Отчет по практике на "СМП-636" ЖШС

    Демалыстарды  төлеуге резерв жұмыскерлерге нақты  есептелген еңбекақыдан жоспарда қарастырылған процент бойынша ай сайын анықталады. Демалыс үшін нақты есептелген сомаларды осы резерв есебінен есептен шығарады.

    Жабдықтаушылар  және мердігерлермен есеп айырысу есебі

    Жабдықтаушылар  мен мердігерлерге - ТМҚ Жабдықтаушылар немесе әр түрлі қызметтер көрсететін және әр түрлі жұмыстар орындайтын кәсіпорындар мен ұйымдар жатады. Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысулар, әдетте, қолма-қол ақшасыз жолмен жүргізіледі. Есеп айырысу түрі келісіммен немесе шартпен анықталады. Есеп айырысудың негізгі түрлері мыналар: акцептілі, аккредитивті, төлемдік тапсырыс бойынша, чектермен, төлемдік тапсырыспен жоспарлық төлемдер ретінде, өзара талаптарды есепке жазу ретінде, вексельдермен.

    Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысулар жөніндегі ақпараттарды көрсету үшін 3310 «Жабдықтаушылар мен мердігерлерге қысқа мерзімді дебиторлық қарыз» шоты арналған. Бұл шоттың кредиті бойынша алынған ТМҚ, айналымнан тыс активтердің құны 1310, 1330, 1350, 2730 шоттардың дебетімен корреспонденциясында көрсетіледі. Алынған құндылықтар бойынша ҚҚС сомасы 3310 шоттың кредиті және 1420 "Қосылған құн салығы" шотының дебеті бойынша көрсетіледі.

    Төленген  ТМҚ және айналымнан тыс активтерді қоймаға қабылдау кезінде анықталған жетіспеушілік сомасы 3310 шоттың кредитінен 1280 «Басқа да қысқа мерзімді дебиторлық қарыз» шотының дебетіне жатқызылады.

    Жабдықтаушылар  мен мердігерлер шотын төлеу 3310 шоттың дебеті және ақша қаражаттарын есептеу бойынша шоттардың (1030, 1010, 1050 және т.б.) кредиті бойынша көрсетіледі [19]. 

    Қолданыстағы  ережелер немесе шарттарда қарастырылған  жағдайларда кәсіпорындар ТМҚ  алу  үшін алдын-ала немесе жұмыстар орындауға  аванстық төлемдер жасайды. Жабдықтаушылар мен мердігерлерге берілген аванстар 1610 «Қысқа мерзімді берілген аванстар»  шотгарының дебеті бойынша және ақша қаражаттарын есептеу бойынша 1030, 1010, 1050 және т.б. шоттардың кредитінде көрсетіледі. 1610 шоттардың кредиті бойынша берілген аванстардың сомасы және аяқталған жұмыстарды төлеу кезінде жабдықтаушы ескерген, жұмыстардың жартылай дайындығын төлеу сомалары 3310 шоттың дебетімен корреспонденциясында көрсетіледі.

    Кәсіпорын өз ондірісінің тиімді және ырғақты жүмысын қамтамасыз ету үшін өзінің материалдық-техникалык базасын жасайды, яғни өндіріске қажет корларын құрайды. Кәсіпорынды жабдыктау экономикалық және әлеуметтік даму жоспарларына сәйкес жүргізіледі. Кәсіпорын өзінің ұдайы өндірісін қамтамасыз ету үшін өнім шығарушы кәсіпорыңдармен немесе делдалдык ұйымдармен келісім-шартқа отырады.

    Демек, көсіпорын жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп айырысу үшін 3310 "Жабдықтаушылар және мердігерлермен есеп айырысу" шотын пайдаланады, онда есеп айырысулар сомасының деңгейіне және нысандарына (алдын-ала төлемақы, инкасса, аккредитивтер, чектер) карамастан, жабдыктаушылардан алынған материалдық, босалқы корлар, атқарылған жұмыстар мен қызметтер үшін есеп айырысу жүргізіледі. 3310-шоттың кредиті бойынша жабдықтаушылардың акцептелген шот-фактурасы және дебеті бойынша — есеп айырысу, валюталық және басқа шоттардың кредитінен олардың төлемақысы жазылады.

    Өнім  жеткізушілермен есеп айырысулар есебі  арнайы нысандағы журналда, машинограммада немесе тізімдемеде әрбір шот-фактурасы  немесе төлем-талап тапсырмалары бойынша  жүргізіледі, ал бұл өз кезегінде  әрбір құжат бойынша есеп айырысуларды бакылап отыруға мүмкіндік береді. 

    Келіп түскен шот-фактураларды алдымен "Келіптүскен  жүктер есебі журналына" тіркейді. Қоймаларға құндылыктардың түсуіне  карай журналда кіріс құжаттары  бойынша есепке алынады да, қоймаларға босалқы қорлардың немесе түспеген жүктерді іздестірунен байланысты сұрау салудың нәтижесінде алынған деректер негізінде келіп түскен күнін жазып қояды. Журналдың деректерін 3510 шотының деректерімен мезгіл-мезгіл тексеріп отырады. Журнал бойынша сондай-ақ жол үстіндегі материалдық құндылықтардың сомасы бақыланады. Журналға жабдыктау бөлімінің тауарлы-көліктік ілеспесі (накладнойы), кіріс ордерлері, материалдарды қабылдау туралы актілері негізінде кәсіпорын қоймасына материалдық құндылықтардың түсуіне карай жазып отырады."Ескерту" бағасына шоттың төленуі, акцептен бас тартуы немесе ішінара акцептелген сомасы және басқалары жөніндегі мағлұматтар жазылады. Журналға тек акцептелген шот-фактурасы ғана жазылады [7]. 

    Есеп  журналы бойынша тіркеу номірін  көрсете отырып, түскен жүктердің  акцептелген шоттары бухгалтерияға беріледі. Осында олардың деректерін жабдықтаушылар және мердігерлермен есеп айырысу жөніндегі есебі журналға жазылады, ал ол үш кезең бойынша жүреді.

    Бірінші кезеңде журналға акцептелген шот-фақтура  жөне баска да есеп айырысу қүжаттары  келіп түскен кездегі жазулары жазылады. Бүл ретте тіркеу нөмірі мен төлем-тапсырмаларыңық (шот-фактура) нөмірі, жабдықтаушының атауы, шот-фактурадағы акцепттің сомасы жазылады. Содан соң жабдықтаушының шот-фактурасын жергілікті жабдықтаушыдан немесе станциядан (айлақтан) өзге қалалардан түскен құндылықтарды алу үшін экспедиторға шот-фактураны береді.

    СМП-636" ЖШС-нда екінші кезенде журналға қоймадан бухгалтерияға келіп түскен кіріс құжаттары (кіріс ордерлері, тауарлы-көліктік құжаттары (накладнойлары), материалдар қабылдау туралы актілері) негізіңде жазылады. Журналда осы құжаттардың нөмірлері келіп түскен құндылықтардың есептік нсмесе кслісім-шартта көрсетілген бағасы бойынша алынған құны жөне тауарлы-материалдық құндылықтар немесе өндіріс шығындары; есебі бойынша жекелегсн щоттар шегінде төлем талап-тапсырмаларына (шот-фактураға) сәйкес алынған нақты құны бойынша керсетіледі.

    Кіріс құжаттары мұқият тексерілуі және төлем  тапсырмаларындағы (шот-фактурадағы) материалдық  құндылықтар санына сәйкес келуі  тиіс егер жүктерді қабылдау кезінде жабдықтаушының немесе көлік ұйымының кінәсінен құндылықтардың жетіспейтіні немесе бқзылуы анықталса, актінің негізінде талап сомасын 3310-шоттың кредитінен 1290-шоттың дебитіне есептен шығарады. Егер материалдық құндылықтардың жетіспеуін есеп айырысуға дейін анықталатын болса, онда оның сомасына тиісті есеп айырысу төлем құжаттарында акцептті азайтады.

    Салықтық  салымдар бойынша бюджетпен есеп айырысу есебі.

    Бұл тақырып шегінде мен салықтар бойынша бюджетпен есепайырысу  есебін, алынған аванстар есебін, мердігерлермен мен жеткізушілермен есеп айырысу, сонымен қатар басқа да кредиторлық берешектер есебімен таныстым.

    Салықтар  және басқа да міндетті төлемдер дегеніміз  салық төлеушілердің мемлекеттік  бюджетке ақша құралдарын аударуы. Салықтардың және басқа да міндетті төлемдердің бюджетке төленуі мен аударылу реті Қазақстан Республикасының Салық кодексінде анықталады.

    СМП-636" ЖШС-нда бюджеттік міндеттемелер туралы ақпарат 1430 «Бюджетке міндетті төлемдер мен саықтар» шотында құрылады. Осы барлық шоттар пассивті болып табылады. Міндеттемелердің пайда болуы кредит бойынша, ал оларды өтеу дебет бойынша жүргізіледі.

    Бюджеттің ең маңызды табыс көзі болып табылатын  салық түрі корпоративті табыс салығы. Аталған аслық түрін заңды  тұлғалар салық ретінде төленетін табы көздерінен төлейді. Корпоративті табыс салығы бойынша декларация салық қызметінің ұйымдарына тіркелу мекен – жайы бойынша тапсырылады.

    Қосымша құнға салықтың салық салу объектісі  салықтық айналым мен салықтық импорт болып табылады. Бюджетке төленетін ҚҚС құны өткізілген тауарлар, көрсетілген жұмыс, қызметтердің және сатып алынған тауар, жұмыс, қызмет үшін сомалары арасындағы айырма ретінде анықталады.

    1420 дебет шотына жатқызылатын ҚҚС  сомасы Қазақстан Республикасының   ҚҚС төлеушілері болып табылатын салық сомасы жазылады. Олар нақты келіп түскен тауарлар, соның ішінде есептік кезеңдегі негізгі қызметті атқару үшін қолданылатын негізгі құралдар (ғимараттар, көліктерден басқа) бойынша шот – фактуралар негізінде есептеледі.

    Мүліктік  салық есебін жүргізу үшін арнайы 3180 «Мүліке салық салу» шоты, 3160 «Жер салығы»  шоттары бекітілген. Жеке тұлғалармен табыс салығын есептеу үшін 3190 «Бюджетке төленетін міндетті төлемдер мен жинақтар және басқа да салықтар» шоты арналған. Осы аталған салықтардың есептеу реті әлеуметтік және ҚҚС салықтарымен тұспа – тұс келеді.  Қазақстан Республикасының Салық кодексіне сәйкес аударылатын салықтар сомасын анықтаудың әдістері әр түрлі болып табылады.

    3200 бөлімшесіндегі шоттардан басқа  3220 «Зейнетақы жинақтау қоры бойынша есепайырысу» шоты қолданылады. Олардың түрлері бойынша міндетті төлемдер мен салықтар бойынша есепайырысу есептері журнал – ордерлер негізінде жүргізіледі.  

    2.6 Қаржылық қорытынды есебі 

    Есеп  беру - бұл кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметін жан-жақты түрде сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы. Оның көрсеткіштері есептік мәліметтерді осы үшін тағайындалған кестеде кезең сайын жинастыру және жалпылау арқылы қалыптасады.

    Жеке  балансы бар және заңды тұлға  болып табылатын барлық кәсіпорындар, сондай-ақ шаруашылық қызметтен табыстар алатын басқа да шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржылық есеп беруді толтыруға міндетті.

    Қаржылық  есеп берудің мақсаты тұтынушыларды  заңды тұлғаның қаржылық жағдайы, қызметінің нөтижелері және есеп беру кезеңінде  оның қаржылық жағдайында болған өзгерістер жөнінде пайдалы, маңызды және дұрыс ақпараттармен қамтамасыз ету болып табылады.

    Мемлекеттік мекемелердің есеп беруін қоспағанда субъектінің қаржылық есеп беруі:

• бухгалтерлік балансты;
• пайдалар мен зияндар туралы есеп беруді;
• ақша қозғалысы жөнінде есеп беруді;
• меншікті капиталдағы өзгерістер жөнінде есеп беруді;
• есепке алу саясаты туралы ақпаратты және түсіндірме жазбаны қамтиды.

    Қаржылық  есеп беру Қазақстан Республикасының  бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы талаптарына және бухгалтерлік есеп стандарттарының талаптарына байланысты басқа да материалдармен толықтырылуы мүмкін [7-қосымша].

    Бухгалтерлік  баланстың, табыстар мен шығындар туралы есеп берудің және ақша қаражаттарының қозғалысы жөнінде есеп берудің мазмұны мен форматы бір есеп беру кезеңінен екіншісіне қолданылады.

    Қаржылық  есеп берудің әрбір көрсеткіші бойынша, бірінші есеп беру кезеңіне толтырылатындарынан  басқа, алдыңғы кезеңдегі мәліметтері  келтірілуі керек. Егер өткен кезеңдердің  мәліметгері есеп беру кезеңіндегімен салыстыруға келмейтін болса, онда олар тузетілуі тиіс. Әрбір тузету себептері көрсетіле отырып, түсіндірме қағазда ашылуы тиіс.

    Қаржылық  есеп беру Қазақстан Республикасының  валютасында толтырылуы керек және өлшем бірлігі мың теңгеде тағайындалады.

    Қаржылық  есеп беруге субъектінің басшысы  мен бас бухгалтері қол қояды  және олар оның дер мезгілінде көрсетілуіне жауапкершілік артады.

    Субъектінің жылдық қаржылық есеп беруі үшін 1 қаңтардан 31 желтоқсанға дейінгі күнтізбелік  жыл, есеп беру кезеңі болып табылады [16].

    Сонымен қатар айтып кететін жай, бухгалтерлік немесе қаржылық есеп берудегі ақпарат  нақты көрсеткіштерге емес, жобаланған көрсеткіштерге негізделеді. Бұл динамикалық  дамитын экономикада қаржылық-шаруашылық. Кәсіпорынның қызметі обьективті және субьективті факторлар арасалмағына байланысты. Осындай жағдайда қаржылық есеп белгілі бір деңгейдегі жобалармен қалыптасуы мүмкін, осы деңгейдің шамасын әр тұтынушы өзінің мамандық қабілетін бойынша кәсіпорынның қаржылық есеп қисабын түсіну және пайдалана алуына байланысты болады.

    Қаржылық  есеп берудің мақсаты кәсіпорынның жағдайы, оның өзгерістері мен қызметтердің нәтижелері туралы ақпарат беру.

    Қаржылық  есептің теориясы мен практикасында  көпшілікке таным жобалар бар. Олар есепті жүргізу барысында және есеп-қисапты қалыптастыру барысында қолданылады. Осы жобалар берілген ақпаратты түсіндіру барысында жеңілдетеді, олар мына талаптарға негізделеді:маңыздылық, анықтылық, пайлалық, түсініктілігін т.б.

    Қаржылық  есептің негізгі сапалы сипаттамалары болып қарастырып отырған ақпараттың негізгі маңыздылықжәне анықтылық. Осымен қоса, қаржылық есеп жоғары айтылған жобалармен қоса, мынадай сапалы сипаттамаларға сай болуы керек:

    -  түсініктілік;

    - сенімділік - шын, нақты көрінісі, экономикалық мағынасының көрінісі, бейтараптылық, сақтық, толықтық;

    -  салыстырмалығы;