Аймақтық туризм

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Бүгінгі күнде  туризм - қуатты индустрия, онда жұмысшылардың үлкен кауымы, негізгі қаржы, аумақты капитал жұмылған. Бұл көлемді бизнес, көп ақша және салмақты ғаламдық деңгейдегі саясат. Осындай мөлшердегі бүкіл әлем бойынша жылжымалы адамдарға қызмет көрсету үшін тағы да көп ұқсас туризм салаларының мамандарын жұмылдырады. Қызмет көрсетуге туристер мөлшерінен артық жұмысшылар жұмылдыру мен қатар көп мөлшерде жұмыс орындарын қамтамасыз етеді.

Өтпелі кезеңде  Қазақстан аймақтық туризмнің жылжуы байқалады. Туризмнің дамуы соңғы кезде жылдам өтуде, елге келеген шетелдік туристердің мөлшерінің артуы да бақыланды. Егерде 1998 ж. Қазақстанды 20,9 мың шетелдік туристер келсе, ал 2006ж олардың саны қарқынмен өсіп келеді.

Аймақтық туризм қалыптасу үрдісіндегі жас салалардың бірі болғанына қарамай жақын күндерде оның қарқынды дамуын күтуге болады. ДТҰ мамандарының бірауыздан берген бағасы бойынша туризм XXI ғасырдың басында Қазақстан аймақтық экономикасының басты саласына айналады, мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік жағдайын жақсарту жұмысында және Қазақстанның ұлттық экономикасын дамытуда негізгі факторлардың бірі болады.

Қазақстан нарықтық экономикасын қалыптастыру жағдайларындағы туристік нарықта осы нарықтың дамуындағы инвестициялар мен ұсыныстар, сұраныстар кемшілігі орын алады.

Аймақтық  туристік нарықтың тиімді функционалдануы  және туризм саласының экономикалық тиімділігін анықтау үшін жалпы  келесі әдістер мен туристік нарықтағы тәртіптер моделдері қолданылады:

• туристік айналым қызметін жақсарту;
• туристерге қызмет көрсетуде мерзімдік тұрақсыздықты төмендету;

• туристік    индустриядан    экономикалық    қайтарымды    көтеру; 
туристік ортаны, әсіресе ұлттық туристік өнімнің жылжуындағы, 
қаржыландыруға меншікті секторларды жұмылдыру;

•    маркетинг жүиесін дамыту және маркетингтік кәсіпорындарды құру;

Туризм экономикалық тиімділіктен басқа адамға өмірлік  күшін қайтадан қалыптастыруына  және бос уақыттарын тиімді пайдалануын қамтамасыз етеді. Сонымен бірге, Қазақстан үшін аймақтық туризмнің дамуы екі негізгі фактор:

Диверсификациялық; Мұнай мен басқа да шикізат өндірісінің экономикадағы өндірістік үлесін төмендету арқылы өндіруші саланың әлемдік нарықта бәсекелестік қабілетін көтеуге қол жеткіземіз. Яғни өңдеуші саланың қалыпты дамуына жол ашылады.

Кластерлік; Аймақтағы туристік кластер өзегі - қызметтерді жеткізушілер, былайша айтқанда Қазақстанға шетелдік туристер тарту бойынша қызметтер ұсынатын туристік агенттердің мүмкіндіктерін дамыту. Қонақ үйлер, демалыс үйлері, көлік компаниялары да туристік бизнестің маңызы болып саналады. Қазақстанның бәсекелестік жағдайда бірегей мәдениеті (тарихи туризм), әсем жабайы табиғаты (экологиялық туризм), сондай-ақ спорттық туризм, экстремальды туризм секілді демалыс түрлерін дамытуға мүмкіндігі бар.

Сонымен қатар екі  жақты тиімді халықаралық қатынас, сондай-ақ басқа елдер мен халықтардың тәжірибесін алмасу, мәдениетті бірге толыстыру, медициналық және басқа қызмет түрлерін дамыту, ғылым, білім, саласында шет елдермен үкімет аралық және тұлғааралық, сыртқы экономикалық байланыстар да аймақтық туризм дамуының негізгі көзі.[25]

Аймақтық  туризм өздігінен елдің экономикасына  кері әсерін тигізетінің ұмытпау керек. Бұл оның автономиялы, өздігінен қалыптасуында жүреді, яғни «туризм-туризм үшін» және аймаққа шетелдік инвесторлар тартуда экологияық тиімділікті дұрыс сақтамау барысында пайда болады. Зерттеу барысында аймақтық туризмнің жай-күйіне талдаумен бағалау жүргізген соң оның болашақтағы басымдықтарына тоқтағанды жөн деп таптық. Аймақтық туризм саласында тұрақтандыру мәселелерімен оны дамытудың келешектегі міндеттерін   жүзеге   асыру   мынадай   тетіктердің жұмыс   істеуімен   тікелей байланысты:

Нормативті-құқықтық базаны жетілдіру аясында:

• Салық заңдарын өзгерту бойынша ұсыныстарды әзірлеу мен енгізу, атап айтқанда, туристік қызмет жүргізетін заңды және жеке тұлғаларға жеңілдіктер мен преференциялар беру;
• Аймақтық  туризмге   шетелдік   және   отандық инвестициялар тарту   үшін   жағымда   жағдайларды   қалыптастыру   бойынша ұсыныстар әзірлеу;
• Республикамызға туристердің келуіне жағымды құқықтық орта қалыптастыру; оның ішінде визаларды алу тәртібін жеңілдету, оның бағасын төмендету, шекаралық және кедендік бақылаудан өту уақытын қысқарту, еліміздің аймағындағы туристердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

Аймақтық  туризм өздігінен дамымауы керек  және барлық экономикалық мәселелерді шешуді өзіне ала алмайды, соғұрлым ұлттық экономика үкімет пен өндіріс, ауыл шаруашылық және басқа салалардың, маркетинг және менеджменттердің дамуын жоспарлау кезінде бір уақытта көңіл бөлінуі тиіс [26].

Еліміздегі туризм кластерін  құруда жоғарыдағы айтылған ескертулерді ескере отырып дұрыс бағдарлама орынды жарнама жоғары дәрежедегі басшылықты ұйымдастыру.

Осы дипломдық жұмыстағы кейбір көтерілген проблемаларды одан ары жетілдіре отырып аймақтық және жергілікті туризмнің дамыту бағдарламасында пайдалану.

Аймақтық туристік фирмаларда берілген ұсыныстар олардың бейнесін қалыптастырып қана қоймай Қазақстанның аймақтық туризм болашағына жол ашуға тиісті.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1 .www.resursniy.kz

2. Ж.Н.Алиева, Туризмология негіздері, - Алматы, «Қазақ  университеті» 2004

3.www.google.kz

4.Вукулов  «Халықаралық туризм тарихы мен  теориясы», Алматы

5.www. Yahoo.com.

6. Түркі әлемі туризм құрылтайы

У.Хошимов. М. «Религозные и духовные памятники Центральной Азии».

8. Вукулов «Халықаралық туризм тарихы мен теориясы», Алматы

9. Панорама - №16, 29.04.05 
   10.www.akorda.kz

11. «Бәсекеге қабілетті болу стратегилық мақсат». 2006.03.04 Хабар агенттігі.
12. ҚР статистикалық агенттігі. «Қазақстан туризм» 2006 жыл.
13. Желмая 2005 ж. «Қазақстан туризм секторы».
14. Меделбеков A.M. 1998 ж. Алматы.
15. www.resurniy.kz
16. ҚР 2015 жылға дейінгі аумақтық даму стратегиясы.
17. ҚР 2010 дейінгі инновациялық дамуы.
18. 2006-2008 жылдарға арналған Ақтөбе облысының аймақтық туризм дамыту 
    бағдарламасы.
19. www.google.kz/ региональный подход к развитию
20. Омаров А.Современное состояние экономики Казахстан Р.Ц.Б.К. 2006 № 
    11-12стр.17-21

21. Орысша-қазақша экономикалық түсіндірме сөздігі, Қ.Ж.Оразалин, Н.Жантасов Алматы 2001 ж.

22. «Қазақстан ағзасының голландық ауруды іздеу білімсіздік» Айқын газеті 
    14.05.05 ж.
23. www.google.kz
24. Саясат Policy № 4 2007 стр 43 М.Тусеева «Шағын бизнесті дамыту».

25. «Қазақстандағы    кластерлік    сызбалардың    даму     факторлары    мен 
мүмкіндіктері» Айтжанова Д., Ү.Дүйсен. Саясат Policy № 9, 2006 57 бет.

26. «Қазақстан туризм дамуындағы негізгі үрдістер», Экономика Қоғам және 
Дәуір № 5 2004 ж., 27 бет.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 1

Туристік  мақсаттағы аймақтардың адам саны тұрғысынан 2006 жылғы көрсеткіші.

 

Туристік  аймақтар	Адам  саны
Европа мемлекеттері	441 млн
Азия мемлекеттері	44 млн
Африка мемлекеттері	134 млн
Таяу Шығыс  мемлекеттері	39 млн

 

 

Автордың  құрастыруы бойынша. Кесте №2

 

Қосымша 2

Әлемдегі  қозғалыстың аймақтық туризм секторы тұрғысынан турист көрсеткіштері

 

Жылдар	Адам  саны
2003	694 млн
2004	764 млн
2005	806 млн
2006	842 млн

 

 

Автордың  құрастыруы бойынша. Кесте №3

 

Қосымша З.

Аймақтық  туризм саласы экономикасының баланс құрамы

 

Жылдар	млрд $
2003 жылы	533
2004 жылы	633
2005 жылы	680
2006 жылы	710

 

 

Автордың  құрастыруы бойынша. Кесте №4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 4.

 

Кластер құрылымы

 

 

                      Сурет № 1