Мемлекеттік реттеу – шағын және орта бизнесті дамыту шарты ретінде

     Павлодар  облысының шағын және орта бизнесін талдауы шағын бизнестің қалыптасуы нақты бір кезеңнен өтіп болғандығын куәландырады. Қазіргі уақытта, шағын кәсіпкерліктің қалыптасу сатысында орын алған көптеген проблемалар заңнамалық базасы қалыптасып болған, екінші жоспарға шықты, бизнестің рентабельділігінің пропорциональды нормалары анықталды, бизнесті қаржыландыру жүйесі әзірленді. Қазір бірінші орынға сапалы түрде жаңа проблемалар шығады - мемлекеттік органдармен ынтымақтасу, кәсіпкерліктің мәдениетін дамыту, менеджмент сапасы, жаңа технологияларды енгізу және басқа мәселелер, бұл шешімдер шағын және орта бизнестің дамудың жаңа сатысына шығаруға мүмкіндік береді. Бұл үрдіс дамудың әр кезеңінде айқын басқаруды талап ететіндігіні атап өту керек.

     Аймақтың  экономикалық өсуі мен шағын бизнестің  даму базасында жаңа жұмыс орындарын  құру бағдарламалары; шағын бизнеске технологиялық көмек көрсету; қазіргі  бизнесті кеңейту, оның одан ары қарай  өсуі; шағын бизнес қажеттілктері  мен мұқтаждықтарын қанағаттандырумақсатында мемлекеттік және аймақтық ресурстарды университеттер мен колледждербазаларымен біріктіру; шағын бизнес кәсіпорындарының сыртқы экономикалық қызметтеріне көмек көрсету; шағын бизнес бағдарламаларын қаржыландырудың мемлекеттік емес көздерін тарту бағдарламалары – шағын кәсіпкерлікті қолдаудың негізгі бағдарламалары болып табылады.                                             

     Сонымен, көріп отырғанымыздай, ойланып ұйымдастырылған  шағын және орта кәсіпкерлік саясаты  стагнациялық экономикадан шығудың балама жолы бола алады, өйткені ол екі макроэкономикалық проблемелармен байланыстырады – жұмыспен қамту және өндірістің жандануы. Шағын кәсіпорындар экономикаға барлық көрсеткіштер бойынша өзгерістер алып келуі мүмкін. Өзін жұмыспен қамтуды ынталандыру және шағын кәсіпорындар ашу ең аз шығынмен жұмыссыздық мәселесінен шығатын жол ретінде қарастырылады. Соңғы он жылдықты дамыған елдердегі экономиканың даму тенденциясы шағын кәсіпкерлік саласына өтумен байланысты. Осы саладағы бәсекелестікті ынталандыру, кәсіпкерліктің жандануы, қоғам ресурстарын толығырақ қолдану және инновациялық процесті күшейту сияқты негізгі үміт арттырған. Батыс елдерінде шағын бизнес тиімді дамуды қамтамасыз ету және мемлекеттік экономикалық саясатты қосу саласына айналған. Мемлекеттік протекционистік шағын бизнестің нақтылануы қажет еткен, адрестілігін, жеңілдіктер тек шағын кәсіпорындарға берілетін. Шағын кәсіпорындарды ажырату барысында сандық сипаты бойынша, әр елдегі экономикалық жағдайға байланысты әр түрлі пікірлер қалыптасқан. Жалпы сипаттамасы ұйымдастырылуының қарапайымдылығы, жаңа өнім шығаруға тез бейімделе алуы, нарыққа қызмет ету, яғни нақты тапсырыстармен сатуға, сондай – ақ шағын кәсіпорындарды басқару және меншікті біріктіру дәрежесі болып табылады.

    Сонымен, көріп отырғанымыздай, ойланып ұйымдастырылған шағын және орта бизнес дамуын мемлкеттік реттеу саясаты стагнациялық экономикадан шығудың балама жолы бола алады, өйткені ол екі макроэкономикалық проблемелармен байланыстырады – жұмыспен қамту және өндірістің жандануы. Шағын кәсіпорындар экономикаға барлық көрсеткіштер бойынша өзгерістер алып келуі мүмкін. Өзін жұмыспен қамтуды ынталандыру және шағын кәсіпорындар ашу ең аз шығынмен жұмыссыздық мәселесінен шығатын жол ретінде қарастырылады. Соңғы он жылдықты дамыған елдердегі экономиканың даму тенденциясы шағын кәсіпкерлік саласына өтумен байланысты. Осы саладағы бәсекелестікті ынталандыру, кәсіпкерліктің жандануы, қоғам ресурстарын толығырақ қолдану және инновациялық процесті күшейту сияқты негізгі үміт арттырған. Батыс елдерінде шағын бизнес тиімді дамуды қамтамасыз ету және мемлекеттік экономикалық саясатты қосу саласына айналған.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қолданылған әдебиеттер тізімі 
 

1. Қазақстан Республикасының Конституциясы  – Алматы: ЮРИСТ, 2000 – 38б.
2. Жеке кәсіпкерлік туралы Қазақстан Республикасының заңы. – Алматы : Бико, 2006. – Б. 36.
3. Бердалиев К. Б. Қазақстан экономикасын басқару негіздері. – Алматы : Экономика. – 2001. – Б. 127.
4. Блинов А. О., Санин И. И. Менеджмент предпринимательских структур. – Подольск : «Сатурн-С». – 1999. – С. 432.
5. Бисенғазиев Н. О. Кәсіпкерлік негіздері. – Орал. – 2001. – Б. 200.
6. Есентугелов А., Хубер Г., Дауранов И., Малый бизнес Казахстана: проблемы развития. – Алматы. 2000. – С. 85.
7. Жумагалиева И. Г. Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметін талдау // КазҰУ хабаршысы. Экономика сериясы. – 2004 – №5 (45). – Б. 69.
8. Ихданов Ж. О., Орманбеков Ә. О. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері: Оқу құралы. – Алматы : Экономика,2002 – Б. 218.
9. Информация комитета по статистике Павлодарской области, сборник – 48с.
10. Касенов Б. А., Кәсіпкерліктің дамуының шетел тәжірибелері // Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Хабаршысы. – 2007. – №5. – Б. 100 – 102.
11. Қошқаров Ж. С. Экономикасы дамыған елдердің шағын кәсіпкерлігі. // КазҰУ хабаршысы. Экономика сериясы. – 2004. – №5 (45). – Б. 69 – 71.
12. Ламперт Хайнц. Социальная рыночная экономика. Германский путь. М. : “Дело ЛТД”, 1999. – С. 224.
13. Майминас Е. З. Институциональные корни и особенности институциональных кризисов в России / Под общ. Ред. Т.И.Заславской. – М. : Логос, 2002. – 432 – С.75-78.
14. Малый бизнес в СНГ и Восточной Европе: трудности роста  предпринимательства. Выпуск 3. Ред. Колл.: А.Ю. Чепуренко (общ. Ред.), А.В. Авилова – М.: РНИСиНП, 2001 – С. 392.
15. Микрокредит в странах с переходной экономикой. Программа развития местной экономики и занятости/ Организация экономического сотрудничества и развития (OECD), – Париж. 1996 – С. 164.
16. Методика по бизнес-консультированию. Методическое пособие, по материалам А.Цишанг/Павлодар, ОО «Ассоциация Бизнес», 2005 – 54с.
17. Малое предпринимательство в России: состояние, проблемы, перспективы/ Аналитический сборник. – М. : Институт предпринимательства и инвестиций, 2001 – 160 с.
18. Масленников В. В. Предпринимательские сети в бизнесе. – М., 2001. – С. 45.
19. Назарбаев Н. Ә.  Кәсіпкерлік - кемел келешек кепілі. // Өмір. – 2005 – №4. – 8 – 11б.
20. Наука и бизнес в Павлодарской области/Павлодар. Звезда Прииртышья, №31, март – 2003г.
21. Осипова Н. П. Экономикалық теория негіздері: Оқу құралы. – Рауан – 2000 – 215 б.
22. Отчет Департамента науки Павлодарской области за 2003 год.
23. Ослунд Андерс. Проблемы развития малых предприятий в России/ Политэконом, Российско-немецкий экономический журнал. №1, 2001 – С.21-29
24. План развития малого предпринимательства Павлодарской области на 2003-2005 года.
25. Пайл. У., Пантюшин В. Администрация малого бизнеса США (опыт разных стран) / Предпринимательство в России. Ежеквартальный журнал Института стратегического анализа и развития предпринимательства. – №2 (13),2002, – С.57-60.
26. Пайл. У., Виборг Н. Сравнительная характеристика политики развития Запады и Востока/ Предпринимательство в России. Ежеквартальный журнал Института стратегического анализа и развития предпринимательства. – №6, – 2002 – С.21-28.
27. Реформирование экономики. Научн. Ред. Д.э.н. Т. Г. Долгопятова. КазГУ – Алматы, 2000 – 208 с
28. Результаты конференции Бизнес-инкубация в Казахстане/Алматы, 2001г – 126с.
29. Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы: Оқулық. – Алматы: Жеті жарғы, 1998 – 320б.
30. Сборник нормативно-правовых актов Минстерства финансов Республики Казахстан – Алматы: Жеты-Жаргы, 1999 – 64с.
31. Төлеубаева М. К. Қазақстан республикасындағы кәсіпкерлік  іс-әрекетті мемлекеттік реттеу // ҚазҰУ хабаршысы. Экономика сериясы. – 2003. – №6 (40). – Б. 69 – 72.
32. Татеиси К. Вечный дух предпринимательства. / Пер. с англ. Шаховой Э. Я., Шахова Г. А. – Киев : “Укринтур”. – 2002. – С. 204.
33. Чувахина М. В. Стимулирование развития малого бизнеса в Восточной Германии/Вестн.Моск.Ун-та. Экономика,1999 – №6, С. 20-27.
34. Эффективность государственного управления: Пер. с англ./ Общ. Ред. С. А. Батчикова и С. Ю. Глазьева, – М. : Фонд «За экономическую грамотность», Российский экономический журнал, Изд-во АО «Консалтбанкир», 2002 – 848 с.
35. Яковец Ю. В., Пирогов С. В. Методологические рекомендации по долгосрочному прогнозированию динамики науки, культуры и образования. / М., Российский фонд фундаментальных исследований, 1999 – 43 с.