Ауданның әлеуметтік-экономикалық даму деңгейін көрсететін факторларды талдау

Жоғарыда  аталған субьективті факторлар  мен қатар қосымша професионалдық негізде төмендегі іс –шараларды жетілдіру:

1. Бақылауды ұйымдастыру мен тексерудің орындалу тәртібі;

• Президент пен Үкімет актілерінің, Парламент қаулыларының орындалуын бақылауды Әкім қамтамасыз етеді. Әкім көрсетілген актілерді алған соң, оларды жүзеге асыру шараларын белгілейді. Әкімнің өкімдері мен тапсырмаларының орындалуын бақылауды Әкімнің орынбасарлары, аппаратбасшысы, бақылау жөніндегі маман және Әкім аппаратының тиісті бөлімдері мен бөлімше құрылымдары жүзеге асырады;
• Жоғарғы органдардан түскен құжаттарды қол қойылған күннен бастап орындалуға тиісті. Құжаттардың орындалу мерзімі, олардың аппаратқа түскен күннен бастап есептеледі. Құжатта орындалу мерзімі көрсетілмесе, ол 25 күн ішінде орындалуы тиіс;
• Құжат белгіленген мерзімінде орындалмаса, орындалушы жазбаша түрде орындалмаған себебін көрсетіп, мерзімін ұзартуды сұрайды. Құжаттың орындалу мерзімін тапсырма берген басшы өзі ұзартады;
• Бақылауды қажет ететін құжатқа маман бақылаушы 2 данадан кәртішкесін толтырады. Бір данасы құжатпен бірге атқарушы бөлімге жіберіледі, екінші данасы бақылау бөлімінде мерзімі біткенше сақталады. Құжаттарды беру кезінде, бақылауда тұрған құжат бір орындаушыдан екінші орындаушыға берілгені жөнінде бақылау бөлімін хабардар етіп, ал бақылау бөлімі кәртішкеге белгі қояды;
• Бақылау бөлімі кешенді және ішінара тексеру жүргізііп, шешім мен өкімнің орындалуына, ескерту құжаттарының тізбесін, аппарат бөлімдеріне, комитеттер мен басқармаларға, дербес бөлімдерге дайындайды. Тексеру мен бақылаудың орындалуы жайында аудан Әкіімне және аппарат басшысына мәлімет береді;

1. Ұсыныс енгізу;

• Аудан Әкімі ауданның әлеуметтік және экономикалық дамуына, бөлімдерді өзгертуді, басқарма және аудан қызметтерінің басқа да мәселелерді, құзіретіне байланысты жоғарғы тұрған Президент әкімшілігіне, Қазақстан Республикасының Үкіметіне, облыс әкіміне ұсыныс енгізеді;
• Облыс Әкімінің аппаратына, департаменттер бөлімдеріне, комитеттер мен басқармаларға  Әкімнің атынан, Әкімнің орынбасарлары аудан Әкімінің келісімімен ұсыныс , хабарлама, қорытынды және басқа да құжаттар беруі мүмкін.

Ауданның  экономикалық жағдайын көтеруге байланысты ұсынылатын шара

     Ауданның  экономикалық жағдайын көтеру мақсатында, мен бір қатар зерттеулер жүргізе  отырып төмендегіше шараларды ұсынуды  жүргізбекпін.

Жергілікті  басқару органдырының бір қатар  жымыстарында өзгертулер енгізу керек. Ол жұмыстардың негізгі мақсаты кәсіпкерлікпен айналысатын заңды және жеке тұлғаларға қаламызда орын алып отырған жетіспеушіліктерді анықтап осы салада қызмет етуге қатыстыру. Ұсыныстар негізі қалалық әкімшілік көлемінде бейтарап зерттеу орталығын құру керек, бұл зерттеу орталығының мақсаты қаладағы экономикалық жағдайларға зерттеу жүргізу мен қатар олардағы проблемаларды шешу жолдарын анықтай отырып тығырықтан шығу жоларын анықтау. Ең маңызды мәселе кәсіпкерлерді тарту мақсатында олардың жеке қызуғышылықтарын ояту. Кәсіпкерлерге аталған проблемаларды анықтап, шығу жолдарын көрсетіп және осы тірліктегі олардың пайдасын анықтап беру, мемлекеттікқолдаулар жүргізту.

     Енді  менің аталған шарамның бір көрінісіне мысал келтіреміз. Біздің ауданда тіркелген жалпы қоғамдық 1 монша бар. Қоғамдық пайдалану стандарттары белгілегендей 15 мың тұрғыны бар елді мекенге 100 адамдық бір монша.  Біздің қаламызда тіркелгендердің 72300 мың адам демек қоғамдық пайдалану сандарты бойынша бізде 5 бірлік монша болуы керек. Қазіргі кезде демек тұрғындардың моншамен қамтылуы бар жоғы 20 пайыз ғана болып отыр. Міне осындай зерттеулер негізінде біз барлық ұсыныс білдірушілерге осындай тірлік көздерін анықтап (тікелей пайда табу көзері жоғары) берер едік. Туындайтын үлкен мәселелердің негізгісі қаржы көздерінің тапшылығы болары анық, дәп осы кезде менің ұсынылған шарамның бастысы оларды қаржы көздерімен қамтамасыз ету. Инвесторлаға аталған қажеттіліктерді көрсете отырып мүмкін болатын ондағы пайданы көрсету, бір сөзбен айтқанда қаржы салу қызығушылығын ояту. Біз әрі қарай шараның экономикалық тиімділігін анықтап көрсетеміз.

• Бір моншаға 2 сағатта 100 адам шомылады деп есептесек, демек бір күнде (10 сағатта) 500 адам шомылу мүмкіндігі бар;
• Әр адамнан қызмет көрсету көлемі үшін 100 теңгеден
• Бір күндегі қызмет көлемі
• 500 адам * 100 теңгеден = 50000 теңге
• Бір айдағы қызмет көлемі
• Айына 24 жұмыс күні
• 50000 теңге* 24 = 1200,0 мың теңге
• бір жылда 12 ай
• 1200,0 мың теңге * 12 = 14400,0 мың теңге
• Қаладағы 6 моншаның болжамды қызмет көлемі
• 14400,0 мың теңге * 86400,0 мың теңге     
• Біз монша санын екі есеге арттырсақ 86400,0 мың теңге * 2 = 172800,0 мың теңге арттыру көзделіп отыр. Жоғарыда атап өткеніміздей халықты әлеуметтік қамсыздандыруда аталған шараның өз үлесін қоса алатыны дәлел, сонымен қатар осындай зерттеу орталықтарының жұмыс жүргізуі кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғаларға бағыттаушы қызметтер атқаратыны анық.
• Шараның орындалу мүмкіншілігі қазіргі жағдай өлшемімен (экономикалық жағдайдың өлшемімен) өте жоғары. Аталған шараны іске асыратын болсақ кәсіпкерлікті қолдаудың жаңа бір ағымын ашумен қатар жұмыссыздық мәселесін шешудің де жолдарын анықтайтын едік. Шараның экономикалық тиімділігінен басқа осындайдада шешуші роль атқаратынымен маңыздылығы артуда.

Аудандағы салық түсімдерін арттыруға байланысты ұсынылатын іс -шаралар

      Салық  түсімдерінің артуы бюджетке әсерін тигізерін білеміз, сол себептен түсімдерді арттыру негізгі мәселелердің бірі. Бюджетке ең алдымен салық  және басқада төлемдер арқылы қаржы  түседі.

     Бюджет  табысының ұлғаюында ақпараттардың сенімді болуы ерекше орын алады. Сонымен қатар, салықтар мен төлемдердің уақтылы және толық төленуіде.

     Салықтар  мен алымдардың тұрақты жүйесін  құру болып экономиканың жақсы функциялануының  қажетті шарттары табылады. Бұл мақсатта қызмет етіп отырған субьектілерге жақсы климат және салық жүйелерінің кеңейуіне жағдай жасау қажет.

     Салық комитеті салықтық әкімшіліктендіру сапасын  жоғарылату, салық төлеушілер мен  мемлекет арсындағы байланысты орнату бюджетке түсімдердің түсуінің оптималды деңгейде қамтамасыз ету қажет.

     Салық түсімдерін арттырудың бірден –бір жолы болып ақпараттардың растығын тексеретін құжаттарды тексеру табылатындықтан  электронды бақылау жүйесін енгізу қажет. Бұл электронды жүйе салық  аудитін тексеретін жүйе.

Әкімшіліктендірудің тиімділігі және салымдардың көбеюі үшін:

• министерстволар мен ведомствлардың деңгейінде мемлекеттік органдармен салық төлеушілер және салық салу обьектісі туралы келісімге келу;
• салық төлеушілержәне салық салу базасына орталықтандырған реестр құру;
• электрондық бақылаудың қызметінің ақпараттық жүйесіне кеңейту;
• республикалық және аймақтық деңгейде электронды мониторингті орталықтандыру;
• салық комитетінің қызметін арттыру;
• Қазақстан Республикасының жаңа салық кодексін бекіту;
• Салық төлеушілер және салық салу базаларын тіркеуге алуды жетілдіру;
• Салық түсімдері бойынша есеп берулерді жетілдіру;
• Қазқстан Республикасындағы жаңа салық кодексін бұзушыларға шаралар қолдану.

     Сонымен қатар, салық кодексін бұзуға жол  бермеу қажет. Кодекс бұзушыларға, салықты  уақтылы төлемегендерге арнайы шаралар қолданып, олардың орындалуын қадағалау.

     Орталықтандырылған  салық төлеушілерді тіркеуді қамтамасыз ететін жүйені қолдану қажет. Бұл  жүйеде жұмыс істегенде бірнеше  арифметикалық және логикалық белгілерді пайдалану арқылы электронды деклорациялады жіберу мен оларды толыру ғана емес, біртіндеп салық төлеуші арқылы қашықтықтан байланысқа шығуға мүмкіндік береді.

     Қазақстан Республикасының салық кодексінде “салық төлеушінің электронды қолы”  салық төлеушінің салықтық есеп беру тәсілдерінің барлық мүмкіндіктерін анықтайды. Осы жүйелер арсында мәліметтерді қолмен электронды сконирование дискетадан және т.б. байланыс каналдары арқылы енгізу жүзеге асырылады, яғни салық жүйесінің алдында қауіпті кәсіпорындар қызметін максималды түрде етіп жүрген түрлері бизнес құрылымдар және аппараттық қызмет көрсету сферасын кеңейтудегі меншік түрлерін дамыту қажет. Бұл көптеген мүмкіндіктер береді. Атап айтқанда, салық туралы есеп беру, телефондық орталық арқылы жалданып көтеру мүкіндігі, тіркеу процедырасын жеңілдету түрлері, салық төлеушілермен қарым қатынас үшін WEB сайттарды пайдалану, салықтық тексерулерді жүзеге асыру, салық төлеушілерге арналған бағдарламалық азықтарды ақысыз тарату мүмкіндігі т.б. бұлардың барлығын қазіргі кезде іске асып келеді немесе енгізу саясатында тұр деуге болады.

     Сонымен бірге, кез келген процестерді автоматтандыру барысында олардың қызметін рационализациялау  мен реттеу мақсатында модернизациялау  жүргізіледі. Ол үшін Қазақстан Республикасының салық комитеті мен қаржы министлігі жоспарлап отырғандай, қызмет көрсету уақтылы қысқарту салық әкімшілігінің сапасын арттыру, тағы басқа проблемаларды шешу керек.

     Салық органдарының ағымдық қажеттіліктері болып мәліметтерді өңдеу орталықтары  мен ақпараттарды қабылдау орталықтарын құру қажет.

     Көптеген  салық комитетінде бүгінгі таңда  арнайы қызмет орындары ашылып қызмет көрсетуде, онда салық төлеушілер есеп береді. Тіркемелерді және анықтамаларды алады және бұл бағыт дамып жетіле береді.

     Бізге өз көз –қарасымызда негізгі қаржыларға өзгеше қарау тұрғысынан өзгертуіміз қажет. Салық салудың қолданылып жүрген нормалары мүлік құнын қалыпты баланстық бағалауға ынталандырмайтынынтүсінеміз. Мәселен тиісті коефициент бойынша мүлікке салық түрінде заңды тұлғалардан алатын барлық салық салынатын мүлкі даналармен есептегенде өте төмен болады. Бұл проблеманы осы жақын арада шешу қажет.

     Ірі салық төлешілерге мониторинг жүйесін  енгізу материалдық шығындарды, сатып  алу мен сату бағаларын қалыптасу  тұрғысынан қарағанда, сол кәсіпорындардың  ауруларын табуға мүмкіндік береді. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің проблемаларын дәл табатын боламыз. Мониторинг шеңберінде кәсіпорындардың қаржы шаруашылық қызметінің кез келген тұстарын тексеру жөнінде жоспарлар мен тапсырмалар қалыптастырылатын болды. Сонымен салықтардың әр түрі бойынша салық органдарының шексіз тексерулері азаяды. Тексерулер жүйелі түрде жүргізіледі және кәсіпорындардың өздерінің қызметін нақты бағалауына жәрдем етеді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қорытынды

     Экономикамыздың жақсы да тұрақты дамуы үшін, алға қойған мақсаттарға жету үшін ауданымызда дұрыс инвестицияық саясат жүргізілуде. Кәсіпкерлердің экономикалық ынтасын арттыру үшін жасалған жағдай олардың экономиканы дамытуға жұмсалған инвестицияның көлемінен байқалады.

          Ауданның негізгі  әлеуметтік көрсеткіштеріне келетін  болсақ 2004 жылы аудандағы халық саны артып отыр. Аудандағы ішкі миграция жағдайында байқағанымыздай ауылдан  қалаға көшу прооцессі әлі тоқтамағандығына көз жеткіземіз. Мұндағы қорытынды  ауылды қолдау жылдарына орай жүргізіліп жатқан шаралардың әліде жеткіліксіздігін байқатады. Аудан тұрғындарының ішіндегі халықтың экономикалық белсенді бөлігінің үлесі 56,6 пайыз. Қаладағы жұмыссыздар көлемі де есепті жылы 30 пайызға төмендеген, бұл көрсеткіш біздегі жұмыспен қамту саясатының дұрыс жүргізіліп жатқандығының белгісі.

    Ауданның  экономикалық жағдайына келетін  болсақ аудандағы қызмет етуші экономика  салаларының барлығында да даму процсетері байқалуда, атап айтсақ негізгі экономиканың саласы болып отырған ауыл шаруашылығының өнім көлемі 114,3 пайызға және басқа салаларда өз көлемінде артқан. Есепті жылы тауар айналымы да 132,3 пайызға жеткен. Қаламыздағы өнім көлемінің артуына байланысты бюджет табыстары да (салықтық және салықтық емес түсімдер) 110,8 пайызға артып отыр.

     Мен тәжірибемнің қорытындысында, ауданның әлеуметтік-экономикалық жағдайын талдай отырып аппараттың қызметін арттыру  мақсатында шаралар ұсынылды. Аталған  ұсыныстардың қазіргі қажеттіліктері анықталып зерттелді және шараның  іске асу мүмкіндігі толықтай дәлелденді.

    Аймақтың  әлеуметтік-экономикалық даму деңгейіне  факторлардың әсерін зерттеу жұмысымда  қорытындылай   зерттеп анықтағанымыздай аудандағы әлеуметтік –экононмикалық даму процестерінің жақсы жағдайда екндігіне көз жеткізіп отырмыз. Оның себебі, мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық даму жолындағы мақсаттарына жетуі үшін біріншіден мақсаттардың ғылыми тұжырымдалуының жүргізілуі, екіншіден қоғам өміріндегі даму ішкі, сыртқы факторлардың ұдайы күрделенуімен сипатталынады.

          Ауданның негізгі  әлеуметтік көрсеткіштеріне келетін болсақ 2004 жылы аудандағы халық саны артып отыр. Аудандағы ішкі миграция жағдайында байқағанымыздай ауылдан қалаға көшу прооцессі әлі тоқтамағандығына көз жеткіземіз. Мұндағы қорытынды ауылды қолдау жылдарына орай жүргізіліп жатқан шаралардың әліде жеткіліксіздігін байқатады. Аудан тұрғындарының ішіндегі халықтың экономикалық белсенді бөлігінің үлесі 56,6 пайыз. Қаладағы жұмыссыздар көлемі де есепті жылы 30 пайызға төмендеген, бұл көрсеткіш біздегі жұмыспен қамту саясатының дұрыс жүргізіліп жатқандығының белгісі.