өнеркәсіптік ресурстардың персоналы

    БК  өзінің экспортық мұнайын Шымкент НПЗ-ға береді. Беру орны болып Құмкөл негізгі бекеті табылады, НПЗ-ға дейінгі әрі қарайғы көліктендіруге Орта Азия мен Қазақстан ПО Магистралді мұнай құбырлары жауап береді. БК беру орындарында Шымкент НПЗ мұнай жеткізіп отыру жайындағы шартқа отырған өндіріс ұйымдарының мұнайының баламалы мөлшерін қабылдайды. Мұнайды экспорт нарығына әрі қарай көліктендіру БК ісі болып табылады.     

    Мұнайды өткізу барысында мұнай сапасындағы  айырмашылықтар ескеріледі және халықаралық  қабылданған ережелерге сәйкес мөлшері өсіп немесе көбейіп отырады.

    Артықшылықты  сатып алу құқығы.

    ҚР  мен Неміс жақтары БК өнімін тең  үлесті артықшылықта сатып алуға  құқығы бар, алайда БК СКВ шығындарын жабу үшін қажетті мұнай мөлшері  бұл ережеге жатпайды.

    Немістер жағы мұнай көлемін сатып алуға өз ұсыныстарын жасауға құқылы. Егер басқа ешқандай сатып алушылар жағынан артық ұсыныс болмаса, онда немістер жағына сатылып кетіледі. Артықшылықты сатып алу құқығын пайдалануда әлемдік баға және СКВ түрімен төленуін жүзеге асыру керек.

    Даулардың шешімі.

    Директорлар арасындағы қандай болмасын сұрақ бойынша  келіспеушілік туған жағдайда шешімді  Бақылаушы кеңес қабылдайды. Бақылаушы  кеңес кәсіпорынның басшылық мүшелері үшін ерекше құзіретті орната алады. Кәсіпорын басшылығы ҚР заңдары бойынша әрекеттенеді. Комерциялық қызметтің негізі болып жыл сайын құрастырылушы жұмыс бағдарласымен бюджеттік табылады.

    Бақылаушы кеңес бір ауыздан шешім бойынша, кәсіпкерлік пен саясаттың көрнекті өкілдерінен тұратын Консультациялық  Кеңесті шақыра алады. Консультанттар саны Қазақстан жағынан екеу және екеуі Германия жағынан шақырылатын төрт адамнан аспауы керек. Бұл кеңестің тапсырмасы БК-ға ҚР мен ГФР арасындағы кооперация сұрақтарында және екі елдің экономика және саяси жетілу сұрақтарында кеңес беру болып табылады.

    Мұнай өндіру.

    ҚР  заңдарына сәйкес БК мұнайлық істің  халықаралық жоғары сапалы қабылданған  принцип бойынша зерттелуші кен  орындары мен бөлімшелерді тиімді пайдалануы тиіс. Мұнай өндіру зерттеу жобаларына сәйкес жүзеге асырылады және ешқандай әкімшілік шектеулерге жатпайды.

    Шикі  мұнайды экспорттау.

    БК  өз өнімін экспорттауға және қажетті  қор жасау және СКВ-н барлық шығындарын жабу үшін керекті мөлшерде СКВ мен  төлейтін әлемдік бағамен өткізуге құқылы әрі міндетті.

    Немістер  жағы өзінің артықшылықты сатып алу  құқығын қаншалықты пайдаланса, БК да соншалықты ГФР да мұнайдың сәйкес мөлшерін экспорттауға құқылы жән міндетті. Егер ҚР немесе немістер жағы өзінің артықшылықты сатып алу құқығын пайдаланбаса, онда БК барлық қалған өнімді де экспорттауға құқылы.

    ҚР  барлық күшін “Казгермұнай” БК мұнайын экспорттауға салады. Экспорттаушы мұнайдың жылдық мөлшері БК мен “Қазақстанмұнайгаз”, Ұлттық Мұнай Компаниясымен келісіледі.

    Шарт  күші таралатын аумақ.

    БК  алдын-ала келісілген шарт аумағына Ақшабұлақ, Нұралы және Ақсай мұнайлы  кен орындарын да енгізеді.

    ҚР  мемлекеттік баланс қорларына сәйкес:

    Ақшабұлақ кен орны мына бөлімдерден тұрады; Орталық Ақшабұлақ, Шығыс Ақшабұлақ  жән Оңтүстік  Ақшабұлақ.

    Нұралы  кен орны мына бөлімшелерден тұрады; Орталық Нұралы, Батыс Нұралы және Шығыс Нұралы.

    Барлау алды жұмыстары үш аты аталған кен орындарында аяқталғаннан кейін шарт аумағы алдын-ала қаралып, ”ҚР аумағындағы пайдалы кен орындарын зерттеу үшін орындар беру жайындағы ережеге” сәйкес ақырғы аумақ анықталады.

    БК  органдары.

    БК  органы болып Бақылаушы Кеңес, Орындаушы Комитет және Кәсіпорын басшылығы олардың құқықтары мен міндеттері осы шартпен жоғарыда көрсетілген. Кәсіпорын басшылығы Қазақстанның төрт өкілі және Неміс жағынан  төрт өкілден тұратын бақылаушы Кеңес қадағалайды. Қазақстан жағынан өкілдікті ҚР уәкілетті органы тағайындайды.

    Орындаушы комитет Бақылаушы Кеңестің төрағасы мен оның орынбасарынан тұрады. БК қызметін екі директордан Техникалық және Қаржылық директордан тұратын  кәсіпорын басшылығы басқарады. Екі директордыңда құқықтары  тең. Заңды басшылық БК өкілеттілігін екі директормен бірге  жүзеге асырады.

    Кәсіпорын мәні болып Ақшабұлақ, Нұралы мен Ақсай кенорындарының көмірсутегілерін зерттеу, өндіру, қоректендіру, экспорттау және өткізу болып табылады. Осындай жағдайда кәсіпорын мәні кеңейтілуі мүмкін. Ол үшін құрылтайшылардың келісімі қажет. БК үшінші тұлғалармен шарт жасасуға, филиалдар негіздеу және шетел және қазақстандық кәсіпорындардың да қатысуға мүмкіндігі бар.

    “Казгермұнай” БК ұйымдық өндірістік құрылымы.

    “Казгермұнай” БК өндірістік құрылымы қаржылық және техникалық директордан тұрады, яғни барлық шешімдер екеуімен қабылданады. Олардың қасында қауіпсіздік техникасы мен қоршаған ортаны қорғау бас инженері және техникалық директорлар көмекшілері, Алматы қаласындағы өкілеттілік басшысы қызмет атқарады.

    4 негізгі бөлім:

    - Қаражаттар бойынша бас бөлім;

    - Бас өндірістік бөлім;  

    - Геология және әзірлеу бас  бөлімі;

    - Логистика бас бөлімі (көлік, шеберхана,  көтерме сатып алу бөлімі, офис, жалпы әкімшілік тапсырмалар).

      Кәсіпорында шамамен 450-500 адам жұмыс істейді, олардың ішінде 42 адам қазақстандық қызметкерлер, 30 неміс қызметкерлері. Шамамен алғанда 150 адам жұмыс істейді.Қызылорда қаласында 240 адам, Ақшабұлақ кәсіпшілігінде (вахталық әдіспен) және 30 адам Алматы қаласында қызмет атқарады.

    Қаражаттың  бас бөлімінің бөлінуі:

    - Еңбек және жалақы бөлімі (касса);

    - Бухгалтерлік есеп бөлімі (топтама  қаражаттық есеп және тауарлар  есебі, негізгі құралдар);        

    - Қаражаттар, бақылау бөлімі (шарттар,  бюджет, БК қаражаттандыру, есеп  фактураларды тексеру);

    - Өткізу және салық бөлімі;

    - Бухгалтерлік есеп жүргізу құрылымы;

    - Компанияға тәуелді және шоғырландыру  есебі бойынша;

    - Осы есептен өзге шығын орталығы  бойынша есеп жүргізіледі, ол  қосалқы бөлімшелер немесе өткізу  және өндіру процесі учаскелері мен негізгі қаражат бойынша есеп беруші тұлғалар.

    - Шот бойынша кезеңдер бойынша  есеп жүргізіледі;

    - Кен орындарын коммерциялық өндіріске  дайындау және барлау бойынша  өсуші шығындар капиталданады,  ол коммерциялық өндіріске байланысты  табысты шықса берілімдер беріледі.    

    Теріс нәтижелер барысында барлық шығындар бірден алынып тасталынады. БК өз қызметін жүзеге асыру үшін жұмысқа ең алдымен  ҚР азаматтары қабылданады.

    Кәсіпорынның  негізгі қызметі - Ақшабұлақ, Нұралы және Ақсай кен орындарының көмірсутегілерін барлау, өндіру, тасымалдау, экспорттау және сату болып табылады. Бұл үш кен орындарын әзірлеу немістердің қаражаттандыруы есебінен жүргізіледі ал қазақстандық жағы тек лицензия береді. Кәсіпорын мәніне пайдалы үшінші жақпен шарт жасасу, фирмаларды негіздеу және ҚР басқа кәсіпорындарына және шетел кәсіпорындарына қатынасуды қоса, әртүрлі операцияларды жүзеге асыруға болады.

    Инфрақұрылымды  жетілдіру үшін БК жасайтын шаралар.

    БК  Қызылорда облысының инфрақұрылымын жетілдіруде облыс әкімшілігімен  тығыз байланысты және берілген шараларды қаржыландыруға БК қатысуы 50 млн.неміс маркасын құрайды.

    Даулардың шешімі.

    Шарттардан  шығатын барлық даулар мен келіспеушіліктер немесе олармен байланысты шығатын  жағдайларды мүмкіндігінше бейбітшілік  жолмен, аралық соттың араласуынсыз келесідей ұйғарымдар бойынша төрелікпен шешіледі.

    Егер  алпыс күн ішінде құрылтайшылар  арасында түсіністік орнамаса дау төрелікпен шешіледі. Мерзімнің басталуы болып  бір құрылтайшының осы жағдайға сүйеніп татуласу келіссөздерін  жүргізуге жазбаша талаптарды алуынан басталады.

    Төрелік.

    Құрылтайшылар арасындағы барлық даулар мен келіспеушіліктер төрелікпен “UNCITRAL” ережелері бойынша  шешілуі керек. Төреліктің тыңдалу  орны – Вена қаласы (Австрия). Бұл  төреліктің шешімі әрқашанда ақырғы болады. Даулар мен келіспеушіліктерді қарастыруға мүмкіндігі ординарлық сотпен жүргізілмейді.

    Төрелік сот қарастыру басталғаннан кейін, дауды алты ай барысында шешіп  және қатысушы жақтарға осы шешімнің негіздемесін қоса жазбаша шешім  қабылдайды.

    Кәсіпорында қолданылатын тілдер қазақша, орысша және неміс тілдері.

    Аудиторлар.

    Жылдық  есепті тексеруге бақылаушы Кеңес  егеменді, ресми халықаралық мойындалған  аудиторларға тапсырады. Аудитор БК барлық құжаттарын тексеріп, қызметкерлерден  сұрақ, түсініктер сұрауға құқысы бар.

    Есептік жыл күнтізбелік жылға сәйкес жүргізіледі. 30 күн сайын әрбір айдың аяғында директорлар бақылаушы Кеңестің мүшелеріне қаржылық жағдай мен баланс жайындағы есебін беріп отырулары керек. Әрбір тоқсан сайын олар қаржылық нәтижелер есебі мен оперативті баланс құрастыруы керек. 

    «Казгермұнай» БК коммерциялық қызметі мен негізделуі жайындағы шартқа «жаңа құрылтайшылардың бекітілуі жайында және меңгеру  бағдарламасының өзгеру жайындағы» қосымша келісімнен және 18.12.95ж. жобаны қаржыландыру.

    1993 жылы 19 қараша айынан Ақшабұлақ, Нұралы және Ақсай кен орындарын игеру және пайдалану мақсатымен ОКГН (SO%), ЭЭГ (25%), ФЕБА (25%) қатысушылары арасында «Казгермұнай» БК құру жөнінде шарт жасалды. Соның арасында, 1995жылы 31наурызда ФЕБА ОЙЛ АГ құрылтайшылардың бірі КГМ-дағы өз үлесін «ЭЭГ» фирмасына берді.

    ҚР  салық заңы, ҚР төлемақы көздерінің салық салуға жататын бейрезиденттерде қазақстандық табыс көзінің пайда  болу жағдайларын анықтады. Алайда, егер бейрезиденттің резиденттік елі  мен ҚР арасында қос салық салуды болдырмау жайында халықаралық келісім жасалып, сақталатын болса, онда ҚР бейрезиденттердің салықтық қатынастарына берілген халықаралық келісімдерін қолданады. Халықаралық құқық нормаларына сәйкес мемлекеттердің үкімімен жасалған халықаралық келісімдер тура әрекеттік күші бар және келісімге қатысушы мемлекеттердің қандай да бір ұлттық жағдайларынан басым. «Казгермұнай» БК ГФР резидент-құрылтайшыларына түсімді төлейтін болғандықтан құрылтайшылар пайдаларына салық салу «қос салық салуды болдырмау жайындағы» ҚР мен ГФР арасында жұмыс істеуші конвенциямен реттеліп отыруы керек.

       

      «Казгермұнай» БК негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерін талдау.

      Кәсіпорынның техникалық-экономикалық  жағдайы мен қаржылық күйін  объективті бағалау үшін кәсіпорынның  шаруашылық қызметіне кешкендік  талдау жүргізіледі. Талдау барысында негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштер пайдаланылады, олар қаржылық есеп–қисап нәтижелерін және басқа да мақсаттарды есептеу үшін өндірістік–шаруашылық қызметті жоболауда қолданылады.

    2003ж., 2004ж., 2005ж. жылдардағы компания қызметінің техника-экономикалық көрсеткіштерін қарастырып талдайық.

    1-кестеден  көрінгендей өнеркәсіп өнімінің  жетілуін сипаттаушы негізгі  көрсеткіш - мұнай өндіру жыл  сайын көбеюде. Осылай 2003 жылдан 2004 жылға дейін ол 278,2 мың тоннаға көтерілді, ол өндірудің проценттік ара салмағындағы өсім 96,3% құрайды. 2004 жылдан 2005 жылға дейін мұнай өндіру 241,2 мың тоннаға көбейіп, 42,5% құрады. Ол 2003 жылда кәсіпорынның алты пайдаланушы ұңғымасы және екеуі пайдаланылмай қалды деген сөз, соңғылары пайдалануға қосылды, 2005 жылы барлық пайдаланушы ұңғымаларын көбейту үшін қайта перфорация жүргізілді.