Ұлттық экономикалық қауіпсіздік және қазіргі жағдайдағы Қазақстанның шаруашылық стратегиясы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Ұлттық және экономикалық қауіпсіздіктер кез келген ұлттың, мемлекеттің қорғалған жай-күйі болып, барлық мемлекеттік органдар жүйесі қорғану іс-шараларына жұмылдырылады. Мұндай үдеріс, сондай-ақ  Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік заңы бойынша да байқалып отыр. Ұлттық қуаттылыққа келетін болсақ, ол қолда бар ресурстарды ұтымды пайдаланып, керісінше, өзге мемлекеттерге қауіп төндіретін элементтермен ерекшеленеді.

Егер ұлттық және экономикалық қауіпсіздік теориясы бойынша басты мәселе Қазақстанға жұдырық көрсететін субъектілер мен мемлекеттерден қорғанудың жай-күйі болса, ұлттық қуаттылық теориясына сәйкес басқа мемлекеттерге Қазақстанның өзі жұдырық көрсетуі керек және оған қажетті ресурстарды жоғары деңгейде үнемі ұстап отыру қажет.

Қазақстан Республикасы ұлттық қуатының стратегиялық ресурстары екі бөлімнен яғни қатаң және жұмсақ (идеационалдық) факторлардан  құралуы  керек. Қатаң факторларға экономикалық ресурстар; қаржы ресурстары; территория; табиғи ресурстар; Әлемдік мұхитқа шығу жолы; білім, ғылым және технология саласындағы ресурстар, басқару ресурстары және әскери ресурстар жатады.

Жұмсақ (идеационалдық) факторлар мынаны қамтиды: саяси  жүйенің икемділігі мен тұрақтылығы; адам капиталы, оның ішінде ұлттық мораль мен ұлттық рух; дағдарысты ахуалдарда мемлекеттің өмір сүру қабілеті, дипломатиялық және басқа да ықтимал ресурстарды ұтымды пайдаланып, ұлттық мүдделерді басқа елдерде жүргізу қабілеті, халықаралық қауымдастыққа үлес қосу қабілеті.

Батыс пен Шығыс  елдерінің басты қағидаттарын ескере отырып, АҚШ ғалымы Рэй Клайнның интегралдық сандық әдісін басшылыққа алғанда, Қазақстан Республикасы ұлттық қуатының теңдеуі жасалды.

Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын орындаудың іс-шаралар жоспарын ұлттық қуатттың стратегиялық ресурстарына (қатаң факторлар) сәйкес келтіріп, тиісті өзгерістер мен толықтырулар енгізген абзал.

Сонымен қатар  Қазақстан Республикасының орталық  және жергілікті мемлекеттік атқару органдар жүйесі өтпелі кезеңде құрылып, өзіне жүктелген трансформациялық функциясын орындап аяқтады.

Сол себептен жаңа заман талаптарына сәйкес Қазақстан  Республикасының орталық және жергілікті мемлекеттік атқару органдар жүйесінің  архитектурасына өзгерістер енгізу қажет. Олар сондай-ақ, ұлттық қуаттың стратегиялық ресурстарын нығайту тұрғысынан құрылуы керек.

Қазақстан Республикасы Президентінің «Қауіпсіздік Кеңесі туралы» 1999 жылғы 20 наурыздағы № 88 Жарлығына  өзгерістер мен толықтырулар енгізіп, ұлттық қуатты және оның стратегиялық ресурстарын нығайту мәселелері жөніндегі орталық және жергілікті атқарушы органдарға арналған негізгі бағдарламалық құжат ретінде Қазақстан Республикасы ұлттық қуаттың және оның стратегиялық ресурстарының жай-күйі туралы Қазақстан Республикасының Президентіне жыл сайынғы Баяндаманы әзірлеу деп аталатын тармақты қосымша енгізу керек.

ХХI ғасырдың басында  экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету тұрғысынан орта немесе ұзақ мерзімді қауіптіліктер мен қатерлер анықталып, олардың қатарына мыналар жатады: 1) өнеркәсіптің өндіруші және қайта өңдеуші салаларының бірдей дамымау үрдісі; 2) өңірлерінің әлеуметтік-экономикалық дамуында теңгерімсіздікдің (дисбаланс) сақталуы; 3) қаржы саласында қалыптасқан кейбір теріс үдерістер; 4) Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру үшін экономиканың жекелеген секторларының (мұнай химиясы, ауыл шаруашылығы, машина жасау және т.б.) дайындығы төмен деңгейде қалуы; 5) экономиканың «көлеңкелену» деңгейінің жоғарлығы; 6) экономикалық дамудың негізгі проблемаларының бірі халықты әлеуметтік қорғаудың әлсіздігі.

Осы орайда жоғарыда көрсетілген экономикалық қауіпсіздіктің басты қауіп-қатерлердің тереңдеуіне  және дамуына жол бермеу мақсатында тиісті басымдықтар мыналар болып  табылады:

1) экономиканы  әртараптандыру (диверсификациялау);

2) салалық және  өңірлік алшақтықты азайту;

3)Қазақстанның  әлемдік экономикалық кеңістікке  кірігуінің тиімді тетігін жасау.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. 2009 жылғы Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына «Дағдарыстан даму мен жаңаруға» атты жолдауы Егемен Қазақстан, 2009 жыл 6 ақпан.

2. 2010 жылғы Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына «Жаңа онжылдық – Жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты жолдауы.

3. Издержки экономических реформ – важнейший фактор угрозы национальной экономической безопасности Республики Казахстан//Саясат.-Алматы, 1999. №8-С-63-69

4. Стратегия и тактика экономических реформ //Саясат.-Алматы, 2000

5. О некоторых вопросах по совершенствованию налогового законодательства Республики Казахстан //Статистика, учет и аудит.2000.№4.С-49-53 (Б.Шаяхметовпен бірге).

6. Налоги платят, когда боятся или доверяют//Қаржы-Қаражат-Финансы Казахстана, 2001. №2-С-67-69.

7. Как Казахстан потерял 400 млн. долл. США//Аль Пари.-2001.№4.C.75-80.

8. Действия Правительства и экономический рост в 2000-2001. (I часть) //Аль Пари-2002.-№2-3. С.-3-10.

9. Экономическая политика и валютный курс //Саясат.-2002.-№12.-С.-83.

10. Казахстан и ВТО: шансы и упущения //Аль Пари.-2002. № 4-5.С-15-18.

11. Анализ экспортных возможностей Казахстана //Аль Пари.-2002. 12. Государственное обеспечение экономической безопасности США// Фемида.2002.№ 8.С-58-61.

13. Правовое регулирование обеспечения экономической безопасности Республики Казахстан// Фемида.2002.№ 9.С-17-21.

14. Теоретические проблемы правового регулирования экономической безопасности Республики Казахстан//Вестник Университета имени Д.А.Кунаева.2003.№2(7).С.-9-13.

15. Государственное регулирование экономической безопасности США//Казахстанский журнал международного права. 2003. №1(9).С-46-57. (И.Арыстанбековпен бірге).

16. Развитие экономической политики в 2002-2003гг.: повторное усиление сырьевой направленности// Экономика и статистика.2004.№ 4. С-9-16.

17. Экономическая политика в сфере иностранных инвестиций//Аль Пари.2004. № 4. С.-17-28.

18. Экономическая политика Казахстана в условиях осуществления программы индустриально-инновационного развития при сохранении инструментов антимонопольного регулирования.//Экономика и статистика. 2004.№ 6.С-9-15.

19. На пути вступления Казахстана в ВТО серьезные преграды есть//Аль Пари, 2005.№2(42).С.3-8.

20. Действия Правительства и экономический рост в 2000-2001. (I-II части) //Саясат-2002.-№2.С-70-79.

Дипломдық жұмыстың тақырыбы: «Ұлттық экономикалық қауіпсіздік және қазіргі жағдайдағы Қазақстанның шаруашылық стратегиясы»