Отчет по практике в «ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз»

Кәсіпорынның  экономикалық жағдайын анықтау үшін, техника – экономикалық көрсеткіштеріне  талдау жүргізу маңызды болып  табылады.

Табыстылықтың  көрсеткіштер  жүйесі  ең  алдымен  қаржылық           нәтижелердің абсолютті  көрсеткіштерінен  тұрады, олар : 

өнімді  өткізуден  алынатын  табыс;

жалпы  табыс;

негізгі  қызметтен  алынатын  табыс;

салық  салынғанға  дейінгі  табыс; салық  салынғаннан  кейінгі  табыс;

кәсіпорын  қызметінің  соңғы  қаржылық  нәтижесі  болып  табылатын  таза  табыс.

Табыстылықтың  бірінші  абсолютті  көрсеткіші  өнімді  өткізуден алынатын табыс  болып  табылады. Ол  қаржы – шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есепте қосымша құн салығы, және т.с.с. салықтар  мен  міндетті  төлемдер, сондай – ақ  қайтарылған тауарлардың құны, сату шегерімдері және баға шегерімдері алынып тасталып көрсетіледі.

Табыстылықтың  екінші  абсолютті  көрсеткіші – жалпы  табыс. Ол  өнімді өткізудің қаржылық нәтижесін білдіреді және негізгі қызмет нәтижесінде өнімді өткізуден алынатын табыс пен өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма ретінде анықталады.

Жалпы табысқа  әсер ететін маңызды фактор өндірістік өзіндік құн, сондықтан оның төмендеуі  оның көлеміне көп әсерін тигізеді.

-еңбек  өнімділігі

-қор  қайтарымдылығы

-қор  сыйымдылығы кәсіпорынның қаржылық шаруашылық қызметінің тиімділігі мен іскерлік белсенділігін бағалау көрсеткіштеріне жатады.

«ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» АҚ мұнай мен  газ өндіру бойынша Қазақстандағы  алдыңғы қатарлы компаниялардың бірі. Ол Оңтүстік Торғай алабында геологиялық  барлау жұмыстарына жыл сайын  кем дегенде 50 миллион АҚШ долларын инвестициялайды. Компанияның негізгі  мақсаттарын – компания мен оның қызметін үнемі жоғарлатып отыру, қызметкерлердің  біліктілігін дамытып, жетекшілік қасиеттерін  көтермелеу, технологияны жетілдіріп, мәдени-әлеуметтік тұрғыда  дамыту болып табылады.

Кәсіпорынның  экономикалық жағдайын анықтау үшін, техника – экономикалық көрсеткіштеріне  талдау жүргізу маңызды болып табылады.

«ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» акционерлік қоғамында  мұнай өндірудің жаңа кен орындарының  ашылуы мен өндіріс көлемінің  артуына байланысты, өнімді өткізуден  түскен тізім 30%-ға, яғни 7705,3 млн тг-геөсті, өндіріске қажетті құралдар сатып  алынып, олардың  құны 2174,8 млн тг-ге,  ал материалдық және басқа да өзгермелі  шығындар көлемінің өсуінен өндірілген өнімнің өзіндік құны 48%-ға, яғни 3917млн тг-ге, ал соның нәтижесінде  жалпы табыс 22%-ға немесе 3808,3млн тг-ге ұлғайды. 2012 жылы кәсіпорын кеңейіп, жаңа бөлімшелер ашылуына байланысты, 50 қызметкер жұмысқа қабылданып, бұлкөрсеткіштің өсуі 4%-ды құрады. Айлық орташа еңбек ақы мөлшері 4000 тг-ге, соған сәйкес еңбек ақы қоры 103,2млн тг-ге өсті. Кәсіпорынның қаржы – шаруашылық қызметінің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштердің бірі еңбек өнімділігі, қор сыйымдылығы, қор қайтарымдылығы және бұл көрсеткіштердің өзгерісі келесідей: екі жылды салыстырғанда, еңбек өнімділігі 5,2млн тг-ге артса, қор қайтарымдылығы 0,13млн тг-ге төмендеп, ал қор сыйымдылығы 0,01млн тг-геөсті. Кәсіпорында жалпы табыс жоғары қарқынды өскендіктен, салыққа дейінгі табыс мөлшері де, таза пайда мөлшері де артып отыр, таза табыс мөлшері 85,5%-ға, ал өзіндік құнның тек 48%-ға өсуінен, кәсіпорынның рентабельділік деңгейі 25,7%-ға немесе 31,1 коэффициентке артты. Кәсіпорынның рентабельділік деңгейі – бұл фирманың‚ оның қызметінің табыстылық көрсеткіші, және бұл көрсеткіштің артуы - кәсіпорынның басқару жүйесінің дұрыс жүргізілуін білдіреді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 ЕСЕП САЯСАТЫНЫҢ ЖЕКЕЛЕГЕН ЭЛЕМЕНТТЕРІНІҢ ЕСЕБІ

 

2.1 Капиталды есепке алу

 

 

Есеп  саясаты – ұйымның есептік  нұсқасын , нұсқалар рұқсат еткен есеп объектілерін бағалаудың, сондай –  ақ белгіленген нормалардың талаптарына  және кәсіпорын қызметінің ерекшеліктеріне  орай бухгалтерлік есепті жүргізу мен  ұйымдастырудың техникасының нысандарын таңдау.

Капитал деп келешек игілікті өндіруді молайту  үшін пайдаланатын қазіргі игілікті айтуға болады. Капитал латын сөзінен  басты мүлік деген ұғымды білдіреді. Капиталдың өсуі капиталистердің ақысыз иемденетін жалдамалы жұмыстарының еңбектерінен өндірілетін қосымша құн. Заттай және моральдық жағынан тозған, ескерген құрал-жабдықтарға кеткен шығындары амотизация жолы арқылы өтеліп отырады. Нарықтық капиталға көшкен кезде капитал сөзі жиі айтылатын болады, бірақ капитал деп кез келген ақшаны айтады. Қандай да бір капитал болмасын өз қозғалысын белгілі ақша сомасы түрінде бастайды.

Саудамен, өндіріспен, кәсіпкерліктің басқадай түрлерімен айналысатын кәсіпкерлік  субъектілері қайсысыларының болсада  шаруашылық қызметпен айналысу үшін белгілі бір мөлшерде материалдық  құндылықтарды, ақшалай қаражаттарды қаржылық салымдарымен алдағы уақыттарда табыс табу мақсатында жұмсаған шығындарын және алашақтары болуы қажет. Жалпы  шаруашылық субъектісінің есебін жүргізу  барысында жұмыс істеп, тұрған,

қызмет атқарушы яғни қолданыстағы капитал және өнім құрамымен құрылымы бухгалтерлік баланстың  активінде көрсетілсе ол капиталдың қаржыландыру кездері баланстың  пассивінде көрсетіледі.

Жарғылық  капитал есебі - жалпы мөлшері, шығарылған түрлері бойынша акциялардың  сандары бір акцияның номиналдық құны, акционерлік қоғамның серіктестердің, өндірістік коопиративтердің жалпы  жиналысында бекітіледі. Жарғы тиісті мемлекеттік органдарда тіркеуден  өткізілуі тиіс.

Резервтік капиталдың есебі - акционерлік қоғамдармен  басқада шаруашылық субъектілері өздерінің  таза пайдасы есебінен айтылғандай  резервтік капитал құрайды. Жалпы  резервтік капиталдағы жинақталатын сомаларды жұмсау тәртібі акционерлік  қоғамның жарғысында бекітіледі. Резервтік  капиталдың жұмсалуына байланысты азаюы  келесі есепті кезең ішінде қоғамның жарғысында көрсетілген мөлшерге тең  етіп қайта қалыптастыруды қажет  етеді.

Акционерлік қоғамдар немесе басқада субъектілер  көздерінің тапқан таза пайдасының есебінен әртүрлі бағыттарға байланысты қорлар құруына болады. Бұндай бағытта қор  сомаларының керекті уақытында  жұмсағаннан кейін қайта қалыптастыруды субъекті үшін міндетті болып салынбайды.

Бөлінбеген  пайда есебі - кәсіпорын субъектісінің  қортынды табысынан бюджетке төленетін  салықтарын және табыстың есебінен өтелінетін басқадай шығындарды төлегеннен қалған сомасы есепті жылдық «Бөлінбеген пайдасы» болып табылады. Шаруашылық субъетілерінде «Бөленбеген табыстың есебі 2432 бас шоттың:

5410 - «Есепті  жылдың бөлінбеген табысы» және 5430 - «Өткен жылдардағыи бөлібеген  табысы» деп аталатын бөлімше  шоттарда жүргізіледі.

 Бөлінбеген  пайда көбейгенде 5410 - «Есепті жылдың  бөлінбеген табысы» шоты кредиттелінеді.

Керісінше, бөлінбеген пайданың жұмсалуы немесе осы жылғы шеккен зиян  5430- «Өткен жылдардағыи бөлібеген табысы»  шоттың дебетіне жазылады.

 

«ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» АҚ-да шоттар жоспарының «Капитал» бөлімі бойынша келесі шаруашылық операциялар жүргізілді:

 

Шаруашылық операциялар мазмұны	Дт	Кт
Жарғылық капитал жарияланды	5110	5030
Ақша қаражаттары түрінде капитал  құрылды	1010	5110
Негізгі құралдар бойынша капитал  құрылды	2410	5110
Ескертпе: автордың құрастырғаны

 

Төмендегі мәліметтер бойынша «ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» АҚ-ң капитал қозғалысының есебін көрсете аламыз:

20011 жылғы  жиынтық капитал 130 577 227мың теңгені, оның ішінде:

Кұн айырмашылығынан  жинақталған резерв: 1 513 213мың тг;

Бөлінбеген  табыс: 129 064 014 мың тг құрап отыр.

2010 жылғы  жиынтық капитал 104 065 495 мың теңгені,  оның ішінде:

Кұн айырмашылығынан  жинақталған резерв: (1 122 955) мың тг;

Бөлінбеген  табыс: 105 188 450 мың тг болды.

2011 жылы 31 желтоқсанға қалдық 171 329 878 мың  тг, оның ішінде:

Акционрлік  капитал: 2 000 000 мың тг;

Кұн айырмашылығынан  жинақталған резерв: 5 250 494 мың тг;

Бөлінбеген  табыс: 164 079 384 мың тг.

Ал 2010 жылы 31 желтоқсанға қалдық 158 647 651, оның ішінде:

Акционрлік  капитал: 2 000 000 мың тг;

Кұн айырмашылығынан  жинақталған резерв: 3 737 281 мың тг;

Бөлінбеген  табыс: 152 910 370 мың тг.

Мың тг.

	2010 ж	2011 ж	+/-	%
Жиынтық капитал	104 065 495	130 577 227	26 511 732	125,48
Құн айырмашылығынан жинақталған  капитал	(1 122 955)	1 513 213	2 636 168
Бөлінбеген табыс	105 188 450	129 064 014	23 875 564	122,70

 

 

 

 

2.2 Ақша қаражаттарының және эквиваленттерінің есебі

 

 

Ақша  қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік  есеп кезеңдегі операциялық, инвестициялық  және қаржылық қызметі бөлімдерінде ақпарат қамтуы қажет. Кәсіпорынның қызметін түрлері бойынша классификациялау ол ақпаратты тұтынушыларды кәсіпорынның қаржылық жағдайына қызмет түрлерінің әсерін бағалауға болатын ақпараттармен  қамтамасыз етеді.

«ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» АҚ-ы операциялық қызметтен болған ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есепті түзу сызықты әдіс бойынша ашып көрсетеді. Бұл әдіспен ақшаның түсуі мен төлемдердің негізгі түрлері көрсетіледі.

Шетел валютасындағы  операциялардан болған ақша қаражаттарының қозғалысы Қазақстан Республикасының  валютасында, айырбас валютасын  қолдана отырып жүргізіледі. Айырбас  валютасы операция орындалған сәтке  Қазақстан Респубикасының Ұлттық Банкімен бекітіледі.

Алынған дивиденттер болатын ақша қаражаттарының қозғалысы бөлек ашып, бір есепті кезеңнен екінші есепті кезеңге инвестициялық  қызметтен болған ақша қаражаттарының қозғалысы деп классификациялау керек.

Ақшалай қаржылармен есеп айырысу операцияларының  бухгалтерлік есебін жүргізу мен  оны ұйымдастырудың мақсаттары мыналар  болып табылады:

1) Ақшамен  есеп айырысу операцияларын толық  және уақтылы дер кезінде есептеу.

2) Субьектідегі  ақшалай қаржылардың түгелдігін  және оларды дұрыс, тиімді пайдалануды  бақылау.

3)  Есеп  айырысу, түлеу тәртібін бақылау,  кәсіпорынның, ұйымның немесе фирманың  ақшалай кірістері мен шығындарын  дүрыс есептеу.

Ақша  қаражаттарының бухгалтерлік есебінің міндеттері:

1)  Қолма  қолсыз ақша аудару жолымен  және қолма қол ақшамен қажетті  есеп айырысуларды уақтылы және  дүрыс жүргізу.

2)  Ақша  қаражаттарының қолда бары мен  қозғалысын және есеп айырысу  опрацияларын есептік тіркелімдерде  толықтай және жедел түрде  күрсету.

3)      Бұл інген    лимиттерге,    қорларға    және    сметаларға    сәйкес    ақша қаражаттарын  мақсаты бойынша жұмсаудың қолданыстағы  ережелерін сақтау.

4)   Белгіленген   мерзімдерге   ақша   қаражаттары   мен   есеп   айырысудың жағдайына    түгендеуді    ұйымдастыру    және    жүргізу.    Мерзімі    кешігетін дебиторлық   және   кредиторлық   берешектердің   туындауын   болдырмаудың мүмкіндіктерін  іздестіру.

5)  Кассадағы,  есеп айырысу шотындағы және  банктегі басқа шоттардағы ақшалардың  бар жоғы мен сақталуына бақылау  жасау.

6) Есеп  айырысу - төлем тәртібінің сақталуына, материалдық құндылықтар мен қызметтер үшін сомалардың уақтылы аударылуына, сондай - ақ несие тәртібінде алынған ақша қаражаттарының қайтарылуына бақылау жасау.

Есеп  беру 4 БЕС талаптары бойынша жасалады. Есепте негізгі (операциондық), инвестициялық  және қаржы жөніндегі қызметін жүзеге асыру нәтижесінде алынған ақшалай  қаражат ағыны туралы барлық деректері, қаржы қызметінде пайдаланатын таза ақшалай қаражаты, ақшалай қаражаттың және олардың эквиваленттерінің  таза көбеюі, жылды басындағы және аяғындағы ақшалай қаражат пен  оның эквиваленттері көрсетіледі.

4 БЕС  стандартына сай субъекттер жасаған  «Ақша қаражатының қозғалысы  туралы есеп беру» заңды тұлғаның  қаржылық жағдайындағы өзгерісті  бағалауға мүмкіндік береді, бұл  оларды есептік кезең ішіндегі  операциондық, инвестициялық және  қаржы жөніндегі қызметі тұрғыдан  алғанда қаражаттардың түсуі  мен жұмсалуы туралы хабарламамен  қамтамасыз етеді. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп субъекттің есепті жылдың ішіндегі қаржылық есебінің құрамында беріледі. Ақша қаражаттарының қозғалысы операциондық, қаржылық, инвестициялық қызметі тұрғысынан алған мағлұматтардың мазмұнын ашу үшін керек, мұның өзі заңды тұлғаның қаржы жағдайын және қызмет түрлерін ықпалын бағалауға мүмкіндік береді. Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттырының қозғалысын ашып көрсеткен кезде тура әдіс пайдаланылуы мүмкін, бұл әдіс жағдайында ақшалай түсім қаражаттары мен төлемдерінің негізгі түрлері ашып көрсетіледі, не жанама әдіс пайдаланылуы мүмкін, бұл әдіс жағдайында ақшалай түсім қаражаттары мен төлемдерінің негізгі түрлері ашылып көрсетіледі. 

Ұйымның жалпы ақша ағыны
Инвестициялық қызметтен түскен ақша ағыны	Операциялық қызметтен түскен ақша ағыны	Қаржылық  қызметтен түскен ақша ағыны