Бюджетті қалыптастыру мәселелері.doc

Экономикалық  категория ретінде жергілікті бюджет қоғамдық өнім құнының жергіліктң орталықтандырылған қаражат қорын құру жолымен жоспарлы түрде бөлу, қайта бөлу процесінде және оны ұдайы өндірісті ұлғайту, қоғамдық қажеттерді қанағаттандыруға пайдалану барысында аудан мен қоғамдық өндіріске басқа да қатысушылардың арасында қалыптасқан бейнеледі.

Ал қаржы  қатынастарының жиынтығы ретінде аудан  бюджетте бюджет қатынастары бөлістік сипатта мақсатты ақша қорларын құрып, пайдалану арқылы жүреді.

Қоғамдық ұдайы өндірістегі жергілікті бюджеттің рөлі ең алдымен, өндірілген табыстың, жалпы қоғамдық өнімнің бөлу және қайта бөлуінен көрінеді. Ол қаражатты елдің халық шаруашылығы салалары, қоғамдық қызмет саласы, өндіріс секторлары, экономикалық ауданда арасында бөледі. Халық шаруашылығының бюджеті болғандықтан, жергілікті бюджет экономикаға тұтас ықпал жасайды.

Бюджет байланысы мақсаты сипаты, жергіліктің ақшалай қаражаттарының орталықтандырылған қоры қозғалысының осыған ұқсас формасы бюджет байланысы тиісті қаржы құжаты – елдің негізгі қаржы жоспарында бейнеленетіндігіне жеткізеді. Оңда бюджеттің экономикалық мазмұнын құрайтын бөліс процестері қарастырылады. Кірістер мен шығыстардың баптары жергіліктің ақшалай қатынастарының орталықтандырылған қорын қалыптастыру көздері мен жұмсалу бағыттарын көрсетеді. Негізгі қаржы жоспарлы қызметінің нәтижесі; онда қоғамдық барлық мүшелерінің мүдделерін бейнелейтін аудан еркі көрінеді.

Жергіліктік қаражаттарды бөлу мен пайдалану тиімділігін көтеру мақсатында бюджеттік процесті жетілдіру жөнінен бірқатар шаралар жүргізілді. Атап айтқанда, стратегиялық жоспарлар мен бюджеттің бірлігі жасалынды, жергіліктік бюджетті қалыптастырудың бағдарламалық әдісі енгізілді, бюджеттен қаржыландырылатын ұйымдар саны қысқартылды, республикалық және жергілікті бюджеттер арасындағы өзара қатынастар түзетілді, есептеу – кассалық қызмет көрсету, бюджеттік қаражаттардың жұмсалуын бақылау әдістері жетілдірілді.

Жергіліктік бюджет жобасын талқылау кезінде бюджет, қаржы, мәдени – әлеуметтік даму және халықты әлеәметтік қорғау, заңдылық және азаматтардың құқығын қорғау, өнеркәсіп, құрылыс, көлік, коммуналдық шаруашылық, аграрлық мәселелер және жәнен экология жөніндегі тұрақты комиссиялардың ұсыныстары мен сын ескертпелі назарға алынды. Мұның өзі нашақорлықпен күрес, қоршаған ортаны қорғау және селолық аймақтарды кезенімен дамыту жөніндегі шығындарды ұлғайтуға мүмкіндік береді.

Бүгінгі бюджет көп салалы қызметтерін бейнелейтін құжат деуге болады. Ол жергілікті шығындардың және оларды өтейтін қаржы көздерінің жылдық жоспары. Бюджеттің жобасы жыл сайын заң шығаратын органда талқыланады және елдің, штаттың маслихатында қабылданады. Қаржылық жыл біткеннен кейін атқару ауданның өкілетті өкілдері, алдыңдағы жылғы бюджет туралы қабылданған заң бойынша өздерінің табыстарын жинактау туралы және жасалған шығындар туралы есеп береді.

Осы тақырыпты  қорытындылай келгенде Қазақстан Республикасының  басқару жөнінде заңында бюджеттің  кірістері мен шығыстарын қалыптастыру және реттеу жөніндегі арнайы ережелерде анықталады. Мемлекет және оның аумақтық бөлімдерінің бюджетті – құқықтық  мәртебесі негізі – ол  осы құқықты іске асыруға пайдаланатын кең таралған бюджеттік уәкіліктікті құрайтын дебестік бюджет жөніндегі құқық. Биліктің әрбір деңгейіндегі уәкіліктікте өз ерекшеліктері бар, бірақ бюджетті қалыптастыру, оны атқару және бөлінген бюджеттік ақша беруді пайдалануын бақылау процестері биліктің атқарушы органдарының уәкіліктігінде болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдалынған әдебиеттер:

 

 

1. «2010 жылға дейінгі Қазақстан  Республикасының Стратегиялық даму  жоспары туралы» Қазақстан Республикасы  Президентінің 2001 жылғы 4 желтоқсандағы  № 735 Жарлығы

2 «2015 жылға дейінгі аумақтық  даму Стратегиясын бекіту туралы»  Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 28 тамыздағы № 167 Жарлығы

3 «Қазақстан Республикасындағы  мемлекеттік жоспарлау жүйесі  туралы» Қазақстан Республикасы  Президентінің 2009 жылғы 18 маусымдағы  Жарлығы

4 «Нәтижелерге бағытталған, мемлекеттік  жоспарлау жүйесін енгізу жөніндегі Тұжырымдама туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 26 желтоқсандағы № 1297 қаулысы

5. «Қазақстанның 30 корпоративтік көшбасшылары» Бағдарламасын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2007 жылғы 19 қарашадағы № 1097 қаулысы

6. «2010 жылға дейінгі Қостанай облысының стратегиялық даму жоспарын бекіту туралы» Қостанай облыстық мәслихатының 2002 жылғы 8 ақпандағы № 176 шешімі

7. «Қаржының жалпы курсы» - авт.: Мельников;

8. «Қаржы» - авт.: Ілиясов Қ.Қ, Құлпыбаев Қ.

9. «Әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына Қазақстанның енуі шеңберіндегі Қостанай облысының бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату Стратегиясын бекіту туралы» Қостанай облыстық мәслихатының 2007 жылығы 12 шілдедегі № 456 шешімі

10. «Нәтижеге бағытталған бюджетті енгізу жөніндегі шаралар жоспарын бекіту туралы» Қостанай облысы әкімдігінің 2008 жылғы 2 қыркүйектегі № 429 қаулысы

11. «Қостанай облысының әлеуметтік-экономикалық дамуының тұрақтылығын қамтамасыз ету жөніндегі жоспар туралы» Қостанай облысы әкімдігінің 2009 жылғы 12 наурыздағы № 104 қаулысы

12. «2010 жылға дейінгі Жітіқара ауданының даму Стратегиялық жоспарын бекіту туралы» Жітіқара аудандық мәслихатының 2004 жылғы 23 ақпандағы № 52 шешімі.

13.Шаекин, Р. М. Бюджетные трансферты в фискально-распределительном механизме Республики Казахстан Библиогр.:с.27-28 Рубрики: Государственный бюджет (госбюджет) Казахстана

14.Елубаева, Ж. М. Бюджетная система Республики Казахстан:cтановление и перспективы развития Библиогр.: с. 37-40. - Рубрики: Государственный бюджет (госбюджет) Казахстана

15. Конакбаев, С. К.Оптимизация бюджетного процесса в условиях обеспечения устойчивой экономики дис. канд. экон. наук: 08.00.01.Конакбаев Серик Керимбекович;Каз. Нац. пед. ун-т им. Абая. - Алматы : Жания-Рубрики: Финансы. Кредит. Денежное обращение

16. Оңалтаев, Д. О. Нарықтық экономиканың дамуы жағдайында бюджетаралық қатынастарды жетілдіру (Алматы облысының мәліметтері бойынша) : экон. ғылым. канд. дис.; Қазақ ұлттық пед. ун-ті. - Алматы : Агроуниверситет, 2006. - 29 б. - Библиогр. : 25 б. . - Рубрики: Қазақстанның мемлекеттік бюджеті

17. Абдрахманова, С. Н. Жергілікті бюджетті басқарудың тиімділігін арттыру экон. ғылым. канд. : 08.00.05 : қорғалды 07.11.2008 / Абдрахманова Салтанат Нұртазақызы ; Қазақ ұлттық ун-ті. - Алматы, 2008. - 25 б. - Библиогр.: 25 б. . -Рубрики: Қазақстанның мемлекеттік бюджеті.

18. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. –Мн.: ИП «Экоперспектива», 1998.

19. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия АПК: Учебное пособие. – Мн.: ИП «Экоперспектива», 1999.

20. Шишкин А.К., Микрюков В.А., Дышкант И.Д. Учет, анализ, аудит на предприятии: Учебное пособие для вузов. – М.: Аудит, ЮНИТИ, 1996.

21. Шеремет А.Д. Комплексный экономический анализ деятельности предприятия (вопросы методологии). – М.: Экономика,1974.

22. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализ предприятия. – М.: Инфра –М, 1996.

23. Шеремет А.Д., Негашев Е.В. Методика финансового анализа. – М.: Инфра – М, 1999.

24. Идрисов А.Б., Картышев С.В., Постников А.В. Стратегическое планирование и анализ эффективности инвестиций. Издание 2-е, стереотипное – М.: Информационно-издательский дом «Филин», 1997. – 272с.

25. П.Дюсембаев К.Ш. Аудит и анализ. Алматы, Каржы-Каражат, 1998

26. ББ №7 февраль 2000 г. Отчет о движении денежных средств .

27.Дюсембаев К.Ш. Егембердиева С.К. Аудит денежных средств: Проверка кассовых операций // ББ-Аудит-1999г. №2

28. Ержанова С.М., Налогообложение юридических лиц в Казахстане. Алматы,: Каржы-Каражат, 1997.

29. Региональный статистический ежегодник Костанайской области. 2003-2008 гг. / Под ред. К. Баримбекова.- Костанай: Управление статистики Костанайской области, 2008. – 168 с.

30. Мусина К.Р. Управление стратегическим развитием экономики: проблемы и прогнозная оценка: автореф.канд. экон. наук: - Алматы, 2003.- с.9-10.

31.Ихданов Ж. Стратегическое планирование и его актуальные проблемы //Научно-практический журнал. Аль-Пари – 1998. - № 1. – с.5-8

32. Региональный статистический ежегодник Костанайской области. 2003-2008 гг. / Под ред. К. Баримбекова.- Костанай: Управление статистики Костанайской области, 2008. – 168 с.

33. kostanay.kz (Информационный портал акима костанайской области)