп есептеледі, бұлар: HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) -Интернеттің арнайы қызмет баптарының  гипермәтінді  тасымалдау хаттамасы.

3. в. Электрондық үкімет (ЭҮ) анықтамасы. 

е-Үкiмет- мемлекеттiк органдардың ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды кеңiнен қолдану жолымен азаматтар мен ұйымдарға қызмет көрсетулердi ұсынуға барынша бағдарланған жұмыс iстеу тетiгi

Электрондық үкіметті бағдарламаны іске асыру нәтижесі:

-Электрондық үкімет инфроқұрылымның барлық компоненттерін қалыптастыру;

-нормативтік қ-қ базаны құру;

-Мемлекеттік оргондардың электрондық қызметтерін дамыту және қлыптастыру;

-Халықтың компьютерлік сауаптылық деңгейін көтеру.2007 ж.ҚР электрондық үкіметті дамытудың 2008-2010 жылдарға бағдарламасы қабылданды,оның міндетіне мыналар кіреді.

−Электрондық укімет базалық инфроқұрылымы мен қол жеткізу тетіктерін кеңейту жіне азаматтар ұшін ілеуметтік маңызды.