Автор: Пользователь скрыл имя, 04 Ноября 2011 в 09:06, курсовая работа
Қазақстан тәуелсіздігін жариялаған күннен бастап республика экономикасында күрделі бұрын соңғы болмаған өзгерістер болды. Реформа экономикада әлеуметтік жағдайларда да бағыт алуды өзінің мақсаты етіп қойды, оған жету, бұрын республикада қалыптаспаған экономикалық қатынастардың барлық жүйесін өзгертуді қажет етті, ал оны жүзеге асыру күрделі де ауыр процесс екені белгілі.
12-сурет.
Қазақстанның 2001-2003 ж.ж. салалар бойынша
ТШИ пайдалануы (млн. АҚШ дол)
|
Көрсеткiштер шетел инвесторларының акционерлiк капиталы, мемлкетке қосқан бонустары, коммерциялық және банкаралық несиелердi халықаралық ұйымдардың заемдарын есептемей көрсетiлген. Мәлiметтер республикалық төлем балансы көрсеткiштерi негiзiнде құрылғнан. ҚР-ның статистика бойынша areнтігінің мәлiметтерi бойынша құрылған.
2.3 Қазақстан Республикасындағы шетелдік инвестициялардың тиімділігі.
Еліміздің жалпы ұлттық капиталын өсуде инвестициялық процестің орны ерекше екенін білеміз. Соның ішінде нарықтық қатынастар өту кезеңінде экономикалық және әлеуметтік инфрақұрлымдардық тұрақтандырып, олардың құрлымдық жүйесінің өзгеруіне үлкен үлес қосатын шетел инвестицияларының маңызы зор.
Шетел инвестициялардың қазіргі кезде атқарып жатқан қызметтерінің ауқымы кең, атап айтсақ:
Осыған орай Қазақстан сияқты өтпелі экономикалы елдерді инвестициялаудың бірқатар ерекшеліктерін атап кеткеніміз жөн. Олар, біріншіден, инвестициялау бюджеттің ұдайы тапшы, инфляцияның жоғары және төлем балансының нашар жағдайында жүруі. Ал, екіншіден, шетел инвесторларының өтпелі кезеңді пайдаланып пайда табуға, жергілікті жерге өз ықпалын кеңейтуге, мүмкіндігінше төлем ақыларын кешіктіруге тырысуы және т.б.
Сондықтан
да нарыққа бет бұрған елдерді
жүйелі түрде қаржыландыруды халықаралық
инвесторлар жан-жақты
Шетел
инвесторларын Қазақстанға
Біріккен кәсіпорындар әртүрлі шетел инвесторларының ішінде ең көп тарған түрі. Мысалы, 1995-1999 жылдардғаы 7,1 млрд. долларға игерілген тікелей инвестицияның 55%-ы біріккен кәсіпорындардың үлесіне тиген .
Біріккен
кәсіпорындардың құрылу себептерінің
бірі – ол шетел инвесторларымен
бірлессе жұмыс істеу кезінде
айналым қаражаттарына деген
қажеттілікті азайтуға және лизинг, банк
кепілдіктері, вексель айналымы және
т.б. осы секілді ағымдағы шығындарды
барынша азайтуға мүмкіндік беретін
қазіргі заманғы қаржы
Оған жұмыс орны және жабдықтар табысталады (яғни аренда тапсырылады), немесе біріккен кәсіпорындар шетел тарапынан берілетін қазіргі технологияны не жаңа жабдықты біріге қолдану ретінде құрылады. Осылайша, бір-бірімен тығыз байналысқан “орнықты біріккен кәсіпорындар” – “қиындықтарды бастан кешіруші зауыт” тізбегі құрылады, оның көмегін кәсіпорын қазақстандық нарықтың ерекше жағдайларында жұмыс істей отырып, және шетел нарығына шығып, шетелдік әріптестердің үйреншікті жұмыс жағдайларын жасауға мүмкіншілігі болады.
Яғни,
инвесторлар негізгі
Біріккен кәсіпорындар өндірісітің өркендеуіне екі жақтың да, қызығушылығын арттырып, табыстың өзара дұрыс бөлінуін қамтамассыз етеді.
Сонымен, ынтымақтасудың біріккен кәсіпорындық түрінің біз үшін де, шетелдіктер үшін де артықшылықтары көп, алайда кемшіліктері де жеткілікті.
Шетелдік инвестициялармен бірге құрылған кәсіпорындардың “өз өнімдері” тұралы түсініктері шала болғандықтан шикізат көздерінің шетелге заңды түрде ақысы “төленбей” шығарылуының жолдарына айналып отырған. Бұл фактілер әрине Қазақстанның экономикалық мүдделеріне қайшы келеді. Шетел инвестицияларын тарту процесінде біріккен кәсіпорындарға қатысушы жақтардың салымдарын бағалау механизмдерін дұрыс жолға қою керек. Бұл шара жекешелендіру барысында шетел инвисторларына қажет.
Тағы
да бір назар аударатын мәселе,
ол шетел инвесторларын тездетіп
тарту үшін, мұнай көздерін игерудегі
көптеген экономикалық тиімді жобаларға
ұлттық мұнай өндіру компанияларын
қатыстырмай шетел
Қазақстан аумағында құрылған шетел инвестициялары тартылған кәсіпорындар көбінесе кішігірім жарғылық қоры бар ұсақ және орташа кәсіпорындар болған. Өз бизнесін олар аз уақыт ішінде жоғары табыстарды қамтамасыз ету бағытында дамытады. Олардың қызмет етуінің басым саласы – делдалдық (50%-тен жоғары), сауда, қаржылық операциялар, телекоммунация, офис және қонақ үйлердің ғимарттарын салу , сондай-ақ тұтынушылық тауарлар мен қызметтердің аз шығынды қажет ететіні индустриясы төңірегі.
Дегенмен
де соңғы жылдары шетел
Алайда, осылай қарқындап дамып еліміздің экономикалық тұрғыдан өсуіне арқау болып отырған инвестицияның әлеуметтік салдары қандай деген мәселеге келсек, көптеген ғылымдар оны мардымсыз деп таниды.
Әрине , әлеуметтік сала, оның жағдайын анықтайтын бірегей көрсеткіші жоқ күрделі жүйе. Оның тұрақтылығы мен даму деңгейі білімі , денсаулық , мәдениет және әлеуметтік процестер кіретін жүйелік элементтердің жағдайы мен анықталады.
Сондықтан да әлеуметтік саланың басты міндеттері мыналар:
Осы шаралардың инвестициямен жан-жақты қамтылған батыс аймақтарда жүйелі түрде іске асырылуына деректер мол. Мысалы , Атырау облысының инфрақұрылымының дамуына шетелдік фирмалар мен біріккен кәсіпорындар атсалысуда . Әлеуметтік салаға бір ғана ТШО-ның өзі бес жылдың ішінде “Атырау Бонус Қоры ” жоспары бойынша 50 млн. доллар қаражат бөлген. Бұл қаражатқа Құлсары ауданы орталағында 20 тұрған үй , жедел жәпдем ауруханасы салынған , Атырау қаласында емхана , наубайхана , жылу жұйелері іске қосылып , бір қатар медициналық жоспарлар жүзеге асырылып, емдеу мекемелері керекті құралдармен жабдықталған. Ал , 2001 жылы ТТШО-ның “Игілік ” жоспары бойынша Атырау қаласы мен Жылыой ауданының әлеуметтік инфрақұрылымының дамуына 6млн. доллар қаражат бөлінген.
Жалпы біріккен кәсіпорындардың әлеуметтік саладағы нәтижелі қызметінынталандыру үшін төмендегі шараларды жүзеге асыру жөн:
Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай кез-келген мемлекеттің жалпы нәтижелі дамуы экономикалық тиімділікпен әлеуметтік қолайлылықтың сәкестігімен ғана мүмкін бола алады. Яғни, елдің даму дәрежесі әлеуметтік салаға жұмсалатын қажының көмегіне тікелей байланысты. Басқаша айтқанда, мемлекет азаматтарының табысына орай ол мемлекеттің білім және кәсіби дәрежесін, қоғам мүшелерінің денсаулығын, ұдайы өндіріске мүмкіншілігін анықтауға болады.
Қазастан президентінің халықына жолдауында 2006-2010 жылдарға арналған стратегиясының сыртқы саясатын іске асыру тұжырымдамасы негізінде Қазақстанның мүддесі мен өңірлік және әлемдік дамуының серпінін ескеретін теңгерімді және отандық сыртқы саяси бағытта жүргізуді мақсат етіп отыр. Онда өзара тиімді мүддені білдіретін Ресей Федрациясымен, Қытай Халық Республикасымен, АҚШ, Еуропалық одақ елдерінен Орта Азия және мұсылман әлемі мемлекеттерімен ынтымақтастықты дамыту және өзара іс қимыл басымды болатындығын атап көрсеткен.
Белсенді саяси үндесу, ЕурАзЕҚ, БЭК, ШЫҰ шеңберінде сауда экономикалық ынтымастықты және өңірлік ықпалдасуды тереңдету негізінде Ресеймен стратегиялық әріптестік қатынастары одан әрі дамиды. Екі жақты іс қимылды кеңейту ғарыш кеңістігі игеру саласында, отын энергетикалық кешен қызметінде шекарамен ынтымақтастығында, эконмика көлік және инвестициялар саласындағы жобаларды іске асыру айтылған.