Инвестиялық есебі

 

Жоспар

Кіріспе 3

1-Бөлім. Қаржылық инвестицияныңэкономикалық мәні және оның маңызы  4

1.1 Инвестицияның экономикалық маңызы мен мәні және оның түрлері 4

1.2 Қазақстан республикасында инвестиция есебін ұйымдастырудың дамыту шаралары мен жолдары 8

2-Бөлім. Инвестициялардың есебі 11

2.1 Инвестициялардың аналитикалық және синтетикалық есебі 11

2.2. Есеп беруде инвестицияны ашу және түгендеу 17

_{3-Бөлім. Инвестиция аудиті жәнежүргізу тәртібі}  22

3.1. Инвестициялау циклы шоттарының өзара байланысы аудиторлық тексеру бағыттары 23

3.2. Инвестициялау циклында сәйкестікке тексеру жүргізу 26

3.3 Ішкі бақылау жүйесіне тест жүргізу және талдамалық процедураларға тексеру жүргізу тәртібі. 27

3.4. Қазақстан Республикасы инвестициялық нарығының перспективалары мен болжамдары 31

Қорытынды 32

Қолданылған әдебиеттер тізімі 38

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

Еліміздің инвестициялық  аспектісі ірі салымдары қаржыландыру үшін жағдайлар жасауға, тауар өндіру және қызмет етуді жоғары тиімділікпен нарық қатынастары субъектілерінің  сұраныстарына сәйкес ұлғайтуға  бағытталуы тиіс.

Қазақстан экономикасын тұрақтандыру және дамытудың маңызды жолдарының бірі – инвестициялық қызметті ұлғайту, ең алдымен еліміздің ішкі резервтерін  жұмылдыру және көбірек тиімді пайдалану  болып табылады.

Халықтың әл-ауқатын және қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін экономикалық күш-қуатты арттыру керек. Осы мақсатқа байланысты жеті стратегиялық басым бағыттарды жүзеге асырудың бір  көзі – шетел инвестициясын пайдалану.

Әрине Қазақстанның халықаралық  байланыстары осы кезеңде де алдымен  жақын көршілеріміз – Қырғызстан, Өзбекстан, Ресей және басқа да ТМД  елдерін қамтиды. Бірақ ірі трансұлттық  капиталды, ҚХР, Батыс және Шығыс  елдері, Мұсылман әлемімен де экономикалық қатынастар ұлғаяды.

Тақырыптың өзектілігі. Менің тақырыбымның өзектілігі инвестициялар пайда алу мақсатында және  жағымды әлеуметтік тиімділікке қол жеткізуі үшін кәсіпкерлік объектілер мен қызметтің басқа түрлеріне салынатын ақша қаражаттары мақсатты банк салымдары, акциялар мен басқа бағалы қағаздар, технологиялар, машиналар, құрал – жабдық, лицензиялар, оның ішінде тауар белгілері несиелер, кез келген басқа мүлік пен мүліктік құқықтар, интеллектуалды құндылылықтар болып табылады.

Инвестиция – экономиканы  дамудың тұрақты және жоғарғы  қарқынын қалыптастыруды, ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін енгізуді, инфрақұрылымды дамытуды көздейтін  басты фактор.

Қаржылық инвестициялар  инвесторлар үшін ішкі және сыртқы инвестициялар жағдайында белгілі  бір тәуекелділікпен байланысты болатынын ескерген жөн. Бұл тәуекелділік басшылардың біліктілігімен және олардың әрекеттерімен, есеп пен бақылау жұмысын ұйымдастыруымен, валютаның бағамдық пайыз мөлшерлемесінің өзгерістерімен, орта мерзімді және қысқа мерзімді несиелерді тартудың қиындылықтарымен және т.б. осы сияқты мәселелерімен байланысты болып келеді. Сонымен қатар, табиғат зілзалаларымен және саяси тәуекелділіктерімен байланысты болады. Қаржылық инвестициялар техникалық-экономикалық есептеулер жасалған соң және сол инвестицияланатын оъектіні қажетті зерделеуден өткізгеннен кейін барып, жүзеге асырылады.

Осы жағдайда ғана нарықтық қарым-қатынастар жағдайындағы тәуекелділіктер  төмендеуі мүмкін. Инвестициялар  деп экономика салаларына капитал  түрінде салынып жұмсалатын  шығындарының  жиынтығын айтамыз.

Қазақстан Республикасының  шикізат көздерін тиімді және кешенді пайдалану,  қазіргі заманғы менеджмент мен маркетингтің әдістерін енгізу, жаңа жұмыс орындарын құру, жергілікті мамандардың үздіксіз оқу жүйесін енгізу, олардың біліктілік деңгейін   көтеру,  өндірістің жедел дамуын қамтамасыз ету, қоршаған табиғат ортасын жақсарту болып   табылады. Инвестиция аудитінде аудиттелетін саладағы өзара қарым-қатынастарды  реттейтін заңнамалық актілерді мұқият зерттеу қажет.

Курстық жұмысымның мақсаты  – инвестицияға нақты баға бере отырып, бухгалтерлік есебін жоғарғы  деңгейде ұйымдастыру; ішкі нарықты  зерттей отырып аудиторлық тексеру  жолдарын қарастыру, отандық тауар  өндірушілердің инвестиция тартуға  мемлекеттік қолдау және ынталандыру; экспортқа бағытталған және импортты алмастырушы өндірістерді дамыту болып  табылады.

Осы мақсаттарға сәйкес келесі міндеттер қойылды:

• қаржылық инвестициялардың түрлерін қарастыру;
• инвестициялардың есебін жүргізу;
• инвестициялау циклының аудитін жүргізу. 

 

 

1-Бөлім. Қаржылық  инвестицияның экономикалық мәні және оның маңызы.

1.1.Инвестицияның  экономикалық маңызы мен мәні және оның түрлері.

Инвестициялар деп өнеркәсіптің, құрылыстың, ауыл шаруашылығының және экономиканың басқа да салаларының  кәсіпорындарына капитал түрінде  салынып, жұмсалатын шығындардың жиынтығын  айтамыз. Инвестициялық қызметтің  мақсаты ― түпкі нәтижесінде  кәсіпкерліктен табыс немесе пайыз  алу болып табылады.

Инвестицияның көзі болып  жаңадан қалыптасқан құн немесе таза табыстың  жинақталған  бөлігі саналады. Кәсіпкерлер кәсіпорындар оны өзінің табысының (таратылған) қаражатарының  есебінен жұмылдырады. Негізгі капиталды  жаңартуға арналған инвестиция  көзі болып кәсіпорынның меншігінде қалған табысы саналады. Бағалы қағаздардың  көп  түрлілігі инвестицияны жіктеудің  көптеген  критерийлерін алдын-ала айқындайды.

Инвестицияны мына топтарға жіктеуге болады:

Инвестицияның экономикалық жіктелімі                                                Кесте -1

Р/с	Сипаттамасы бойынша	Құрамы
	Жұмсау мерзімі	Қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді, мерзімсіз
	Тағайындалуы	Қаржылық, нақты
	Шығу тегі	Бірінші,екінші
	Болу формасы	Құжаттық,құжатсыз
	Ұлттық тегі	Отандық,шетелдік
	Қолдану түрі	Инвестициялық , инвестициялық емес
	Иемдену қатары	Жеке, жалпы
	Шығарылым формасы	Эмиссиондық, эмиссиондық емес
	Меншік формасы	Мемлекеттік,корпоративтік
	Айналыс сипаты	Нарықтық,нарықтық емес
	Тәуекелділік деңгейі	Аз тәуекелділікпен, Мүмкіндігі  үлкен тәуекелділікпен
	Қолма-қол табыс	Табыстық,табыссыз
	Қаражатты жұмсау формасы	Борыштық – құнды қағаздардағы немесе міндеттердегі инвестиция,иелі үлестік – нарықты субъектінің капиталындағы үлестер немесе уақытша шектеулермен байланысы жоқ мүліктегі үлес,жеке жобалар
	Экономикалық мәні	Мүліктік,міндеттік

 

Инвестицияның көзі болып  жаңадан қалыптасқан (құрылған) құн  немесе таза табыстың жинақталған бөлігі саналады. Бағалы қағаздардың көп  түрлілігі инвестицияны жіктеудің  көптеген критерийлердің алдын ала  айқындайды.

Инвестиция өзінің алынған  мақсаты бойынша: қаржылық және нақты  болып бөлінеді.

Нақты инвестициялар –  бұл кәсіпорынның негізгі капиталын  және материалдық­өндірістік қорын  өсіруге салынатын салымдар.

Қаржылық инвестиция –  бұл субъектінің табыс алу  мақсатында пайдаланатын активі, инвестицияланған капиталдың өсімі немесе алынатын басқа  да олжалар. Сондай­ақ, қаржылық инвестицияға пайдаланбай тұрған жылжымайтын  мүліктер де жатады. Қаржылық инвестицияның  бір түрі болып бағалы қағаздар да саналады. Барлық бағалы (құнды) қағаздар екі топқа бөлінеді – ақшалай  және күрделі болып. Ақшалай бағалы қағаздарды алған кезде ақшалай  қарыздарды алғандағыдай етіп рәсімделеді. Бұл борыштық құнды қағаздар. Оларға: вексельдер, депозиттер және жинақ  сертификаттар және т.б. жатады. Осы  бағалы қағаздар бойынша табыс бір  мәртелік сипатқа ие болады және олар өзінің номиналдық (атаулы) құнынан  төмен бағаға сатып алудың есебінен қалыптасады. Ақшалай бағалы қағаздар, әдетте, қысқа мерзімге ( бір жылдан аспайтын уақытқа) беріледі.

Капиталды бағалы қағаздар кәсіпорынды дамыту үшін, оның капиталын (қорын) құрастыру немесе ұлғайту  мақсатында шығарылады.

Бағалы қағаздар құқығы бойынша  кімге жататындығы туралы белгілерін куәләндыру үшін олар былайша бөлінеді:

• бағалы қағазды ұсынушыға – құқықтарын орындау үшін, бірақ олардың иелерін теңестіруді талап етпейді, ұстаушылардың атына тіркеу жасалынбайды. Ұсынушы бағалы қағазды куәландыратын құқығын басқа адамға қарапайым жолмен қолына береді.
• атаулы бағалы қағаздар – белгілі бір адамның атына жазылады. Бағалы қағаздарда куәландырылған құқықтары ондағы қойылған талапты жеңілдету үшін белгіленген тәртіппен басқа тұлғаға беріледі. Атаулы бағалы қағаздар бойынша құқық беретін адам соған сәйкес келетін талаптардың орындалуы емес, ондағы тиесілі талаптың заңды еместігіне жауап береді.
• ордерлік бағалы қағаздар – ол ең алғашында иемденушінің атына немесе оның бұйрығы бойынша жазылады. Бұл онда көрсетілген құқықтар қағазға түсірілген тәртіпке байланысты ауыспалылығын сақтайтындай етіп – индоссаментке жазып береді. Индоссамент өзінде құқықтың болғанына ғана емес, сонымен бірге, оның жүзеге асуына да жауап береді. Бағалы қағаздардан алынатын табысқа қатысты оларды борыштық және инвестициялық деп бөлуге болады.

Борыштық  бағалы қағаздар пайыздары төлеуді және негізгі қарыздың негізгі сомасын графикке сәйкес жабуды эмитент өз міндетіне алады. Бұл кімнің эмитенті екендігіне қарамастан, оған барлық облигациялар, вексельдер жатады.

Инвестициялық бағалы қағаздар эмитент активтерінің бір бөлігін иемденуге құқық береді, оларға эмитенттерінің бардық типтеріндегі акциялары тұтастай жатады.

Ақша нарығы дегеніміз  – қысқа мерзімді бағалы қағаздардың  алынуы мен сатылуын көрсетеді және ол қаржылық нарықтың бір бөлігі. Бағалы қағаздардың атқаратын рөлі бойынша: негізгі, көмекші және негізгі бағалы қағаздардың алыну мен сатылу құқығын куәландыратын шарт­ ты бағалы қағаздар болып бөлінеді.

Бағалы қағаздарды өздерінің  алдына қойған міндеті мен мақсатына  сәйкес басқа да белгілері бойынша  жіктелуі мүмкін.

Егер инвестор әр тараптандыру (диверсификациялау) принципін ұстанатын  болса, онда ол инвестициялық портфель деп аталатын бағалы қағаздардың  жиынтығымен байланысты болады.

Қоржындық (портфелдік) инвестициялаудың объектілері ретінде әртүрлі  бағалы қағаздар: акциялар, облигациялар, бағалы қағаздардың шартты түрлері  әрекет етеді. Қоржынның бір бөлігі ақша түрінде ұсынылуы мүмкін. Инвестор инвестицтялық мақсатына тәуелді  белгілі бір типтерді қалыптастырады. Келесі типтерін бөліп көрсету қабылданған: бірінші тип – өсім қоржыны, екінші тип – табыс қоржыны.

Портфелдің бірінші типінің  мақсаты өсімді көбіне дивиденттер  мен проценттер алу есебінен емес, бағалы қағаздардың бағамдық өсімінің есебінен алу болып табылады. Бұл негізгі салымның басым бөлігін акция құрайды. Күтілетін капитал өсімімен және тәуекелділіктің ара қатынасына байланысты қоржындық өсімнің ортасынан бөліп көрсетуге болады. Агрессивті өсім қоржындары капиталдың маскималды өсіміне бағытталады. Бұл қоржын үлкен тәуекелділікпен байланысты екенін көрсетеді, бірақ эмитент – кәсіпорындардың қолайлы дамуы кезінде ол үлкен табыс әкелуі мүмкін.

Портфелдердің екінші типі дивиденттер мен проценттерден  табыс алу болып табылады. Портфелдің бұл типі тәуекел кезінде алдын  ала жоспарланған табыстың деңгейін қамтамасыз етеді және онда тәуекелділіктің деңгейі нольге тең болады. Портфелдердің аталған типін инвестициялау объектілері ретінде сенімділігі жоғары бағалы қағаздар алынады.

Инвестиция экономиканы  дамытудың тұрақты және жоғарғы  қарқынын қалыптастыруды, ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерді енгізуді, инфрақұрылымды дамытуды көздейтін  басты фактор.